1-14-5 تعریف

1-1-14-5 شیشه از مواد مصنوعی غیرفلزی و غیرآلی است. این فرآورده از نظر فیزیکی و شیمیایی، مادة مذابی است که به صورت بی‌شکل و بدون تبلور به حالت صلب سرد شده است. شیشه جسمی سخت، ترد، شفاف، نورگذر، دارای سختی 6-7 موس و وزن مخصوص 2.20-4 گرم بر سانتی‌متر مکعب است.

2-1-14-5 شیشه تنش زدایی شده، شیشه‌ای است که برای کاهش تنش‌های باقی مانده در آن، به صورت کنترل شده سرد گردیده و با این کار برش دادن آن آسان می‌شود. همه انواع شیشه مثل شیشه فلوت، شیشه تخت، شیشه مشجر و شیشه سیمی را می‌توان تنش زدایی کرد و این کار مستقل از ترکیب آن است.

3-1-14-5 شیشه نیمه شفاف شیشه‌ای است که نور را با درجه‌های متفاوتی از نفوذ عبور می‌دهد، به طوری که دید واضح از آن سوی شیشه پدید می‌آید.

4-1-14-5 شیشه شفاف شیشه‌ای که نور را به نحوی عبور می‌دهد که دید واضح از آن سوی شیشه پدید می‌آید.

5-1-14-5 شیشه عایق‌کاری (شیشه دو یا چند جداره) شامل دو یا چند جام شیشه‌ای است که به صورت موازی با یکدیگر قرار گرفته‌اند و پیرامون آن‌ها به نحو مناسب درزبندی شده است. فضای بین شیشه‌ها معمولاً هوای بدون رطوبت قرار دارد، هرچند که سایر گازها همچون آرگون و سولفو هگزا فلورید نیز برای بهبود مشخصات عایق‌کاری حرارتی و صوتی استفاده می‌گردند. هر شیشه توسط فاصله گذار از شیشه دیگر جدا می‌شود و مجموعه با مواد درزگیر مناسب، به طور کامل درزبندی می‌گردد. در داخل فاصله گذارها باید از مواد جاذب رطوبت استفاده نمود. برای ساخت شیشه‌های عایق‌کاری می‌توان از شیشه‌هایی نظیر تخت تنش زایی شده، نشکن حرارتی، تقویت شده، پوشش داده شده یا لایه‌دار استفاده کرد. خاصیت عایق‌کاری این مجموعه با به‌کارگیری شیشه کم گسیل یا استفاده از گاز پر کننده مناسب بهبود می‌یابد.

6-1-14-5 شیشه مشجر شیشه نیم شفافی است که با فرایند نوردکاری ساخته می‌شود. به طور معمول طرح عمیق‌تر، سیب مات شدن و پخش نور بیشتری می‌شود. در نوع رنگی کل شیشه در طی فرآیند تولید رنگی می‌گردد و عمدتاً برای اهداف تزئینی یا کنترل ویژگی‌های نوری استفاده می‌شود.

7-1-14-5 در شیشه‌های سیمی، یک شبکه سیمی فلزی را به طور کامل در وسط شیشه قرار می‌دهند، به گونه‌ای که فاصله شبکه سیمی از دو سطح شیشه به یک اندازه باشد. به طور معمول فقط از یک نوع شبکه سیمی استفاده می‌شود و این شبکه در محل‌های برخورد سیم‌ها باهم، جوش خورده است. شیشه سیمی وقتی که تحت بار سنگین، ضربه یا شوک حرارتی قرار گیرد، مستعد ترک خوردن است. لیکن سیم فلزی قرار داده شده در شیشه، شیشه ترک خورده یا شکسته شده را در کنار هم نگه می‌دارد و فقط تحت تنش‌های شدید می‌شکند. شیشه سیمی بر حسب اندازه‌ای که دارد می‌تواند تا چند ساعت به طور مناسب در برابر آتش مقاومت کند.

8-1-14-5 شیشه پوشش‌دار، شیشه‌ای است که بر روی آن یک یا چند لایه نازک از مواد غیرآلی جامد پوشش داده می‌شود. این پوشش بر روی شیشه، برای اصلاح ویژگی‌های زیر اعمال می‌شود:

– ضریب بازتابندگی نور عبوری

– ضریب بازتابندگی یا عبوری گرمای خورشید

– قابلیت انتشار سطح

لایه شیشه‌ای پوشش‌دار شده، می‌تواند هر نوعی از شیشه همچون شیشه فلوت، تخت، مشجر، نشکن، تقویت شده یا لایه‌دار ایمنی با هر نوع ترکیبی مثل سیلیکاتی سودالایم یا بوروسیلیکاتی باشد.

9-1-14-5 شیشه فلوت شفاف است و سطوح آن به گونه‌ای صاف و موازی هستند که دید واضح و بدون واپیچشی تولید می‌کنند. شیشه فلوت با ریزش مذاب شیشه از خروجی کوره مخزنی، به حمام فلز مذاب تولید می‌شود.

10-1-14-5 در فرآیند تولید شیشه نشکن حرارتی، شیشه تنش زدایی شده در یک فرایند گرمایش و سپس سرمایش سریع قرار می‌گیرد که باعث پدید آمدن تنش فشاری زیاد در دو سطح شیشه و به دنبال أن تنش کششی در مرکز می‌شود. به دلیل وجود تنش‌های فشاری سطحی، شیشه نشکن حرارتی مقاومت بیشتری نسبت به شیشه تنش زدایی شده در برابر ضربه، بار مکانیکی باتنش حرارتی نشان می‌دهد. اگر شیشه نشکن حرارتی بشکند، به قطعات ریز نسبتاً بی‌خطر خرد خواهد شد. شیشه نشکن حرارتی می‌تواند به عنوان شیشه ایمنی طبقه‌بندی گردد. اندازه‌های این نوع شیشه باید به صورت از پیش تعیین شده باشد، زیرا یک بار که شیشه با فرایند حرارتی نشکن شد، دیگر نمی‌توان آن را برش داد.

شیشه نشکن حرارتی پایدار شده با گرما، نوعی شیشه نشکن حرارتی است که در بخشی از مرحله ساخت و قبل از مرحله اصلی حرارتی برای مدت زمان معینی در معرض دمای ثابتی قرار گرفته است، تا اینکه مقدار زیادی از سولفید نیکل موجود در شیشه به فرم پایدار تبدیل شود. مشخصات ابعادی و جرمی این نوع شیشه مشابه با شیشه نشکن حرارتی می‌باشد.

11-1-14-5 شیشه لایه‌دار، شامل دو یا چند قطعه شیشه با لایه‌های داخلی تقویت کننده بین هر دو قطعه می‌باشد که لایه‌های داخلی، تحت فرآیندی کنترل شده و دقیق، به صورت بسیار محکم و قوی به قطعات شیشه می‌چسبند. لایه‌های داخلی عمدتاً در برابر عبور اجسام مقاوم هستند و تکه‌های شیشه را در محل خود نگاه داشته و مانع از پراکنده شدن آن‌ها به اطراف می‌شوند. رتبه‌بندی ایمنی در شیشه‌های لایه‌دار بستگی به ترکیب و ضخامت کلی مجموعه دارد. شیشه لایه‌دار می‌تواند به اندازه لازم بریده شده و پس از تولید روی آن کار انجام داد. فناوری برش شیشه‌های لایه‌دار بستگی به نوع و روش چیدمان (ترکیب) شیشه‌ها دارد. متداول‌ترین لایه داخلی پلی وینیل بوتیرال (pvb) می‌باشد. اطلاعات کامل در مورد انواع شیشه‌های لایه‌دار در استاندارد ملی ایران شماره 9106 ارائه شده است.

12-1-14-5 شیشه نقره‌کاری شده، با رسوب دادن نقره روی شیشه تولید می‌گردد. رسوب نقره به وسیله پوشش دادن یا روکش کردن با توجه به نوع استفاده از شیشه و درجه محافظت لازم، نظیر تولید آینه محافظت می‌شود. بعضاً واژه نقره‌کاری برای توضیح رسوب فلزات دیگر نظیر طلا و مس نیز به کار می‌رود.

13-1-14-5 شیشه بوروسیلیکاتی، شیشه‌ای است که به لحاظ ترکیب در برابر شوک حرارتی مقاومت بالایی دارد. به استانداردهای پیوست دو مراجعه گردد.

14-1-14-5 شیشه سیلیکاتی سودالایم طبق استاندارد ملی ایران شماره 1-10673 دارای درصدهای اکسید عناصر سیلیسیم، کلسیم، سدیم، منیزیم و آلومینیم به ترتیب برابر 74-69%، 14-5%، 16-10٪، 6- 0% و 3-0 ٪ می‌باشد.

15-1-14-5 شیشه تخت کششی شیشه شفافی است که با فرایند کشش عمودی و پیوسته مذاب شیشه با یک ضخامت معین ساخته می‌شود. ممکن است سطوح شیشه تخت، همواره به طور کامل موازی نباشند؛ بنابراین در بازتابش و دید مقداری واپیچیدگی پدید آید.

16-1-14-5 ماسه پاشی (سندبلاست) فرآیندی است که سطح شیشه با استفاده از فشار هوا به همراه ماسه با دیگر ساینده‌ها مضرس می‌گردد. رده‌های سطح شیشه پس از ماسه پاشی نرم، متوسط یا زبر خواهد بود.

2-14-5 دسته‌بندی

شیشه و فرآورده‌های آن از لحاظ کاربرد، به انواع مختلفی طبقه‌بندی می‌شود:

1-2-14-5 شیشه‌های جام به شیشه‌های دارای سطح ساده، سطح برجسته، رنگی، بیرنگ یک لایه، دو لایه، شفاف، مات، پوشش‌دار و بدون پوشش تقسیم می‌شود:

– شیشه‌های جام مسطح

– شیشه‌های جام مسطح، ساده، شفاف، نورگذر، بی‌رنگ، رنگی

– شیشه‌های جام مسطح، دو طرف ساده بی‌رنگ

– شیشه‌های جام مسطح، دو طرف ساده رنگی

– شیشه‌های جام مسطح، یک طرف ساده و یک طرف آینه‌ای با پوشش‌دار

– شیشه‌های جام مسطح، ساده، یک لایه، دولایه

– شیشه‌های جام مسطح و برجسته

– شیشه‌های جام یک طرف ساده و یک طرف برجسته با نقش و نگار (شیشه‌های مشجر)

– شیشه‌های جام دو طرف برجسته

1-2-14-5 شیشه سیلیکاتی سودالایم تخت تنش زدایی شده معمولاً در گروه‌های شیشه فلوت، تخت کششی، مشجر و سیمی و در انواع ساده و رنگی قرار می‌گیرند و انواع شیشه سیلیکاتی سودالایم تخت فرآوری شده طبق استاندارد ملی ایران شماره 9106 عمدتاً شامل شیشه نشکن حرارتی، شیشه تقویت شده با گرما، شیشه لایه‌دار، شیشه عایق‌کاری و شیشه نقره‌کاری شده هستند.

2-2-14-5 انواع متداول شیشه لایه‌دار pvb شامل شیشه لایه‌دار ایمنی، شیشه لایه‌دار محافظتی، شیشه لایه‌دار کنترل کننده نور خورشید، شیشه لایه‌دار کنترل کننده پرتو فرابنفش، شیشه لایه‌دار کنترل کننده صوت، شیشه لایه‌دار نیمه شفاف و شیشه لایه‌دار سیمی هستند.

3-2-14-5 شیشه‌های لایه‌دار حفاظتی در گروه‌های مقاوم در برابر ضربه ابزار دستی، ضدگلوله و ضد انفجار قرار می‌گیرند که توضیحات در استاندارد ملی ایران شماره 9106 ارائه شده است.

4-2-14-5 شیشه‌های لایه‌دار سیمی در سه دسته دارای مقاومت در برابر آتش، آشکارساز شیشه و هشدار دهنده قرار دارند. در نوع آشکارساز شیشه سیم‌های ظریف به نحوی داخل شیشه قرار دارند که به بیننده امکان تشخیص مکان شیشه را می‌دهند و در شیشه هشدار دهنده سیم‌های نازک پیوسته به نحوی داخل شیشه تعبیه می‌شوند که در هنگام شکستن شیشه جریان الکتریکی سامانه هشدار دهنده را فعال کنند.

5-2-14-5 بلوک شیشه‌ای توپر، نوعی شیشه توپر و ضخیم که نور را از بام ساختمان، با فضای آزاد، به طبقه پایین، یا کف پاسیو، یا زیر زمین، می‌رساند. این بلوکها به شکل ساده، طرحدار، مات و با شفافیت کم (کدر) وجود دارد.

6-2-14-5 بلوک شیشه‌ای توخالی: این شیشه‌ها از دو صفحه شیشه به هم جوش خورده ساخته شده است که میان دو صفحه فضای خالی از هوا وجود دارد. این بلوک شیشه‌ای توخالی برای عایق صدا و عایق گرما و عبور نور به کار می‌رود.

7-2-14-5 فرآورده‌های اصلی شیشه به صورت زیر می‌باشند:

پشم شیشه: الیاف شیشه‌ای بسیار نازک درهمی که از آن به عنوان عایق صدا و گرما استفاده می‌شود. پشم شیشه در داخل کاغذهای آلومینیمی و قیراندود و تور و نمد و پلات فیبری قرار داده می‌شود.

الیاف شیشه: فیبر شیشه‌ای که جهت ناصافی‌ها و درزها بکار می‌رود. این نوع فیبرهای شیشه‌ای بعنوان نمدکاری و حتی کاغذ دیواری بکار می‌روند.

8-2-14-5 رده‌بندی شیشه‌های مقاوم در برابر انفجار در استاندارد ملی ایران شماره 18322 ارائه شده است.

9-2-14-5 طبقه‌بندی شیشه‌های ایمن بر اساس مقاومت در برابر نیرو در استاندارد ملی ایران شماره 1- 13755 مشخص شده است.

3-14-5 استانداردها

1-3-14-5 ویژگی‌ها

1-1-3-14-5 شیشه جام باید مسطح یا برجسته و بدون موج، حباب، لب پریدگی، لب برآمدگی، ترک، لکه، دو دزدگی و خم و انحنا باشد. ضخامت شیشه جام در تمام سطح آن باید یکنواخت باشد و صافی و یکنواختی ضخامت آن به حدی باشد که اگر از زاویه 60 درجه پشت شیشه به جسمی که در فاصله یک متری آن قرار دارد، نگریسته شود، آن جسم کج و معوج دیده نشود. شیشه جام باید خاصیت ارتجاعی و انعطاف‌پذیری خود را حفظ کند. شیشه جام باید در برابر عوامل جوی و هوازدگی مقاوم باشد و با گذشت زمان کدر نشود.

2-1-3-14-5 هیچ‌گونه خراش و ترک در شیشه ایمنی مجاز نیست. البته لب پریدگی شیشه‌های ایمنی را، که ممکن است بر اثر عملیات حرارتی یا در مراحل دیگر تولید پدید آمده باشد، اگر از 13 میلی‌متر تجاوز نکند، می‌توان نادیده گرفت.

3-1-3-14-5 تعیین مقادیر عایق صوتی برای تمامی فرآورده‌های شیشه‌ای شفاف، نیمه شفاف و مات که برای مجموعه‌های لعاب‌کاری شده مورد استفاده در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند بر اساس استاندارد ملی ایران شماره 13757 صورت می‌پذیرد.

4-1-3-14-5 درجه مقاومت به آتش و رده مجموعه‌های پوشش نسوز شامل شیشه شفاف و نیمه شفاف برای استفاده در ساختمان در استاندارد ملی ایران شماره 13756 ارائه شده است.

5-1-3-14-5 شیشه‌های نقره اندود شده برای استفاده در سطوح خارجی ساختمان‌ها دارای ضوابط استاندارد ملی ایران شماره 13688 هستند.

6-1-3-14-5 نماهای شیشه‌ای باید در برابر باد مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان طراحی شوند، علاوه بر این نماهای شیشه‌ای باید قادر به تحمل نیروهای لرزه‌ای باشند.

7-1-3-14-5 مشخصات الزامی محصولات شیشه سیلیکاتی سودا- لایم شامل شیشه فلوت، شیشه تخت کششی و شیشه مشجر به ترتیب در استانداردهای ملی ایران شماره 2-10673، 4-10673 و 5-10673 و ویژگی‌های شیشه مشجر سیمی و شیشه ناودانی سیمی یا غیرسیمی در استانداردهای ملی شماره 6-10673 و 7-10673، معیار اندازه‌های تولیدی و برش نهایی این شیشه‌ها در استاندارد ملی ایران شماره 8-10673 و ارزیابی انطباق محصول در استاندارد ملی ایران شماره 9-10673 ارائه شده است. تعاریف، خواص عمومی، فیزیکی و مکانیکی محصولات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم در استاندارد ملی ایران شماره 1-10673 داده شده است. شیشه سیلیکاتی سودالایم مقاوم حرارتی طبق ویژگی مذکور در استاندارد ملی ایران شماره 1-17051 تولید می‌گردد و ارزیابی انطباق محصول مطابق استاندارد ملی ایران شماره 2-17051 صورت می‌گیرد. هم‌چنین مشخصات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم ناودانی شکل مقاوم حرارتی در استاندارد ملی ایران شماره 1-19264 ارائه گردیده است. الزامات شیشه‌های سیلیکاتی سودا-لایم سیمی صیقل شده در استاندارد ملی ایران شماره 3-572 ارائه شده است. در استاندارد ملی ایران شماره 1-19262 مشخصات شیشه سیلیکاتی سودا-لایم مقاوم شیمیایی ذکر شده است.

8-1-3-14-5 مشخصات شیشه‌های لایه‌دار و شیشه‌های ایمنی لایه‌دار در استانداردهای ملی ایران شماره 1-16373 الی 6-16373 ارائه شده است.

9-1-3-14-5 ویژگی‌ها و طبقه‌بندی شیشه سرامیک برای استفاده در ساختمان در استاندارد ملی ایران شماره 1-2-16964 و ارزیابی انطباق و کنترل این محصولات در استاندارد ملی ایران شماره 2-2-16964 بیان شده است.

10-1-3-14-5 ویژگی‌های شیشه ایمنی بوروسیلیکاتی مقاوم حرارتی در استاندارد ملی ایران شماره 1-17053 و ارزیابی انطباق این محصولات در استاندارد ملی ایران شماره 2-17053 ارائه شده است.

11-1-3-14-5 ویژگی‌ها و ارزیابی انطباق آینه‌های حاصل از شیشه فلوت نقره اندود برای مصارف داخلی ساختمان به ترتیب در استانداردهای ملی ایران شماره 1-17093 و 2-17093 ذکر شده است.

12-1-3-14-5 ویژگی‌های نوری و الزامات کیفی زیبایی برای پوشش‌دهی پیرولیتی و رسوب‌دهی خلاء به کار رفته در شیشه جهت مصارف ساختمانی در استاندارد ملی ایران شماره 17169 ارائه شده است.

13-1-3-14-5 ارزیابی انطباق بلوک شیشه‌ای و کیفیت شیشه‌ای با استاندارد ملی ایران شماره 2-18908 انجام می‌گیرد.

14-1-3-14-5 مشخصات فیلم‌های پلیمری دوطرفه چسب‌دار برای استفاده روی شیشه در استاندارد ملی ایران شماره 1 -18968 ارائه شده است.

15-1-3-14-5 شیشه ایمنی سیلیکاتی قلیایی خاکی پایدار شده حرارتی دارای ویژگی‌های مندرج در استاندارد ملی ایران شماره 1-19263 می‌باشد.

2-3-14-5 آزمایش‌های استاندارد

1-2-3-14-5 شیشه جام: اندازه‌گیری ابعاد، لب پریدگی، حباب‌ها (حبابک و جوش)، زائده، تجزیه شیمیایی بر اثر رطوبت، رگه‌ها، پوسته، توخالی یا گودی‌ها، رشته، لکه، سنگدانه، قطره، موج‌دار، خم‌دار (اندازه‌گیری خم شیشه)، لب برآمدگی، ترک سطحی

2-2-3-14-5 شیشه ایمنی: الزامات و روش آزمون برای شیشه‌کاری ایمن در برابر ضربات در استاندارد ملی ایران شماره 1-13755 ذکر شده است. برخی از ویژگی‌ها شامل تعیین ستبرا، آزمون یکنواختی، آزمون خردشدگی می‌شوند.

3-3-14-5 استانداردهای مرجع این فصل در پیوست 2 ارائه شده‌اند.

4-14-5 ایمنی، بهداشت و ملاحظات زیست محیطی

هنگام کار با شیشه بایستی از دستکش‌های ضخیم استفاده شود.

5-14-5 سازگاری

شیشه با دیگر مصالح سازگار است.

6-14-5 بسته‌بندی، حمل و نگهداری

جام‌های شیشه باید با پوشال محکم بسته‌بندی و در جعبه‌های چوبی مقاوم نگهداری و حمل شود. بین هر دو جام باید برگ‌های کاغذی یا مانند آن نهاد تا از تماس دو سطح شیشه با یکدیگر جلوگیری شود.