لازم است‌ تمامی‌ مدارک مورد نیاز برای‌ تأیید ساختمان از نظر ضوابط‌ صرفه‌جوئی‌ در مصرف انرژی‌ در زمان اخذ پروانه‌ ساختمان، مطابق‌ ضوابط‌ بند 19-3-1 آماده گردد. روش و نرم‌افزارهای‌ در نظر گرفته‌شده برای‌ طراحی‌ نیز باید مطابق‌ بند 19-3-2 این‌ مبحث‌ باشند.

19-3-1 مدارک مورد نیاز برای‌ تأیید ساختمان از نظر ضوابط‌ صرفه‌جوئی‌ در مصرف انرژی‌ در زمان اخذ پروانه‌ ساختمان

در زمان اخذ پروانه‌ ساختمان، لازم است‌ مدارک زیر، برای‌ تأیید ساختمان از نظر ضوابط‌ صرفه‌جویی‌ در مصرف انرژی‌، ارائه‌ گردد:

19-3-1-1 چک‌لیست‌ انرژی‌

چک‌لیست‌ انرژی‌ باید حاوی‌ اطلاعات زیر باشد:

الف‌- مشخصات ساختمان (شامل‌ آدرس، مشخصات مالک‌ و …)؛

ب- کاربری‌ ساختمان (مطابق‌ زیربند 19-2-2-1-1 و پیوست‌ 4)؛

پ- درجه‌ انرژی‌ سالانه‌ محل‌ استقرار ساختمان (مطابق‌ زیربند 19-2-2-1-2 و پیوست‌ 3)؛

ت- سطح‌ زیربنای‌ مفید ساختمان (مطابق‌ زیربند 19-2-2-1-3)؛

ث- گروه ساختمان (که‌ بر اساس عوامل‌ ویژه اصلی‌ یاد شده و مطابق‌ بند 19-2-2-2 تعیین‌ می‌شود)؛

ج- نحوة استفاده از ساختمان (منقطع‌ یا غیرمنقطع‌، مطابق‌ زیربند 19-2-2-1-5)؛

چ- روش مورد استفاده برای‌ طراحی‌ ساختمان، مطابق‌ بخش‌ 19-3-2؛

ح- اطلاعات مهندس طراح و تاریخ‌ طراحی‌؛

خ- رتبه‌ انرژی‌ ساختمان؛

د- مشخصات کلی‌ عناصر پوسته‌ خارجی‌ (ضرایب‌ انتقال حرارت طرح و مرجع‌) ؛

ذ- مشخصات فنی‌ مصالح‌ و عایق‌های‌ حرارتی‌ مصرفی‌ در ساختمان، مطابق‌ بند 19-4-2-1 و ارائه‌ تصویر صفحات مورد استفاده از مرجع‌ مورد نظر (از جمله‌ پیوست‌های‌ 7 و 8 مبحث‌)؛

ر- مشخصات حرارتی‌ جدارهای‌ تشکیل‌دهندة پوسته‌ خارجی‌ ساختمان:

1- مجموعه‌ راه حل‌های‌ فنی‌ مورد استفاده و الزامات تعیین‌شده در آن با توجه‌ به‌ موقعیت‌ جدارها و نحوه عایق‌کاری‌ حرارتی‌ آن‌ها، مطابق‌ پیوست‌ 8 این‌ مبحث‌؛

2- مقاومت‌های‌ حرارتی‌ (طرح و مرجع‌)، در صورت استفاده از روش تجویزی‌، مطابق‌ فصل‌ 19-5؛

3- ضرایب‌ انتقال حرارت (طرح و مرجع‌) ساختمان، در صورت استفاده از یکی‌ از روش‌های موازنه‌ای‌ (کارکردی‌) مطابق‌ فصل‌ 19-6، یا نیاز انرژی‌ مطابق‌ فصل‌ 19-7، یا کارایی‌ انرژی‌ مطابق‌ فصل‌ 19-8؛

4- جزئیات مربوط به‌ پنجره‌ها و نورگیرهای‌ سقفی‌ (طرح و مرجع‌) و بهره وری‌ انرژی‌ آن‌ها (ضریب‌ انتقال حرارت، ضریب‌ بهره گرمایی‌ خورشیدی‌، ضریب‌ عبور مرئی‌)؛

ز- مقدار نیاز انرژی‌ ساختمان (طرح و مرجع‌)، در صورت استفاده از روش نیاز انرژی‌ ساختمان، مطابق‌ فصل‌ 19-7؛

ژ- مقدار مصرف انرژی‌ سالانه‌ ساختمان (طرح و مرجع‌)، در صورت استفاده از روش کارایی‌ انرژی‌ ساختمان، مطابق‌ فصل‌ 19-8؛

س- مشخصات کلی‌ سیستم‌های‌ تأسیسات مکانیکی‌ (طرح و مرجع‌) و مشخصات فنی‌ سیستم‌های‌ مکانیکی‌ (گرمایی‌ و سرمایی‌، تهویه‌ و تهویه‌ مطبوع و تأمین‌ آب گرم)، و بازدهی‌ انرژی‌ تجهیزات مورد استفاده، مطابق‌ بند 19-4-3-3؛

ش- دفترچه‌ محاسبات مکانیکی‌ (شامل‌ محاسبات بار سرمایی‌ و گرمایی‌ ساختمان، تعیین‌ ظرفیت‌ و بازدهی‌ تجهیزات تأسیسات مکانیکی‌) در صورت طراحی‌ با یکی‌ از روش‌های «نیاز انرژی‌» و یا «کارایی‌ انرژی‌»؛

ص- مشخصات کلی‌ سیستم‌های‌ الکتریکی‌ و تجهیزات (طرح و مرجع‌) و مشخصات فنی‌ سیستم‌های‌ برقی‌ (شامل‌ موتورهای‌ الکتریکی‌ و سیستم‌های‌ روشنایی‌)، و دفترچه‌ محاسبات تأسیسات برقی‌ (مرتبط‌ با موضوع صرفه‌جویی‌ در مصرف انرژی‌)، در صورت طراحی‌ با یکی‌ از روش‌های‌ «نیاز انرژی‌» و یا «کارایی‌ انرژی‌»؛

ض- امکان یا عدم امکان تأمین‌ انرژی‌ توسط‌ سامانه‌های‌ بر پایه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر. در صورت وجود امکان تأمین‌، لازم است‌ موارد زیر مشخص‌ گردد:

1- مشخصات فنی‌ سیستم‌های‌ بر پایه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر مورد نیاز، و بازدهی‌ انرژی‌ تجهیزات مورد استفاده، مطابق‌ بخش‌ 19-4-5؛

2- حداکثر میزان برق و گرمای‌ قابل‌ تأمین‌ توسط‌ سیستم‌های‌ بر پایه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر، مطابق‌ بخش‌ 19-4-5؛

3- جانمایی‌ و متراژ محل‌های‌ پیش‌بینی‌شده برای‌ نصب‌ سامانه‌های‌ بر پایه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر، مطابق‌ بخش‌ 19-4-5؛

4- تمهیدات در نظر گرفته‌شده برای‌ اتصال سیستم‌های‌ بر پایه‌ انرژی‌های‌ تجدیدپذیر به‌ سیستم‌های‌ تأسیسات مکانیکی‌ و الکتریکی‌، مطابق‌ بخش‌ 19-4-5.

19-3-1-2 اطلاعات مدل‌سازی‌ انرژی‌

در صورت استفاده از روش نیاز انرژی‌ و کارایی‌ انرژی‌، علاوه بر چک‌لیست‌ انرژی‌، اطلاعات زیر نیز باید ارائه‌ شوند:

– خلاصه‌ای‌ از محاسبات و تحلیل‌های‌ انجام شده، شامل‌ میزان مصرف انرژی‌ سالانه‌ ساختمان مرجع‌ و ساختمان طرح (در صورت استفاده از روش کارایی‌ انرژی‌ با استفاده از مقادیر معیار مصرف تنها محاسبات مربوط به‌ ساختمان طرح ارائه‌ شود)

– مشخصات نرم‌افزاری‌ که‌ برای‌ محاسبات مورد استفاده قرار گرفته‌ است‌.

– فهرست‌ امکانات و تجهیزات انرژی‌بر در ساختمان، و تفاوتهای‌ احتمالی‌ مشخصات فنی‌ آن‌ها با مشخصات استاندارد

– فهرست‌ انطباق موارد مختلف‌ با الزامات در نظر گرفته‌شده در این‌ روش طراحی‌

– روش مدل‌سازی‌ و فرضیات در نظر گرفته‌شده

– اطلاعات خروجی‌های‌ نرم‌افزار و میزان مصرف انرژی‌ تفکیکی‌ روشنایی‌، تجهیزات داخلی‌، سیستم‌ آبگرم مصرفی‌، سیستم‌ گرمایی‌، سیستم‌ سرمایی‌، فن‌ها و دیگر تجهیزات سیستم‌ تهویه‌ مطبوع (نظیر پمپ‌ها) باشد.

– خطاهای‌ احتمالی‌ اعلام شده توسط‌ نرم‌افزار

19-3-1-3 نقشه‌های‌ ساختمان

نقشه‌های‌ ساختمان، شامل‌ پلان طبقات، پلان بام، نماها، مقاطع‌ و جزئیات اجرایی‌ پوسته‌ خارجی‌ ساختمان، نقشه‌های‌ تأسیسات مکانیکی‌ و تأسیسات الکتریکی‌ ساختمان هستند. در نقشه‌های‌ پلان طبقات، پلان بام، نماها و مقاطع‌، باید محل‌ عایق‌کاری‌ حرارتی‌ متناسب‌ با گروه ساختمان از نظر میزان صرفه‌جویی‌ در مصرف انرژی‌ (پیوست‌ 4) مشخص‌ شده باشد.

جزئیات اجرایی‌ پوسته‌ خارجی‌ ساختمان باید با مقیاسهایی‌ از قبیل‌ 1:1، 1:2، 1:5 یا 1:10 (بر حسب‌ نیاز) تهیه‌ شوند؛ و در آن‌ها نحوه اجرای‌ عایق‌کاری‌ حرارتی‌ و مشخصات فنی‌ مصالح‌ تشکیل‌دهنده پوسته‌ خارجی‌ مشخص‌ شده باشد.

نقشه‌های‌ تأسیسات مکانیکی‌ باید شامل‌ سیستم‌های‌ تولید، توزیع‌ و کنترل مصرف انرژی‌، جداول مشخصات تجهیزات مکانیکی‌ و جزئیات عایق‌کاری‌ لوله‌ها، کانال‌ها، منابع‌ و کلیه‌ اجزای‌ نیازمند به‌ عایق‌کاری‌ حرارتی‌ باشند.

در نقشه‌های‌ تأسیسات برقی‌ باید قدرت برق مصرفی‌، مشخصات فنی‌ عمومی‌ و یادداشت‌های‌ لازم و مورد نیاز سیستم‌های‌ به‌کار رفته‌ در طرح تأسیسات برقی‌ از جمله‌ لوازم، دستگاه‌ها، وسایل‌، تجهیزات و دیگر اجزای‌ مصرف کننده یا کنترل کننده سیستم‌های‌ تأسیسات مشخص‌ و ذکر شده و نیز نقشه‌های‌ تأسیسات برق نشان دهنده محل‌ فیزیکی‌ لوازم، دستگاه‌ها، وسایل‌، تجهیزات، دیاگرام‌ها، مدارها و دیگر اجزای‌ مورد نیاز سیستم‌های‌ طرح تأسیسات برق باشد (برای‌ جزئیات بیشتر به‌ مبحث‌ سیزدهم‌ مقررات ملی‌ ساختمان رجوع شود).

در صورت احداث ساختمان، نقشه‌های‌ مربوط به‌ تمامی‌ طبقات آن باید ارائه‌ گردد؛ و در موارد بهسازی‌، بازسازی‌، تغییر کاربری‌، یا توسعه‌ ساختمان، تنها ارائه‌ اطلاعات مربوط به‌ واحد یا واحدهای‌ مستقل‌ که‌ تغییر در آن‌ها صورت خواهد گرفت‌ کافی‌ است‌. تمامی‌ نقشه‌های‌ نامبرده و مشخصات فنی‌ مربوط باید به‌ تأیید و امضای‌ مهندس یا شرکت‌ طراح برسد.

19-3-2 روش‌های‌ مختلف‌ طراحی‌ و به‌کارگیری‌ نرم‌افزارهای‌ در هماهنگی‌ با مقررات

رعایت‌ مبحث‌ 19 مقررات ملی‌ ساختمان به‌ چهار روش مختلف‌ ذکر شده در 19-3-2-1 امکان‌پذیر است‌.

در این‌ مبحث‌، علاوه بر ضوابطی‌ که‌ لازم است‌ در تمامی‌ شرایط‌ رعایت‌ گردد (موارد فصل‌ 19-4)، چهار روش طراحی‌ نیز مطرح شده است‌ (بند 19-3-2-1 و فصل‌های‌ 19-5 تا 19-8)، که‌ باید طراحی‌ انرژی‌ ساختمان‌های‌ تعیین‌شده در بخش‌ 19-1-1 با استفاده از یکی‌ از این‌ چهار روش صورت گیرد.

19-3-2-1 روش‌های‌ طراحی‌

چهار روش اصلی‌ طراحی‌ مطابق‌ مبحث‌ 19، به‌شرح زیر تعریف‌ گردیده است‌:

• روش تجویزی‌ مطابق‌ فصل‌ 19-5
• روش موازنه‌ای‌ (کارکردی‌)، مطابق‌ فصل‌ 19-6
• روش نیاز انرژی‌ ساختمان، مطابق‌ فصل‌ 19-7
• روش کارایی‌ انرژی‌ ساختمان، مطابق‌ فصل‌ 19-8

روش‌های‌ تجویزی‌، موازنه‌ای‌ و نیاز انرژی‌ به‌گونه‌ای‌ در نظر گرفته‌ شده‌اند که‌ فرایند طراحی‌ پوسته‌ خارجی‌، تأسیسات مکانیکی‌ و الکتریکی‌ مستقل‌ از یکدیگر باشد. بر خلاف این‌ سه‌ روش، روش کارایی‌ انرژی‌ ساختمان مستلزم انجام طراحی‌ به‌صورت یکپارچه‌ و تلفیقی‌ است‌. در شکل‌ 19-3-1 نمودار مراحل‌ مختلف‌ طراحی‌ در چهار روش ارائه‌ شده در این‌ مبحث‌ نشان داده شده است‌.

برای‌ کنترل رعایت‌ مبحث‌ 19 مقررات ملی‌ در انواع ساختمان‌ها، در تمامی‌ موارد می‌توان از روش‌های‌ نیاز انرژی‌ و کارایی‌ انرژی‌ ساختمان بهره گرفت‌، اما برای‌ استفاده از روش‌های‌ تجویزی‌ و موازنه‌ای‌ محدودیت‌هایی‌ به‌ شرح زیر وجود دارد:

19-3-2-1-1 شرایط‌ لازم برای‌ استفاده از روش‌های‌ تجویزی‌ و موازنه‌ای‌ (کارکردی‌)

استفاده از روش‌های‌ تجویزی‌ و موازنه‌ای‌ (کارکردی‌)تنها در صورت تحقق‌ پنج‌ شرط زیر (به‌صورت هم‌زمان) مجاز است‌:

الف‌) نسبت‌ سطح‌ جدارهای‌ نورگذر به‌ سطح‌ نما (برای‌ هر یک‌ از نماهای‌ ساختمان) کم‌تر از 40 درصد باشد؛

ب) زیربنای‌ مفید ساختمان کمتر یا مساوی‌ 2000 مترمربع‌ باشد؛

پ) تعداد طبقات (بدون احتساب طبقات مربوط به‌ فضاهای‌ کنترل نشده نظیر پارکینگ‌ و انبار) کمتر یا مساوی‌ 9 طبقه‌ باشد؛

ت) اینرسی‌ حرارتی‌ ساختمان (مطابق‌ پیوست‌ 2) متوسط‌ یا زیاد باشد؛

ث) ممنوعیت‌ و محدودیتی‌ در دستورالعمل‌ها و بخش‌نامه‌های‌ صادر شده توسط‌ وزارت راه وشهرسازی‌، با توجه‌ به‌ محل‌ قرارگیری‌ ساختمان (استان، شهر، …) و مشخصات آن (تعداد طبقات، متراژ، کاربری‌، …)، در این‌ خصوص، وجود نداشته‌ باشد.

شکل‌ 19-3- 1 نمودار مراحل‌ طراحی‌ در چهار روش مختلف‌ ارائه‌ شده در این‌ مبحث‌

19-3-2-1-2 معرفی‌ ویژگی‌های‌ روش‌های‌ طراحی‌ ارائه‌ شده

در جدول 19-3-1 ویژگی‌های‌ چهار روش طراحی‌ ارائه‌ شده در این‌ مبحث‌ نشان داده شده است‌.

طراح می‌تواند با در نظر گرفتن‌ شرایط‌ و امکانات پروژه بر اساس یکی‌ از روش‌ها اقدام به‌ طراحی‌ نماید.

جدول 19-3-1 ویژگی‌های روش‌های مختلف طراحی *

* توضیحات: ×= غیرممکن، √ = امکان‌پذیر، √√ = کاملاً امکان‌پذیر

19-3-2-2 ابزارهای‌ تحلیلی‌ (نرم‌افزارهای‌) مورد تأیید

لازم است‌ در صورت طراحی‌ مطابق‌ روش‌های‌ نیاز انرژی‌ (فصل‌ 19-7) یا کارایی‌ انرژی‌ (فصل‌ 19-8)، نرم‌افزارهای‌ رایانه‌ای‌ اعتبارسنجی‌ شده بر اساس استانداردهای‌ معتبر و مورد تأیید نهاد دارای‌ صلاحیت‌ قانونی‌ مورد استفاده گیرد. ویژگی‌های‌ حداقل‌ نرم‌افزارها، برای‌ روش نیاز انرژی‌ در بخش‌ 19-7-1-1، و برای‌ روش کارایی‌ انرژی‌ در بخش‌ 19-8-1-1 تعیین‌ شده است‌.