پ 4-1 کلیات

سیستم اعلام حریق در صورت وقوع حریق در ساختمان‌ها، با هدف هشدار به موقع و جلوگیری از توسعه حریق، حفاظت جان افراد و نیز تأمین ایمنی افراد، حفاظت از اموال، مدارک، اسناد، دستگاه‌ها و تجهیزات حساس گران قیمت، بکار گرفته می‌شود. رعایت مبانی زیر در طراحی این سیستم الزامی است:

پ 4-1-1 طراحی سیستم اعلام حریق باید بر اساس کاربری ساختمان و فضاهای آن، اهداف ایمنی درجه اهمیت و حساسیت ساختمان و غیره انجام گیرد.

پ 4-1-2 سیستم اعلام حریق عموماً به دو نوع متعارف و آدرس‌پذیر که با توجه به شرایط و نیاز سیستم‌های موجود در ساختمان، سطح زیربنا، کاربری ساختمان، ریسک حریق و سایر عوامل دیگر انتخاب می‌گردد و بسته به نوع آن شامل اجزایی از قبیل انواع دتکتورها، شستی، آژیر یا زنگ، نشانگر نورانی، انواع اینترفیس‌ها، ایزولاتور، هشداردهنده نوری، پانل تکرار کننده، پانل نمایشگر تصویری نشان دهنده محل حریق، مدارهای ارتباطی، مرکز اعلام حریق و غیره می‌باشد.

پ 4-1-3 مراکز سیستم اعلام حریق باید از نوع تحت مراقبت دائم باشد و به گونه‌ای که عمل یکی از دتکتورها و یا شستیهای حریق و سایر اجزاء آن سبب اعلام حریق در مرکز گردد.

پ 4-1-4 مرکز سیستم اعلام حریق باید در محلی که خارج از دسترس عموم است، نصب شود و به طور شبانه‌روزی تحت مراقبت افراد کارآزموده باشد.

پ 4-1-4-1 مرکز اعلام حریق در ساختمان‌های ویژه حیاتی بسیار زیاد حساس و زیاد مهم اتاق کنترل و مدیریت ساختمان نصب می‌شود. در این شرایط نصب پانل تکرار کننده اعلام حریق یا پانل نمایشگر تصویری نشان دهنده محل حریق در محلی نزدیک به نقطه‌ی دسترسی مامور آتش‌نشانی به ساختمان اتاق کنترل موتورخانه تأسیسات مکانیکی و نیز در صورت وجود اتاق‌های امدادرسانی و مدیریت بحران در ساختمان توصیه می‌شود.

پ 4-1-5 کلیه مدارهای سیستم اعلام حریق باید مستقل از سایر سیستم‌ها کشیده شوند و فقط در مواردی که بین مرکز اعلام حریق و ایستگاه آتش‌نشانی ارتباط وجود دارد، می‌توان از مدارهای ارتباطی مخابرات برای این منظور استفاده کرد. کلیه مقررات شرکت مخابرات در این مورد باید رعایت شود.

پ 4-1-6 در هر ساختمان منطقه‌بندی حریق باید بر اساس مساحت و کاربری فضاها، اتاق‌ها و اهمیت آن‌ها، کارکرد آن ناحیه در کل ساختمان یا میزان پایداری و مقاومت در مقابل حریق و غیره و بر اساس موارد مرتبط در سایر مباحث مقررات ملی ساختمان انجام گیرد، طراحی سیستم اعلام حریق و منطقه‌بندی سیستم اعلام حریق نیز از منطقه‌بندی فوق الذکر تبعیت خواهد کرد.

پ 4-1-6-1 علاوه بر رعایت موارد این پیوست در طراحی سیستم اعلام حریق رعایت موارد مرتبط در مبحث 3 مقررات ملی ساختمان الزامی بوده و منطقه‌بندی حریق در ساختمان نیز بر اساس مبحث 3 مقررات ملی ساختمان خواهد بود.

پ 4-1-6-2 در صورت استفاده از سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر در طرح آدرس‌دهی هر یک از اجزای سیستم اعلام حریق باید بر اساس فضاها، طبقات نیاز سیستم منطقه‌بندی حریق و غیره انجام گیرد.

پ 4-1-6-3 پیش‌بینی ایزولاتور در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر، در محل‌های ورودی و خروجی هر منطقه‌بندی حریق الزامی می‌باشد مشروط بر اینکه هر یک از اجزای سیستم اعلام حریق فاقد ایزولاتور باشد.

پ 4-1-7 حداکثر مساحت یا سطح پوشش یک منطقه یا زون در سیستم اعلام حریق متعارف باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب شود.

پ 4-1-8 حداکثر مساحت یا سطح پوشش یک لوپ در یک ساختمان با سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب شود.

پ 4-1-9 تعداد اجزای نصب شده در یک زون سیستم اعلام حریق متعارف از قبیل دتکتورها، شستی‌ها و غیره و هم‌چنین سطح مقطع مدار یک زون بر اساس توصیه‌ها و روش‌های پیشنهادی شرکت‌های سازنده معتبر سیستم انتخاب می‌گردد

پ 4-1-10 تعداد اجزای نصب شده در یک لوپ سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر از قبیل دتکتورها، شستی‌ها، اینترفیس‌ها، پنلهای تکرار کننده، نمایشگر و غیره و هم‌چنین سطح مقطع مدار یک لوپ بر اساس توصیه‌ها و روش‌های پیشنهادی شرکت‌های سازنده معتبر سیستم انتخاب می‌گردد.

پ 4-1-11 در ساختمان‌هایی که سناریوی مشخص حریق، برای سیستم اعلام حریق، تخلیه دود، تخلیه افراد ساختمان و غیره تعریف و مشخص شده باشد. مرکز اعلام حریق اجزای سیستم اعلام حریق و نوع آن باید توانایی عملیاتی کردن سناریوی فوق را داشته باشد.

پ 4-1-12 دتکتورهای سیستم اعلام حریق شامل، انواع دتکتورهای حرارتی، دودی، ترکیبی، گازی، خطی، کابلی، شعله ای، دتکتور با حساسیت بسیار بالا و غیره می‌باشد که با توجه به نیاز و کاربری فضا و ریسک حریق انتخاب می‌گردد.

پ 4-1-13 سطح پوشش و حدود عملکرد هر یک از انواع دتکتورها که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده، باید توسط طراح رعایت گردد.

پ 4-1-14 پیشبینی چراغ نشانگر در سیستم اعلام حریق متعارف برای تشخیص فعال شدن شرایط دتکتورهایی که محل نصب آن‌ها در سقف و یا کف کاذب، فضاهای در بسته و یا غیرقابل رویت می‌باشند، استفاده می‌شود.

تبصره: در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر بعلت اینکه محل و آدرس فعال شدن و شرایط دتکتورهای اعلام حریق در تابلوی مرکزی مشخص می‌شود بدین جهت می‌توان از نصب چراغ نشانگر برای دتکتور اعلام حریق در این سیستم صرفنظر نمود.

پ 4-1-15 فاصله دتکتورها از یکدیگر، موانع، دریچه‌های هوا، چراغ‌های روکار سقفی، دورترین نقطه از دیوارهای اطراف و نیز ارتفاع نصب قسمت حس کننده دود و حرارت دتکتور از سقف و غیره که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده، باید توسط طراح رعایت گردد.

پ 4-1-16 حداکثر فاصله نصب دتکتور از بازشوی در کابین آسانسورها (چاه آسانسور) و شفت‌های عمودی دارای در و یا قابل دسترس در طبقات ساختمان 5/1 متر می‌باشد.

پ 4-1-17 پیش‌بینی دتکتور برای سقف کاذب و هم‌چنین کف کاذب باید بر اساس استانداردهای معتبر انجام گیرد. دتکتورهای نصب شده در داخل سقف و کف کاذب باید قابل دسترس باشند.

پ 4-1-18 کلیه کابل‌های سیستم اعلام حریق باید از نوع مقاوم در مقابل حریق بوده و بر اساس استانداردهای معتبر تولید شده باشد مشخصات این کابل از نظر سطح مقطع و غیره باید طبق توصیه و یا دستورالعمل سازندگان معتبر سیستم اعلام حریق انتخاب گردد.

پ 4-1-19 فضاهایی که توسط جداکننده (پارتیشن) و یا قفسه‌بندی تقسیم شده باشند و ارتفاع بالای آن‌ها تا سقف کمتر از مقدار تعیین شده توسط استانداردهای معتبر باشد، هر قسمت باید به طور جداگانه با دتکتور پوشش داده شود.

پ 4-1-20 اندازه برآمدگی زیر سقف با توجه به ارتفاع فضا که در استانداردهای معتبر به عنوان مانع تعریف می‌گردد، به عنوان یک دیوار جداکننده محسوب شده و فضاهای اطراف این برآمدگی باید به عنوان فضاهای مجزا به حساب آید.

پ 4-1-21 حداکثر و حداقل ارتفاع نصب دتکتورهای دودی، حرارتی، ترکیبی و غیره باید بر اساس استانداردهای معتبر انتخاب گردد.

پ 4-1-22 در سقف‌های شیب‌دار دوطرفه علاوه بر سایر قسمت‌های سقف، باید یک ردیف از دتکتورها در بالاترین نقطه خط رأس سقف در نظر گرفته شود.

پ 4-1-23 در سقف‌های شیب‌دار یک‌طرفه علاوه بر سایر قسمت‌های سقف، باید یک ردیف از دتکتورها در بالاترین نقطه و با رعایت حداقل فاصله از دیوار جانبی در نظر گرفته شود.

پ 4-1-24 فاصله دتکتورهای حرارتی دودی و ترکیبی باید بر اساس ارتفاع فضای نصب و سایر عوامل مؤثر دیگر و براساس استانداردهای معتبر انتخاب گردد.

پ 4-1-25 چنانچه جریان هوای موجود در فضا ناشی از خروج و یا تخلیه هوا در سیستم هوارسانی تأسیسات مکانیکی طبق استانداردهای معتبر در انتخاب محل نصب و تعداد دتکتورهای مورد نیاز فضا مؤثر باشد، در این شرایط به منظور تأمین کارکرد مناسب دتکتورها، رعایت استانداردهای مذکور در این خصوص الزامی خواهد بود.

پ 4-1-26 نصب شستی اعلام حریق علاوه در راهروها و سرسراها، در ورودی پلکانهای خروج و راههای خروج الزامی، ضروری می‌باشد.

پ 4-1-27 نصب دتکتور اعلام حریق در سقف قسمت خروجی کلیه پلکان‌های خروج بسته، الزامی است.

پ 4-1- 28 شستی اعلام حریق باید به آسانی قابل رؤیت بوده و به صورت نصب روکار و یا نیمه توکار باشد.

پ 4-1-29 در انتخاب محل نصب شستی‌های اعلام حریق باید حداکثر فاصله پیمایش افراد تا رسیدن به آن و هم‌چنین فاصله شستی‌های اعلام حریق در راهروها از یکدیگر که در استانداردها تعیین گردیده، مدنظر قرار گیرد.

پ 4-1-30 پیش‌بینی مشخصات و محل نصب زنگ، آژیر و یا هر سیستم شنیداری اعلام حریق در ساختمان‌ها باید بر اساس شدت صوت مورد نیاز و با احتساب، افت شدت صوت ناشی از فاصله، درها، دیوارها و غیره که در استانداردهای معتبر تعیین گردیده انتخاب شود.

پ 4-1-31 در صورت نیاز به سیستم هشدار دهنده نوری در فضاها باید الزامات استانداردهای معتبر در این خصوص رعایت گردد.

پ 4-1-32 دستگاه‌های اینترفیس سیستم اعلام حریق و تعداد کانال آن، محل مورد نیاز نصب آن‌ها باید بر اساس شرایط طرح و نیاز سیستم‌های تأسیسات برقی و مکانیکی در نظر گرفته شود.

پ 4-1-33 دتکتورهای کانالی در سیستم تهویه و هوارسانی با کانال هوای برگشت و یا رفت و یا هر دو و نیز کانال تخلیه هوای آن و نیز سیستم تخلیه هوای مستقل از سیستم هوارسان و غیره باید با هماهنگی طراحان سیستم‌های مذکور، سناریوی حریق و مدیریت تخلیه دود و براساس استانداردهای معتبر در نظر گرفته شود.

پ 4-1-34 در طراحی سیستم دتکتور خیلی حساس دودی (با سیستم نمونه‌گیری از هوا به واسطه مکش هوا و دتکتورهای خاص )، رعایت دستورالعمل سازندگان معتبر آن‌ها الزامی است.

پ 4-1-35 مرکز سیستم اعلام حریق باید به عنوان یک واحد مستقل و متکی به خود عمل نماید، فرمانها و کنترلهای مورد نیاز از این سیستم باید از طریق مرکز و با مدارهای واسطه به سیستم‌های دیگر از جمله سیستم‌های مدیریت ساختمان (BMS) و غیره مرتبط و متصل گردد.

پ 4-1-36 ظرفیت باتریهای منبع تغذیه پشتیبان سیستم اعلام حریق باید بر اساس استانداردهای معتبر محاسبه و انتخاب گردد.

پ 4-2 سیستم‌های مرتبط با سیستم اعلام حریق

ساختمان‌ها با توجه به نوع کاربری، زیربنا، شرایط، ویژگی، حساسیت، اهمیت، میزان سرمایه گذاری، افزایش امنیت و غیره سیستم‌هایی در نظر گرفته می‌شوند که علاوه بر عملکرد خود، به هنگام حریق با سیستم اعلام حریق مرتبط می‌شوند تا صدمات و خسارت جبران‌ناپذیر به اموال و دارایی، جان افراد، تجهیزات گران قیمت و حساس، مدارک و اسناد موجود در ساختمان وارد نشده و با افزایش حاشیه ایمنی، خطرهای ناشی از حریق نیز به حداقل برسد.

در سیستم‌های اعلام حریق متعارف تأمین ارتباط و عملکرد لازم، در بعضی از سیستم‌های مرتبط در جدول شماره پ 4-2 عملاً و در اکثر موارد امکان‌ناپذیر و یا با مشکلات زیادی همراه می‌گردد، ولی تأمین ارتباط و عملکردهای لازم در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر با توجه به تکنولوژی و نرم‌افزارها و سخت‌افزارهای بکار گرفته شده در مرکز و اجزاء این نوع سیستم اعلام حریق، امکان‌پذیر می‌باشد این ارتباطات در سیستم اعلام حریق آدرس‌پذیر از طریق اینترفیس ارسال اطلاعات و داده و غیره حاصل می‌گردد.

با توجه به نکات فوق سیستم‌های عمده مرتبط با سیستم اعلام حریق که ممکن است در طرح‌های تأسیسات برقی، مکانیکی و غیره موجود باشد، در جدول شماره پ 4-2 ذکر گردیده و الزامی است که تمهیدات لازم در خصوص تأمین ارتباط این سیستم‌ها با سیستم اعلام حریق، براساس سناریوی حریق تعریف شده برای ساختمان و یا نیاز به آن در نظر گرفته شود.

تبصره: برای سیستم‌های اسپرینکلر (شبکه بارنده خودکار) و سایر موارد مرتبط دیگر این پیوست، به مبحث 3 مقررات ملی ساختمان رجوع شود.

جدول پ 4-2- سیستم‌های مرتبط با سیستم اعلام حریق

تبصره: منظور از عنوان رله در جدول شماره پ 4-2 در سیستم‌های اعلام حریق متعارف عبارت است از رله کمکی و در سیستم‌های اعلام حریق آدرس‌پذیر، اینترفیس و یا سیستم‌های دیگر می‌باشد.