17-7 نصب و راهاندازی وسایل گازسوز (بخش اول لولهکشی گاز طبیعی با فشار)
17-7-1 کلیات نصب
نصب وسایل گازسوز فقط در محل پیشبینی شده در نقشه گازرسانی ساختمان که محل استقرار، نحوة هوارسانی و مشخصات دودکش آن بهتأیید مهندس ناظر رسیده باشد، مجاز است.
17-7-1-1 مورد تأیید بودن دستگاههای گازسوز
دستگاههای گازسوز و متعلقات آنها باید دارای تأییدیه مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران باشد.
17-7-1-2 تنظیم دستگاه گازسوز
قبل از اتصال هر دستگاه بهلولهکشی گاز، باید اطمینان حاصل شود که دستگاه برای استفاده از گاز طبیعی تنظیم شده است. کنترل این امر بهعهدة نصاب مجاز میباشد.
17-7-1-3 ممنوعیت نصب دستگاههای گازسوز در فضاهای حضور گازهای قابل اشتعال
دستگاههای گازسوز را نباید در مکانهایی کهمعمولاً گازهای قابل اشتعال دیگری در فضای آنها پخش میشود کار گذاشت، مگر آنکه این دستگاهها در فضای مستقل دیگر نصب شود.
17-7-1-4 امکان تخلیه گازهای حاصل از احتراق
محل نصب دستگاههای گازسوز دودکشدار باید بهگونهای انتخاب شود که قابلیت نصب دودکش طبق این مقررات وجود داشته و امکان تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای خارج ممکن باشد. دستگاههای گازسوز که نیاز بهدودکش ندارند باید در محلی نصب شوند که امکان تهویه و تخلیه گازهای حاصل از احتراق بهصورت طبیعی و یا مکانیکی وجود داشته باشد.
17-7-1-5 کافی بودن ظرفیت لولهکشی
هنگام اتصال یک دستگاه گازسوز جدید بهیک سیستم لولهکشی موجود، نصاب مجاز باید از کافی بودن ظرفیت لولهکشی موجود برای اتصال دستگاه جدید اطمینان حاصل نماید. در غیراین صورت، ظرفیت سیستم باید با رعایت بخش 17-9-3 بهحد لازم اضافه گردد.
17-7-2 ضوابط نصب دستگاههای گازسوز
17-7-2-1 کارگذارندة دستگاه گازسوز باید آن را مطابق با مشخصاتی که سازندة آن توصیه کرده است نصب کند. بهطوری که دستگاه بهنحو رضایتبخشی کار کرده و فضای دسترسی در اطراف دستگاه بهمنظور تنظیم، تعمیر و تعویض وجود داشته باشد. همچنین باید کلیه ضوابط نصب، بهرهبرداری و تعمیر دستگاه را که سازنده پیشنهاد کرده است در ناحیهای از محل نصب دستگاه که بهراحتی در دسترس اشخاص ذیصلاح باشد، قرار دهد.
17-7-2-2 چنانچه کارگذارنده هرگونه تغییری در نحوة نصب وسیله گازسوز و دودکش آن را ضروری تشخیص دهد باید قبل از هرگونه اقدام از سازندة مربوطه کسب مجوز نماید.
17-7-2-3 نصب هر نوع وسیله گازسوز در حمام، رختکن، سرویسهای بهداشتی و محوطههای سونا، استخر و جکوزی ممنوع است.
17-7-2-4 ممنوعیت نصب لوازم گازسوز در ساختمانهای عمومی و خاص طبق فصل 17-3 میباشد.
17-7-3 محدودیتهای نصب وسایل گازسوز
17-7-3-1 چراغ روشنایی
الف) در هر واحد مسکونی نصب بیش از یک چراغ روشنایی ممنوع است.
ب) نصب چراغ روشنایی در محلهای زیر مجاز نیست:
– اتاق خواب
– روبهروی دریچه کولر
– در فاصله کمتر از یک متر از پنجره، دیوار مجاور و پرده
– در صورت وجود سقف یا دیوار چوبی در ساختمان
– در محلهایی که ارتفاع سقف از 250 سانتیمتر کمتر است.
17-7-3-2 شومینه
الف) نصب شومینه در اتاق خواب مجاز نیست.
ب) نصب شومینه بهعنوان تنها وسیله گرمایش در هال و پذیرایی ممنوع است.
پ) نصب شومینه بدون سیستم محافظ شعله (ترموکوپل) ممنوع است.
17-7-3-3 بخاری دیواری
نصب بخاری دیواری در اتاق خواب مجاز نیست.
17-7-3-4 پلوپز
الف) نصب پلوپز در طبقات زیرزمین و مکانهایی که دارای تهویه کافی براساس این مقررات نیستند ممنوع است.
ب) پلوپز باید ترجیحاً در فضای باز مانند حیاط، حیاط خلوت و یا تراس استفاده گردد.
پ) استفاده از پلوپز بهعنوان وسیله گرمایش ممنوع است.
17-7-3-5 بخاریهای گازسوز بدون دودکش
محدودیتهای نصب این نوع بخاریها مطابق با شرایط مندرج در مبحث چهاردهم میباشد.
6-3-7-17 بخاری گاز سوز دودکش دار
بخاری گاز سوز دودکشدار را در صورتی میتوان در اتاق خواب نصب کرد که همه هوای احتراق را به طور مستقیم از فضای آزاد خارج از ساختمان دریافت کند و همه محصولات احتراق را مستقیماً به فضای آزاد خارج بفرستد. در غیراین صورت باید هوای لازم برای احتراق از طریق دریچههای باز ثابت روی دیوار اتاق خواب یا کانالهای مرتبط با هوای آزاد خارج از ساختمان تأمین شود و فضای اتاق خواب امکان اجرای دودکش را مطابق فصل 17-8 داشته باشد.
17-7-4 قابلیت دسترسی بهدستگاه گازسوز و فاصلههای لازم
17-7-4-1 قابلیت دسترسی برای تعمیر
هر دستگاه گازسوز باید نسبت بهاجزای ساختمان محل کارگذاری و وسایل دیگر طوری قرار گیرد تا امکان دسترسی بهآن وجود داشته باشد. برای تمیز کردن سطوح حرارتی، تعویض صافیها، دمندهها، موتورها، مشعلها، کنترلها و لولههای رابط دودکش، روغنکاری اجزای متحرک که احتیاج بهروغنکاری دارد و تنظیم و تمیز کردن مشعلها و پیلوتها، باید فاصلههای کافی رعایت گردد. فواصل مورد نیاز برای تعدادی از وسایل گازسوز در جدول17-7-1 داده شده است.
17-7-4-2 فاصله کارگذاری دستگاههای گازسوز از مواد، مصالح و اشیا قابل اشتعال
دستگاههای گازسوز و لوله دودکش آنها باید در فواصلی نسبت بهاشیا و مواد و مصالح نصب شوند که هنگام کار کردن برای اشخاص یا اموال آنها خطرساز نباشد. حداقل فاصله دستگاه گازسوز از اشیا و مواد قابل اشتعال بهشرح جدول 17-7-1 است.
دستگاههای گازسوز | فاصله مجاز |
کلیه دستگاههای گازسوز که روی کف نصب میشوند: | 45 سانتیمتر از اطراف
75 سانتیمتر از بالا |
(بخاری- آبگرمکن- پکیج و …) | |
اجاق گاز خانگی (کابینتی) | 75 سانتیمتر از بالا |
بخاری دیواری | 100 سانتیمتر از اطراف
100 سانتیمتر از بالا |
17-7-4-3 فاصله دودکش و لوله رابط دودکش از اشیا و مواد قابل اشتعال
حداقل فاصله مجاز دودکش و لوله رابط دودکش از اشیا و مواد قابل اشتعال 50 سانتیمتر میباشد.
17-7-5 روشهای تأمین هوای لازم برای احتراق و تهویه
17-7-5-1 حدود و دامنه کار
الف) منظور از «تأمین هوای احتراق» در این بخش، تأمین هوای لازم و کافی برای فضاهایی از ساختمان است که دستگاههای گازسوز در آنها نصب میشود.
ب) شرایط مذکور در این بخش بهدستگاههایی مربوط میشود که در داخل ساختمان کار گذارده شده یا برای احتراق، تهویه و رقیقسازی گازهای دودکش آنها از هوای داخل ساختمان استفاده میگردد.
پ) شرایط مذکور در این بخش در موارد زیر بهکار نمیرود:
1) دستگاههای گازسوزی که تمام هوای لازم برای احتراق آنها مستقیماً از فضای خارج ساختمان تأمین شود و نیز تمام گازهای دودکش آنها در فضای خارج ساختمان آزاد گردد.
2) دستگاههای گازسوزی که در خارج ساختمان قرار میگیرند و دارای محفظه کامل سربستهای بهشکل جزیی از کوره باشد و از هوای خارج ساختمان برای احتراق و رقیقسازی گازهای دودکش استفاده میکند (مانند مشعل گازسوز سونای خشک).
ت) شرایط تأمین هوای لازم برای احتراق انواع دستگاههای گازسوز، در زمان طراحی، اجرا، بازرسی و صدور تأییدیه جهت سیستم لولهکشی گاز ساختمانها، باید طبق الزامات این بخش از مقررات انجام گیرد.
ث) برای هر قسمت از ساختمان که در آن دستگاههای گازسوز مانند دیگ آب گرم یا بخار، کوره هوای گرم، آبگرمکن، بخاری و دستگاههای مشابه، نصب میشود باید هوای لازم برای احتراق بهمقدار لازم و کافی و مناسب برای احتراق گاز، تأمین شود.
17-7-5-2 کلیات
الف) نصب دستگاههای گازسوز در فضای کامل بسته و بدون هرگونه پیشبینی برای دریافت هوای احتراق مجاز نیست.
ب) دستگاههای گازسوز باید در محلی نصب گردند که تعویض هوا در آن محل بهقدری باشد که در شرایط کار معمولی دستگاهها، احتراق رضایتبخش گاز و تخلیه مناسب گازهای دودکش را امکانپذیر سازد. دستگاهها باید طوری قرار گیرند که باعث از بین رفتن جریان مناسب هوا در محیط بستهای که در آن قرار دارند، نگردند. بهفضاهایی که منافذ آنها بهخارج بهحدی است که نفوذ معمولی هوا بهآنها برای تأمین هوای لازم دستگاه کافی نمیباشد، باید با روشهای مختلف، هوای کافی وارد شود.
17-7-5-3 انواع فضا
انواع فضا در این بخش، با توجه بهامکان و نحوة تأمین هوای لازم و کافی برای دستگاههای گازسوز که در آنها نصب میگردند، تعیین میشود:
الف) فضا با درزبندی معمولی: فضایی که جدارههای خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجرهها (بدون نوار درزبندی)، ساخته شده باشد.
ب) فضا با درزهای هوابند: فضایی که جدارههای خارجی آن، از قبیل درز درها و پنجرهها، محل عبور لولهها و کابلها و غیره با نوارهای درزبندی یا وسایل دیگر، حفاظت شده باشد.
17-7-5-4 منابع غیرمجاز تأمین هوای احتراق
الف) تأمین هوای احتراق از منابع زیر مجاز نیست:
1) فضایی که در آن گازهای خطرناک وجود داشته باشد.
2) فضایی که در آن بخارهای قابل اشتعال وجود داشته باشد.
3) فضایی که در آن گرد و غبار و ذرات مواد جامد انتشار یابد.
4) از موتورخانه تبرید ساختمان برای فضاهای مجاور.
5) از اتاق خواب یا حمام.
17-7-5-5 تأمین هوا از کف کاذب
الف) در صورتیکه هوای احتراق فضایی که دستگاه گازسوز در آن نصب میشود از کف کاذب ساختمان تأمین شود، در این صورت فضای کف کاذب باید بههوای آزاد بیرون بهصورت مستقیم مرتبط باشد.
1) جریان هوای آزاد بیرون باید، بدون هیچ مانع، مسیر داخل فضای زیر کف کاذب را تا دریچه ورود هوا از کف بهداخل فضای نصب دستگاه طی کند.
2) دهانه ورود هوا از بیرون بهداخل فضای زیر کف کاذب و دهانه ورود هوا از کف کاذب بهداخل فضای محل نصب دستگاه باید برابر هم و دستکم بهاندازة مورد نیاز دستگاه (براساس محاسبات) باشد.
3) سطح مقطع مسیر عبور هوا از فضای زیر کف کاذب باید براساس اصول محاسبات کانالهای تأمین هوا صورت گیرد.
17-7-5-6 تأمین هوا از فضای زیر شیروانی
الف) در صورتیکه هوای احتراق فضایی که دستگاه گازسوز در آن نصب میشود، از فضای زیرشیروانی ساختمان تأمین شود، در این صورت فضای زیر شیروانی باید مستقیماً بههوای آزاد بیرون مربوط باشد.
1) جریان هوای آزاد بیرون باید بدون هیچ مانع، مسیر داخل فضای زیر شیروانی را تا دهانه ورود هوا بهداخل محل نصب دستگاه طی کند.
2) اندازة دهانه ورودی هوا بهداخل فضای زیر شیروانی و دهانه کانال انتقال هوا بهفضای محل نصب دستگاه باید برای تأمین هوای احتراق دستگاه براساس محاسبات دریچههای تأمین هوا تعیین گردد.
17-7-5-7 تأمین هوا از داخل
الف) فضای با درزبندی معمولی
1) در ساختمانهای با درزبندی معمولی که حجم فضای نصب دستگاههای گازسوز بیش از یک مترمکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت باشد، تعویض هوای طبیعی با نفوذ هوا بهداخل آن فضا، برای تأمین هوای احتراق مورد نیاز دستگاههای آن، کافی است.
2) اگر حجم فضای نصب دستگاه کمتر از یک متر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت باشد و هوای احتراق از فضای مجاور آن تأمین شود، در این صورت مجموع حجم فضای محل نصب دستگاه و فضای مجاور باید دستکم یک متر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت باشد.
– برای جریان هوا بین محل نصب دستگاهها و فضای مجاور دستکم دو دهانه باز بدون مانع باید پیشبینی شود که یکی بهفاصله 30 سانتیمتر از کف و دیگری به فاصله 30 سانتیمتر از سقف، روی در یا جدار بین این دو فضا نصب شوند.
– سطح آزاد هریک از این دهانهها باید دستکم برابر یک سانتیمتر مربع برای هر 38 کیلوکالری در ساعت باشد. سطح آزاد هریک از این دهانهها، بههر حال، نباید از 645 سانتیمتر مربع کمتر باشد.
3) محدودیت نصب وسایل گازسوز پرمصرف (بالاتر از 1/5 مترمکعب در ساعت) در واحدهای کوچکتر از 60 مترمربع
نصب وسایل گازسوز پرمصرف مانند آبگرمکن فوری و پکیج در واحدهای مسکونی یا غیرمسکونی که مساحت آنها کمتر از 60 مترمربع میباشد ممنوع است مگر آنکه وای موردنیاز جهت احتراق گاز مصرفی آنها از طریق دریچه دایمی کهمستقیماً بههوای آزاد راه دارد تأمین گردد.
در این صورت برای استفاده از هوای خارج از ساختمان، مساحت دریچه از جدول17-7-2 به دست میآید:
ردیف | حداکثر ظرفیت دستگاه
(کیلوکالری در ساعت) |
مساحت دریچه
(سانتیمتر مربع) |
ابعاد دریچه
(سانتیمتر*سانتیمتر) |
1 | 30000 | 150 | 15 * 10 |
20 * 7/5 | |||
30 * 5 | |||
2 | 50000 | 210 | 15 * 14 |
20 * 10/5 | |||
30 * 7 | |||
3 | 70000 | 250 | 16 * 15 |
20 * 12/5 | |||
20 * 8/5 |
نکته مهم:
محل قرار گرفتن منفذ باید حداقل یک متر در هر یک از ترازهای افقی و عمودی از انتهای دودکش فاصله داشته باشد.
ب) فضای با درزهای هوابند
1) درصورتیکه ساختمان با درزهای هوابند باشد، هوای مورد نیاز فضایی که در آن دستگاههای گازسوز نصب میشود، چه حجم این فضا کافی باشد (بیش از یکمتر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت) و چه حجم آن کافی نباشد، بههر حال باید از خارج ساختمان تأمین شود.
17-7-5-8 تأمین هوا از خارج
الف) در شرایط زیر که تأمین هوای احتراق از فضای محل نصب دستگاههای گازسوز ممکن نباشد، تمام یا قسمتی از هوای مورد نیاز باید از خارج ساختمان تأمین شود:
1) در صورتیکه حجم فضای محل نصب دستگاهها کمتر از یکمتر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت باشد.
2) در صورتیکه مجموع حجم فضای نصب دستگاهها و فضای مجاور کمتر از یکمتر مکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت باشد.
3) در صورتیکه حجم فضای محل نصب دستگاهها و یا مجموع آن با فضای مجاور بیش از یکمتر برای هر 177 کیلوکالری باشد ولی ساختمان با درزهای هوابند باشد.
ب) نحوة دریافت هوا از خارج
برای تأمین هوای احتراق دستگاه گازسوز، نصب دهانه مستقیم از فضای محل نصب دستگاه بهخارج از ساختمان، یا از طریق کانال افقی یا قائم، با در نظر گرفتن الزامات زیر کافی است:
– یک دهانه برای ورود هوا، بهفاصله 30 سانتیمتر از سقف، نصب شود.
– سطح آزاد دهانه باید دستکم یکسانتیمتر مربع برای هر 116 کیلوکالری در ساعت باشد.
– سطح مقطع کانال باید دستکم برابر سطح آزاد دهانه دریافت هوا باشد.
17-7-5-9 تأمین همزمان هوا از داخل و خارج
الف) فضای با حجم ناکافی
در ساختمان با درزبندی معمولی، در صورتیکه حجم فضای محل نصب دستگاههای گازسوز ناکافی (کمتر از یکمترمکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت) باشد، باید با نصب دهانههای دریافت هوا از خارج، هوای مورد نیاز احتراق را بهطور همزمان از داخل و خارج تأمین کرد.
دریافت هوا از خارج باید با نصب دهانههای باز و مستقیم روی جدارههای فضای محل نصب دستگاهها، نصب کانال افقی یا قائم، بهترتیبی که در تأمین هوا از خارج آمده صورت گیرد.
مقدار هوای داخل بهاضافه جمع کل هوای دریافتی از دهانههای مستقیم، کانال افقی یا قائم باید برای تأمین هوای مورد نیاز احتراق دستگاهها، کافی باشد.
ب) فضای با حجم کافی
در ساختمان با درزهای هوابند، در صورتیکه حجم فضای محل نصب دستگاههای گازسوز کافی (بیش از یک مترمکعب برای هر 177 کیلوکالری در ساعت) باشد، باید با نصب دهانههای دریافت هوا از خارج، هوای مورد نیاز احتراق را به طور همزمان از داخل و خارج تأمین کرد.
دریافت هوا از خارج باید با نصب دهانههای باز و مستقیم روی جدارهای فضای محل نصب دستگاهها، نصب کانال افقی یا قائم، بهترتیبی که در « تأمین هوا از خارج» آمده، صورت گیرد.
علاوه بر آن لازم است یک دهانه هوای اضافی برای دریافت مستقیم هوا از خارج، با سطح آزاد یکسانتیمتر مربع برای هر 194 کیلوکالری در ساعت نیز پیشبینی شود.
17-7-5-10 تأمین مکانیکی هوا
الف) تأمین هوای احتراق برای فضایی که در آن دستگاههای گازسوز نصب شده باشد، ممکن است جزیی از سیستم تعویض هوای مکانیکی ساختمان، یا قسمتهایی از فضاهای ساختمان باشد. در این حالت الزامات زیر باید رعایت شود:
1) سیستم تعویض هوای مکانیکی نباید در فضایی که در آن دستگاههای گازسوز نصب میشود فشار منفی ایجاد کند، تا در کار مشعل اختلال ایجاد نشود.
2) سیستم تعویض هوای مکانیکی و مشعل هریک از دستگاهها باید بههم وابسته و مرتبط باشد، به طوریکه اگر سیستم تعویض هوای مکانیکی از کار بیفتد، مشعل دستگاهها هم بهطور خودکار خاموش شود.
ب) مقدار تعویض هوا
مقدار هوا که توسط سیستم تعویض هوای مکانیکی بهداخل فضای محل نصب دستگاههای گازسوز فرستاده میشود، باید دستکم برابر یکمتر مکعب در ساعت برای هر 355 کیلوکالری در ساعت باشد.
17-7-5-11 عدم اختلال در تأمین هوای احتراق
الف) در هر فضایی که در آن دستگاه گازسوز نصب میشود باید گردش آزاد هوا وجود داشته باشد.
ب) در هر فضایی که در آن دستگاه گازسوز نصب میشود نباید دستگاه دیگری که جریان انتقال هوا را مختل میکند نصب شود.
17-7-5-12 دهانهها و کانال ورود هوا
الف) دهانههای ورود هوا
دهانههای ورود هوا باید از نوعی باشد که در برابر ورود هوا مانع ایجاد نکند.
– اگر روی دهانه ورودی هوا توری سیمی نصب میشود، اندازة چشمههای توری باید دستکم 12 * 12 میلیمتر باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا، دریچه هوای بیرون از نوع فلزی، نصب میشود، سطح آزاد آن باید 75 درصد محاسبه شود، مگر آنکه سازنده نسبت دیگری توصیه کرده باشد.
– اگر روی دهانه ورودی هوا دریچه هوای بیرون از نوع چوبی، نصب میشود سطح آزاد آن باید 25 درصد محاسبه شود.
ب) کانال هوا
در صورت نصب کانال، سطح مقطع آن برحسب طول کانال از نمودارهای 17-7-الف و ب بهدست میآید.
1) کانال هوای ورود یا گردش هوا بهفضای محل نصب دستگاههای گازسوز باید از جنس فولادی گالوانیزه باشد.
2) طراحی و ساخت کانال هوا باید بارعایت الزامات مندرج در بخش 14 5 «کانالکشی» مبحث 14 مقررات ملی ساختمان انجام گیرد.
3) سطح آزاد و بدون مانع هر کانال نباید از 10 * 10 سانتیمتر کمتر باشد.
17-7-5-13 ضوابط نصب دریچه و کانالهای متصل بههوای آزاد
در صورتیکه هوای احتراق دستگاه گازسوز از طریق دریچه یا کانال مرتبط با فضای آزاد تأمین گردد، محور کانال باید غیرمستقیم نباشد و در دو انتهای آن، کرکرة چوبی محافظ و توری فلزی بهطوری تعبیه گردد که کانال با تعبیه مسیر غیرمستقیم برای عبور جریان هوا، کرکرة چوبی یا فلزی در دو انتها و توری فلزی (و یا تلفیقی از آنها):
1) از نفوذ مستقیم سرما از بیرون بهداخل فضای مسکونی ممانعت نماید.
2) ورود پرندگان و حشرات بهداخل فضای مسکونی ممکن نباشد.
3) انسداد آن بهسادگی میسر نباشد.
تذکر (1) روی دریچه یا کانال، یا در کنار آن، عبارت «مخصوص عبور جریان هوای وسیله گازسوز- بههیچ وجه مسدود نشود» بهصورت واضح و قابل رؤیت نوشت شود.
تذکر (2) استفاده کننده از دستگاه گازسوز مجاز بهانسداد دریچه یا کانال ارتباط بهفضای آزاد نمیباشد.
*