17-8 دودکش‌های دستگاه‌های گازسوز ساختمان‌ها (بخش اول لوله‌کشی گاز طبیعی با فشار)
17-8-1 کلیات
17-8-1-1 به‌منظور تخلیه کامل محصولات احتراق دستگاه‌های گازسوز و به‌عنوان بنیان تأمین ایمنی و حفظ جان ساکنین ساختمان‌ها، طراحی، اجرا و کنترل دودکش‌های دستگاه‌های گازسوز براساس اصول مهندسی الزامی است.
17-8-1-2 مهندس ناظر موظف است در زمان تأیید لوله‌کشی گاز ساختمان، از مناسب بودن نحوة خروج محصولات احتراق (دودکش) برای هر شیر مصرف و هم‌چنین تأمین هوای لازم برای وسیله گازسوز اطمینان حاصل نماید.
17-8-1-3 طراحی و اجرای دودکش مشترک برای چند دستگاه گازسوز که در طبقات متوالی قرار دارند (حداکثر 5 طبقه) به‌شرطی مجاز است که هوای مورد نیاز احتراق مستقیماً از فضای آزاد تأمین گردد.
در صورتی‌که تأمین هوای احتراق از فضای مسکونی باشد اجرای دودکش مشترک مجاز نیست.
17-8-1-4 گازهای حاصل از احتراق دستگاه‌های گازسوز باید مطابق این مقررات و با رعایت دستورالعمل سازندة دستگاه، مستقیماً و بدون برخورد با مانع، به‌هوای آزاد هدایت شود.
17-8-1-5 محل اتصال دودکش به‌کوره‌هایی که با گاز طبیعی در شرایط اتسمفریک کار می‌کنند، باید در بالاترین قسمت کوره قرار گرفته باشد.
17-8-1-6 در کوره‌هایی که دهانه خروجی دود از کوره (محل اتصال کوره به‌دودکش) در قسمت پایین کوره قرار دارد، باید از بالاترین نقطه محفظه کوره به‌وسیله لوله‌ای با قطر حداقل یک اینچ به‌قسمت عمودی لوله دودکش متصل نمود تا گاز از این معبر خارج شده و دربالای کوره جمع‌نشود و هنگام روشن کردن مشعل، انفجار ایجاد نگردد.
17-8-2 تعیین قطر دودکش مستقل برای یک دستگاه گازسوز
17-8-2-1 برای تعیین قطر دودکش‌های فلزی یا سیمانی برای یک دستگاه گازسوز از جدول 17-8-1 استفاده گردد.
تذکر: تعیین قطر دودکش برای مقادیر خارج از جدول باید براساس محاسبات مهندسی انجام‌پذیرد.
17-8-2-2 اگر قطر دودکش به‌دست آمده از جدول کمتر از اندازة قطر محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز باشد، استفاده از دودکش با قطر کوچکتر مجاز است مشروط بر اینکه:
الف) ارتفاع کل دودکش (H) حداقل 3 متر باشد.
شکل 17-8-1 دودکش فلزی یا سیمانی جهت استفادة یک دستگاه گازسوز.
ب) قطر دودکش برای محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز به‌قطر 12 اینچ و کمتر از آن، بیش از یک اندازة جدول کوچک نشده باشد.
ج) قطر دودکش برای محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز به‌قطر بیشتر از 12 اینچ، بیش از دو اندازة جدول کوچک نشده باشد.
17-8-2-3 طول افقی لوله رابط برابر (L=0) به‌معنی دودکشی است که‌مستقیماً و به‌طور قائم بر روی محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز نصب شده باشد.
17-8-2-4 برای محاسبه قطر دودکش دستگاه‌های گازسوزی که در مناطق مرتفع نصب می‌شوند، مصرف گاز دستگاه در سطح دریا ملاک خواهد بود.
17-8-3 تعیین قطر دودکش مشترک و لوله رابط
17-8-3-1 استفاده از دودکش مشترک برای وسایل گازسوزی که هوای مورد نیاز آن‌ها از بیرون تأمین نمی‌گردد، ممنوع است. استفاده از دودکش مشترک فقط برای وسایل گازسوزی که هوای مورد نیاز آن‌ها از هوای آزاد تأمین می‌گردد مجاز است.
17-8-3-2 برای تعیین قطر دودکش‌های مشترک فلزی تک‌جداره یا سیمانی پیش‌ساخته جهت استفادة بیش از یک دستگاه گازسوز، که در یک طبقه نصب شده‌اند، به جدول 17-8-2 و شکل 17-8-2 مراجعه شود.
17-8-3-3 اتصال دودکش (مستقل یا مشترک) وسایل گازسوز بدون فن به‌دودکش وسایل گازسوز فن‌دار و بالعکس مجاز نیست.
17-8-3-4 وسایل گازسوز دارای مشعل تحت فشار (فن‌دار) که در طبقات مختلف نصب می‌شوند باید دارای دودکش مستقل باشند و استفاده از دودکش مشترک در این شرایط مجاز نمی‌باشد.
17-8-3-5 روش طراحی دودکش مشترک وسایل گازسوز ساختمان‌های چند طبقه جهت هر قسمت
روش تعیین قطر لوله‌های رابط و دودکش‌ها با ملاحظه شکل 17-8-3 و بند17-8-3-1 به‌شرح زیر است:
الف) اندازة لوله رابط دودکش بستگی دارد به:
1) ظرفیت حرارتی دستگاه گازسوز
2) ارتفاع لوله رابط (R)
3) فاصله مرکز دو سه‌راهی مجاور (h)
4) ارتفاع کل (H) برای هر دستگاه گازسوز H=R+h
5) جدول 17-8-2-الف (رابط‌ها)
شکل 17-8-2 دودکش فلزی یا سیمانی پیش‌ساخته جهت دو یا چند دستگاه گازسوز که در یک طبقه نصب شده‌اند. (شکل شماتیک است)
ب) اندازة دودکش مشترک بستگی دارد به:
1) کل ظرفیت‌های حرارتی
2) ارتفاع کل (H)
3) جدول 17-8-2-ب
4) قسمت قائم دودکش مشترک بدون خم
شکل 17-8-3 شمای دودکش مشترک ساختمان‌های چندطبقه برای هر قسمت.
17-8-3-6 در ساختمان‌های چند طبقه، اندازة قطر پایین‌ترین لوله رابط و قسمت قائمی که گاز را به‌پایین‌ترین سه‌راهی دودکش اصلی یا دودکش مشترک هدایت می‌کند باید از جدول 17-8-1 محاسبه شود. در این رابطه ارتفاع (H) از محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا سه‌راهی پایین‌ترین طبقه منظور گردد.
جدول 17-8-1 ظرفیت دودکش‌های فلزی تک‌جداره یا سیمانی پیش‌ساخته جهت استفاده یک دستگاه گازسوز
| قطر دودکش (میلی‌متر) | طول افقی لوله رابط (متر) L |
ارتفاع (متر) H |
||||
| 300 | 250 | 200 | 150 | 100 | ||
| حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری) | ||||||
| 230/30 | 153/00 | 93/90 | 51/00 | 21/20 | 0 | 3 |
| 191/90 | 127/50 | 78/50 | 42/40 | 16/90 | 0/6 | |
| 182/80 | 121/20 | 72/95 | 38/60 | 15/40 | 1/5 | |
| 176/80 | 114/90 | 69/20 | 36/10 | 13/60 | 3 | |
| 168/20 | 109/10 | 65/15 | 32/80 | 11/60 | 4/5 | |
| 262/60 | 172/70 | 106/10 | 56/30 | 23/00 | 0 | 4/5 |
| 218/40 | 143/90 | 88/40 | 47/00 | 18/20 | 0/6 | |
| 208/30 | 136/40 | 72/10 | 42/90 | 16/91 | 1/5 | |
| 200/75 | 129/80 | 77/80 | 39/90 | 14/60 | 3 | |
| 191/90 | 123/20 | 73/50 | 36/40 | 12/62 | 4/5 | |
| 183/30 | 117/70 | 68/90 | 33/30 | مجاز نیست | 6 | |
| 300/50 | 194/40 | 118/70 | 63/60 | 25/50 | 0 | 6 |
| 250/00 | 161/90 | 100/00 | 53/00 | 20/20 | 0/6 | |
| 238/60 | 154/00 | 91/90 | 48/50 | 18/70 | 1/5 | |
| 229/80 | 144/20 | 87/10 | 44/90 | 16/40 | 3 | |
| 219/70 | 138/90 | 82/30 | 41/20 | 13/90 | 4/5 | |
| 210/10 | 132/60 | 77/30 | 37/60 | مجاز نیست | 6 | |
| 340/60 | 221/70 | 133/60 | 69/70 | 27/30 | 0 | 9 |
| 287/90 | 184/30 | 111/40 | 58/10 | 21/20 | 0/6 | |
| 272/70 | 175/25 | 103/50 | 53/00 | 19/70 | 1/5 | |
| 265/15 | 165/65 | 98/00 | 49/50 | 17/17 | 3 | |
| 252/50 | 157/80 | 92/0 | 44/70 | مجاز نیست | 4/5 | |
| 242/40 | 150/50 | 86/90 | 41/20 | مجاز نیست | 6 | |
| 224/70 | 136/40 | 74/50 | مجاز نیست | مجاز نیست | 9 | |
| 391/40 | 247/50 | 149/00 | 78/30 | 30/30 | 0 | 15 |
| 325/75 | 207/10 | 124/20 | 65/65 | 24/00 | 0/6 | |
| 310/60 | 197/00 | 119/70 | 59/10 | مجاز نیست | 1/5 | |
| 300/50 | 184/30 | 115/15 | 55/80 | مجاز نیست | 3 | |
| 285/35 | 178/00 | 102/80 | 50/50 | مجاز نیست | 4/5 | |
| 272/80 | 169/20 | 97/00 | 47/00 | مجاز نیست | 6 | |
| 255/10 | 152/80 | 83/30 | مجاز نیست | مجاز نیست | 9 | |
جدول 17-8-2 ظرفیت دودکش‌های فلزی تک‌جداره یا سیمانی پیش‌ساخته جهت استفاده بیش از یک دستگاه گازسوز (الف) ظرفیت لوله رابط دودکش
| قطر لوله رابط (میلی‌متر) D | ارتفاع رابط (متر) R |
ارتفاع (متر)H |
||
| 200 | 150 | 100 | ||
| حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری) | ||||
| 60/60 | 29/50 | 11/10 | 0/3 | 4/5 |
| 66/90 | 33/80 | 14/10 | 0/6 | |
| 75/20 | 39/10 | 16/20 | 0/9 | |
| 68/20 | 32/60 | 12/40 | 0/3 | 9 و بیشتر |
| 74/50 | 36/60 | 14/60 | 0/6 | |
| 81/10 | 41/40 | 17/20 | 0/9 | |
جدول 17-8-2 ظرفیت دودکش‌های فلزی تک‌جداره یا سیمانی پیش‌ساخته جهت استفاده بیش از یک دستگاه گازسوز(ب) ظرفیت دودکش مشترک قائم بدون لوله رابط
| قطر دودکش مشترک | ارتفاع (متر)H |
||||
| 300 | 250 | 200 | 150 | 100 | |
| حداکثر ظرفیت حرارتی دستگاه‌های گازسوز (1000 کیلوکالری) | |||||
| 141/40 | 99/70 | 63/10 | 34/30 | 14/90 | 3 |
| 174/20 | 121/20 | 77/00 | 42/40 | 17/90 | 4/5 |
| 199/50 | 138/90 | 85/90 | 47/00 | 20/2 | 6 |
| 237/40 | 164/10 | 101/00 | 54/30 | مجاز نیست | 9 |
| 300/50 | 204/50 | 123/70 | مجاز نیست | مجاز نیست | 15 |
17-8-3-7 قطر لوله رابط دودکش‌های مشترک طبق جدول‌های 17-8-2-الف و 17-8-2-ب می‌باشد.
17-8-3-8 هر خم 90 درجه اضافه بر دو خم اول، ظرفیت لوله رابط دودکش مشترک را 10% کاهش می‌دهد.
17-8-3-9 بدون در نظر گرفتن جدول ظرفیت، در صورت تساوی قطر لوله رابط و قطر دودکش مشترک، باید قطر دودکش مشترک حداقل یک اندازه بزرگتر باشد.
17-8-3-10 کلیه اتصالات مورد مصرف جهت اتصال لوله رابط‌ها به‌دودکش مشترک باید هم‌اندازة دودکش مشترک در محل تقاطع لوله رابط با دودکش باشد.
17-8-3-11 در مورد ساختمان‌های چندطبقه، ارتفاع (H) در هر قسمت از دودکش، فاصله عمودی بین محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا مرکز سه‌راهی بعدی طبقه فوقانی است.
17-8-4 نکات ضروری برای طراحی و اجرای دودکش‌ها
17-8-4-1 هر مصرف کننده درونسوز مانند بخاری، آبگرمکن و غیره باید دارای دودکش مناسب و لوله رابط مستقل باشد.
17-8-4-2 لوله رابط و اتصالات آن در دودکش‌های مشترک باید از نوع فلزی باشد.
17-8-4-3 اتصال لوله‌های رابط دودکش مشترک فقط باید با استفاده از سه‌راهی اتصال پیش‌ساخته انجام شود. اتخاذ روش‌های دیگر برای گرفتن انشعاب مجاز نیست.
17-8-4-4 برای تعیین قطر دودکش و لوله رابط فلزی پیش‌ساخته برای بیش از یک دستگاه گازسوز در یک طبقه از جدول 17-8-2-الف و ب استفاده شود.
17-8-4-5 به‌منظور تعیین قطر دودکش‌های تک‌جداره فلزی یا پیش‌ساخته سیمانی برای بیش از یک دستگاه گازسوز در یک طبقه از جدول 17-8-1 استفاده شود.
17-8-4-6 شیر مصرف کننده باید در محلی که دودکش وجود دارد یا نصب آن امکان‌پذیر است، نصب گردد.
17-8-4-7 حداکثر طول لوله رابط باید 0/45 متر برای هر 2/5 سانتی‌متر قطر لوله رابط باشد. در صورتی‌که طول لوله رابط از 0/45 متر برای هر 2/5 سانتی‌متر قطر بیشتر باشد، باید از طریق افزایش قطر یا ارتفاع لوله رابط و یا ارتفاع کل دودکش ظرفیت مورد نظر تأمین گردد.
17-8-4-8 در صورت نصب دو دستگاه گازسوز در یک طبقه، دودکش مشترک باید نزدیکتر و یا مستقیماً روی دستگاه گازسوز کوچکتر قرار گیرد.
17-8-4-9 قطر لوله‌های رابط باید مساوی یا بزرگتر از اندازة محل خروج محصولات احتراق دستگاه گازسوز باشد.
17-8-4-10 برای انتخاب قطر دودکش دستگاه‌های گازسوزی که در مناطق مرتفع نصب می‌شوند، ظرفیت حرارتی وسیله گازسوز در سطح دریا ملاک می‌باشد.
17-8-4-11 برای چند دستگاه گازسوز که در یک طبقه قرار گرفته‌اند، ارتفاع (H) از بالاترین مجرای خروجی محصولات احتراق دستگاه گازسوز تا انتهای دودکش اصلی محاسبه شود.
17-8-4-12 ضخامت دودکش و لوله رابط فلزی باید مطابق جدول17 8 3 الف و ب در نظر گرفته شود.
جدول 17-8-3-الف حداقل ضخامت ورق لوله رابط دودکش
| قطر لوله رابط دودکش | ضخامت ورق فولادی گالوانیزه | ||
| سانتی‌متر | اینچ | میلی‌متر | اینچ |
| تا 12 | تا 5 | 0/6 | 0/022 |
| 13 تا 22 | 6 تا 9 | 0/7 | 0/028 |
| 23 تا 40 | 10 تا 16 | 0/9 | 0/034 |
| بزرگتر | بزرگتر | 1/5 | 0/064 |
جدول 17-8-3-ب ضخامت ورق دودکش قائم فلزی
| سطح مقطع دودکش (سانتی‌متر مربع) | حداقل ضخامت ورق دودکش (میلی‌متر) |
| تا 995 | 1/5 |
| 996 تا 1290 | 2 |
| 1291 تا 1640 | 2/5 |
| بزرگتر از 1640 | 3/5 |
17-8-4-13 استفاده از لوله‌های قابل انعطاف (خرطومی یا آکاردئونی) به‌عنوان دودکش ممنوع است.
17-8-4-14 مقادیر «حداکثر ظرفیت حرارتی وسایل گازسوز» مندرج در جدول‌های این بخش برمبنای نصب دو زانویی 90 درجه در لوله‌های رابط ارایه گردیده‌اند. به‌ازای اضافه شدن هر زانویی 90 درجه (و یا معادل آن) ده درصد از ظرفیت حرارتی دودکش مندرج در جدول کاسته خواهد شد.
17-8-4-15 درون یابی در مقادیر جدول‌های این بخش مجاز است، ولی برونیابی مجاز نیست.
17-8-4-16 حداقل فاصله کلاهک دودکش با کولرهای آبی و دریچه‌های تأمین هوای ساختمان باید 3 متر در نظر گرفته شود.
17-8-4-17 حداقل قطر دودکش‌های وسایل گازسوز 10 سانتی‌متر می‌باشد و چنانچه محاسبات کمتر از قطر مذکور باشد حداقل همان 10 سانتی‌متر باید رعایت شود.
17-8-4-18 در دودکش‌های مشترک می‌توان حداکثر قطر محاسبه شده دودکش را از ابتدا تا انتها یکسان در نظر گرفت.
17-8-5 ضوابط مربوط به‌نصب دودکش‌ها
17-8-5-1 انتهای کلیه دودکش‌ها باید حداقل یک متر از سطح پشت‌بام بالاتر بوده و از دیوارهای جانبی نیز حداقل سه متر فاصله داشته باشد. در صورتی‌که فاصله کمتر از 3 متر باشد انتهای دودکش باید حداقل 60 سانتی‌متر از بلندترین دیوار مجاور بالاتر قرار گیرد.
17-8-5-2 قسمت قائم دودکش باید روی پایه‌های مناسب قرار گیرد تا وزن آن به‌پایه منتقل شود.
ضمناً طول قائم دودکش توسط بست‌های مناسب به‌دیوار محکم گردد.
17-8-5-3 عبور دودکش از فضای داخلی و سقف کاذب حمام مجاز نمی‌باشد.
17-8-5-4 جهت استفاده از بخاری دیواری باید دهانه دودکش حداقل در ارتفاع 120 سانتی‌متر از کف محل نصب تعبیه شده باشد.
17-8-5-5 دودکش مشترک با شرایط مندرج در جدول 17-8-2-الف حداکثر برای پنج طبقه استفاده شود.
17-8-5-6 در صورتی‌که ساختمان بیش از پنج طبقه باشد، باید از دو دودکش مشترک براساس جدول‌های مربوطه استفاده شود.
17-8-5-7 چنانچه دودکش در داکت نصب شود، داکت ویژه دودکش‌ها باید از بالا به‌هوای آزاد ارتباط داشته باشد. این داکت نباید به فضاهای داخلی ساختمان راه داشته باشد.
17-8-5-8 کلیه محل‌های اتصال دودکش بایدکاملاً دودبند شود.
17-8-5-9 استفاده از قطعات لوله‌های سیمانی پیش‌ساخته سر صاف (لب به‌لب) ممنوع می‌باشد و باید از نوع نر و ماده (فنجانی) استفاده شود.
