پیوست 12 : اطلاعات تکمیلی در خصوص تأسیسات الکتریکی
در این مبحث، به نحوه تأمین برق ساختمان از انشعابات برق شبکه شهری، که باید طبق ضوابط شرکت برق باشد، پرداخته نشده است.
تأمین برق مصرفی ساختمان، براساس مقدار مصرف، امکانات موجود شبکه برق شهری، و سایر شرایط می‌تواند انشعاب برق فشار ضعیف یا فشار متوسط باشد. نوع انشعاب را ضوابط و دستورالعمل‌های شرکت برق تعیین می‌کند (به مبحث سیزدهم مقررات ملی رجوع شود).
تأمین برق ساختمان با انشعاب فشار متوسط از طریق پست برق با تجهیزات شامل ترانسفورماتور(ها) و تابلوهای برق فشار متوسط است. در این انشعابها، نصب سیستم اندازه‌گیری مصرف برق در پست پاساژ و یا پست برق تحت اختیار شرکت برق می‌باشد.
پ12-1 مولد نیروی برق اضطراری
از مولد نیروی برق اضطراری برای تأمین و تغذیه برق مصارف ایمنی و اضطراری سیستم‌های تأسیسات برقی و مکانیکی استفاده می‌شود.
مولدهای نیروی برق اضطراری در داخل ساختمان و یا در محوطه ساختمان و در نزدیکی آن نصب می‌گردند.
نیروی محرکه ژنراتورهای برق این مولدها عموماً موتور دیزل و یا موتور گازسوز (گاز شهری) می‌باشد (برای تقسیم‌بندی نوع مصارف تغذیه‌کننده آنها به مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان رجوع شود).
در راندمان موتور نیروی محرکه و ژنراتور برق مولد نیروی برق اضطراری، عمدتاً ارتفاع از سطح دریا، و دمای هوای محیط نصب، تأمین مقدار هوای مورد نیاز خنک کردن موتور و ژنراتور مولد، هوای مورد نیاز احتراق موتور مولد، تخلیه مناسب دود ناشی از احتراق و مقدار ضریب توان بار مصرفی برق اضطراری، مؤثر می‌باشند. این پارامترها در راندمان موتور نیروی محرکه و ژنراتور برق و مقدار سوخت مصرفی سیستم مولد نیروی برق اضطراری، و به تبع آن صرفه‌جویی در مصرف انرژی، اثر مستقیم دارند.
در تخلیه دود ناشی از احتراق باید اثر عوامل زیر مورد توجه قرار گیرد:
الف) اندازه، نوع و طول لوله اگزوز، اتصالات و زانوهای متصل به لوله اگزوز و تعداد آنها،
ب) اثر نوع و اندازه صداخفه‌کن و لوله ارتعاشگیر متصل به آن، با هدف کاهش فشار معکوس
ایجادشده توسط عوامل فوق بر روی پیستون موتور نیروی محرکه و رساندن آن به مقدار فشار معکوس مجاز (به‌منظور افزایش راندمان آن).
مقدار فشار معکوس مجاز باید توسط سازنده در مشخصات فنی دستگاه قید شده باشد.
شرایط کارکرد نرمال موتور نیروی محرکه و ژنراتور برق، بر اساس استاندارد و نیز پارامترهای مؤثر در شرایط و نیازهای طراحی و نصب مولدهای برق اضطراری به این قرار است:
الف) شرایط کارکرد نرمال ژنراتور مولد نیروی برق اضطراری با حداکثر دمای محل نصب برابر 40 درجه سلسیوس و ارتفاع محل نصب از سطح دریا برابر 1000 متر و ضریب توان ژنراتور برابر 0/8 می‌باشد.
ب) شرایط کارکرد نرمال موتور نیروی محرکه مولد نیروی برق اضطراری با حداکثر دمای محل نصب برابر 30 درجه سلسیوس و در کنار دریا و یا حداکثر دمای نصب 20 درجه سلسیوس و ارتفاع از سطح دریا برابر 300 متر و نیز رطوبت نسبی برابر 60% می‌باشد.
پ) طراح باید به هنگام طراحی و انتخاب مولد نیروی برق اضطراری، ضرایب کاهش را، با توجه به نیاز طرح، شرایط محل نصب و دیگر عوامل تعیین‌کننده، منظور نماید. لازم است داده‌های مورد نیاز برای طراحی از تولیدکنندگان سیستم‌های مولد نیروی برق اضطراری مطابق با استاندارد اخذ گردد.
ت) ابعاد اتاق نصب مولد نیروی برق اضطراری باید مناسب برای قدرت و یا ظرفیت نامی آن بر حسب کیلووات (kW) انتخاب شود.
ث) ابعاد دریچه‌های هوای ورود و خروج اتاق محل نصب مولد، باید براساس مقدار هوای خنک‌کن و احتراق مورد نیاز مولد، اثر گریل‌های دریچه‌ها و نیز نحوه گردش و جهت ورود و خروج هوا انتخاب شود.
ج) محل دریچه‌های ورود و خروج هوای اتاق نصب مولد نیروی برق اضطراری باید طوری انتخاب شود که جریان هوای ورود و خروج، بتواند هوای گرم اطراف موتور نیروی محرکه و ژنراتور مولد نیروی برق اضطراری را تخلیه نماید.
تأمین شرایط مناسب برای کارکرد مولد نیروی برق اضطراری با رعایت بندهای فوق الذکر و نیز در مدار قرار گرفتن مصارف برق اضطراری عمده، مانند مصارف موتورخانه تأسیسات مکانیکی، تجهیزات و دستگاه‌های پرمصرف به صورت مرحله‌ای و پلهای در مدار برق اضطراری، به کاهش قدرت یا ظرفیت نامی مولد نیروی برق اضطراری انتخابی منجر می‌شود و این امر باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی و سوخت مصرفی مولد می‌گردد.
در صورتی که برای تأمین و تغذیه برق اضطراری ساختمان به بیش از یک دستگاه مولد نیروی برق اضطراری نیاز باشد موازی کردن این مولدها با استفاده تابلو سنکرون، باعث خواهد گردید که مولدها به تناسب مقدار بار اضطراری مورد نیاز، وارد مدار شده و در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف انرژی و مقدار سوخت مصرفی حاصل شود.
تبصره: برای استانداردهای مولد نیروی برق اضطراری به نشریه 1-110 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (مشخصات فنی، عمومی و اجرایی تأسیسات برقی) مراجعه شود.
پ12-2 تلفات بار در شبکه توزیع برق و سیم‌کشی برق
در کاهش مقدار تلفات بار در شبکه توزیع برق و سیم‌کشی و به تبع آن صرفه‌جویی در مصرف انرژی، عوامل زیر مؤثرند:
الف) مقادیر افت ولتاژ در شبکه توزیع برق و سیم‌کشی (رجوع شود به مبحث 13 مقررات ملی ساختمان)
تبصره: کاهش مقادیر افت ولتاژ باعث کاهش مقدار تلفات در شبکه توزیع می‌شود مشروط به اینکه به مقاطع بهینه کابل‌ها در شبکه توزیع نیز توجه شود. (برای بهینه‌یابی اقتصادی مقاطع کابل‌ها در شبکه توزیع به استاندارد IEC 60287 -3-2 رجوع شود)
ب) استفاده از سیم نوع تک مفتولی به جای سیم افشان به دلیل پایین بودن مقاومت سیم تک مفتولی نسبت به رشته‌ای
پ) نحوه آرایش و فاصله کابل‌ها از هم، نوع کابل‌ها، تک رشته بودن و یا چند رشته بودن کابل‌ها، انتخاب مقاطع مناسب کابل‌ها برای هر یک از بخش‌های شبکه توزیع و غیره (رجوع شود به مبحث 13 مقررات ملی ساختمان)
ت) انتخاب توپولوژی مناسب برای شبکه توزیع، از جمله محل استقرار ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق فشار ضعیف اصلی و بهینه‌سازی طول و مقطع کابل‌های شبکه توزیع
ث) کاهش مقدار جریان هارمونیک با انجام یکی از اقدامات زیر:
- به‌کارگیری اجزائی که هارمونیک تولید نمی‌کنند،
- سامانه‌های دارای فیلتر حذف جریان هارمونیک،
ج) افزایش مناسب مقطع کابل و یا سیم مدار تغذیه کننده آنها
چ) استفاده از خازن برای کاهش تلفات بار در شبکه توزیع
ح) استفاده از تجهیزات و یا دستگاه‌های با ضریب توان بالاتر
پ12-3 توصیه‌ها در خصوص انتخاب لامپ سیستم روشنایی مصنوعی
اهم مواردی که در تصمیم‌گیری برای انتخاب لامپ‌ها و اجزای آنها، متناسب با نیاز و نوع فعالیت، و هم‌چنین میزان و کیفیت روشنایی مورد نظر، باید در مدنظر قرار گیرند عبارتند از:
الف) راندمان (لومن بر وات) و یا بهره نوری لامپ مورد استفاده در تأمین روشنایی،
ب) مشخصات فنی لامپ‌ها و اجزای آنها، از جمله بالاست‌ها و منابع تغذیه در انتخاب مناسب‌ترین گزینه‌ها برای تأمین روشنایی مصنوعی تعیین‌کننده هستند.
پ) مشخصات کیفی نور، از جمله دمای رنگ، شاخص نور لامپ مورد استفاده در تأمین روشنایی.
ت) راندمان چراغ در سیستم روشنایی
ث) عمر لامپ مورد استفاده در تأمین روشنایی.
پ12-4 توان کل لامپ‌های یک فضای ساختمان
طراحی سیستم روشنایی مصنوعی، براساس کاربرد و شرایط فضای ساختمان، شدت روشنایی مورد نیاز در موضع کار و فعالیت، به‌عنوان محدوده اصلی، خصوصیات ابعادی فضا، رنگ‌های دیوار، سقف و کف، خصوصیات کیفی نور و دیگر پارامترهای تأثیرگذار، انجام می‌گردد. با این کار، تعداد لامپ‌ها و تعداد چراغ‌های مناسب برای تأمین روشنایی فضای مورد نظر، تعیین می‌گردد.
بر اساس روند فوق، توان کل لامپ‌های چراغ‌ها، با استفاده از رابطه (پ12-1)، برای بهینه‌سازی مصرف برق سیستم روشنایی و با هدف به‌حداقل رسانیدن توان کل لامپ‌های چراغ‌ها محاسبه می‌گردد.
| (پ12-1) | لومن بر وات لامپ یا راندمان لامپ
یا WT=N.W یا یا یا یا فرمول محاسبه لومن کل لامپ ها توان کل لامپ ها |
در این رابطه:
E: شدت روشنایی مورد نیاز فضای کار یا محیط برحسب لوکس (مقدار ثابت برای یک فضا)
S: مساحت فضای کار یا محیط برحسب مترمربع (مقدار ثابت برای یک فضا)
W: توان مصرفی هر لامپ ( بدون لحاظ مصرف بالاست و غیره برای هر گروه از انواع لامپ‌ها) برحسب وات
Lm: لومن لامپ (بسته به نوع لامپ انتخابی)
Ef: لومن بروات یا راندمان لامپ ( بسته به نوع لامپ انتخابی در هر گروه از انواع لامپ‌ها)
N: تعداد لامپ‌های مورد نیاز فضای کار یا محیط
WT: توان مصرفی کل لامپ‌های روشنایی فضای کار یا محیط ( بسته به نوع لامپ و تعداد آن) برحسب وات
CU: ضریب بهره چراغ تأمین‌کننده روشنایی مصنوعی (بسته به نوع چراغ انتخابی)
LLF: ضریب افت توان نوری چراغ براساس شرایط محیط نصب آن (مقدار ثابت برای یک فضا)
LmT: شدت روشنایی مورد نیاز (لومن) برای فضا کار یا محیط، که برابر است با شدت روشنایی هر لامپ (به لومن) در تعداد لامپ‌ها.
با در نظر گرفتن مقادیر ثابت در هر یک از پارامترهای فوقالذکر رابطه (پ12-1) به‌صورت رابطه (پ12-2) خلاصه می‌شود.
| (پ12-2) |
در این رابطه ضریب ثابت K خلاصه شده مقادیر ثابت پارامترهای رابطه (پ12-1) می‌باشد. رابطه (پ12-2) متغیرهای اصلی و مؤثر در کاهش توان کل لامپ‌های مورد نیاز برای تأمین روشنایی مصنوعی و به تبع آن صرفه‌جویی در مصرف برق را نشان می‌دهد. این متغیرها مقادیر لومن بر وات یا راندمان لامپ (Ef) و ضریب بهره چراغ (CU) می‌باشند، که باید در انتخاب لامپ و چراغ با توجه به بندهای زیر مد نظر قرارگیرد.
الف) مقدار ضریب بهره چراغ (CU) برای انواع چراغ‌ها از طریق استاندارد روشنایی و یا محاسبات نرمافزاری تعیین می‌گردد.
(1) هرچقدر مقدار ضریب بهره (CU) چراغ روشنایی تأمین‌کننده روشنایی فضا و یا محیط بالا باشد، توان کل لامپ‌ها کاهش خواهد یافت و صرفه‌جویی در مصرف برق سیستم روشنایی حاصل خواهد شد. در تعیین مقدار ضریب بهره (CU) چراغ، مقدار ضریب شاخص فضا (بند ب)، منحنی پخش نور چراغ و ضرایب انعکاس جدارهای فضا مؤثر بوده و باید در انتخاب چراغ مناسب برای یک فضا و یا محیط، مد نظر قرار گیرد. لازم به ذکر است که در منحنی پخش نور چراغ، عواملی از قبیل رفلکتور چراغ و جنس آن، لووِر چراغ، فرم بدنه چراغ، تعداد لامپ و غیره، دخیل هستند.
(2) ضریب بهره (CU ) چراغ تابع ضریب انعکاس رنگ‌های سقف، دیوار و کف می‌باشد. هر قدر مقدار این ضرایب بیشتر باشد مقدار ضریب بهره (CU) نیز بیشتر خواهد شد و در نتیجه مقدار توان کل لامپ‌ها کاهش پیدا خواهدکرد. بنابراین در فضاها باید از رنگ‌های روشن و با ضریب انعکاس بالا استفاده شود.
(3) از بین انواع چراغ‌های مناسب برای تأمین روشنایی فضا، از چراغ‌های با ضریب بهره (CU) بیشتر استفاده شود.
(4) از بین انواع لامپ‌های مناسب برای چراغ‌ها، از لامپ‌های با راندمان بالا (لومن بر وات بالا) استفاده شود.
تبصره: در محاسبات نرمافزاری روشنایی مصنوعی، پارامترهای لازم برای طراحی روشنایی مصنوعی، برای هر چراغ و بر اساس مشخصات و نوع لامپ آن، از طریق نرمافزار و توسط طراح انتخاب و لحاظ می‌گردد.
ب) ضریب شاخص فضا از رابطه (پ12-3) به‌دست می‌آید (بند الف فوق الذکر).
| (پ12-3) | (عرض × طول) / ((طول + عرض) × ارتفاع × 5) = ضریب شاخص فضا |
با توجه به این رابطه، ملاحظه می‌شود که مقدار این ضریب برای انواع چراغ‌های قابل استفاده در یک فضا، به‌دلیل ثابت بودن طول، عرض و ارتفاع فضا، ثابت خواهدماند.
پ) مصرف برق بالاست‌های لامپ‌ها و یا منابع تغذیه آنها به مقدار توان کل لامپ‌های مورد نیاز فضای ساختمان اضافه می‌گردد، و براین اساس مقدار توان کل چراغ‌های سیستم روشنایی (مصرف برق چراغ‌ها)، تعیین می‌شود.
پ12-5 ترانسفورماتورها
پ12-5-1 ترانسفورماتورهای فشار متوسط
ترانسفورماتورهای فشار متوسط مورد استفاده در پست‌های برق اختصاصی ساختمان می‌توانند از نوع روغنی یا نوع خشک(رزینی) باشند. برای الزامات و شرایط استفاده از هریک از انواع ترانسفورماتورها در پست برق اختصاصی ساختمان به مبحث سیزدهم مقررات ملی رجوع شود.
تبصره 1: مشخصات فنی ترانسفورماتورهای فشار متوسط در نشریه شماره 1-110 سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور (مشخصات فنی عمومی و اجرایی تأسیسات برقی ساختمان) تعیین شده است.
تبصره 2: تلفات بار و تلفات بی‌بار در انتخاب توان نامی، راندمان، مشخصات فنی و نوع ترانسفورماتور، سیستم تهویه و تعویض هوای پست برق و غیره، برای صرفه‌جویی در مصرف برق و نیز رتبه انرژی ساختمان، ملاک عمل قرار خواهد گرفت.
پ12-5-2 حداکثر راندمان انرژی و تلفات ترانسفورماتورهای فشار متوسط
برای هر ترانسفورماتور، حداکثر راندمان آن با استفاده از مقدار تلفات بار و تلفات بی‌بار محاسبه می‌گردد. مقدار آن برای هر نوع و گروه از ترانسفورماتورها، بستگی به استانداردهای رعایت شده به هنگام تولید، توان نامی و نوع ترانسفورماتور دارد. در شرایط کارکرد نرمال ترانسفورماتور، ضریب (K) و یا ضریب مقدار حداکثر راندمان انرژی ترانسفورماتور از رابطه (پ12-4) محاسبه می‌گردد.
| (پ12-4) |
در این رابطه:
Po: تلفات بی‌بار ترانسفورماتور برحسب وات و در شرایط کارکرد نرمال
PK: تلفات بار ترانسفورماتور در توان نامی برحسب وات و در شرایط کارکرد نرمال
K: ضریب حداکثر راندمان انرژی ترانسفورماتور در شرایط کارکرد نرمال
با اعمال این ضریب در توان نامی ترانسفورماتور، مقدار توان خروجی ترانسفورماتور در حداکثر راندمان از رابطه (پ12-5) به‌دست می‌آید.
| (پ12-5) | Sm=K.Sr |
در این رابطه:
Sm: توان خروجی ترانسفورماتور در حداکثر راندمان انرژی برحسب کیلوولت آمپر(kVA)
Sr: توان نامی ترانسفورماتور (شرایط کارکرد نرمال) برحسب کیلوولت آمپر (kVA)
تلفات کل (PV) برای هر نوع ترانسفورماتور، با توجه به مقدار توان کل (توان تقاضا) یا به‌عبارت دیگر توان بار خروجی ترانسفورماتور (Sload) که بخشی از و یا کل مصرف برق ساختمان را از طریق پست برق اختصاصی تأمین می‌کند، از رابطه (پ12-6) محاسبه می‌گردد.
| (پ12-6) |
که در این رابطه:
Pv: تلفات کل ترانسفورماتور برای توان بار خروجی تراسفورماتور بر حسب وات (در شرایط کارکرد نرمال)
P0: تلفات بی‌بار ترانسفورماتور برحسب وات (در شرایط کارکرد نرمال)
Pk: تلفات بار ترانسفورماتور در توان نامی برحسب وات و در شرایط کارکرد نرمال
Sr: توان نامی ترانسفورماتور در شرایط کارکرد نرمال برحسب کیلوولت‌آمپر (kVA)
Sload: توان بار خروجی ترانسفورماتور بر حسب کیلوولت‌آمپر (kVA) در شرایط محیط
تبصره 1: رابطه (پ12-6) نشان می‌دهد که تلفات کل (Pv)، در صورت برابری مقادیر (Sr) و (Sload) برابر مجموع مقادیر (Po) و (Pk) خواهد بود.
تبصره 2: در صورتی که مقدار (Sload) درصدی از مقدار (Sr) باشد، کل تلفات (Pv) نیز به تناسب کاهش خواهد یافت، و در نتیجه صرفه‌جویی در مصرف برق حاصل خواهد شد.
تبصره 3: در محاسبه Sload باید ضریب کاهش مندرج در زیربندهای 19-5-4-1-4 و سایر پارامترهای مؤثر دیگر منظور گردد.
پ 12-5-3 تلفات و ضریب حداکثر راندمان انرژی ترانسفورماتورهای روغنی (OIT)
مقادیر تلفات و ضریب حداکثر راندمان انرژی ترانسفورماتورهای روغنی، در شرایط کارکرد نرمال و برای توانهای نامی مختلف و ولتاژ کار 20کیلوولت که عموماً در اکثر نقاط کشور در تأمین و تغذیه نیروی برق ساختمان با انشعاب برق فشار متوسط به‌کار می‌روند، در جدول پ12-1 آمده است. این جدول شامل مقادیر تلفات بی‌بار (Po)، تلفات بار (Pk) و ضریب حداکثر راندمان انرژی برای گروه‌های ترانسفورماتورهای روغنی می‌باشد.
در رابطه (پ12-6)، چنانچه توان بار خروجی (Sload) برابر مقدار توان نامی ترانسفورماتور باشد. (Sload=Sr)، در این حالت رابطه (پ12-6) به رابطه (پ12-7) تبدیل خواهد شد.
| (پ12-7) | Pv=Po.Pk |
پ12-5-4 تلفات کل ترانسفورماتورهای روغنی
بر اساس رابطه (پ12-6) تلفات کل ترانسفورماتورهای روغنی، ارقام جدول پ12-1 برای گروه‌های ترانسفورماتورهای روغنی از جدول پ12-2 به‌دست می‌آید.
پ12-5-5 تلفات و ضریب حداکثر راندمان ترانسفورماتورهای خشک (CRT)
مقادیر تلفات شامل مقادیر تلفات بی‌بار ( Po) و تلفات بار (Pk) و ضریب حداکثر راندمان ترانسفورماتورهای خشک در شرایط کارکرد نرمال و برای توانهای نامی مختلف و ولتاژ کار 20 کیلوولت که عموماً در اکثر نقاط کشور در تأمین و تغذیه برق ساختمان با انشعاب برق فشار متوسط به‌کار می‌روند، برای گروه‌های ترانسفورماتورهای خشک در جدول پ12-3 آمده است.
جدول پ12-1 تلفات بار، تلفات بی‌بار و ضریب حداکثر راندمان ترانسفورماتورهای روغنی در توان نامی
| توان نامی ترانسفورماتورها | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ||||||
| Po | Pk | K | Po | Pk | K | Po | Pk | K | |
| (kVA) | (W) | (W) | (W) | (W) | (W) | (W) | |||
| 100 | 210 | 1475 | 0/37 | 320 | 1750 | 0/42 | 260 | 2150 | 0/35 |
| 125 | 247 | 1695 | 0/39 | 380 | 2000 | 0/44 | 310 | 2545 | 0/35 |
| 160 | 300 | 2000 | 0/39 | 460 | 2350 | 0/45 | 375 | 3100 | 0/35 |
| 200 | 355 | 2350 | 0/39 | 550 | 2760 | 0/45 | 445 | 3600 | 0/35 |
| 250 | 425 | 2750 | 0/39 | 650 | 3250 | 0/45 | 530 | 4200 | 0/36 |
| 315 | 500 | 3250 | 0/39 | 780 | 3850 | 0/45 | 625 | 5000 | 0/36 |
| 400 | 610 | 3850 | 0/40 | 930 | 4600 | 0/45 | 750 | 6000 | 0/36 |
| 500 | 720 | 4550 | 0/40 | 1100 | 5450 | 0/45 | 875 | 7100 | 0/35 |
| 630 | 800 | 5600 | 0/37 | 1200 | 6750 | 0/42 | 940 | 8700 | 0/33 |
| 800 | 940 | 7400 | 0/36 | 1450 | 8500 | 0/41 | 1150 | 10700 | 0/33 |
| 1000 | 1100 | 9500 | 0/35 | 1700 | 10500 | 0/40 | 1400 | 13000 | 0/33 |
| 1250 | 1300 | 11400 | 0/33 | 2100 | 13200 | 0/40 | 1730 | 16000 | 0/33 |
| 1600 | 1700 | 14000 | 0/35 | 2600 | 17000 | 0/39 | 2200 | 20000 | 0/33 |
| 2000 | 2055 | 17550 | 0/35 | 3135 | 21200 | 0/39 | 2645 | 25300 | 0/32 |
| 2500 | 2500 | 22000 | 0/33 | 3800 | 26500 | 0/37 | 3200 | 32000 | 0/32 |
| · ارقام و گروه‌بندی جدول فوق توسط تولیدکننده داخلی و براساس مشخصات فنی و استاندارد تولید، ارائه گردیده است. در صورت لزوم طراح باید ارقام فوق الذکر را مجدداً با مشخصات فنی تولیدات هماهنگ نماید.
· در صورت نیاز به اطلاعات فنی مشابه جدول فوق، برای ترانسفورماتورهای روغنی 11 و 33 کیلوولت، لازم است این اطلاعات از تولیدکنندگان استعلام گردد. · مقادیر (Po) تلفات بی‌بار و (Pk) تلفات بار بر حسب وات و (k) ضریب حداکثر راندمان انرژی برای هر ترانسفورماتور در هر گروه و برای شرایط کارکرد نرمال است. |
|||||||||
جدول پ12-2 تلفات کل ترانسفورماتورهای روغنی در توان نامی
| توان نامی ترانسفورماتورها (kVA) | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 pv (W) | ترانسفورماتورهای گروه OIT2 pv (W) | ترانسفورماتورهای گروه OIT3 pv (W) |
| 100 | 1685 | 2070 | 2410 |
| 125 | 1942 | 2380 | 2855 |
| 160 | 2300 | 2810 | 3475 |
| 200 | 2705 | 3310 | 4045 |
| 250 | 3175 | 3900 | 4730 |
| 315 | 3750 | 4630 | 5625 |
| 400 | 4460 | 5530 | 6750 |
| 500 | 5270 | 6550 | 7975 |
| 630 | 6400 | 7950 | 9640 |
| 800 | 8340 | 9950 | 11850 |
| 1000 | 10600 | 12200 | 14400 |
| 1250 | 12700 | 15300 | 17730 |
| 1600 | 15700 | 19600 | 22200 |
| 2000 | 19605 | 24335 | 27945 |
| 2500 | 24500 | 30300 | 35200 |
| * در انتخاب ترانسفورماتورهای روغنی از هر یک از گروه‌های فوق الذکر ملاحظات صرفه‌جویی در مصرف انرژی مورد توجه قرار گیرد | |||
پ12-5-6 تلفات کل ترانسفورماتورهای خشک
تلفات کل (Pv) برحسب وات برای سه گروه از ترانسفورماتورهای خشک و براساس برابری مقدار توان خروجی (Sload) و توان نامی (Sr) ترانسفورماتورها و با استفاده از رابطه (پ12-5) و مقادیر تلفات بی‌بار (Po) و تلفات بار (Pk) برحسب وات، با استفاده از مقادیر جدول پ12-3 در جدول پ12-4 آمده است.
جدول پ12-3 تلفات بی‌بار و تلفات بار و ضریب حداکثر راندمان ترانسفورماتورهای خشک در توان نامی
| توان نامی ترانسفورماتورها | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 | ||||||
| Po | Pk | K | Po | Pk | K | Po | Pk | K | |
| (kVA) | (W) | (W) | (W) | (W) | (W) | (W) | |||
| 160 | 480 | 2400 | 0/44 | 650 | 2600 | 0/5 | 750 | 2900 | 0/51 |
| 200 | 590 | 2900 | 0/45 | 750 | 2500 | 0/49 | 850 | 3600 | 0/49 |
| 250 | 650 | 3100 | 0/46 | 880 | 3100 | 0/53 | 950 | 4100 | 0/48 |
| 315 | 780 | 3600 | 0/47 | 1000 | 3600 | 0/53 | 1100 | 4600 | 0/49 |
| 400 | 940 | 4100 | 0/48 | 1200 | 4100 | 0/54 | 1300 | 5950 | 0/47 |
| 500 | 1100 | 5000 | 0/47 | 1400 | 5000 | 0/53 | 1450 | 7000 | 0/46 |
| 630 | 1250 | 6400 | 0/45 | 1650 | 6400 | 0/51 | 1800 | 8650 | 0/46 |
| 800 | 1450 | 7900 | 0/42 | 1900 | 7900 | 0/49 | 2050 | 10150 | 0/45 |
| 1000 | 1750 | 9600 | 0/42 | 2300 | 9200 | 0/50 | 2400 | 11600 | 0/46 |
| 1250 | 2100 | 10500 | 0/45 | 2700 | 10000 | 0/52 | 2750 | 13500 | 0/45 |
| 1600 | 2400 | 12300 | 0/45 | 3100 | 11800 | 0/51 | 3300 | 16700 | 0/45 |
| 2000 | 3000 | 14900 | 0/45 | 4000 | 14500 | 0/53 | 4100 | 19400 | 0/46 |
| 2500 | 3600 | 18000 | 0/45 | 5000 | 17600 | 0/53 | 5050 | 23000 | 0/47 |
| ارقام جدول فوق براساس مشخصات فنی تولید داخل (گروه (CRT3 و نیز تولیدات سفارشی (گروه CRT1 و (CRT2 می‌باشند.
ارقام گروه‌بندی جدول فوق براساس مشخصات فنی تولید ارائه گردیده است. در صورت لزوم، طراح باید ارقام فوق الذکر را مجدداً با مشخصات فنی تولیدات هماهنگ نماید. ترانسفورماتورهای خشک با توان نامی 100 و 125 کیلوولت آمپر (kVA) در رده تولید داخل قرار ندارد. در صورت نیاز به پارامترهای فوقالذکر، می‌توان از مشخصات فنی تولیدات سفارشی استفاده کرد. در صورت نیاز به اطلاعات فنی مشابه جدول فوق برای ترانسفورماتورهای خشک 11 و 33 کیلوولت، لازم است این اطلاعات از تولیدکنندگان استعلام گردد. |
|||||||||
جدول پ12-4 تلفات کل در توان نامی ترانسفورماتورهای خشک در توان نامی
| توان نامی ترانسفورماتورها (kVA) | ترانسفورماتورهای گروه OIT1 pv (W) | ترانسفورماتورهای گروه OIT2 pv (W) | ترانسفورماتورهای گروه OIT3 pv (W) |
| 160 | 2880 | 3250 | 3650 |
| 200 | 3490 | 3850 | 4450 |
| 250 | 3750 | 3980 | 5050 |
| 315 | 4380 | 4600 | 5700 |
| 400 | 5040 | 5300 | 7250 |
| 500 | 6100 | 6400 | 8450 |
| 630 | 7650 | 8050 | 10450 |
| 800 | 9350 | 9800 | 12200 |
| 1000 | 11350 | 11500 | 14000 |
| 1250 | 12600 | 12700 | 16250 |
| 1600 | 14700 | 14900 | 20000 |
| 2000 | 17900 | 18500 | 23500 |
| 2500 | 21600 | 22600 | 28050 |
| * در انتخاب ترانسفورماتورهای روغنی از هر یک از گروه‌های فوق الذکر ملاحظات صرفه‌جویی در مصرف انرژی مورد توجه قرار گیرد | |||
پ12-5-7 ضریب بار ترانسفورماتورهای روغنی و خشک متوسط
ضریب بار ترانسفورماتور (α) در تعیین توان نامی ترانسفورماتور، توان بار خروجی ترانسفورماتور، گروه‌بندی ترانسفورماتور، رده‌بندی ترانسفورماتور و رتبه‌بندی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد این ضریب برای ترانسفورماتورها از رابطه (پ12-8) به‌دست می‌آید.
| (پ12-8) |
که در این رابطه:
Sonload: توان زیر بار ترانسفورماتور برحسب کیلوولت آمپر (KVA) می‌باشد و مقدار آن می‌تواند برابر یا بزرگتر از توان بار خروجی ترانسفورماتور باشد.
( )
Sload: توان بار خروجی ترانسفورماتور برحسب کیلوولت آمپر (KVA)
Sr: توان نامی ترانسفورماتور برحسب کیلوولت آمپر (KVA) در شرایط کارکرد نرمالضریب بار، برابر مقدار زیر باربودن ترانسفورماتور نسبت به توان نامی ترانسفورماتور که معادل درصد زیربار بودن ترانسفورماتور (onload) نیز قابل تعریف است.
تبصره: برای مقادیر ضریب بار ترانسفورماتورهای روغنی و خشک به زیربندهای 19-5-4-1-6 و 19-5-4-1-9 مراجعه شود.
پ12-5-8 تعیین محل استقرار ترانسفورماتور فشار متوسط و یا تابلو برق فشار ضعیف اصلی
به‌منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) فشار متوسط در پست(ها) برق و یا تابلو(ها) برق فشار ضعیف اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق پروژههایی که بیش از یک نقطه تمرکز بار دارند، بر اساس محل و مختصات نقاط تمرکز هر یک از بارها و نیز مقدار مصرف برق هر یک از این نقاط، بایستی طوری در نظر گرفته شوند که ضمن لحاظ شدن افت ولتاژ مجاز و کاهش طول و مقطع کابل‌ها، مقدار تلفات در شبکه توزیع نیز کاهش یابد. برای این منظور، تعیین و مشخص کردن مرکز ثقل بارها و یا مختصات نهایی نقاط استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) در پست(ها) برق و یا تابلو برق فشار ضعیف اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق از رابطه (پ12-9) و رابطه (پ12-10) استفاده می‌گردد.
| (پ12-9) | |
| (پ12-10) |
در این روابط پارامترهای مؤثر به‌قرار زیر تعریف می‌شود:
Xi: مختصات طول محل و نقاط تمرکز هر یک از بارها در طرح محوطه و یا طبقات ساختمان برحسب متر
Yi: مختصات عرض محل و نقاط تمرکز هر یک از بارها در طرح محوطه و یا طبقات ساختمان برحسب متر
Zi: مختصات ارتفاع (قائم) محل و نقاط تمرکز هر یک از بارها در طرح محوطه و یا طبقات ساختمان برحسب متر
Xb: مختصات طول مرکز ثقل بار و یا محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح بر حسب متر
Yb: مختصات عرض مرکز ثقل بار و یا محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح بر حسب متر
Zb: مختصات ارتفاع (قائم) مرکز ثقل بار و یا محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح بر حسب متر
n : تعداد نقاط تمرکز بار
EACi: مقادیر مصرف برق سالیانه برآورد شده برای نقاط تمرکز بار پروژه بر حسبکیلووات ساعت (kWh)
تبصره 1: رابطه (پ12-9) برای حالت دوبعدی (پلان) طرح شامل ساختمان‌ها یا مراکز بار مستقر در محوطه و یا در ساختمان‌های یک طبقه دارای چندین نقطه تمرکز بار با مصرف بالا و یا ترکیب آنها، برای تعیین مختصات نهایی طول (Xb) و عرض (Yb) مرکز ثقل بار طرح و یا محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق فشار ضعیف اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح بکار می‌رود.
تبصره 2: رابطه (پ12-10) برای حالت سه‌بعدی طرح شامل ساختمان یا مراکز بار مستقر در محوطه و یا در ساختمان‌های چندین طبقه دارای چندین نقطه تمرکز بار در طبقات و با مصرف بالا و یا ترکیب آنها برای تعیین مختصات نهایی طول (Xb)، عرض (Yb) و ارتفاع (Zb) مرکز ثقل بار طرح و یا محل استقرار و نصب ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق فشار ضعیف اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح بکار می‌رود.
تبصره 3: در صورتی که نتوان مقادیر مصرف سالیانه برق بر حسب کیلووات ساعت (kWh) را برای نقاط تمرکز بار (EACi) تعیین و محاسبه نمود، بجای مقادیر EACi بایستی مقادیر لحظه توان ظاهری برق مورد مصرف برای هر یک از نقاط تمرکز بار را بر حسب کیلوولت آمپر (kVA) در رابطه (پ12-9) و (پ12-10) قرار داده و مختصات مرکز ثقل بار را تعیین نمود.
تبصره 4: محل استقرار ترانسفورماتور(ها) و یا تابلو(ها) برق اصلی تأمین و تغذیه کننده کل مصرف برق طرح حتی‌المقدور نزدیک به مختصات مرکز ثقل بار به‌دست آمده از طریق محاسبه با روابط فوق الذکر، انتخاب شوند.
تبصره 5: ساختمان‌هایی که دارای تابلوهای برق فشار ضعیف نیمه اصلی با مصرف بالا می‌باشند، این تابلوها به عنوان نقاط تمرکز بار تلقی و مختصات محل استقرار تابلو(ها) برق فشار ضعیف اصلی آن ساختمان به عنوان مرکز ثقل بار نیز با استفاده از روابط فوق الذکر تعیین خواهد گردید.
تبصره 6: برای تعیین هر یک از مختصات Xb، Yb و Zb مختصات مربوطه هر یک از نقاط تمرکز بار Xi، Yi و Zi در روابط فوق الذکر، منظور می‌گردد.
