17-4 طراحی سیستم لوله‌کشی گاز و انتخاب مصالح (بخش اول لوله‌کشی گاز طبیعی با فشار)
17-4-1 طراحی سیستم لوله‌کشی گاز ساختمان‌ها
17-4-1-1 انتخاب مسیر لوله‌کشی گاز
الف) لوله گاز باید از ایمن‌ترین مسیر عبور نماید.
ب) لوله گاز باید از کوتاهترین مسیر ممکن عبور نماید.
پ) بخش‌های مشترک لوله‌کشی گاز واحدهای مسکونی مانند رایزرها نباید از داخل ملک خصوصی عبور نماید.
ت) مسیر لوله گاز باید به‌نحوی انتخاب گردد که هیچ‌گونه صدمه‌ای به‌سازة اصلی ساختمان وارد ننماید.
17-4-1-2 تهیه نقشه‌های سیستم لوله‌کشی
برای تهیه نقشه‌های سیستم لوله‌کشی گاز باید اطلاعات و مدارک زیر تهیه شود:
الف) نقشه لوله‌کشی گاز در پلان محوطه و طبقاتی که در آنها لوله گاز کشیده خواهد شد، (اعم از زیرزمین، همکف یا طبقات بالاتر) به‌اضافه محل قرارگیری دودکش‌ها با ذکر مشخصات آن (طول، قطر، جنس و نوع).
ب) نقشه ایزومتریک با ذکر طول و قطر لولهها بر روی آن.
پ) زیربنا یا فضای مفید ساختمان به‌متر مربع و مقدار مصرف گاز هریک از وسایل گازسوزی که به‌این سیستم لوله‌کشی متصل می‌شود و یا در آینده متصل خواهد شد برحسب مترمکعب گاز یا کیلوکالری در ساعت.
ت) کروکی محل ملک مورد تقاضا، که باید در زیر برگ تقاضا با ذکر نشانی و تعیین موقعیت نسبت به‌معابر اصلی ترسیم شود.
ث) فهرست اجناس مصرفی با ذکر استانداردهای مربوطه و مقدار آن در جدولی که باید در سمت راست قسمت بالای نقشه آورده شود.
ج) مقیاس نقشه‌ها نباید از 100:1 کوچکتر باشد.
تذکر: واحدهای اندازه‌گیری کلیه ابعاد در این مبحث در سیستم متریک می‌باشد. در مورد قطر لولهها اندازه به‌اینچ و در مورد فشار مقادیر به‌پوند بر اینچ مربع در پرانتز آورده می‌شوند. نمونه نقشه لوله‌کشی گاز در پیوست 2 ارایه شده است.
17-4-1-3 انتخاب قطر لوله گاز
قطر لوله‌های گاز باید به‌اندازه‌ای باشد که بتواند گاز کافی را برای حداکثر مصرف دستگاه یا دستگاه‌های گازسوز مربوطه تأمین نماید، بدون اینکه بین رگولاتور و وسایل گازسوز افت فشاری بیش از 12/7 میلی‌متر ستون آب به‌وجود آید.
17-4-1-4 اطلاعات مورد نیاز برای محاسبه قطر لوله گاز
الف) حداکثر افت فشار مجاز بین رگولاتور و دستگاه‌های گازسوز (12/7 میلی‌متر ستون آب)
ب) حداکثر مقدار گاز مصرفی مورد نظر در طرح
پ) طول لوله‌کشی
ت) چگالی گاز
17-4-1-5 حداکثر قطر اسمی مجاز
حداکثر قطر اسمی مجاز لوله‌کشی گاز مصرفی با فشار 176 میلی‌متر ستون آب، 100 میلی‌متر (4 اینچ) می‌باشد.
17-4-1-6 مقدار برآورد مصرف گاز
مقدارمصرف گاز برای هرطرح، برابر جمع مصارف ساعتی کلیه دستگاه‌های گازسوز می‌باشد.
الف) مصارف دستگاه‌های گازسوز متداول خانگی و تجاری از جدول 17-4-4 استخراج شود.
ب) مصرف گاز دستگاه‌های گازسوز ویژه‌ای که در جدول ذکر نگردیده براساس مشخصات فنی داده شده توسط سازنده تعیین می‌شود.
17-4-1-7 تعیین طولانی‌ترین مسیر
طولانی‌ترین مسیر باید از نقطه خروجی رگولاتور تا دورترین نقطه مصرف گاز در ساختمان اندازه‌گیری شود.
17-4-1-8 تعیین قطر لوله گاز
الف) تعیین ردیف مربوط به‌طولانی‌ترین مسیر: در جدول 17-4-2 ردیف مربوط به‌طول تعیین‌شده در بند 17-4-1-7 را که طول دورترین نقطه مصرف از محل نقطه خروجی رگولاتور می‌باشد، باید انتخاب نمود (در صورتی‌که این طول دقیقاً در جدول ذکر نشده باشد، طول بزرگتر بعدی باید در نظر گرفته شود). باید توجه داشت که برای تعیین اندازه قطر لوله قسمت‌های مختلف این سیستم فقط باید طول فوق را مبنای محاسبه قرار داد، لذا باید همین سطر انتخاب شده در جدول را برای تعیین قطر قسمت‌های دیگر لوله‌کشی نیز به‌کار برد.
ب) برای تعیین قطر لوله تا محل اولین انشعاب، حداکثر مصرف گاز به‌دست آمده از جدول 17-4-4 و طبق بند 17-4-1-7 را در سطر مربوط به طولانی‌ترین مسیر در جدول پیدا می‌کنیم (در صورتی‌که این میزان مصرف در جدول موجود نباشد نزدیکترین عدد بالاتر در همین ردیف را در نظر می‌گیریم).
پ) قطر نشان داده شده در بالای ستون مربوط به‌مصرف به‌دست آمده از بند (ب)، اندازة این بخش از سیستم لوله‌کشی گاز می‌باشد.
ت) قطر بقیه بخش‌های سیستم لوله‌کشی با منظور نمودن باقیمانده مصارف در همان ردیف به‌روش فوق از جدول به‌دست می‌آید.
ث) قطر لوله اصلی و اندازة شیر اصلی، حداقل 25 میلی‌متر (1 اینچ) در نظر گرفته شود. (منظور از لوله اصلی از خروجی کنتور تا اولین سه‌راهی می‌باشد).
ج) قطر لوله رابط بین کنتور و رگولاتور از جدول طراحی محاسبه گردیده و نباید از 1 اینچ کمتر باشد، در محل اتصال به‌رگولاتور قطر ابتدای لوله رابط متناسب با اندازة خروجی رگولاتور تعیین می‌شود.
تبصره: چنانچه چگالی گاز مورد استفاده از 65/0 تغییر نماید باید از ضرایب تصحیح در جدول 17-4-3 استفاده شود.
نمونه محاسبات انتخاب و تعیین اندازة قطر لوله گاز در پیوست پ-2-1 ارایه شده است.
17-4-2 الزامات نصب اجزای سیستم لوله‌کشی گاز
17-4-2-1 لوله‌کشی رابط (لوله‌کشی بین رگولاتور و کنتور)
الف) ابتدای لوله‌کشی رابط باید در نزدیکترین نقطه به‌انتهای علمک باشد.
1) فاصله مناسب باید از شرکت گاز ناحیه استعلام گردد.
2) اندازه‌های لوله‌کشی رابط باید مطابق (17-4-1-8-ج) تعیین گردد.
ب) لوله‌کشی رابط باید کوتاهترین مسیر را داشته، روی کار اجرا شده و در معرض دید باشد.
پ) مسیر عبور لوله‌کشی رابط در خارج از ملک نباید در محل ناامن و در معرض آسیب قرار گیرد.
شکل 17-4-1-2 نمونه تعیین محل نصب کنتور گاز و لوله رابط.
ت) در ابتدای لوله رابط انشعاب‌هایی که بیش از یک متقاضی را تغذیه می‌کند (بعد از رگولاتور)، نصب شیر قفل‌شونده برای هر مشترک الزامی است.
17-4-2-2 کلکتور
الف) کلکتور باید با استفاده از اتصالات استاندارد ساخته شود.
ب) اخذ انشعابات به‌صورت مستقیم بدون استفاده از اتصالات استاندارد از لوله کلکتور ممنوع است.
پ) قطر کلکتور نباید از قطر لوله اصلی کمتر باشد.
17-4-2-3 کنتور
الف) کنتور باید در داخل محدودة ملک مشترک و نزدیکترین نقطه به‌درب ورودی ساختمان یا واحد مسکونی قرار گیرد.
ب) کنتور را باید در جایی نصب کرد که در معرض جریان هوا باشد. در صورت وجود جریان هوای دایمی، کنتورهای مستقل آپارتمان‌ها را می‌توان در پاگرد پله‌ها نصب نمود.
پ) روی انشعابات اخذشده از کلکتور، کنتورها باید در نزدیکترین محل ممکن به‌کلکتور و در یک محل به‌صورت مجتمع نصب گردند به‌طوری که قرائت کنتورها به راحتی امکان‌پذیر باشد.
ت) کنتور باید طوری نصب شود که در معرض صدمات فیزیکی قرار نداشته باشد.
ث) کنتور نباید در محل‌هایی که امکان بروز و تشدید آتش‌سوزی دارد، نصب گردد.
ج) کنتور باید در مکان و وضعیتی نصب گردد که به‌راحتی قابل خواندن و دسترسی برای تعمیر و سرویس باشد.
چ) فاصله کنتور از سیم‌های برق که روی کار نصب شده‌اند باید حداقل 10 سانتی‌متر و از کنتور برق 50 سانتی‌متر باشد.
ح) فاصله کنتور از منابع تولید اشتعال از قبیل کوره و آبگرمکن باید حداقل یک متر باشد.
خ) قطر و طول لوله جانشین کنتور باید با هماهنگی شرکت گاز ناحیه که تأمین‌کنندة کنتور می‌باشد تعیین گردد.
د) ارتفاع لوله جانشین کنتور تا کف زمین باید 180 سانتی‌متر باشد. در صورت عدم امکان، افزایش ارتفاع تا 220 سانتی‌متر بلامانع می‌باشد.
17-4-2-4 شیرها
الف) شیرهایی که در لوله‌کشی گاز به‌کار می‌روند باید از نوع ربع گرد توپکی باشد.
ب) قطر شیرهای فرعی باید با قطر لوله گاز ورودی هر آپارتمان یکسان باشد.
پ) اگر ملکی دارای چند ساختمان مجزا باشد، هر ساختمان به‌غیراز شیر قطع‌کنندة اصلی باید یک شیر مستقل قطع‌کننده داشته باشد.
ت) شیر اصلی مصرف: باید بلافاصله بعد از کنتور و در ارتفاع 180 سانتی‌متری از کف زمین نصب شود.
ث) شیرهای فرعی:
1) شیر واحد مسکونی: در ساختمان‌های دارای بیش از یک واحد مسکونی، باید بر روی لوله انشعاب هر واحد که از لوله‌های اصلی منشعب می‌گردد، در محل یا ارتفاع مناسبی که در معرض صدمات فیزیکی نباشد ولی قابل دسترسی برای ساکنین آن ساختمان باشد (در حدود 180 سانتی‌متر)، برای قطع سریع و کامل جریان گاز نصب شود.
2) شیر فرعی انشعابات رایزری (بالارونده): باید در ابتدای انشعاباتی که بیش از یک مصرف کننده دارند نصب شود.
3) شیر مصرف دستگاه گازسوز: در انتهای انشعاب لوله‌کشی برای هر دستگاه گازسوز باید یک شیر مصرف نصب شود. قطر شیر مصرف تا 50 میلی‌متر (2 اینچ) هم‌اندازه انشعاب و بالاتر از آن می‌تواند طبق بند 17-5-2-3-ب اجرا شود.
ج) الزامات نصب شیر مصرف دستگاه‌های گازسوز
1) فاصله نصب شیر مصرف از زمین و از دستگاه‌های گازسوز باید مطابق با جدول (1741) باشد.
2) محور لوله شیر تمام دستگاه‌های گازسوز باید افقی، موازی دیوار و در جهت دستگاه گازسوز باشد، استثنائاً شیرهای روشنایی می‌توانند قائم نصب گردند.
3) فاصله شیر چراغ روشنایی باید حداقل از سقف 80 سانتی‌متر و از کف 170 سانتی‌متر باشد.
17-4-2-5 نقاط انتهایی لوله‌کشی
نقاط انتهایی نباید در پشت درها و دستگاه‌های گازسوز واقع شود.
17-4-3 توسعه سیستم لوله‌کشی گاز موجود خانگی
اضافه نمودن هرگونه انشعاب جدید به‌سیستم لوله‌کشی گاز موجود باید با اطلاع و اجازة قبلی شرکت گاز ناحیه، تحت نظارت مهندس ناظر و براساس این مقررات انجام گیرد.
جدول 17-4-1 فاصله نصب شیر مصرف دستگاه گازسوز
| دستگاه گازسوز | فاصله شیر از کف (سانتی‌متر) | فاصله شیر از دستگاه گازسوز (سانتی‌متر) |
| آبگرمکن دیواری | 120 الی 150 | |
| آبگرمکن زمینی | 30 الی 40 | 30 (از بدنه آبگرمکن) |
| اجاق گاز | 90 الی 110 | 10 الی 30 (از بدنه) |
| بخاری | 30 الی 40 | حداقل 20 (از بدنه) |
| دیگ‌های حرارتی | 30 الی 60 | 50 الی 70 (از مشعل) |
| بخاری دیواری | 110 الی 120 | 20 (از بدنه) |
| روشنایی | 170 الی 180 | |
| شومینه | 30 الی 40 | 80 الی 120 (از دودکش) |
| 30 (از دیوار شومینه) |
جدول 17-4-2 حداکثر ظرفیت لوله‌های فولادی به‌مترمکعب در ساعت برای گاز طبیعی با فشار 176 میلی‌متر ستون آب و افت فشار 12/7 میلی‌متر ستون آب و چگالی 0/65[1]
| طول لوله
(متر) |
قطر اسمی لوله (اینچ) | ||||||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | ||||||
| 2 | 5/9 | 12/3 | 23/30 | 47/9 | 72/0 | 138/3 | 220/0 | 390/7 | 801/9 |
| 4 | 4/0 | 8/5 | 16/0 | 32/9 | 49/4 | 95/1 | 151/2 | 268/5 | 551/1 |
| 6 | 3/2 | 6/8 | 12/9 | 26/4 | 39/7 | 76/4 | 121/5 | 215/7 | 442/8 |
| 8 | 2/8 | 5/8 | 11/0 | 22/6 | 34/0 | 65/4 | 104/0 | 184/7 | 379/1 |
| 10 | 2/4 | 5/0 | 9/6 | 19/7 | 29/6 | 56/9 | 90/4 | 160/6 | 329/7 |
| 12 | 2/2 | 4/7 | 8/8 | 18/1 | 27/3 | 52/5 | 83/4 | 148/2 | 304/3 |
| 14 | 2/0 | 4/3 | 8/1 | 16/7 | 25/0 | 48/2 | 76/6 | 136/1 | 279/4 |
| 16 | 1/9 | 4/0 | 7/5 | 15/5 | 23/3 | 44/8 | 71/3 | 126/7 | 260/0 |
| 18 | 1/8 | 3/7 | 7/1 | 14/6 | 21/9 | 42/2 | 67/1 | 119/3 | 244/8 |
| 20 | 1/7 | 3/5 | 6/7 | 13/8 | 20/7 | 39/8 | 63/3 | 112/5 | 231/0 |
| 22 | 1/6 | 3/3 | 6/3 | 13/1 | 19/6 | 37/8 | 60/1 | 106/8 | 219/2 |
| 24 | 1/5 | 3/2 | 6/1 | 12/5 | 18/7 | 36/1 | 57/4 | 101/9 | 209/2 |
| 26 | 1/4 | 3/1 | 5/8 | 12/0 | 18/0 | 34/6 | 55/1 | 97/9 | 200/9 |
| 28 | 1/4 | 2/9 | 5/5 | 11/4 | 17/2 | 33/1 | 52/6 | 93/6 | 191/0 |
| 30 | 1/3 | 2/8 | 5/3 | 11/0 | 16/6 | 31/9 | 50/8 | 90/2 | 185/1 |
| 35 | 1/2 | 2/6 | 4/9 | 10/2 | 15/3 | 29/4 | 46/8 | 83/1 | 170/6 |
| 40 | 1/1 | 2/2 | 4/6 | 9/4 | 14/1 | 27/1 | 43/3 | 76/9 | 157/9 |
| 45 | 1/1 | 2/2 | 4/3 | 8/8 | 13/3 | 25/5 | 40/6 | 72/2 | 148/1 |
| 50 | 1/0 | 2/1 | 4/1 | 8/4 | 12/6 | 24/3 | 38/6 | 68/7 | 141/0 |
| 55 | 0/99 | 2/0 | 3/9 | 8/0 | 12/0 | 23/1 | 36/7 | 65/2 | 133/9 |
| 60 | 0/94 | 1/9 | 3/7 | 7/6 | 11/5 | 22/1 | 35/1 | 62/4 | 128/1 |
| 70 | 0/85 | 1/8 | 3/3 | 6/9 | 10/4 | 20/0 | 31/8 | 56/5 | 116/1 |
| 80 | 0/80 | 1/6 | 3/1 | 6/5 | 9/7 | 18/8 | 29/8 | 53/1 | 108/9 |
| 90 | 0/75 | 1/5 | 2/9 | 6/1 | 9/1 | 17/6 | 28/0 | 49/7 | 102/0 |
| 100 | 0/71 | 1/4 | 2/8 | 5/7 | 8/6 | 16/6 | 26/4 | 47/0 | 96/5 |
| 120 | 0/64 | 1/3 | 2/5 | 5/2 | 7/8 | 15/0 | 23/9 | 42/5 | 87/3 |
| 150 | 0/57 | 1/2 | 2/2 | 4/6 | 6/9 | 13/3 | 21/2 | 37/7 | 77/5 |
| 200 | 0/49 | 1/0 | 1/9 | 3/9 | 5/9 | 11/4 | 18/1 | 32/2 | 66/2 |
| 250 | 0/43 | 0/91 | 1/7 | 3/5 | 5/2 | 10/1 | 16/1 | 28/6 | 58/8 |
| 300 | 0/39 | 0/82 | 1/5 | 3/1 | 4/7 | 9/2 | 14/6 | 25/9 | 53/2 |
جدول 17-4-3 ضرایب تصحیح برای چگالی‌های مختلف گاز طبیعی
| چگالی | ضریب | چگالی | ضریب |
| 0/50 | 1/15 | 0/75 | 0/93 |
| 0/55 | 1/08 | 0/80 | 0/90 |
| 0/90 | 1/04 | 0/85 | 0/87 |
| 0/65 | 1 | 0/90 | 0/85 |
| 0/70 | 0/96 | 1 | 0/80 |
جدول 17-4-4 مقدار تقریبی مصرف تعدادی از دستگاه‌های گازسوز
| دستگاه گازسوز | مقدار تقریبی مصرف (مترمکعب در ساعت ) |
| آبگرمکن فوری | 2/5 |
| آبگرمکن مخزندار | 1/5 |
| اجاق گاز خانگی (5 شعله فردار) | 0/7 |
| اجاق گاز تجاری | 4- 2/5 |
| بخاری خانگی | 0/6 |
| کبابپز و پلوپز خانگی | 0/3 |
| پلوپز تجاری | 4- 2/5 |
| روشنایی | 0/1 |
| شومینه | 0/3 |
1- مصرف گاز برای گرمایش استخر، سونا، جکوزی و ….. براساس دفترچه محاسبات، تعیین گردد.
2- مصرف وسایل گازسوزی که در جدول ذکر نشده‌اند براساس محاسبات و مشخصات فنی سازنده تعیین شوند.
3- مصرف گاز مشعل‌های حرارت مرکزی براساس متوسط هر 100 متر مربع زیربنای مفید حرارتی، 1/5 مترمکعب در ساعت منظور گردد. در نقاط سردسیر یا گرمسیر این عدد باید براساس محاسبات تبادل حرارتی ساختمان محاسبه و تعیین شود.
17-4-4 مشخصات مواد و مصالح مصرفی
17-4-4-1 لولهها
الف) لوله‌های فولادی
1) لوله‌های مورد استفاده در لوله‌کشی گاز باید از جنس فولاد سیاه باشد و می‌تواند بدون درز یا با درز باشد و کلیه مشخصات آنها از نظر ساخت، مواد، ابعاد، وزن، آزمایش‌ها و رواداری‌ها (تلرانس) با استانداردملّی شمارة 3360 و یا API 5L و یا DIN 2440 و یا معادل آنها مطابقت داشته باشد [طبق جدول‌های (17-4-5-1 و2 و 3) ] و سطح بیرونی لولهها باید صاف و هموار و سطح درونی لولهها باید متناسب با فرآیند ساخت باشد.
تبصره: منظور از استاندارد معادل استانداردی است که از نظر مشخصات، مقاومت‌های مکانیکی و شیمیایی و اندازه، مشابه استانداردهای مقررشده و مورد تأیید باشد.
ب) لوله‌های مسی
استفاده از لوله‌های مسی با طول حداکثر 1/5 متر برای اتصال سیستم لوله‌کشی به‌دستگاه‌های گازسوز ثابت با رعایت کلیه اصول ایمنی مجاز است.
1) لوله‌های مسی باید در محل‌هایی نصب گردد که از صدمات احتمالی مصون بوده و با استفاده از بست‌های مناسب روی دیوار مهار گردد.
2) لوله‌های مسی مورد مصرف باید با استانداردهای بین‌المللی (2005-88 ASTM B ) و با جدول (17 4-6) از نوع A و B که ضخامت دیوارة لولهها و وزن اندازه‌های مختلف آن داده شده، مطابقت داشته باشد.
پ) لوله‌های قابل انعطاف (شیلنگ) برای اتصال وسایل گازسوز
1) از این لوله جهت اتصال دستگاه‌های گازسوز خانگی به‌سیستم لوله‌کشی‌گاز استفاده می‌شود.
2) جنس این لوله (طبق استانداردملّی شماره 774) باید از نوع لاستیک مصنوعی تقویت‌شده تا قطر حداکثر 16 میلی‌متر که جدار داخلی آن با لایه‌ای از مصالح مقاوم در مقابل گاز و مواد نفتی، تقویت شده باشد.
3) حداکثر طول لوله لاستیکی برای اتصال وسایل گازسوز به‌لوله‌کشی گاز (شیر مصرف) باید120 سانتی‌متر باشد.
4) در صورت نیاز به‌شیلنگ‌های با قطر بالاتر از 16 میلی‌متر باید از شیلنگ‌های استاندارد فشار قوی و مخصوص گاز استفاده شود.
17-4-4-2 اتصالات فولادی
الف) اتصالات نوع جوشی در اجرای لوله‌کشی گاز چنانچه لوله‌کشی توکار باشد باید از اتصالات جوشی فولادی بدون درز براساس استاندارد ملّی شماره 3076 استفاده گردد و در صورتی که لوله‌کشی روکار باشد می‌توان از اتصالات جوشی درزدار JIS به‌شمار B2311 یا معادل آن استفاده کرد.
ب) اتصالات دنده ای
در صورت استفاده از اتصالات دنده ای، طبق شرایط جدول 17-4-5-4، این اتصالات باید از نوع فولادی مطابق استانداردملّی شماره 1798 باشند.
17-4-4-3 شیرها
الف) شیرهایی که در سیستم لوله‌کشی گاز استفاده می‌شود، تا قطر 50 میلی‌متر (2 اینچ) باید از نوع برنجی و ربع‌گرد توپکی و دنده‌ای طبق استانداردملّی شماره 4047 و برای قطرهای بالاتر از 50 میلی‌متر باید از نوع فولادی ربع‌گرد توپکی فلنجی، جوشی و یا دنده‌ای طبق استاندارد شرکت‌ملّی گاز ایران به شماره (1994) IGS-MS-PL-010 باشد.
ب) دسته شیر باید به‌وسیله پیچ و مهره بر روی شیر ثابت شده باشد، به‌طوری که به‌آسانی نتوان این دسته را از شیر جدا نمود.
پ) شیر باید در حالت بسته در مقابل فشار هوای 0/7 بار (10 پوند بر اینچ مربع‌کاملاً) غیرقابل نشت باقی بماند.
17-4-4-4 علامت‌گذاری
روی هر قطعه از لوله، اتصالات، شیرها و دیگر اجزای لوله‌کشی گاز باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد ساخت و کلمه گاز، به‌صورت ریختگی یا رنگ پاک نشدنی نقش شده باشد.
17-4-4-5 الکترودها
الف) الکترودهای مصرفی در جوشکاری باید برطبق استانداردهای AWS/ASME SFA5.1 یا معادل آن باشد.
برای جوشکاری لوله با قطرهای زیر 50 میلی‌متر (2 اینچ) می‌توان از الکترودهای با شماره E6010 یا E6013 استفاده نمود. ولی برای جوشکاری لوله‌های با قطر50 میلی‌متر (2 اینچ) و بالاتر، فقط استفاده از الکترود E6010 مجاز می‌باشد.
ب) روی جعبه الکترود باید نام سازنده، شماره الکترود، قطر الکترود، محدودة آمپر و ولتاژ مصرفی و تاریخ ساخت ذکر شده باشد.
پ) استفاده از الکترودهای فاسدشده یا الکترودهایی که پوشش آنها یکنواخت نبوده و در هنگام مصرف دچار ریزش شود و یا باعث بدسوزی، قطع و وصل جریان برق یا انحراف قوس الکتریکی شود مجاز نیست.
17-4-4-6 مواد عایق‌کاری (مواد پوششی)
مواد عایق‌کاری برای لوله‌کشی‌هایی که توی کار نصب‌شده و یا در زیر زمین قرار می‌گیرند شامل نوارهای کارسرد و رنگ (پرایمر) سازگار با آن می‌باشد. در انتخاب نوار و پرایمر توجه به‌نکات زیر الزامی است:
الف) نوار و پرایمر باید ساخت یک سازنده و از نظر همخوانی مواد شیمیایی آنها باید مورد تأیید کارخانه سازنده باشد.
ب) نوارهای مورد استفاده باید نو باشد. استفاده از نوارهای مستعمل، معیوب، دارای خراش، سوراخ یا تاریخ گذشته مجاز نیست.
پ) استفاده از پرایمرهای متفرقه، فاسدشده یا تاریخ گذشته مجاز نیست.
ت) برای نوارپیچی لوله‌های با قطر 50 میلی‌متر (2 اینچ) باید از نوار با عرض 50 میلی‌متر و برای نوارپیچی لوله‌های با قطر بالاتر از 50 میلی‌متر از نوار با عرض 100 میلی‌متر استفاده شود.
ث) ضخامت نوار باید حداقل 0/5 میلی‌متر و ضخامت لایه چسبی آن حداقل 0/2 میلی‌متر باشد.
ج) در صورت استفاده از نوار نرم مخصوص نوارپیچی سرجوشها و اتصالات باید ضخامت نوار حداقل 8/0 میلی‌متر و ضخامت لایه چسبی آن 0/6 میلی‌متر باشد.
چ) میزان چسبندگی نوار به‌لوله باید حداقل برابر با 1/5 کیلوگرم به‌ازای هر سانتی‌متر عرض نوار باشد.
ح) میزان چسبندگی نوار به‌نوار باید حداقل برابر با 0/5 کیلوگرم به‌ازای هر سانتی‌متر عرض نوار باشد.
17-4-4-7 مواد آببندی اتصالات دنده ای
الف)برای آببندی اتصالات دنده‌ای لوله‌های گاز باید روی دنده‌های خارجی لوله یا وسایل اتصال را به اندازة کافی نوار آببندی (تفلون) پوشانید.
ب) به‌کار بردن نخ‌های کنفی با خمیر و سایر مواد، مجاز نیست.
17-4-4-8 مصالح مستعمل
استفادة مجدد از لوله، اتصالات و شیرهایی که قبلاً در لوله‌کشی گاز از آنها استفاده شده است، بدون حصول اطمینان از سلامت و کارآیی آنها و تأیید مهندس ناظر ممنوع است.
جدول‌های 17-4-5 جدول‌های مشخصات لوله و اتصالات فولادی
جدول 17-4-5-1 ابعاد و وزن لولهها
| قطر اسمی | قطر خارجی (میلی‌متر) | ضخامت لوله (میلی‌متر) | وزن (کیلوگرم بر متر طول) | |
| سیستم متریک | سیستم اینچی | |||
| 15 | 21/3 | 2/65 | 1/22 | |
| 20 | 26/6 | 2/65 | 1/58 | |
| 25 | 1 | 33/7 | 3/25 | 2/44 |
| 32 | 42/4 | 3/25 | 3/14 | |
| 40 | 48/3 | 3/25 | 3/61 | |
| 50 | 2 | 60/3 | 3/65 | 5/10 |
| 65 | 76/1 | 3/65 | 6/51 | |
| 80 | 3 | 88/9 | 4/05 | 8/47 |
| 100 | 4 | 114/3 | 4/5 | 12/1 |
1- قطر اسمی لوله فقط به‌عنوان شناسه به‌کار می‌رود.
2- رواداری (تلرانس) وزن نسبت به‌وزن اسمی لوله 10% ± می‌باشد.
3- حد پایین رواداری ضخامت لوله به‌طور میانگین 12/5% – ضخامت می‌باشد. این حد برای اندازه‌گیری‌های جداگانه می‌تواند حداکثر 15%- ضخامت باشد مشروط بر آنکه نقاط اندازه‌گیری بر روی طول لوله به‌فواصل بیشتر از 2 برابر قطر خارجی لوله نباشد. حد بالای رواداری براساس رواداری وزن تعیین می‌شود.
جدول 17-4-5-2 رواداری قطر خارجی لوله‌های فولادی برحسب میلی‌متر
| قطر اسمی | قطر خارجی (میلی‌متر) | |
| حداقل | حداکثر | |
| 15 | 21/0 | 21/8 |
| 20 | 26/5 | 27/3 |
| 25 | 33/3 | 34/2 |
| 32 | 42/0 | 42/9 |
| 40 | 47/9 | 48/8 |
| 50 | 59/7 | 60/8 |
| 65 | 75/3 | 76/6 |
| 80 | 88/0 | 89/5 |
| 100 | 113/1 | 115/0 |
جدول 17-4-5-3 تطابق قطر اسمی لوله‌های فولادی برحسب میلی‌متر، اینچ و اندازة رایج در بازار ایران
| قطر اسمی | ||
| سیستم متریک | سیستم اینچی | شناسۀ رایج در بازار ایران |
| 15 | 2 | |
| 20 | 2/5 | |
| 25 | 1 | 3 |
| 32 | 4 | |
| 40 | 5 | |
| 50 | 2 | 6 |
| 65 | 7 | |
| 80 | 3 | 8 |
| 100 | 4 | 10 |
جدول 17-4-5-4 تعداد و طول دنده اتصالات فولادی دنده ای
| قطر اسمی (اینچ) | تعداد دنده | تعداد دندۀ درگیر | طول قسمت دنده شده | |
| میلی‌متر | اینچ | |||
| 10 | 8 | 19 | ||
| 10 | 8 | 19 | ||
| 1 | 10 | 8 | 19 | |
| 11 | 9 | 25 | 1 | |
| 11 | 9 | 25 | 1 | |
| 2 | 11 | 9 | 25 | 1 |
جدول 17-4-6 ابعاد و وزن لوله‌های مسی
| قطر اسمی لوله | قطر خارجی | ضخامت دیواره | وزن | ||||||
| اینچ | میلی‌متر | اینچ | میلی‌متر | اینچ | میلی‌متر | اینچ | میلی‌متر | کیلوگرم برمتر | کیلوگرم برمتر |
| 6 | 0/25 | 6 | 0/030 | 0/8 | 0/027 | 0/7 | 0/117 | 0/104 | |
| 10 | 0/375 | 10 | 0/035 | 0/9 | 0/30 | 0/8 | 0/230 | 0/207 | |
| 12 | 0/5 | 12 | 0/047 | 1/2 | 0/035 | 0/9 | 0/364 | 0/280 | |
[1] برای سایر چگالی‌‌ها باید ظرفیت لولهها را در ضرایب جدول (17-4-3) ضرب نمود
