1-16-5تعریف

رنگ‌ها و پوشش‌ها: ترکیباتی است از مواد آلی و معدنی، مانند رزین‌ها، مواد افزودنی، رنگدانه‌ها، پرکننده‌ها، حلال‌ها، که برای تزیین (زیبایی) و حفاظت اجزای ساختمانی به کار می‌رود.

2-16-5 دسته‌بندی

1-2-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌ها به چهار دسته کلی تقسیم می‌شوند:

1-1-2-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های حلالی

2-1-2-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های پرجامد

3-1-2-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های پایه آبی

4-1-2-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های پودری

2-2-16-5 از نظر فرآیند تشکیل فیلم، تقسیم‌بندی رنگ‌ها و پوشش‌ها به صورت هوا خشک، کوره‌ای، و پرتو سخت است. با توجه به نحوه تشکیل فیلم، رنگ‌ها و پوشش‌های هوا خشک در صنعت ساختمان کاربرد بیشتری دارند و از نظر نحوه خشک شدن، در سه حالت الف) خشک شدن فیزیکی و یا تبخیر حلال، ب) خشک شدن اکسایشی و پ) سخت شدن شیمیایی (رنگ‌های دو جزئی) تقسیم می‌شوند.

3-2-16-5 مطابق استاندارد ملی ایران شماره 12149 رنگدانه‌ها بر حسب ترکیب شیمیایی در یکی از رده‌های ترکیبات زیر قرار می‌گیرند:

– اکسیدها و هیدروکسیدهای مصنوعی یا طبیعی آهن.

– اکسیدهای کروم، تیتانیوم و منگنز.

– رنگدانه‌های کمپلکس غیرآلی، برای مثال مخلوطی از اکسیدها و هیدروکسیدهای فلزی یادشده در بالا با اکسیدها و هیدروکسیدهای کبالت، آلومینیم، نیکل و آنتیموان.

– رنگدانه از نوع لاجورد

– فتالوسیانین آبی و سبز رنگ.

– کربن به شکل دوده ( باید به عنوان رنگدانه غیرآلی در نظر گرفته شود).

– مخلوطی از مواد یادشده در بالا (می‌تواند دارای رنگدانه یار نیز باشد).

3-16-5 استانداردها

1-3-16-5 ویژگی‌ها

1-1-3-16-5 ویژگی رنگ‌ها و پوشش‌ها باید با استاندارد ملی مربوط مطابقت کند.

2-1-3-16-5 رنگ‌های تزیینی مورد استفاده در ساختمان باید بر پایه آب باشند.

3-1-3-16-5 دو لایه از این رنگ‌ها باید سطح را کاملاً بپوشاند.

4-1-3-16-5 اگر این رنگ‌ها برای سطوح خارجی ساختمان‌ها به کار برده می‌شود، باید در برابر شرایط محیطی، مانند UV، دما و رطوبت، یخبندان، مقاوم باشد و در کوتاه مدت (کمتر از 5 سال) تخریب نشود.

5-1-3-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌ها باید بر روی زیر کار مناسب و سازگار که به طور صحیح و به اندازه نیاز آماده‌سازی شده، به کار برده شود.

6-1-3-16-5 پیش از پوشش، همه عیوب سطحی، ترک‌ها و درزها، که ممکن است موجب غیریکنواختی رنگ یا پوشش شود، باید در زگیری و بتانه‌کاری شوند.

7-1-3-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های ساختمانی باید قابلیت کاربرد با قلم مو و غلتک (برای سطوح و بناهای کوچک) و پاشش (برای سطوح بزرگ) را داشته باشند.

8-1-3-16-5 لوازم چوبی معمولاً در کارگاه‌ها و پارکت‌ها پس از نصب پوشش داده می‌شوند. لاک‌های چوبی مصرفی در ساختمان باید بر پایه آب باشند.

9-1-3-16-5 ویژگی‌ها و روش‌های آزمون رنگدانه‌ها برای استفاده در رنگی کردن مصالح ساختمانی پایه سیمانی، پایه آهکی و ترکیبات سیمانی – آهکی در استاندارد ملی ایران شماره 12149 ارائه شده است. هم‌چنین رنگدانه‌های مطابق این استاندارد را می‌توان در ملات آهک خالص نیز مورد استفاده قرار داد. در بتن‌های تمام رنگی ضوابط رنگدانه‌های مصرفی در استاندارد ملی ایران شماره 8287 داده شده است.

10-1-3-16-5 مشخصات رنگ برای استخرهای شنا و سایر سطوح بتنی و ساختمانی در استاندارد ملی ایران شماره 307 ارائه گردیده است.

11-1-3-16-5 ویژگی و شرایط استفاده از رنگ‌ها و جلاهای محافظ مورد مصرف برای حفاظت سازه‌های فولادی در برابر خوردگی باید مطابق با استانداردهای ملی ایران شماره‌های 6594 باشد. هم‌چنین در آماده‌سازی سطوح فولادی قبل از اعمال رنگ و سایر پوشش‌ها، مشخصات ساینده‌های فلزی و غیرفلزی در مجموعه استانداردهای ملی ایران شماره 13686 و 14946 لحاظ گردد.

12-1-3-16-5 مشخصات دیوار پوش‌های دوجداره پلی وینیل کلرید صلب در استاندارد ملی ایران شماره 19086 ارائه شده است. هم‌چنین ویژگی‌های لازم کفپوش‌های انعطاف‌پذیر ناهمگن پلی وینیل کلرید با زیره اسفنجی و پلی وینیل کلرید همگن به ترتیب در استانداردهای ملی ایران شماره 18127 و 18124 ذکر شده است.

13-1-3-16-5 کاغذ دیواری و چسب آن به ترتیب دارای ویژگی‌های مندرج در استانداردهای ملی ایران شماره 16266 و 3773 و دیوار پوش‌های چوب پنبه‌ای مطابق با استاندارد ملی ایران شماره 16133 هستند.

2-3-16-5 آزمایش‌های استاندارد

1-2-3-16-5 آزمایش‌های استاندارد شامل، اندازه‌گیری درصد مواد جامد، اندازه‌گیری زمان خشک شدن، تعیین گرانروی، تعیین چگالی، تعیین مقاومت در شرایط مه نمکی (برای پوشش‌ها)، تعیین مقاومت در شرایط رطوبت صد در صد (برای پوشش‌ها)، تعیین قدرت پوشانندگی (برای رنگ‌های تزیینی)، تعیین مقاومت شستشو (برای رنگ‌های تزیینی)، اندازه‌گیری خصوصیات فیزیکی و مکانیکی، شامل: مقاومت سایشی، ضربه و جاری شدن، تعیین مقدار ماده غیرفرار و مقاومت در برابر شرایط محیطی می‌باشند.

2-2-3-16-5 ویژگی‌ها و روش‌های آزمون رنگدانه‌ها برای استفاده در رنگی کردن مصالح ساختمانی پایه سیمانی، پایه آهکی و ترکیبات سیمانی -آهکی در استاندارد ملی ایران شماره 12149 ارائه شده است. در بتن‌های تمام رنگی ضوابط رنگدانه‌های مصرفی در استاندارد ملی ایران شماره 8287 داده شده است. آزمایش‌ها روی رنگدانه‌های مورد استفاده در مواد پایه سیمانی شامل کنترل تأثیر روی خواص بتن شامل: 1- زمان گیرش و مقاومت فشاری، 2- ترکیب شامل: ترکیب شیمیایی رنگدانه، مواد محلول در آب، کلرید محلول در آب، مقدار کلرید کل، 3- کسر وزن بعد از سرخ شدن، 4-انتشار رادیواکتیو، 5- آزادشدن مواد خطرناک، 6- قدرت نسبی فام بخشی رنگ، 7- مانده روی الک، 8- مقدار pH،

9- پایداری در برابر قلیایی، 10- پایداری در برابر عوامل جوی، پایداری حرارتی، مقایسه رنگ با رنگدانه استاندارد و مقاومت در برابر نور می‌باشد.

3-3-16-5 استانداردهای مرجع این بخش در پیوست 2 ارائه شده‌اند.

4-16-5 ایمنی، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

1-4-16-5 رنگ‌های مورد استفاده در ساختمان باید عاری از حلال آلی باشد.

2-4-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌های ساختمانی نباید مواد سمی مانند سرب و کروم داشته باشند. سطوح رنگ شده نباید دارای مواد آلاینده‌ای باشد که تماس با آن برای انسان زیان‌آور باشد.

3-4-16-5 رنگ‌های معروف به رنگ روغنی، عمدتاً دارای ترکیبات سمی است و نباید از آن‌ها استفاده شود.

4-4-16-5 استفاده از رنگ‌های امولسیونی بر پایه رزین‌های آکریلیک، یا پلی وینیل استات، در ساختمان، به شرط حذف ترکیبات خطرناک مانند فرمالدهید در فرمولاسیون آن‌ها بلامانع است.

5-4-16-5 رنگ‌های ساختمانی تزیینی نباید دارای ترکیبات فرمالدهید باشند.

6-4-16-5 هنگام به کار بردن یا رقیق کردن رنگ یا پوشش ضروری است که کاربر از ماسک و دستکش استفاده کند.

5-16-5 سازگاری

از رنگ‌های تزیینی، بر حسب نوع رزین، می‌توان برای تزیین انواع سطوح چوبی، گچی، سیمانی و فلزی استفاده کرد.

6-16-5 بسته‌بندی، حمل و نگهداری

1-6-16-5 رنگ‌ها و پوشش‌ها باید به نحوی بسته‌بندی شوند که به هنگام انتقال، حتی در مسافت‌های طولانی، به آن‌ها آسیب نرسد.

2-6-16-5 وزن ظروف باید به اندازه‌ای باشد (حداکثر تا 20 کیلوگرم) که فردی عادی بتواند آن را حمل کند.

3-6-16-5 بر روی برچسب ظرف رنگ، باید مشخصات کاربردی، تاریخ تولید، تاریخ انقضاو ویژگی‌های عمومی رنگ نوشته شده باشند.

4-6-16-5 بر روی ظروف، باید شرایط نگهداری در دما، نور و رطوبت به طور مشخص نوشته شده باشد.

5-6-16-5 بر روی برچسب ظروف رنگ و پوشش، باید نوع کاربرد آن‌ها از نظر داخلی یا خارج ساختمان مشخص شده باشد.

6-6-16-5 باید شرایط نگهداری رنگ‌ها و پوشش‌ها و زمان انبارداری در مشخصات فنی که تولید کننده ارائه می‌کند، ذکر شده باشد.