تعاریف
واژه‌های فنی رایج که در این مقررات تعریف نشده‌اند، باید به همان معنای معمول و متداول به کار روند.
1- احتراق گاز
سوختن یا اکسیداسیون سریع گاز که‌معمولاً با ایجاد گرما و شعله همراه است.
2- استانداردهای IGS
مجموعه استانداردهای شرکت ملّی گاز ایران می‌باشد که آن شرکت مسئول تدوین و بازنگری آن‌ها بوده و در پروژه‌های گازرسانی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین لحاظ در این مقررات نیز در موارد مرتبط به عنوان مرجع مورد استناد قرار گرفته‌اند. این استانداردها در پایگاه اطلاع‌رسانی شرکت‌ملّی گاز ایران در دسترس می‌باشند.
3- استانداردهای IPS
مجموعه استانداردهای وزارت نفت می‌باشد که آن وزارتخانه مسئول تدوین و بازنگری آن‌ها بوده و در پروژه‌های صنعت نفت کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. به همین لحاظ در این مقررات نیز در موارد مرتبط به عنوان مرجع مورد استناد قرار گرفته‌اند. این استانداردها در پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نفت در دسترس می‌باشند.
4- ایستگاه تقلیل فشار اولیه
تجهیزاتی هستند که در نقطه تحویل گاز، از شبکه گاز شهری به مشترک نصب گردیده و فشار تحویلی به مشترک را تنظیم و حجم گاز را اندازه‌گیری می‌کنند. این ایستگاه‌ها تحت نظر شرکت گاز ناحیه اجرا و بهره‌برداری می‌شوند.
5- ایستگاه تقلیل فشار ثانویه
تجهیزاتی هستند که فشار شبکه گاز را تقلیل داده و به فشار قابل بهره‌برداری بخش‌های مختلف سیستم لوله‌کشی تبدیل می‌کنند.
6- ایستگاه مشترکین عمده
عبارت است از تجهیزاتی که به منظور اندازه‌گیری مقدار گاز، تنظیم و تثبیت فشار گاز در محل مورد تائید شرکت گاز استان نصب گردیده و در مالکیت شرکت گاز استان می‌باشد.
7- پکیج
دستگاه گازسوز تأمین‌کننده آب گرم سرویس بهداشتی و آب گرم سیستم گرمایش داخل ساختمان‌ها که‌معمولاً برای هر واحد مسکونی به‌صورت مستقل نصب می‌گردد.
8- ترموکوپل
این وسیله یکی از مهمترین بخش‌های دستگاه گازسوز است که در صورت روشن نشدن مشعل دستگاه یا از بین رفتن شعله اصلی مشعل، مسیر ورود سوخت به مشعل بسته یا شعله اصلی مشعل و شمعک آن هر دو قطع می‌گردد.
9- تنظیم‌کننده فشار گاز (رگولاتور)
دستگاهی که فشار گاز ورودی را کاهش داده و آن را به‌میزان فشار مورد نظر برای مصرف، ثابت نگه می‌دارد.
10- جوش الکتروفیوژن
نوعی روش جوش‌کاری لوله و اتصالات پلی اتیلن است که در آن از اتصالات خاصی که دارای سیم مقاومت الکتریکی برای ایجاد گرمای ذوب سطوح جوش می‌باشد، استفاده می‌شود.
11- دستگاه گازسوز
دستگاهی که دارای یک یا چند مشعل بوده و گاز در این مشعل‌ها می‌سوزد.
12- دستگاه گازسوز پرمصرف
دستگاهی که مقدار گاز مصرفی آن از 1/5 متر مکعب در ساعت بیشتر باشد.
13- دستگاه نظارت
شخص حقیقی یا حقوقی و یا مجموعه‌ای از آن‌ها که دارای مجوز از وزارت مسکن و شهرسازی برای نظارت بر طراحی، انتخاب مصالح و اجرای سیستم‌های لوله‌کشی گاز متقاضیان عمده می‌باشد.
14- دودکش
مجرایی با مقطع دایره یا چهارگوش جهت هدایت گازهای محفظه احتراق دستگاه گازسوز به‌بیرون از ساختمان، که بر سه نوع است:
الف) دودکش ساخته‌شده در کارخانه: دودکشی که در کارخانه و مخصوص وسیله گازسوز ساخته شده است.
ب) دودکش فولادی: دودکشی که از ورق فولادی گالوانیزه یا از ورق فولادی سیاه در کارگاه و یا در محل ساختمان ساخته شود.
15- دودکش پیش‌ساخته
قطعات این نوع دودکش، از جنس فلز یا سیمان و به صورت پیش‌ساخته بوده به طوری که سوار کردن قطعات در محل به راحتی امکان‌پذیر باشد.
16- دودکش یک جداره
لوله‌ای فلزی که از ورق فولادی گالوانیزه با حداقل ضخامت یک میلی‌متر و یا ورق فولادی سیاه با حداقل ضخامت 1/5 میلی‌متر ساخته شده است.
17- ساختمان‌های عمومی
ساختمان‌هایی که مورد استفاده و مراجعه عموم مردم می‌باشد.
18- سازمان قانونی نظارت بر امر لوله‌کشی گاز مشترکین عمده
منظور سازمان نظام مهندسی ساختمان استان می‌باشد که طبق قانون وظیفه نظارت بر لوله‌کشی گاز مشترکین عمده و صدور تأئیدیه را بر عهده دارد.
19- سیستم تهویه
سیستمی که فضای داخل اتاق یا محل نصب دستگاه گازسوز را جهت تعویض هوا یا ایجاد جریان هوای تازه در آن محل، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم به هوای آزاد راه می‌دهد.
20- سیستم لوله‌کشی گاز ساختمان
مجموعه لوله‌کشی گاز ساختمان (مشتمل بر لوله‌کشی رابط، کنتور و لوله‌کشی داخل ساختمان) که از خروجی رگولاتور آغاز و به شیرهای مصرف ختم می‌شود.
21- شرکت‌ملّی گاز
یکی از شرکت‌های اصلی تابع وزارت نفت است که عهده‌دار پالایش، انتقال، صادرات و توزیع گاز طبیعی در کشور می‌باشد.
22- شرکت گاز ناحیه
سازمانی که برخی از وظایف شرکت‌ملّی گاز ایران را در سطح کوچکتری در هر ناحیه به عهده دارد.
23- شرکت‌ها، موسسات، مشاورین و افراد ذیصلاح
شخص حقیقی و یا حقوقی که از مراجع قانونی جهت کار تخصصی مربوطه دارای مجوز و گواهینامه صلاحیت معتبر باشند.
24- شمعک
وسیله‌ای که با ایجاد شعله کوچکی در وسایل گازسوز، برای روشن کردن مشعل یا مشعل‌های اصلی دستگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد. در اغلب وسایل گازسوز این شعله به واسطه ترموکوپل باعث باز نگه داشتن مسیر گاز نیز می‌شود و در صورت خاموش شدن آن، جریان گاز به مشعل اصلی قطع می‌گردد.
25- شیر اصلی
شیر ربع گرد توپکی که بعد از کنتور بر روی لوله‌کشی داخلی نصب می‌شود.
26- شیر خودکار قطع جریان گاز اضافی
وسیله‌ای ایمنی که در مسیر لوله‌کشی گاز نصب و در صورت عبور جریان گاز، بیش از حد تنظیم شده، جریان گاز را قطع می‌نماید.
27- شیر خودکار قطع گاز حساس در مقابل زلزله
وسیله‌ای که در هنگام بروز زلزله با شدت از پیش‌تعیین شده در آن، جریان گاز را به‌طور خودکار قطع می‌نماید.
28- شیر فرعی
شیر ربع گرد توپکی که در ابتدای لوله‌کشی ورودی به هر واحد نصب می‌شود.
29- شیر قبل از رگولاتور
شیر سماوری گوشوارهای که قبل از رگولاتور نصب می‌گردد و در حالت بسته، قابل قفل کردن بوده و باید برای فشار کاری تا 4 بار و یا 60 پوند بر اینچ مربع مناسب باشد.
30- شیر مصرف
شیر ربع گرد نوع توپکی که در انتهای انشعاب مربوط به هر دستگاه گازسوز قرار می‌گیرد.
31- طوقه تنوره
طوقه‌ای متصل به‌دستگاه گازسوز که برای اتصال دریچه خروجی محصولات احتراق دستگاه گازسوز به لوله رابط دودکش به‌کار می‌رود.
32- علمک گاز
قسمت عمودی و انتهایی انشعاب گاز که جهت نصب رگولاتور بر روی آن توسط شرکت گاز، در مجاورت و متکی به ملک مصرف کننده قرار می‌گیرد.
33- کنتور گاز
دستگاهی که برای اندازه‌گیری حجم گاز مصرفی به‌کار می‌رود.
34- گاز طبیعی
مخلوط پالایش‌شده هیدروکربن‌های گازی (عمدتاً متان) که از پالایشگاه‌ها به نقاط مصرف منتقل می‌شود. در این مقررات هر جا که کلمه گاز آمده به معنی گاز طبیعی است.
35- گازهای دودکش
آمیخته‌ای از محصولات احتراق و هوای اضافی که از دستگاه گازسوز دارای دودکش خارج می‌شود.
36- گازیاب (آشکارساز نشت گاز)
الف) آشکارساز نشت گاز قابل اشتعال
وسیله‌ای حساس در مقابل وجود گاز قابل اشتعال در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به‌حد خطرناک، وجود گاز را به طریق صوتی یا نوری یا طرق دیگر اعلام می‌نماید.
ب) آشکارساز گاز مونوکسید کربن
وسیله‌ای حساس در مقابل وجود گاز مونوکسید کربن در محیط که قبل از رسیدن غلظت گاز به‌حد خطرناک ( معمولاً p.p.m 50 ) وجود گاز را به طریق صوتی یا نوری یا طرق دیگر اعلام می‌نماید.
37- لوله رابط دودکش
لوله‌ای که وسیله گازسوز را به دودکش مرتبط می‌کند.
38- لوله‌کشی رابط
لوله‌کشی رابط بین رگولاتور و کنتور گاز.
39- لوله‌کشی داخلی
لوله‌کشی داخل ساختمان که بلافاصله پس از خروجی کنتور و یا ایستگاه تقلیل فشار شروع و به شیرهای مصرف ختم می‌گردد.
40- متقاضی
شخص حقیقی یا حقوقی که تقاضای استفاده از گاز طبیعی را داشته باشد.
41- مجری
شخص حقوقی که دارای گواهینامه صلاحیت اجرای لوله‌کشی گاز ساختمان از وزارت مسکن و شهرسازی می‌باشد.
42- محصولات احتراق
آنچه که در نتیجه احتراق به دست می‌آید، به انضمام گازهای بی‌اثر، به غیر از هوای اضافی.
43- محفظه احتراق
بخشی از دستگاه گازسوز که عمل احتراق در آن انجام می‌شود.
44- مشترک
شخص حقیقی یا حقوقی که اقدامات لازم را مطابق ضوابط انجام و شماره اشتراک به وی تخصیص یافته باشد.
45- مشعل گاز
وسیله‌ای که گاز یا مخلوط گاز و هوا را برای ایجاد شعله در محفظه احتراق آزاد می‌نماید. مشعل بر دو نوع است:
الف) مشعل اتمسفری: مشعلی که در آن از نیروی فوران گاز برای مکیدن بخشی از هوای لازم برای احتراق (هوای اولیه) استفاده می‌گردد، این مشعل برای احتراق کامل به هوای ثانویه نیاز دارد.
ب) مشعل نیرو: مشعلی که مجهز به‌دمنده است و گاز یا هوا و یا هر دو با فشار وارد آن می‌گردد.
46- مصرف کننده
به مشترکی اطلاق می‌گردد که جریان گاز ملک مورد تقاضای وی طبق ضوابط وصل و آماده بهره‌برداری گردیده باشد.
47- مِلْک
هر زمین یا ساختمانی که در آن شبکه لوله‌کشی گاز اجرا شده و یا در آینده اجرا خواهد شد.
48- مهندس ناظر گاز
شخص حقیقی یا حقوقی که صلاحیت وی مورد تأیید وزارت مسکن و شهرسازی می‌باشد و مسئولیت کنترل و تأیید طرح و محاسبات تأسیسات لوله‌کشی گاز طبیعی و مصالح مصرفی و کنترل ابعاد دودکش‌ها و مسیرهای تهویه مربوط به‌وسایل گازسوز ساختمان‌ها، نظارت بر اجرای عملیات لوله‌کشی و آزمایش‌های مربوطه را برعهده دارد.
49- میلی‌متر ستون آب
واحد فشار که برابر با 0/1 میلی‌بار است.
50- نقطه مصرف
نقطه‌ای که در انتهای هر یک از انشعابهای لوله‌کشی داخلی قرار گرفته و وسائل گازسوز به‌آن متصل می‌شود.
51- هواکش
مجرایی که به‌روش طبیعی و یا با استفاده از وسیله مکانیکی برای تهویه هوای اتاق یا محل نصب دستگاه گازسوز استفاده می‌شود.
52- هواگیری
جایگزین کردن هوای درون دستگاه یا لوله‌کشی‌ها با گاز و یا برعکس جایگزین کردن گاز درون دستگاه یا لوله‌کشی‌ها با هوا یا گازهای دیگر مانند گازهای بی‌اثر.
53- هوای احتراق
هوایی که برای احتراق در قبل و بعد از مشعل با سوخت مخلوط می‌گردد.
54- هوای اضافی
هوایی که علاوه بر هوای مورد نیاز سوخت، از محفظه احتراق عبور می‌کند و برای سوخت کامل لازم است.
55- هوای تهویه
هوایی که برای ایجاد جریان هوای تازه داخل اتاق محل نصب دستگاه، به آنجا وارد می‌گردد.
56- هوای رقیق‌کننده
هوایی که برای رقیق کردن گازهای تنوره و تنظیم جریان دودکش از طریق دهانه کلاهک تعدیل جریان دودکش، وارد دودکش می‌گردد.
