1-7-13 کلیات

1-1-7-13 در انتخاب نوع مدارها و مشخصات آن‌ها باید به موارد زیر توجه شود:

• شدت جریان مصرفی مدار
• سطح مقطع هادی مدار بر اساس ردیف 13-3-2-6

2-1-7-13 اعمال ضرایب همزمانی (پیوست شماره 3) فقط در مورد مدارهای تابلوها یا مدارهایی که غیرهمزمانی دارند مجاز است.

3-1-7-13 در مورد مدارهای نهایی (مانند روشنایی، موتور و غیره) نباید ضریب همزمانی اعمال شود، اینگونه مدارها با بار کامل در نظر گرفته می‌شوند.

4-1-7-13 در انتخاب جریان مجاز هادی‌های مدار باید به تاثیر مدارهای همجوار، دمای محیط و شرایط نصب، محیط نصب، نوع مصرف کننده و غیره توجه و در صورت لزوم از ضرایب تعدیل مناسب استفاده شود. وسایل حفاظتی مدار باید با توجه به جریان مجاز تعدیل شده (پس از اعمال ضرایب همزمانی) انتخاب شوند.

5-1-7-13 بر اساس دیاگرام زیر افت ولتاژ کل در مدار توزیع و نهایی نباید از مقادیر داده شده در جدول شماره 13-7-1-5، بیشتر باشد:

SP– تابلوی برق ترانسفورماتور توزیع:

نقطه شروع افت ولتاژ در سیستم برق فشار ضعیف از این تابلو به بعد به حساب می‌آید. اگر ترانسفورماتور اختصاصی باشد، افت ولتاژ از این تابلو به بعد، مشمول این مقررات است، اما در ترانسفورماتور شبکه‌های توزیع عمومی، افت ولتاژ تا سرویس مشترک (کنتور برق) طبق مقررات شرکت برق خواهد بود.

D– شبکه توزیع:

این مدار ممکن است مرکب از چند مدار مختلف باشد که پس از عبور از چند تابلو یا انشعاب، به ورودی سرویس مشترک یا تابلوی اصلی ساختمان می‌رسد.

افت ولتاژ در این مدار، اگر ترانسفورماتور اختصاصی باشد طبق جدول شماره 13-7-1-5 خواهد بود و افت ولتاژ در مورد ترانسفورماتورهای شبکه توزیع عمومی، تابع مقررات شرکت برق خواهد بود.

DB– نقطه تغذیه:

ورودی سرویس مشترک یا تابلوی اصلی ساختمان می‌باشند.

 F–مدار داخلی

مدار داخلی شامل کلیه مدارهایی است که از تابلوی اصلی ساختمان یا سرویس مشترک ساختمان مصرف کننده‌ها ادامه دارند. مدار داخلی کلاً در حوزه شمول این مقررات است. مدار نهایی آخرین جزء مدار داخلی است.

E – تجهیزات مصرف

تجهیزاتی هستند که به صورت ثابت نصب می‌شوند از جمله چراغ‌ها، پریزها و غیره

جدول 13-7-1-5 حداکثر افت ولتاژ مجاز در مدارهای توزیع ترانسفورماتورهای اختصاصی و مدارهای تأسیسات برقی

تبصره:در انتخاب سطح مقطع هادی‌های مدار تغذیه کننده مصارف موتوری علاوه بر افت ولتاژ مندرج در جدول شماره 13-7-1-5- در نقطه تغذیه موتور، افت ولتاژ مدار تغذیه بر اساس جریان راه‌اندازی موتور نیز باید مورد توجه قرار گیرد.

6-1-7-13 هادی‌های مربوط به یک مدار شامل فاز (سیستم تک فاز) یا فازها (سیستم سه فاز) و هادی خنثی و هادی حفاظتی (PE) و یا هادی حفاظتی – خنثی (PEN) در صورت عبور از مجراهایی مانند لوله، اسلیو کابل، داکت مخصوص کابل، ترانکینگ و غیره باید از طریق یک مجرای مشخص عبور نماید. این شرط برای مدارهایی که به دلیل بالا بودن توان انتقالی و یا کاهش افت ولتاژ در مسیر مدار با استفاده از کابل‌های مشابه چند رشته و بصورت موازی اجرا و نصب می‌گردند، اجباری نبوده و هر یک از کابل‌های موازی چند رشته می‌توانند از یک مجرا مانند لوله، غلاف کابل، داکت مخصوص کابل، ترانکینگ و غیره عبور نمایند.

7-1-7-13 در صورت استفاده از کابل‌های تک رشته بجای کابل‌های چند رشته برای مدارهایی که به دلیل بالا بودن توان انتقالی و یا کاهش افت ولتاژ در مسیر مدار بصورت موازی اجرا و نصب می‌گردند. لازم است کابل‌های تک رشته بصورت یک مدار واحد یعنی یک هادی یا هادی‌های فاز به اضافه هادی خنثی دسته‌بندی گردند و در صورت استفاده از مجاری مانند لوله، اسلیو کابل، داکت مخصوص کابل، ترانکینگ و غیره هر مدار باید از طریق یک مجرای واحد و مشخص عبور نماید.

برای تأمین شرط فوق لازم است در مراحل طراحی ساختمان، فضای مناسب و کافی جهت کانال‌ها، لوله‌ها، هندهولها و منهول‌ها، سینی‌های کابل، نردبانهای کابل، رایزرهای قابل بازدید با دسترسی از فضاهای عمومی پیش‌بینی و احداث شود.

1-7-1-7-13 عبور یک کابل تک رشته مربوط به یک فاز از یک مدار از داخل لوله فلزی مجاز نمی‌باشد مگر اینکه در طول لوله فلزی یک درز یا شکاف طولی ایجاد شده باشد.

در شکل‌های شماره 13-7-1-7- 1:1 تا 13-7-1-7-9:1 آرایش صحیح کابل‌های تک رشته موضوع ردیف 13-7-1-7، نمایش داده شده است.

توضیحات مربوط به شکل‌های آرایش کابل‌های تک رشته موازی در سیستم سه فاز به قرار زیر است:

L₁ = فاز اول L₂ = فاز دوم L₃= فاز سوم

De= قطر خارجی کابل N = هادی خنثی (تعداد تابع تعداد هادی فازهای موازی)

شکل 13-7-1-7-1:1 آرایش چسبیده به هم و همتراز برای 6 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-1: 2 آرایش چسبیده به هم و در دو تراز برای 6 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-1: 3 آرایش مثلثی چسبیده به هم برای 6 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-4:1 آرایش مخصوص همتراز برای 9 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-5:1 آرایش چسبیده به هم در سه تراز و هر تراز به فاصله 30 سانتی‌متر از هم برای 9 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-6:1 آرایش مثلثی مخصوص برای 9 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-7:1 آرایش چسبیده به هم و همتراز برای 12 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-8:1 آرایش چسبیده به هم در دو تراز به فاصله 30 سانتی‌متر از هم برای 12 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

*

شکل 13-7-1-7-1: 9 آرایش مثلثی کنار هم برای 12 رشته کابل تک رشته موازی (سه فاز)

8-1-7-13 در مورد سیم‌کشی‌ها نیز، رشته‌های مربوط به یک مدار سیم‌کشی باید در داخل یک لوله و یا مجرای سیم‌کشی هدایت شوند.

9-1-7-13 دسته‌بندی، آرایش، نصب و اجرای کابل‌های تک رشته در مدارهای موازی، روی سینی کابل یا نردبان کابل یا بصورت دفنی نیز مطابق شکل‌های شماره 13-7-1-7-1:1 تا 13-7-1-7-1: 9 خواهد بود.

10-1-7-13 استفاده از یک نول مشترک برای چند مدار اصلی که کدام دارای حفاظت مستقل خود است مجاز نمی‌باشد.

11-1-7-13 کلیه کابل‌ها و سیم‌ها باید به نحوی در داخل مجاری ساختمانی (کانال‌ها، رایزرهای با دریچه بازدید و غیره) کانال‌های مخصوص سیم‌کشی و کابل‌کشی (مانند ترانکینگ‌ها و نظایر آن) یا لوله‌ها یا نگهدارنده‌های مخصوص، مانند سینی کابل یا نردبان کابل و غیره، نصب یا هدایت شوند که بازدید، خارج کردن و نصب مجدد آن‌ها در داخل مجاری مذکور، بدون ایجاد خرابی و کندوکاو، امکان‌پذیر باشد.

برای تأمین شرط فوق نیز لازم است در مراحل طراحی ساختمان، فضای مناسب و کافی جهت کانال‌ها، لوله‌ها، هندهولها و منهول‌ها، سینی‌های کابل، نردبانهای کابل و رایزرهای قابل بازدید با دسترسی از فضاهای عمومی پیش‌بینی شود.

12-1-7-13 در انتخاب سطح مقطع هادی خنثی در مدارهای سه فاز باید دقت کافی به عمل آید و در صورت لزوم سطح مقطع این هادی معادل هادی‌های فاز انتخاب شود.

1-12-1-7-13 به علل مختلف، مانند ضرایب توان مختلف بارهای وصل شده به یک فاز، عدم امکان متعادل کردن بارها بین فازها و به خصوص وجود جریان‌های هارمونیک در مدارهای تغذیه کننده لامپهای تخلیه در گاز (مانند لامپهای فلورسنت معمولی، کمپکت، گازی، متال هالید، بخار جیوه، بخار سدیم و غیره) چراغ‌های LED و دستگاه‌های الکترونیکی هارمونیک­زا نظیر مصرف کننده‌های غیرخطی، دستگاه برق بدون وقفه، سیستم سرعت متغیرموتورهای برقی، راه اندازه‌ای نرم موتورهای برقی، منابع تغذیه الکترونیکی و غیره ممکن است در بعضی موارد جریان در هادی خنثی معادل هادی فاز و یا حتی از آن بیشتر نیز باشد.

2-12-1-7-13 اگر میزان هارمونیک سوم جریان یک مدار بیش از مقدار %15 باشد، مقطع نول یا هادی حفاظتی – خنثی (PEN) در این مدار حداقل باید برابر مقطع فاز در نظر گرفته شود. لازم به ذکر است که مقطع هادی حفاظتی (PE) تابع این حکم نمی‌باشد.

13-1-7-13 استفاده از چاه (شافت) آسانسورها به عنوان کانال بالارو برای هر نوع مداری جز مدارهای مربوط به خود آسانسور ممنوع است، مگر اینکه کانال عبور اینگونه مدارها با دیواری که حداقل ضخامت آن به اندازه عرض یک آجر (10 سانتی‌متر) یا معادل آن از بتن باشد و از چاه (شافت) آسانسور مجزا شده باشد در هر حال استفاده از این دیوار بدون پیش‌بینی تکیه‌گاه‌ها بستر مناسب به عنوان حامل کابل‌ها ممنوع است. رعایت مبحث 15 مقررات ملی ساختمان در این خصوص الزامی می‌باشد.

14-1-7-13 سطح مقطع هادی انواع مدارها، به هیچ عنوان نباید از مقادیر داده شده در جدول شماره 13-7-1-14 کمتر باشد:

جدول 13-7-1-14 حداقل سطح مقطع هادی ها

* هر نوع مصرف کننده جز روشنایی و پریز

15-1-7-13 چنانچه در طول یک مدار تغییر سطح مقطع داده شود، یا انشعابی با سطح مقطع کوچکتر از آن گرفته شود، در نقطه تغییر مقطع یا انشعاب، باید وسیله حفاظتی مناسب جهت اضافه جریان و یا اتصال کوتاه و یا هر دو برای مقطع کوچکتر پیشبینی شود، مگر اینکه یکی از شرایط زیر موجود باشد:

الف) حداکثر طول مدار یا انشعاب با مقطع کوچکتر، 3 متر باشد.

ب) وسیله حفاظتی در شروع مدار اصلی، مناسب مدار یا انشعاب با مقطع کوچکتر باشد.

16-1-7-13 در بعضی از ساختمان‌ها به دلایل خاص و یا تأمین شرایط مورد نیاز شبکه توزیع برق و سیستم‌های تأسیسات برقی و غیره، از سیستم باس داکت بجای کابل استفاده می‌گردد. در این جایگزینی و استفاده از باس داکت، باید بررسی‌های لازم در خصوص نوع و شرایط ساختمان، لزوم استفاده از آن نیاز شبکه توزیع، توجیه فنی استفاده از آن، هزینه نصب و اجرا، نوع باس داکت، اتصالات، انشعابات و سایر شرایط دیگر، انجام گرفته و چنانچه نتیجه بررسی برای این جایگزینی قابل قبول تشخیص داده شد، در این حالت استفاده از سیستم باس داکت بجای کابل، قابل توجیه خواهد بود.

2-7-13 کابل و کابل‌کشی

1-2-7-13 هنگام عملیات نصب کابل‌ها و پس از خاتمه آن، شعاع خمش کابل‌ها نباید از مقادیر زیر کمتر باشد:

الف) در کابل‌های دارای روپوش فلزی (کابل‌های زره دار، هم مرکز و هم محور) رابطه زیر باید رعایت گردد:

r =9(D+d)

ب) در کابل‌های بدون روپوش فلزی با عایق پلی وینیل کلراید (PVC)، کابل با عایق کراسلینک پلی اتیلن (XLPE)، پلی اتیلن (PE) و غیره رابطه زیر باید رعایت گردد:

r =8(D+d)

اختصارات رابطه‌ها و شرح علائم:

r: شعاع خمش کابل

D: قطر خارجی کابل

d: قطر هادی بزرگترین رشته کابل

A: سطح مقطع هادی

در مورد هادی‌های به شکل قطاع (سکتور) قطر هادی معادل از رابطه زیر محاسبه می‌شود.

d=1.3√A

2-2-7-13 نصب کابل‌ها بر روی دیوار باید با استفاده از انواع بست‌های مخصوص این کار که از مواد عایق ساخته شده‌اند و دو عدد پیچ دارند، انجام شود و فاصله کابل از دیوار باید حدود 2 سانتی‌متر باشد.

فاصله بست‌ها یا بازوهای تکیه کابل در نصب افقی نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد:

الف) کابل‌های دارای نوعی روپوش فلزی 35×D

ب) کابل‌های بدون روپوش فلزی، 20×D

پ) بمنظور حفاظت کابل در تنشهای مکانیکی حاصل از اتصال کوتاه حدود 5٪ اضافه طول در فاصله بین دو بست یا تکیه‌گاه ثابت برای کابل پیش‌بینی و رعایت گردد.

درمورد نصب کابل‌ها به صورت قائم، می‌توان به مقادیر افقی 50٪ اضافه کرد.

3-2-7-13 چنانچه کابل‌ها در یک یا چند‌تر از بر روی بازوها (رک کابل)، سینی یا نردبان کابل نصب شوند، لازم است فاصله بین ترازهای بازوها، سینی‌ها و یا نردبانها از هم نیز حداقل 30 سانتی‌متر باشد.

4-2-7-13 کابل‌ها باید در برابر تابش مستقیم آفتاب دارای حفاظ مناسب باشند.

5-2-7-13 کابل‌های دفن شده در خاک باید از انواع مجاز برای این کار باشند و علاوه بر رعایت شرایط ذکر شده برای مدارها و کابل‌ها، لازم است شرایط زیر نیز درباره آن‌ها رعایت شود:

1-5-2-7-13 عمق دفن کابل‌های برق فشار ضعیف باید بین 0/7 تا 1 متر باشد.

2-5-2-7-13 عمق دفن کابل‌های برق فشار متوسط باید حداقل 0/3 متر بیشتر از کابل‌های برق فشار ضعیف باشد.

3-5-2-7-13 چنانچه کابل‌ها به موازات هم کشیده شوند، کابل‌های برق فشار متوسط نباید مستقیماً در زیر کابل‌های برق فشار ضعیف قرار گیرند.

4-5-2-7-13 کابل‌ها باید در داخل ماسه نرم خوابانده شوند، به نحوی که حداقل 10 سانتی‌متر ماسه اطراف کابل را احاطه کند.

5-5-2-7-13 برای حفاظت کابل در برابر عوامل مکانیکی باید لایه‌ای از آجر و یا بلوک سیمانی کنار هم روی ماسه چیده شود. طول آجر یا بلوک سیمانی عمود بر محور کابل خواهد بود.

6-5-2-7-13 چنانچه چند کابل به موازات هم کشیده شوند، ضمن رعایت فواصل مجاز، کل سطح کابل‌ها باید از آجر یا بلوک سیمانی پوشیده شده و در مورد کابل‌های کناری (طرفین)، حداقل نصف طول آجر یا بلوک سیمانی از مرکز کابل به سمت خارج قرار گیرد.

ضمناً به منظور جلوگیری از صدمات مکانیکی به کابل در حفاری‌ها، لازم است که روی آجر یا بلوک سیمانی نوار پلاستیکی هشدار دهنده در کل مسیر کابل‌کشی قرار گیرد.

7-5-2-7-13 جابجا کردن، بازکردن، کشیدن یا نصب کابل در هوای آزاد، نباید در دمای کمتر از 3+ درجه سانتیگراد انجام شود مگر آنکه کابل، قبلاً حداقل به مدت 72 ساعت در فضایی بسته (انبار) که دمای آن از 20+ درجه سانتیگراد کمتر نبوده است انبار شده باشد و عملیات کابل‌کشی نیز ظرف مدت 8 ساعت خاتمه یابد.

تبصره: جابجایی قرقره با کابل پیچیده بر روی آن در دماهای کم مجاز است.

8-5-2-7-13 کلیه تجهیزات انتهایی و اتصال دهنده کابل‌ها (سرکابل‌ها، کابلشوها، چند راهه‌ها، مفصل‌ها و غیره) باید مناسب نوع و مشخصات کابل با توصیه سازنده باشد و کلیه دستورالعمل‌های سازنده اینگونه وسیله‌ها نیز باید در موقع نصب مراعات شود. در مورد کابل‌های زره‌دار یا دارای نوعی پوشش فلزی باید نسبت به وجود پیوستگی الکتریکی پوشش فلزی در محل‌های اتصال انشعاب اطمینان حاصل شود.

9-5-2-7-13 اتصال الکتریکی کابل‌ها به وسایل و دستگاه‌ها یا شینه‌ها باید با استفاده از تجهیزات مناسب با نوع و مشخصات کابل و هم‌چنین مناسب با جنس نقطه اتصال انجام شود.

10-5-2-7-13 در مورد اتصال کابل‌های برق فشار ضعیف (ردیف 13-7-2-5-9) با توجه به سطح مقطع آن‌ها باید از ترمینالهای پیچی یا کابلشو استفاده شود. کابلشوها باید از انواعی باشند که یا حداقل دو عدد پیچ داشته باشند و یا اتصال آن‌ها به کمک پرس مناسب انجام شود. استفاده از کابلشوهایی که اتصال آن‌ها فقط به کمک لحیم (قلع و سرب) انجام می‌شود به طور کلی ممنوع است.

11-5-2-7-13 چنانچه کابل از زیر جاده‌ها، محوطه‌های مفروش و یا از زیر سنگ چینها عبور کند، باید در زیر سطح مفروش یا جاده برای کل طول کابل یک لوله محافظ از جنس پلاستیک صلب (PVC) فشارقوی و غیره پیشبینی شود. نسبت قطر لوله به قطرِ کابل نباید از حدود 1/3 (یک و سه دهم) کمتر باشد.

در محل‌های ورود و خروج کابل از داخل لوله، باید برای حفاظت کابل در برابر ساییدگی ناشی از تماس با لبه لوله، نوعی بالشتک در نظر گرفت.

12-5-2-7-13 کابل‌ها و سایر هادی‌های الکتریکی در عبور از درز انبساط ساختمان باید طوری اجرا گردند که حرکت درز انبساط به آن‌ها آسیب نرساند.

13-5-2-7-13 در مورد کابل‌های برق فشار متوسط با توجه به نوع کابل از کابل‌های مناسب سر با نوع و مشخصات کابل استفاده شود.

14-5-2-7-13 استفاده از کابل‌های با هادی آلومینیومی در تأسیسات برقی و یا شبکه توزیع برق (ردیف 13-7-1-5) بشرطی مجاز است که مقطع هادی فاز آن کمتر از 25 میلی‌متر مربع نباشد.

6-2-7-13 فاصله کابل‌ها از هم در هر نوع از نحوه نصب کابل حداقل دو برابر (بزرگترین قطر کابل) باشد (فاصله آزاد) اگر فاصله یاد شده از این مقدار کمتر باشد باید از ضرایب مناسبی برای کاهش ظرفیت کابل‌ها (جریان نامی کابل) استفاده شود.

7-2-7-13 حداقل فاصله کابل‌های برق فشار متوسط، فشار ضعیف و یا جریان ضعیف که بصورت مدفون در خاک و یا روی رک مخصوص کابل در کانال یا تونل آدم رو، روی سینی کابل در شفت و رایزر، سقف کاذب، روی دیوار و یا شرایط مشابه، نصب و اجرا می‌گردند، از همدیگر و از لوله‌های سیستم‌های تأسیسات مکانیکی، آب، بخار و سوخت مایع، حداقل 30 سانتی‌متر می‌باشد. چنانچه کابل‌های فشار متوسط، روی سینی کابل در شفت و یا رایزر کابل، سقف کاذب، روی دیوار و یا شرایط مشابه، در جوار کابل‌ها و لوله‌های فوق الذکر، نصب و اجرا گردند، ضمن رعایت حداقل فاصله 30 سانتی‌متر، کابل‌های فشار متوسط باید در سینی کابل فلزی با در پوش فلزی نصب گردیده و بسته به شرایط از یک دیوار و یا از یک جداکننده مناسب نیز برای جداسازی سینی کابل‌های فشار توسط از کابل‌ها و لوله‌های همجوار، استفاده گردد.

8-2-7-13 نصب و اجرای لوله‌های خطوط شبکه گاز طبیعی در کانال‌های کابل برق در صورتی امکان‌پذیر است که این لوله‌ها در مقابل انتقال حرارت و یا اتصال الکتریکی، توسط عایق مناسب محافظت شوند (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

9-2-7-13 حداقل فاصله کابل‌های برق فشار ضعیف در مسیرهای موازی با خطوط شبکه گاز طبیعی برابر یک متر و در مسیرهای متقاطع برابر 50 سانتی‌متر و برای کابل‌های برق فشار متوسط در مسیرهای موازی و یا متقاطع برابر یک متر می‌باشد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

تبصره: در صورتی که از سازه مناسب بتنی بین کابل و لوله فلزی خطوط شبکه گاز طبیعی استفاده شود فاصله مذکور در مسیر موازی برای کابل‌های فشار ضعیف به 50 سانتی‌متر و برای کابل‌های فشار متوسط فقط در مسیرهای متقاطع به 50 سانتی‌متر کاهش می‌یابد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

10-2-7-13 حداقل فاصله کابل‌های برق فشار ضعیف با لوله‌های توکار گاز طبیعی که با مصالح ساختمانی پوشیده می‌شوند برابر 10 سانتی‌متر می‌باشد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

11-2-7-13 در ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس در فضای خالی محل ورود کابل‌های تأسیسات برق به ساختمان باید از مواد ضد حریق مناسب استفاده شود.

3-7-13 سیم‌کشی

1-3-7-13 کلیه سیم‌کشی‌های داخلی ساختمان‌ها اعم از روکار و توکار، باید در داخل لوله‌های مخصوص سیم‌کشی یا مجاری مخصوص این کار انجام شود و برای اجرای انشعابات، خم‌ها، زانوها، سه و چهار راهه‌ها و غیره باید از وسایل و متعلقات استاندارد و مخصوص هر لوله یا مجرا استفاده شود. جعبه‌های زیر کلید و پریز و دیگر متعلقات مشابه در سیم‌کشی‌های توکار باید با نوع لوله‌کشی و کلید و پریزهای مورد استفاده همگونی داشته باشد.

2-3-7-13 لوله‌های قابل استفاده در سیم‌کشی‌های روکار و توکار در جدول شماره 13-7-3-2 دسته‌بندی شده‌اند.

جدول 13-7-3-2- لوله‌های قابل استفاده در سیم‌کشی ها

1-2-3-7-13 لوله‌کشی‌هایی که در دیوار و سقف، کف‌سازی، بتن و غیره بصورت دفنی اجرا می‌گردد، از نوع لوله‌کشی توکار محسوب می‌شود.

2-2-3-7-13 استفاده از لوله‌های پلی آمید و یا سایر لوله‌های پلاستیکی که در معرض آتش مشتعل شده و میسوزد، بطور کلی ممنوع می‌باشند.

3-3-7-13 اندازه لوله‌ها با توجه به قطر داخلی آن‌ها باید با احتساب تعداد سیم‌ها، قطر آن‌ها طول لوله و تعداد خم‌های موجود در آن به نحوی انتخاب شود که انجام سیم‌کشی بدون مصرف نیروی بیش از حد امکان‌پذیر باشد و در عایق‌بندی سیم‌ها ساییدگی یا پارگی ایجاد نشود.

برای تأمین این شرط لازم است نسبت قطر داخلی لوله به قطر دسته سیم‌ها و یا قطر کابل چند رشته‌ای حداقل برابر 1/3 (یک و سه دهم) باشد.

4-3-7-13 لوله‌ها باید در هنگام نصب خالی باشند و سیم‌ها یا کابل‌ها پس از تکمیل و پایان لوله‌کشی (اتمام نازک‌کاری) به داخل آن‌ها هدایت شوند.

5-3-7-13 مدارهایی که در زیرِ کف‌ها قرار می‌گیرند باید فقط با استفاده از لوله‌های فولادی یا پلاستیکی صلب اجرا شوند. این لوله‌ها به هنگام اجرا و بعد از آن باید در مقابل ضربات مکانیکی محافظت شوند.

تبصره 1: برای جلوگیری از صدمه و یا شکست لوله‌های برق عبوری از محل درز انبساط در سقف و کف ساختمان لازم است که از لوله‌های خرطومی رابط جهت تأمین انعطاف‌پذیری لوله‌ها استفاده شود.

تبصره 2: لوله‌کشی بصورت مورب در دیوارها بطور کلی ممنوع می‌باشد.

6-3-7-13 بست‌های لوله‌های روکار باید دو پیچه و از انواعی باشند که لوله با دیوار یا سقف تماس پیدا نکند و حدود 6 میلی‌متر با آن‌ها فاصله داشته باشد.

7-3-7-13 در طول هر قسمت از لوله‌کشی که بین دو جعبه تقسیم یا وسیله‌ای مشابه قرار دارد نباید بیش از چهار خَم 90 درجه (جمعاً 360 درجه) وجود داشته باشد. در غیراینصورت باید از جعبه تقسیم کششی مناسب استفاده شود.

8-3-7-13 در محل ورود لوله به جعبه تقسیم یا تابلو یا دستگاهی مشابه باید از بوشینگ مناسب با نوع لوله، استفاده شود تا از زخمی شدن سیم یا کابل جلوگیری شود.

9-3-7-13 استفاده از لوله بُر در لوله‌کشی‌های فولادی ممنوع است. لوله‌ها باید با اره بریده شده و لبه‌های تیز محلِ برش نیز صاف شوند.

10-3-7-13 تغییر نوع لوله از فولادی به پلاستیکی بدون تعبیه جعبه تقسیم مناسب در محل تغییر ممنوع است.

11-3-7-13 در صورت استفاده از کابل‌های مخصوص (کابل‌های با عایق‌بندی معدنی و غیره)، به شرط رعایت کلیه مقررات مربوط به کابل‌کشی‌ها و استفاده از لوازم و تجهیزات مخصوص مربوط مجاز خواهد بود.

12-3-7-13 برای ترانکینگ‌های فلزی یا پلاستیکی توکار یا روکار باید از جعبه تقسیم‌ها، جعبه انشعابها، قطعات اتصالی و انتهایی و انواع زانوها (داخلی و خارجی) و سه و چهارراهه‌های مناسب مخصوص به خود استفاده شود.

تبصره: ترانکینگ‌های فلزی باید به پیچ‌های مخصوص پیوستگی الکتریکی بدنه مجهز باشند و در سراسر سیستم مجرا، بدنه‌ها به طور کامل به یکدیگر متصل و همگی به هادی حفاظتی تابلوی مربوطه وصل شوند.

13-3-7-13 اتصال لوله به دستگاه‌های دارای لرزش (موتورها و غیره) باید به کمک لوله‌های فولادی خرطومی با بوشینگ‌های مناسب که حداقل طول لوله 20 سانتی‌متر باشد انجام شود.

14-3-7-13 سیم‌های استفاده شده در سیم‌کشی‌ها تا مقطع 10 میلی‌متر مربع از نوع تک مفتولی با عایق‌بندی پی وی سی می‌باشند و از این مقطع به بالا سیم‌ها می‌توانند چند مفتولی باشند. جنس هادی سیم‌ها مس خواهد بود و استفاده از سیم‌ها با هادی آلومینیومی بجای هادی مس ممنوع می‌باشد.

در صورت استفاده از سیم‌های افشان، بجای سیم‌های تک مفتولی سر سیم‌ها جهت اتصال به ترمینالها، کلیدها، پریزها و سایر تجهیزات باید لحیم‌کاری یکپارچه شده و یا از سَرسیم‌های مخصوص (سَرسیم گلویی و یا مشابه) استفاده گردد.

15-3-7-13 سیم‌های کشیده شده در لوله‌ها یا مجاری باید از هر نظر سالم و بدون هیچ‌گونه شکستگی و پیچیدگی باشند و بین دو جعبه تقسیم یا در محل‌های دسترسی باید به صورت یکپارچه باشد.

16-3-7-13 اتصالات سیم‌ها به همدیگر و انشعابات از سیم‌ها باید با استفاده از ترمینال‌های پیچی انجام شود.

تبصره 1: استفاده از ترمینالهای نوع دیگر، که ضمن انجام اتصال و هم‌چنین تضمین تداوم الکتریکی، عایق‌بندی لازم را نیز تأمین کنند، مجاز است.

تبصره 2: پیچیدن سیم‌ها به دور هم برای ایجاد اتصال الکتریکی و عایق‌بندی محل اتصال با نوار چسب الکتریکی ممنوع است.

17-3-7-13 برای هر محل انشعاب یا محل‌های اتصال سیم‌کشی به وسایل مصرف کننده یا کنترل کننده مدار، نظیر چراغ پریز، کلید، دستگاه و غیره، باید از نوعی جعبه یا وسیله انتهایی مانند آن استفاده شود. استفاده از سرچُپقی و نظایر آن ممنوع است.

18-3-7-13 انجام سیم‌کشی‌های نوع روکار با استفاده از سیم‌های چندلا و نیز بست‌های میخی یا میخ معمولی، اکیداً ممنوع است.

19-3-7-13 از سیم‌ها و کابل‌های مخصوص (زیرگچی) فقط در مواردی می‌توان استفاده کرد که طول انشعاب از محل سیم‌کشی ثابت تا محل مصرف کننده (چراغ) بیش از 1/5 متر نباشد. در سایر موارد استفاده از این نوع سیم‌کشی‌ها و کابل‌کشی‌ها در تأسیسات اکیداً ممنوع خواهد بود.

20-3-7-13 در اتصال سیم‌های مدارها به ترمینال‌ها و یا شینه‌های تابلوها، سیم‌ها بر اساس دیاگرام تابلو باید علامت‌گذاری پایدار (کدگذاری) شده که تشخیص مدارها در مراحل اجرا، کنترل، آزمایش و بهره‌برداری امکان‌پذیر گردد.

21-3-7-13 سیم‌کشی باید به گونه‌ای باشد که تعویض و اجرای مجدد سیم‌کشی در آینده در همان لوله و یا مجرا امکان‌پذیر باشد.

22-3-7-13 فاصله کنتور گاز طبیعی از کابل‌کشی و سیم‌کشی روکار تأسیسات برقی باید حداقل 10 سانتی‌متر باشد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

23-3-7-13 حداقل فاصله سیم‌کشی‌های روکار از لوله‌های گاز طبیعی برابر 5 سانتی‌متر می‌باشد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).