1-5-13 کلیات

1-1-5-13 شرکت تولید، انتقال و توزیع نیروی برق، شرکت برق منطقه‌ای یا هر شرکت، موسسه یا تشکیلات دیگری که بنا به مقتضیات محل، ممکن است عهده‌دار تأمین نیروی برق مشترکان باشد از این پس به اختصار شرکت برق خوانده خواهد شد.

2-1-5-13 صرفنظر از ولتاژ برقی که توسط شرکت برق تحویل مشترکان خواهد شد تا جایی که به انشعاب مربوط باشد، رعایت مقررات شرکت برق و مفاد این مقررات الزامی خواهد بود. آن بخش از تأسیسات و تجهیزات که انحصاراً در اختیار شرکت برق است کلاً تابع مقررات شرکت برق خواهد بود.

3-1-5-13 در مورد بخشی از تأسیسات که مقررات شرکت برق و این مقررات هر دو در آن تاثیر دارند، چنانچه تناقضی بین دو مقررات وجود داشته باشد، مقرراتی که از نظر ایمنی و حفاظت برتر است انتخاب و اجرا خواهد شد.

4-1-5-13 در مواردی که بنا به مقتضیات، تولید و یا انتقال و یا توزیع نیروی برق به عهده خود مصرف کننده باشد، مصرف کننده در حکم شرکت برق تلقی می‌شود.

5-1-5-13 متقاضی یا نماینده مختار او باید قبل از شروع طرح ساختمان و نیز در مراحل طراحی آن با مقامات ذیربط شرکت برق تماس بگیرد و نسبت به تعیین نوع انشعاب، میزان برق مورد درخواست (تقاضا، دیماند) رعایت حریم شبکه برق موجود در محل، واگذاری زمین پُست برق در صورت نیاز، اطلاعات کافی دریافت و طبق تشخیص و با راهنمایی شرکت برق نسبت به تأمین نیازهای این بخش اقدام کند. این تماس باید در کلیه مراحل ساختمان ادامه داشته باشد تا در صورت لزوم اصلاحات و عملیات تکمیلی ملحوظ شوند.

6-1-5-13 واحد تولید هم زمان حرارت و برق، واحد تولید هم زمان برودت حرارت و برق، سیستم سلولهای خورشیدی فتوولتائیک، توربین تولید برق بادی و غیره، علاوه بر سیستم‌های متعارف، جزء منابع تأمین نیروی برق محسوب می‌شوند. لازم به ذکر است که ساختار سیستم‌های مذکور در حوزه شمول مقررات این مبحث نبوده ولی الزامات مربوط به شبکه برق این سیستم از نظر ایمنی، حفاظت، توزیع و غیره در نقطه سرویس مشترک و یا در تأسیسات برق داخل ساختمان تابع مقررات این مبحث خواهد بود.

1-6-1-5-13 در سیستم‌های ردیف 13-5-1-6 هر یک از موارد جهت راه‌اندازی و بهره‌برداری کامل از سیستم در ساختمان‌های مختلف، از جمله نوع و طرح سیستم، نحوه تولید نیروی برق، انرژیهای حرارتی و برودتی و ترکیب آن‌ها، نحوه اشتراک با سایر منابع انرژی، مشخصات فنی و ظرفیت سیستم، نحوه اشتراک با شبکه توزیع برق خارج از ساختمان، سیستم اندازه‌گیری تولید، مصرف و تبادل نیروی برق و غیره جزء ساختار سیستم محسوب می‌شوند.

2-5-13 تأسیسات انشعاب برق فشار ضعیف (منشعب از شبکه‌های عمومی)

1-2-5-13 متقاضی باید با راهنمایی و رعایت ضوابط شرکت برق، محلی را برای نصب تجهیزات انشعاب برق تحویلی از طرف شرکت برق پیشبینی و احداث کند. بسته به شرایطی مانند تعداد توان انشعاب یا انشعابهای ساختمان محل مورد بحث ممکن است یک پُست برق کامل، یک اتاق یا محل نصب مناسب جهت تابلوی برق دیواری باشد. اگر طبق مقررات و ضوابط شرکت برق، تأمین زمین و واگذاری احداث پُست عمومی برق ضروری باشد، متقاضی باید ضمن رعایت مفاد فوق نسبت به تأمین زمین و واگذاری آن جهت احداث پُست اقدام کند. ورودی پُست برق که در اختیار شرکت برق خواهد بود برای مامورین شرکت برق جهت بازرسی و یا جهت قرائت کنتور نصب شده در پُست باید در همه ساعات شبانه‌روز بطور مستقیم قابل دسترس باشد.

هیچ‌گونه دودکش و لوله‌کشی اعم از آب، گاز، سیستم‌های برودتی و حرارتی مرکزی و غیره نباید از فضای اختصاص یافته برای محل انشعاب و یا پُست برق عبور کند. در صورت عبور آن‌ها از کنار فضای اختصاص یافته به محل انشعاب یا پُست برق، تمهیدات لازم برای جلوگیری از خطرات احتمالی ناشی از نشت آب، گاز، اثر حرارت و غیره انجام و دستورالعمل‌های مربوطه رعایت گردد.

2-2-5-13 محل نصب انشعاب باید فضای کافی برای نصب تابلوی برق و یا تابلوی اندازه‌گیری مصرف برق و هم‌چنین نصب ترمینال یا شینه اتصال زمین (ردیف پ1-8) و انجام سیم‌کشی‌های مربوط به آن را داشته باشد.

3-2-5-13 مسیر عبور و نحوه نصب هادی اتصال زمین (ردیف پ 1-7) باید به نحوی انتخاب و اجرا شود که هادی اتصال زمین از هرگونه صدمات احتمالی مکانیکی، شیمیایی، خوردگی و غیره محفوظ بماند و چنانچه بدون حفاظ مکانیکی نصب شود، باید خارج از دسترس ولی در معرض بازرسی دائم قرار داشته باشد. چنانچه برای حفاظت مکانیکی هادی زمین از نوعی لوله یا پوششی مشابه استفاده شده باشد، این لوله یا پوشش نباید از جنس فلز باشد.

4-2-5-13 مسیر مدارهای خروجی (انشعاب به مصرف کننده) و نحوه نصب آن‌ها باید به گونه‌ای انتخاب و اجرا شود که ردگیری و تعویض مدارها در آینده بدون اشکال انجام‌پذیر باشد. بدین منظور و به تناسب شرایط لازم است از انواع لوله‌ها یا مجاری مخصوص این کار، کانال یا رایزر قابل بازدید استفاده شود. مسیر مدارها باید به نحوی انتخاب شود که حرارت تأسیسات دیگر مانند لوله‌های آبگرم، بخار، دودکش‌ها و نیز نشت گاز، نشت آب و نظایر آن بر روی مدارها اثر سوء نداشته باشد.

3-5-13 انشعاب برق فشار متوسط (اختصاصی)

1-3-5-13 چنانچه بنا به تشخیص شرکت برق احداث یک پُست ترانسفورماتور در داخل ساختمان یا محوطه آن لازم باشد، آن قسمت از پُست که انحصاراً در اختیار شرکت برق خواهد ماند باید طبق ضوابط و مقررات شرکت برق، توسط مشترک ساخته و آماده شود. قسمت‌هایی از پُست که در اختیار مشترک خواهد ماند در صورت تأیید شرکت برق به نحو مقتضی مجزا از قسمت‌های در اختیار شرکت برق بوده و از نظر ارتباطی و عملیاتی باید با قسمت‌های در اختیار شرکت برق هماهنگی کامل داشته باشد و به نحوی طرح و اجرا شود که هیچ‌گونه مانع و اشکالی در دسترسی و بهره‌برداری طرفین وجود نداشته باشد. مرز تقسیم به هر نحوی که تعیین شود، مشترک موظف است علاوه بر رعایت مقررات شرکت برق، مقررات این فصل (ردیف 13-5-3) را نیز در محدوده خود رعایت کند.

تبصره: توصیه می‌شود که در ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس در صورت امکان و تأمین شرایط، ترانسفورماتورهای فشار متوسط پُست برق با 50٪ بار تقاضا (دیماند) خود در مدار تغذیه قرار گیرند تا در صورت از مدار خارج شدن یکی از ترانسفورماتورها در یک گروه دوتایی، ترانسفورماتور دیگر بتواند بصورت تمام بار، تابلوهای اصلی فشار ضعیف هر دو ترانسفورماتور را که از طریق یک کلید کوپلاژ با فرمان اتوماتیک بهم متصل‌اند، تغذیه نماید.

2-3-5-13 در مواردی نظیر مجموعه‌ها، مراکز صنعتی و غیره که احداث بیش از یک پُست ترانسفورماتور لازم باشد و شرکت برق، انشعاب برق را از طریق یک مرکز قطع و وصل برق فشار متوسط یا پُست پاساژ تحویل مشترک دهد و پُستهای داخلی تماماً در اختیار مشترک باشد، علاوه بر مقررات شرکت برق، رعایت مقرراتی که در پی می‌آید نیز الزامی خواهد بود. لازم به ذکر است که پُست‌های داخلی در اختیار مشترک را عموماً پُست‌های اختصاصی میگویند.

در صورت استفاده از پُستهای پیش‌ساخته بتنی و فلزی کمپکت (کیوسکی کمپکت)، طرح، نحوه ساخت و به‌کارگیری این پُستها و ابعاد آن تابع استانداردهای معتبر و یا استانداردهای شرکت برق خواهد بود.

3-3-5-13 اتاق ترانسفورماتور پُست اختصاصی

در شکل‌های شماره 13-5-3-1:3 تا 13-5-3-4:3 طرحواره مقطع قائم دو نوع اتاق ترانسفورماتور روغنی و خشک با تهویه طبیعی و تهویه مکانیکی (جهت خنک کردن ترانسفورماتور)، نشان داده شده است در نوع (الف) اتاق ترانسفورماتور هم سطح زمین و در نوع (ب) در سطحی بالاتر از آن نصب می‌شود. نوع (ب) نسبت به نوع (الف) ترجیح دارد ولی اجرای آن در همه موارد امکان‌پذیر نخواهد بود. انتخاب یکی از دو نوع اتاق با توجه به شرایط طرح به عهده مشترک خواهد بود. ابعاد اصلی سه اندازه اتاق ترانسفورماتور برای ظرفیت‌های مختلف در جدول شماره 13-5-3-3 ارائه شده است.

تبصره 1: ارجحیتهای خروجی هوای خنک کننده در شکل‌های شماره 13-5-3-1:3 تا 13-5-3-4:3 به ترتیب اولویت و امکان اجرای آن‌ها تعیین شده است.

تبصره 2: ارجحیت نشان داده شده جهت خروجی هوای خنک کننده در شکل‌های شماره 13-5-3-3: 2 و 13-5-3-4:3 برای نصب هواکش برقی و یا نصب دریچه کانال تخلیه هوا (کانال اگزاست) می‌باشد.

مشخصات مهم دیگری که باید در ساختمان اتاق ترانسفورماتور رعایت شود در ادامه ارائه شده است.

تبصره 3: هدف از تعیین ارجحیت‌های هوای خنک کننده هدایت مسیر هوای خنک کننده می‌باشد که بعد از برخورد به ترانسفورماتور، هوای گرم اطراف ترانسفورماتور و اتاق را بهتر خارج کند.

شکل 13-5-3-1:3 (نوع الف) – طرحواره قائم اتاق ترانسفورماتور روغنی با تهویه طبیعی و هم سطح زمین

*

شکل 13-5-3-1:3 (نوع ب) – طرحواره قائم اتاق ترانسفورماتور روغنی با تهویه طبیعی و بالاتر از سطح زمین

*

شکل 13-5-3-2:3 (نوع الف) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور روغنی با تهویه مکانیکی و هم سطح زمین

*

شکل 13-5-3-3: 2 (نوع) ب) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور روغنی با تهویه مکانیکی و بالاتر از سطح زمین

*

شکل 13-5-3-3:3 (نوع الف) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور خشک با تهویه طبیعی و هم سطح زمین

*

شکل 13-5-3-3:3 (نوع ب) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور خشک با تهویه طبیعی و بالاتر از سطح زمین

*

شکل 13-5-3-4:3 (نوع الف) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور خشک با تهویه مکانیکی و هم سطح زمین

*

شکل 13-5-3-4:3 (نوع ب) – طرحواره مقطع قائم اتاق ترانسفورماتور خشک با تهویه مکانیکی و بالاتر از سطح زمین

جدول 13-5-3-3 ابعاد اصلی اتاق ترانسفورماتورهای خشک و روغنی

1-3-3-5-13 در خصوص شکل‌های شماره 13-5-3-1:3 تا 13-5-3-4:3 مربوط به اتاق‌های ترانسفورماتور و جدول شماره 13-5-3-3 مراتب زیر مدّ نظر قرار گیرد:

الف) ابعاد اصلی اتاق ترانسفورماتور برای تهویه طبیعی و یا تهویه مکانیکی (تخلیه و تعویض هوا با استفاده از کانال تخلیه هوا و یا هواکش برقی) برای ترانسفورماتورهای روغنی و خشک می‌باشد.

ب) حداقل سطح مقطع دریچه‌های مشبک هوای خروجی و ورودی خنک کننده ترانسفورماتور برای حالت تهویه طبیعی اتاق ترانسفورماتور در جدول شماره 13-5-3-3 ارائه گردیده، در صورت فراهم بودن امکانات ساختمانی در پُست برق، بهتر است ابعاد سطح مقطع دریچه مشبک مذکور برای حالت تهویه مکانیکی اتاق ترانسفورماتور نیز در نظر گرفته شود. مشروط اینکه بر علاوه بر این دریچه‌ها، در فصل گرما و یا درجه حرارت محیط بالا، از هواکش برقی جهت تهویه مکانیکی که برق مدار تغذیه آن از طریق ترموستات اتاق ترانسفورماتور قطع و وصل می‌گردد کمک گرفته شود.

پ) در صورتی که اتاق ترانسفورماتور جزئی از ساختمان بوده و یا امکان احداث دریچه مشبک هوای خروجی و ورودی خنک کننده ترانسفورماتور و یا هر کدام به هیچ وجه موجود نباشد، باید از کانال‌کشی برای تهویه اتاق استفاده نمود، در این حالت ابعاد کانال‌های هوای خروجی و ورودی خنک کننده اتاق ترانسفورماتور، میزان تخلیه و تعویض هوا، مشخصات فنی هواکش برقی و غیره، بر اساس میزان اتلاف حرارتی (افت بار داخلی) ترانسفورماتور در شرایط و ظرفیت باردهی کامل و نامی ترانسفورماتور شرایط و دمای محیط نصب و غیره محاسبه و تعیین می‌گردد.

ت) ابعاد و یا سایر مشخصات فیزیکی ترانسفورماتور خشک متفاوت از ترانسفورماتور روغنی می‌باشد، با وجود این تفاوت ابعاد موجود در جدول شماره 13-5-3-3 با لحاظ تقریب مثبت برای ترانسفورماتور خشک نیز یکسان منظور گردیده است.

ث) برای ترانسفورماتورهای خشک باید از یک محفظه حفاظتی مناسب جهت کاهش خطرات برق گرفتگی استفاده شود.

تبصره: ابعاد، مشخصات و جزئیات اتاق،ترانسفورماتور، پُستهای برق عمومی و یا پاساژ که در اختیار شرکت برق خواهد بود تابع استانداردهای آن شرکت می‌باشد.

2-3-3-5-13 انتخاب محل و جهت اتاق ترانسفورماتور

در انتخاب محل و نحوه استقرار اتاق ترانسفورماتور، علاوه بر ملاحظات مربوط به مرکز ثقل بار و خواسته‌های نظیر آن که توضیح آن در این بحث نمی‌گنجد لازم است مراتب زیر نیز رعایت شود:

الف) اتاق ترانسفورماتور باید حتی‌الامکان در طبقه همکف قرار بگیرد و یکی از جبهه‌های آن مشرف به فضای آزاد باشد و در برابر این جبهه هیچ‌گونه ساختمان یا مانع دیگری که تهویه اتاق و داخل و خارج کردن ترانسفورماتور را با اشکال کند روبرو وجود نداشته باشد. درِ اصلی اتاق ترانسفورماتور باید در این جبهه قرار داشته تا نقل و انتقال ترانسفورماتور به سادگی انجام‌پذیر باشد، برای همین منظور ترجیح دارد وسیله نقلیه و جرثقیل بتوانند به این جبهه رفت و آمد کنند.

به هر دلیلی اگر اتاق ترانسفورماتور در طبقات بالاتر از همکف و یا زیرزمین ساخته شود، امکانات فضای لازم برای نقل و انتقال ترانسفورماتور، دسترسی نفر و غیره و تمهیدات لازم برای تهویه آن در نظر گرفته شود.

ب) چنانچه ساختمان از نوعی باشد که نصب پُست یا پُستهای ترانسفورماتور در طبقات ساختمان، زیرزمین و یا روی بام آن اجتناب‌ناپذیر شود و یا برای طبقه همکف آن شرایط بند الف قابل تأمین نباشد، ضمن رعایت کلیه مقررات مربوط به تهویه اتاق و دسترسی‌های لازم برای نقل و انتقال ترانسفورماتورها و سایر امکانات مورد نیاز باید در این پُست‌ها از ترانسفورماتور نوع خشک استفاده کرد. در این صورت مراعات و اجرای جزئیات مربوط به حائل آتش مشبک با شن و غیره منتفی خواهد بود. لازم به ذکر است که استفاده از ترانسفورماتورهای روغنی در این شرایط ممنوع می‌باشد.

پ) در صورت امکان، جبهه مشرف به فضای آزاد اتاق ترانسفورماتور باید در جهتی انتخاب شود که تابش آفتاب به آن حداقل باشد (روبه شمال).

ت) جبهه مشرف به فضای آزاد می‌تواند ضلع عرضی یا طولی اتاق باشد، در هر حال ترانسفورماتور را باید در راستای مناسب آن قرار داد.

ث) اتاق ترانسفورماتور و یا پُست برق باید حداقل 2 متر از خطوط شبکه گاز طبیعی فاصله داشته باشد (مبحث 17 مقررات ملی ساختمان).

ج) در ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس تمهیدات لازم در پُست برق ساختمان و نیز نیروگاه برق اضطراری (ردیف 13-5-5-3) به نحوی در نظر گرفته شود که در موقع حریق و یا خسارت ناشی از انفجار، احتمال از دست رفتن منابع تأمین نیروی برق ساختمان کاهش یابد (مبحث 21 مقررات ملی ساختمان)

3-3-3-5-13 ابعاد اتاق ترانسفورماتور

در انتخاب ابعاد اتاق ترانسفورماتور باید به موارد زیر توجه شود:

الف) ابعاد اتاق ترانسفورماتور را باید با توجه به توسعه و رشد بار در آینده انتخاب کرد تا امکان استفاده از ترانسفورماتورهای با قدرت بیشتر بدون لزوم انجام تغییرات ساختمانی در اتاق فراهم باشد. برای همین منظور صرفنظر از قدرت پیش‌بینی شده اولیه، چنانچه در آینده احتمال استفاده از ترانسفورماتورهای با قدرت بیشتر از 630 کیلوولت آمپر وجود نداشته باشد می‌توان از اتاق کوچک استفاده کرد ولی اگر این احتمال وجود داشته باشد، یا قدرت اولیه بیش از این مقدار باشد باید از اتاق ترانسفورماتور بزرگ یا خیلی بزرگ (بسته به مورد) استفاده شود. در هر حال فضای آزاد در اطراف ترانسفورماتور نباید از 0/8 متر کمتر باشد.

ب) ارتفاع اتاق ترانسفورماتور مهمترین عامل در تهویه طبیعی جهت خنک کردن آن به شمار می‌رود، برای همین منظور ارتفاع اتاق نباید از مقادیر داده شده برای هر کدام از اندازه اتاق‌ها کمتر باشد (جدول شماره 13-5-3-3).

پ) چنانچه از تهویه مکانیکی بمنظور خنک کردن ترانسفورماتور استفاده شود، ارتفاع اتاق نباید از مقادیر داده شده برای هر کدام از اتاق‌ها کمتر باشد (جدول شماره 13-5-3-3).

ت) چنانچه به علت شرایط معماری و مشخصات ساختمان (شبکه‌بندی نامناسب، وجود ستون‌ها و غیره) احداث اتاق به ابعاد ذکر شده امکان‌پذیر نباشد ممکن است آن‌ها را با صلاحدید مجری مقررات تغییر داد (به هر حال این تغییر نباید از ٪10- در طول و عرض اتاق بیشتر باشد.)

4-3-3-5-13 اجزای اتاق ترانسفورماتور و خصوصیات آن

اتاق ترانسفورماتور باید دارای خصوصیات زیر باشد:

الف) در اتاق ترانسفورماتور نباید هیچ نوع پله یا شیب تند بیش از حد مجاز وجود داشته باشد.

ب) در طرح اتاق باید مجاری عبور و خروج هوا با سطح مقطع کافی و مسیر مناسب برای خنک کردن ترانسفورماتور از راه تهویه طبیعی و یا مکانیکی پیش‌بینی شود.

پ) در زیر محل استقرار ترانسفورماتور روغنی و پایینتر از مسیر عبور هوای خنک کننده باید حائلی مشبک که دارای پوشش ضدزنگ باشد پیشبینی شود. روی این شبکه باید حداقل به ضخامت (20 سانتی‌متر) شن یا سنگ گرانیت شکسته ریخته شده تا مانع سرایت آتش احتمالی باشد.

ت) زیر حائل آتش باید سطحی شیب‌دار ساخته شود تا روغنی را که ممکن است در صورت نشت یا ترکیدن محفظه ترانسفورماتور روغنی ریخته شود به سمت مخزن روغن هدایت کند. حداقل حجم مخزن روغن باید با حجم روغن بزرگترین ترانسفورماتور روغنی که ممکن است در اتاق نصب شود برابر باشد. برای هدایت روغن بطرف چاهکی که در پایین‌ترین نقطه مخزن ساخته می‌شود باید شیب‌های مناسب پیشبینی شود و یک لوله برای تلمبه کردن روغن باید بطور دائمی این چاهک را به اتاق ترانسفورماتور وصل کند.

ث) ارتفاع کف اتاق ترانسفورماتور باید حداقل (20 سانتی‌متر) از سطح احتمالی سیلابروهای منطقه بالاتر باشد.

ج) دریچه‌های ورودی و خروجی هوای خنک کننده باید مجهز به شبکه‌های جلوگیری کننده از دخول پرنده‌ها، حیوانات کوچک و آب باران به داخل اتاق باشد.

چ) کانال‌ها یا بازشوهای عبور کابل یا لوله‌های حامل کابل‌ها باید به نحوی در اطراف ترانسفورماتور پیش‌بینی، ساخته یا نصب شوند که مانع مسیر جریان هوای خنک کننده نباشند. شیب مسیر کانال‌ها یا لوله‌ها باید به سمت خارج باشد.

ح) در ورودی اتاق باید آهنی باشد و به سمت خارج باز شود. قفل دَر باید از نوعی باشد که حتی هنگامی که بسته است خارج شدن از اتاق امکان‌پذیر باشد.

خ) برای جلوگیری از تعریق در مناطق مرطوب باید تمهیدات لازم، برای اتاق ترانسفورماتور پیش‌بینی گردد.

د) در فضای داخل و در جداره داخلی و خارجی دیوارها، سقف و کف اتاق ترانسفورماتور نباید هیچ‌گونه لوله حامل آب، فاضلاب، سیستم‌های برودتی و حرارتی و گاز نصب شود.

ذ) هیچ‌گونه پنجره‌ای نباید در اتاق ترانسفورماتور وجود داشته باشد.

ر) اتاق باید طوری ساخته شود که از نفوذ رطوبت و سرایت حریق به آن جلوگیری شود و با توجه به این خواسته باید از مصالح مناسب استفاده شود.

ز) زمان مقاومت در مقابل حریق اتاق باید بر اساس مقررات انتخاب شود (ردیف 13-5-3-4-2).

ژ) دیواره‌های اتاق باید از مصالحی پوشانده شود که گردگیر نباشد.

س) استفاده از گچ‌کاری و یا سایر مصالح در نازک‌کاری سقف پُست که امکان سقوط اجسام و بروز اتصالی در ترانسفورماتور را در بر خواهد داشت، ممنوع می‌باشد.

ش) تیرآهن و یا ناودانی‌های ناقل و استقرار ترانسفورماتور باید دارای زوارهای هدایت چرخ ترانسفورماتور باشند و با توجه به استاندارد کوچکترین و بزرگترین ترانسفورماتوری که ممکن است در اتاق نصب شود، انتخاب شده باشند.

ص) نگهدارنده‌های مناسب برای کابل‌های وصل شونده به ترانسفورماتور باید پیش‌بینی شود.

ض) برای اتاق و زیرزمین ترانسفورماتور در ساختمانی که دارای سیستم اعلام حریق می‌باشد باید دتکتورهای اعلام حریق مناسب پیش‌بینی شود.

5-3-3-5-13 جهت استقرار ترانسفورماتور در اتاق ترانسفورماتور باید به نحوی باشد که شرایط زیر برقرار باشد:

الف) اگر محور طولی ترانسفورماتور روغنی و یا خشک به موازات در باشد، بوشینگهای برق فشار متوسط باید رو به داخل اتاق باشد.

ب) اگر محور طولی ترانسفورماتور روغنی عمود بر در بوده و ترانسفورماتور دارای مخزن انبساط روغن باشد، الزامی است که روغن نما رو به دَرِ اتاق قرار گیرد.

تبصره: ترانسفورماتورهای روغنی با مخزن انبساط روغن ترانسفورماتور نوع کنسرواتیو و بدون مخزن انبساط روغن و از نوع تمام بسته نامیده می‌شود.

4-3-5-13 اجزای اتاق‌های برق فشار متوسط و ضعیف و خصوصیات آنها

1-4-3-5-13 برای نصب تجهیزات و تابلوهای برق فشار متوسط یک اتاق و برای نصب تجهیزات و تابلوهای برق فشار ضعیف پُست ترانسفورماتور اتاق دیگری پیش‌بینی و احداث شود.

تبصره: در برخی موارد ممکن است خصوصیات ساختمان ایجاب کند که برای تجهیزات برق فشار متوسط و فشار ضعیف از یک اتاق واحد استفاده شود. این کار به شرط استفاده از تابلوهای تمام بسته و حفظ فواصل مجاز، امکان‌پذیر خواهد بود.

2-4-3-5-13 مقررات زیر باید در طرح و اجرای اتاق تابلوهای برق فشار متوسط و فشار ضعیف اجرا و فواصل مجاز داده شده رعایت شوند:

الف) در اتاق تابلوهای برق فشار متوسط و فشار ضعیف یا اتاق مشترک برق فشار متوسط و فشار ضعیف حداقل فواصل مطابق جدول شماره 13-5-3-4-2 است. فاصله تابلوهای تمام بسته برق فشار متوسط و فشار ضعیف از هم نباید از 1/5 متر کمتر باشد.

ب) ارتفاع اتاق‌ها باید با هر دو شرط زیر مطابقت کندک

– ارتفاع اتاق £≤ ارتفاع بلندترین تابلو + 0/5 متر

– در عین حال ارتفاع اتاق‌ها نباید هیچگاه از 2 متر کمتر باشد.

تبصره 1: چنانچه از کف کاذب یا سکوی استقرار تابلوی برق برای کابل‌کشی استفاده گردد، ارتفاع کف کاذب و یا سکوی استقرار در آن اتاق جزء ارتفاع تابلوی برق محسوب می‌شود.

تبصره 2: درها دیوارها سقف و کف اتاق‌های ترانسفورماتور، تابلوهای برق فشار متوسط، تابلوهای برق فشار ضعیف اصلی مستقر در پُست برق ساختمان، باید مانع حریق بوده و با درجه 2 ساعت مقاومت در مقابل حریق باشد (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان).

جدول 13-5-3-4-2 حداقل فواصل تابلوهای برق فلزی هم ولتاژ از هم و دیوار

پ) ابعاد کانال‌ها و یا بازشوهای عبور کابل‌ها یا فضاهای زیر اتاق‌ها باید با یکدیگر و با کانال‌ها و یا بازشوهای ارتباطی با اتاق ترانسفورماتور، هماهنگی کامل داشته و بقدر کافی عمیق و عریض باشند تا هنگام نصب و بهره‌برداری، شعاع انحنای کابل‌ها از مقدار مجاز کمتر نشود. به همین خاطر برای کابل‌های با مقطع بزرگ لازم خواهد بود زوایای داخلی کانال‌ها فارسی بُر شود. برای هدایت آب یا مایعات دیگری که ممکن است به داخل کانال‌ها و فضاهای مورد بحث رخنه کند باید برای آن‌ها شیبی مناسب برای دفع به سمت خارج تعبیه شود.

ت) ابعاد درهای اتاق تابلوی برق باید برای حمل و نقل تابلوها و دیگر متعلقات، مناسب و از نوع ضد حریق یا آهنی باشد. درهای اتاق باید به سمت خارج اتاق باز شود و قفل درها باید از نوعی باشد که خروج از اتاق حتی هنگامی که دَر قفل و یا بسته است امکان‌پذیر باشد.

ث) ابعاد راهروهای داخلی و سایر درهای ساختمان در مسیر عبور تابلوهای برق، برای حمل و نقل تابلوها مناسب باشد.

ج) چنانچه اتاق‌ها دارای پنجره به سمت فضای آزاد باشند بلندی هیچیک از آن‌ها نباید از بلندی تابلوهای برق بیشتر باشد. پنجره‌ها باید مجهز به شبکه محافظ یا شیشه‌های مسلح باشند.

3-4-3-5-13 مقررات ذکر شده در بندهای مرتبط از ردیف 13-5-3-3-4- برای اتاق‌های مجزا یا مشترک تابلوهای برق فشار متوسط و فشار ضعیف نیز معتبر است.

4-4-3-5-13 در صورتی که ترانسفورماتور، تابلوهای برق فشار متوسط و فشار ضعیف دارای یک اتاق مشترک باشند (پُست برق) رعایت مقررات ذکر شده ردیف‌های 13-5-3-3 و 13-5-3-4 الزامی است، ضمن اینکه فضای اختصاصی محل استقرار ترانسفورماتور باید با حفاظ مناسبی از فضای محل استقرار تابلوهای برق فشار متوسط و فشار ضعیف جدا شود، رعایت فواصل مندرج در جداول شماره 13-5-3-3 و 13-5-3-4-2 الزامی می‌باشد.

تبصره: توصیه می‌شود که در ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس اتاق‌ها و فضاهای ترانسفورماتورهای فشار متوسط، تابلوهای فشار متوسط مولد نیروی برق اضطراری، برق بدون وقفه مرکزی یا منطقه ای، تابلوهای برق فشار ضعیف اصلی سیستم‌های مذکور مستقر در داخل ساختمان، یا خارج از آن مستقل و مجزا از هم در نظر گرفته شوند.

4-5-13 اتصال زمین

کلیه مقررات ذکر شده در پیوست شماره 1 و بخصوص ردیف پ 1 -10 باید در احداث الکترود زمین و هم‌چنین ردیف‌های پ 1-7 و پ 1-8 نیز باید در انجام اتصالات مراعات شوند.

1-4-5-13 الکترود زمین برای انشعاب برق فشار ضعیف

اعم از اینکه انشعاب برق مشترک (ردیف 13-5-1) برق تکفاز باشد یا سه فاز، باید حداقل یک اتصال زمین ایمنی برای آن پیش‌بینی شود. در شهرها، شهرکها و مجموعه‌ها با توجه به شرایط ذکر شده در زیر، الکترودهای اتصال زمین باید از نوع اساسی (پ 1-10-4) یا از نوع ساده (پ 1-10-5) باشد. در سایر موارد انتخاب با مجری مقررات خواهد بود.

الف) برای مشترکان با کنتور برق (تکفاز یا سه فاز تا 32 آمپر) از یک الکترود زمین ساده با حداقل عمق 2 متر در زمین بکر (پ 1-10-5) استفاده شود.

ب) برای مشترکان با کنتور برق از 32 آمپر بالاتر تا 75 آمپر سه فاز یا مجموعه‌های دارای چندین مشترک که کنتورهای آن‌ها در یک نقطه متمرکز باشد و جمع جریان‌های نامی کنتورهای هر فاز با اعمال ضریب همزمانی، از 75 آمپر تجاوز نکند از یک الکترود زمین ساده به عمق 4 متر یا دو الکترود زمین به عمق 2 متر و حداقل فاصله 4 متر از یکدیگر در زمین بکر (پ1-10- 5) استفاده شود.

پ) برای مشترکان با کنتور برق بیش از 75 آمپر سه فاز یا مجموعه‌های دارای چندین مشترک که کنتورهای برق آن‌ها در یک نقطه متمرکز باشد و جمع جریان‌های نامی کنتورهای هرفاز با اعمال ضریب همزمانی از 75 آمپر تجاوز کند از یک اتصال زمین اساسی یا اتصال زمین مشابه پُست ترانسفورماتور تغذیه کننده آن (پ 1-10-4) استفاده شود.

ت) در مورد مجموعه‌هایی که کنتورهای برق آن‌ها در بیش از یک نقطه متمرکز یا بصورت انفرادی نصب شده و فاصله آن‌ها نیز بیش از 8 متر باشد، هر نقطه تمرکز یا کنتور انفرادی یک مشترک به حساب می‌آید و در مورد آن‌ها طبق بندهای الف- ب-پ فوق الذکر عمل خواهد شد.

2-4-5-13 الکترود یا الکترودهای زمین پُست ترانسفورماتور

برای حفاظت سیستم و تأمین ایمنی، هر پُست ترانسفورماتور باید مجهز به اتصال زمین‌های مطمئن باشد. مقاومت کل اتصال زمین هادی نقطه خنثی یا هادی حفاظتی – خنثی (PEN) نباید از دو اهم تجاوز کند (ردیف پ1-2-1).

از یک اتصال زمین بشرطی می‌توان برای هم حفاظت و هم ایمنی استفاده کرد که شرایط ذکر شده در ردیف پ1-10-6-2 از پیوست شماره 1 امکان‌پذیر نباشد و شرط ردیف پ1-10-6-3 تأمین شده باشد، در نزدیکی هر پُست باید حداقل یک اتصال زمین اساسی احداث شود. اتصال زمین‌های دیگر باید. ادامه خطوط تغذیه کننده یا تابلوهای اصلی بعد از پُست ترانسفورماتور (نقاط تغذیه مشترکین) احداث شوند. انتخاب نوع اتصال زمین با توجه به ردیف 13-5-4-1 (الکترود زمین انشعاب برق فشار ضعیف) به عمل می‌آید.

5-5-13 نیروی برق اضطراری (برق اضطراری)

1-5-5-13 برای تأمین و تغذیه برق مصارف اضطراری تأسیسات برقی ساختمان از قبیل سیستم‌ها، دستگاه‌ها، تجهیزات و غیره باید از نیروی برق اضطراری که در محل ساختمان توسط مولدهای نیروی برق اضطراری تولید می‌گردند، استفاده شود. نیروی محرکه ژنراتور این مولدها معمولاً موتورهای دیزل و یا در بعضی از موارد موتورهای گازسوز (گاز شهری) می‌باشد. بر این اساس مصارف اضطراری زیر باید از نیروی برق اضطراری تغذیه گردند:

الف) سردخانه‌های عمومی و صنعتی

ب) مراکز صنعتی که قطع برق طولانی مدت در آن‌ها ممکن است موجب خسارت جبران‌ناپذیر شود.

پ) هر نوع ساختمان یا مجموعه یا مرکز دیگری که به تشخیص مقامات ذیصلاح باید دارای نیروی برق اضطراری باشد.

ت) ساختمان‌هایی که نوع فعالیت آن‌ها به نحوی است که ممکن است قطع برق، خطر یا خسارت جبران‌ناپذیر بوجود آورد.

ت) در ساختمان‌های مسکونی و اداری خصوصی (غیرعمومی)، که دارای واحدهای مجزا از هم بوده و طول مسیر حرکت آسانسور(ها) بیش از 21 متر از کف اصلی ورودی بوده که الزاماً دارای آسانسور حمل بیمار (برانکاردبر) می‌باشد.

1-1-5-5-13 در ساختمان‌های مسکونی که شامل شرایط بند (ث) فوق الذکر نمی‌گردند، توصیه می‌شود که آسانسور(ها) در صورت امکان مجهز به سیستم منبع تغذیه شامل مبدل جریان با باتری پشتیبان و شارژ آن باشد، به گونه‌ای که به هنگام قطع برق، آسانسور(ها) به نزدیک‌ترین طبقه هدایت و متوقف گردد. در این صورت بازرسی و بازدید دوره‌ای از شرایط کارکرد آن سیستم و باتریها، باید جزء برنامه و دستورالعمل نگهداری ساختمان قرار گیرد.

2-1-5-5-13 در تأمین نیروی برق اضطراری مرکز داده ضمن توجه به رده‌بندی آن (Tier)، موارد مرتبط در استانداردهای ANSI/TIA-942 و ANSIBICSI-002 باید ملاک عمل قرار گرفته و رعایت گردند.

2-5-5-13 برآورد نیروی برق اضطراری مورد نیاز باید بر اساس کل بار مصارف اضطراری و پس از اعمال ضرایب همزمانی با در نظر گرفتن جریان راه‌اندازی مصارف، جریان هارمونیک‌ها و دیگر ملاحظات به عمل آید و با توجه به مقدار نیروی برق اضطراری مورد نیاز ممکن است از یک یا چند مولد برای این منظور استفاده شود. این مولدها بسته به شرایط ممکن است از طریق راه‌اندازی خودکار، با وقفه کوتاه و یا بی‌وقفه (مولدهای No Break) شبکه نیروی برق اضطراری را تغذیه نمایند.

3-5-5-13 در انتخاب محل و ابعاد نیروگاه برق اضطراری، ظرفیت، مشخصات مولد یا مولدها، استقرار در نزدیکی مرکز بار، افت ولتاژ، شرایط راه‌اندازی، شبکه توزیع، ارتباط با سیستم تغذیه برق اصلی (برق نرمال)، دور در ثانیه، مولد افت توان مولد ناشی از شرایط اقلیمی از قبیل درجه حرارت و ارتفاع از سطح دریا و غیره، تأمین هوای مورد نیاز احتراق مولد و خنک کردن آن (تأمین بازشوهای ورود و خروج هوا)، تخلیه دود ناشی از احتراق و غیره، باید مورد توجه قرار گرفته و موارد زیر نیز رعایت گردد:

الف) نیروگاه در محلی ساخته و نصب شود که از نظر لرزش، سر و صدا و دود، اثر سویی بر محیط اطراف آن نداشته باشد.

ب) حمل و نقل و نصب و بهره‌برداری از مولدهای برق اضطراری به سهولت انجام‌پذیر باشد.

پ) فونداسیون نصب مولد مستقل از پی و یا سازه ساختمان بوده و باید، مجهز به لرزه‌گیرهای مناسب با شرایط محل استقرار آن باشد.

ت) جنس لوله اگزوز و انباره (صدا خفه کن) مولد، با توجه به مکان استقرار و کاربری ساختمان انتخاب شود.

تبصره: برای ساختمان‌های احداث شده در مناطق عمومی و مسکونی باید از انباره اگزوز (صدا خفه کن) با دسیبل نویز مناسب این مناطق استفاده شود. استفاده از انباره اگزوز مخصوص مناطق صنعتی و یا ساختمان‌های صنعتی (انباره دسیبل نویز بالا) در این مناطق مجاز نمی‌باشد.

ث) نصب دودکش مولد و یا دودکش‌های مولدهای نیروگاه در بام ساختمان و یا فضای آزاد مجاور نیروگاه، باید طوری در نظر گرفته شود که دود ناشی از مولدها به راحتی در محیط اطراف پخش شده و مزاحمتی برای ساختمان‌ها و فضاهای مجاور بوجود نیاورد.

ج) مخزن سوخت دائمی مولدهای نیروگاه باید طبق مقررات و ضوابط شرکت نفت و با فاصله مناسب از نیروگاه و به صورت مدفون ساخته شود و در انتخاب محل استقرار مخزن سوخت لازم است به راه‌های ارتباطی تانکر سوخت‌رسانی و لوله‌هایی که سوخت را به نیروگاه می‌رساند، توجه مخصوص شود.

چ) جرثقیل سقفی جهت تعمیرات بر حسب نیاز و متناسب با نوع نیروگاه و مولدهای منصوبه پیش‌بینی و نصب شود.

ح) چنانچه برای مرکز نیروی برق اضطراری، از اتاق در داخل ساختمان استفاده شود، مولد و یا مولدهای نیروی برق اضطراری، تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک و یا تابلوی سنکرون، باید در یک اتاق جداسازی شده با درها، دیوارها، سقف مانع حریق بوده و با درجه 2 ساعت مقاومت در برابر حریق باشد (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان).

تبصره: رعایت شرایط فوق الذکر برای اتاق تابلو برق، باطری‌ها و دستگاه برق بدون وقفه مرکزی ساختمان نیز الزامی است.

خ) مولدهای برق اضطراری در ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس باید در فضای ایمن و دارای دیوارها و سقف‌های ایمن با رعایت اصل استحکام، نصب شوند (مبحث 21 مقررات ملی ساختمان)

4-5-5-13 بنا به دلایل زیر از ژنراتور گازی که در آن از شبکه گاز شهری به عنوان سوخت نیروی محرکه مولد برق اضطراری استفاده می‌شود فقط برای تأمین مصارف برق اضطراری و به غیر از مصارف سیستم‌های تأمین ایمنی می‌توان استفاده کرد.

الف) مدت زمان راه‌اندازی ژنراتورهای گازی بیش از 15 ثانیه می‌باشد (ردیف 13-5-6-2-2).

ب) احتمال قطع گاز شبکه شهری به دلایل ناخواسته وجود دارد.

5-5-5-13 مولد نیروی برق اضطراری به هنگام قطع برق شهر، از طریق تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک (ATS) به شبکه توزیع برق اضطراری وصل و برق مورد نیاز مصارف اضطراری را تأمین می‌نماید. کلیدهای خودکار (اتوماتیک) با مکانیسم موتوری و یا کلیدهای خودکار مغناطیسی (کنتاکتور) مورد استفاده در تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک (ATS) مذکور در سیستم نیروی TN-S سه فاز و نیز کلید حفاظتی اصلی مدار خروجی برق ژنراتور از نوع چهار پل و بقیه کلیدهای حفاظتی تابلو برق اصلی آن از نوع سه پل خواهند بود.

1-5-5-5-13 اجزای تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک (ATS) مولد نیروی برق اضطراری در سیستم نیروی TN-C سه فاز و نیز کلیدهای حفاظتی اصلی مدار خروجی برق ژنراتور و تابلو برق اصلی آن از نوع سه پل خواهند بود.

6-5-5-13 ترمینال نقطه خنثی (N) ژنراتور برق اضطراری سه فاز در سیستم نیروی TN-C باید از طریق هادی عایقدار با حداقل سطح مقطع هادی اتصال زمین سیستم نیرو به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل شده و علاوه بر آن هادی حفاظتی – خنثی (PEN) نیز باید به ترمینال یا شینه حفاظتی – خنثى (PEN) تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک مولد نیروی برق اضطراری متصل گردد. بدنه دستگاه مولد نیروی برق اضطراری در سیستم نیروی TNC نیز به هادی حفاظتی-خنثی (PEN) تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک مولد نیروی برق اضطراری وصل می‌گردد.

7-5-5-13 ترمینال نقطه خنثی (N) ژنراتور برق اضطراری سه فاز در سیستم نیروی TN-S باید از طریق هادی عایق‌دار با حداقل سطح مقطع برابر با سطح مقطع هادی اتصال زمین سیستم نیرو مستقیماً به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل گردد. بدنه دستگاه نیز در این سیستم نیرو از طریق هادی عایقدار با حداقل سطح مقطع برابر با سطح مقطع هادی اتصال زمین سیستم نیرو به عنوان هادی حفاظتی (PE) مستقیماً به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل می‌گردد.

6-5-13 نیروی برق ایمنی

1-6-5-13 در مواردی که قطع نیروی برق ممکن است برای افراد و ساکنین ایجاد خطر نموده و یا باعث ضرر و زیان گردد، پیش‌بینی نیروی برق ایمنی الزامی می‌گردد. نیروی برق ایمنی می‌تواند مکمل نیروی برق اضطراری یا مستقل از آن باشد. انتخاب سیستم ایمنی وسایل و دستگاه‌هایی که باید از منابع ایمنی تغذیه شوند بستگی به نوع کار آن‌ها خواهد داشت.

منابع نیروی برق ایمنی ممکن است جزئی از خود وسیله یا دستگاه باشد و با آن یک واحد تشکیل دهد (چراغ‌های ایمنی باتری سرخود و غیره).

سیستم‌های ایمنی در ساختمان‌هایی از قبیل ساختمان‌های بلند مرتبه مسکونی، تجاری، اداری، ساختمان‌های مرکزی بانکها، فروشگاه‌های بزرگ، ساختمان‌های ویژه حیاتی، بسیار زیاد حساس و زیاد مهم، بناهای درمانی و بیمارستان‌ها، تالارهای اجتماعات، سینماها، تئاترها و غیره بر اساس مقررات، ضوابط، استانداردها و یا نیاز به استفاده از آن‌ها، در نظر گرفته می‌شود.

2-6-5-13 سیستم‌های تأمین ایمنی

برای تأمین ایمنی افراد و جلوگیری از ضرر و زیان به ساختمان، اموال، اسناد، دستگاه‌ها، تجهیزات و غیره سیستم‌های ایمنی در طرح ساختمان به قرار زیر در نظر گرفته می‌شوند. تغذیه بعضی از این سیستم‌ها بسته به نوع، شرایط و نیاز آن، از طریق نیروی برق اضطراری و بعضی دیگر از آن‌ها با برق بدون وقفه و یا منبع تغذیه پشتیبان مستقل و مخصوص خود شامل باتری و شارژ آن خواهد بود.

الف) روشنایی ایمنی مسیرهای تخلیه افراد، پلکانهای خروج و راه‌های خروج الزامی

ب) سیستم اعلام حریق

پ) سیستم اعلام نشت گاز سوخت

ت) پمپ‌های آب آتشنشانی (جهت اطفاء حریق)

ث) تغذیه برق،آسانسور مصارف تأسیسات مکانیکی، روشنایی چاه و موتورخانه و غیره مربوط به آسانسور دسترسی آتش‌نشان (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان)

ج) سیستم تلویزیون مدار بسته

چ) سیستم کنترل تردد و حراستی

ح ) سیستم اعلام و هشدار سرقت

خ) سیستم اعلام خطر گاز مونواکسیدکربن

د) سیستم تخلیه گاز مونواکسید کربن

ذ) سیستم تأمین هوای فشار مثبت پلکانهای خروج بسته، راههای خروج الزامی و چاه آسانسور دسترسی آتش‌نشان

ر) سیستم تخلیه دود به هنگام حریق

ز) تهویه محیط‌های فاقد ورودی هوای خارج

ژ) سایر سیستم‌های تخلیه افراد در مواقع اضطراری

س) تجهیزات، دستگاه‌ها و تأسیسات خاص مراکز درمانی و بیمارستانی که در صورت قطع برق آن‌ها جان بیماران و افراد به خطر می‌افتد و یا هرگونه قطع تغذیه برق که موجب اختلال در سرویس‌های ایمنی آن‌ها می‌شود.

ش) سیستم صوتی و اعلام خطر

ص) سیستم مخابرات و ارتباطات

ض) سیستم تلفن آتش‌نشان

ط) سیستم فرمان حسگر (سنسور) زلزله

ظ) هرگونه سیستمی که تأمین نیروی برق آن درخواست شده باشد.

ع) در کلیه مواردی که به هر علت قطع برق ایمنی افراد را به خطر بیاندازد.

تبصره: برای راه خروج الزامی، پلکانهای خروج و آسانسور دسترسی آتش‌نشان به مبحث 3 مقررات ملی ساختمان رجوع شود.

1-2-6-5-13 تغذیه سیستم‌های تأمین ایمنی زیر از منبع تغذیه پشتیبان مستقل و مخصوص خود شامل باتری و شارژ آن و یا برق بدون وقفه، طبق استانداردهای مربوطه و یا دستورالعمل سازندگان آن خواهد بود.

الف) روشنایی ایمنی مسیرهای تخلیه افراد، پلکانهای خروج و راه‌های خروج الزامی

ب) سیستم اعلام حریق

پ) سیستم اعلام نشست گاز سوخت

ت) سیستم تلویزیون مداربسته

ت) سیستم کنترل تردد و حراستی

ج) سیستم اعلام و هشدار سرقت

چ) سیستم اعلام خطر گاز مونواکسید کربن

ح) سیستم صوتی و اعلام خطر

خ) سیستم مخابرات و ارتباطات

د) سیستم تلفن آتش‌نشان

ذ ) سیستم فرمان حسگر (سنسور) زلزله

ر) تجهیزات دستگاه‌ها و تأسیسات خاص مراکز درمانی که باید از طریق منبع تغذیه پشتیبان و یا برق بدون وقفه تغذیه شوند.

ز) هرگونه سیستم که نیاز به منبع تغذیه پشتیبان داشته باشد.

تبصره 1: به غیر از سیستم‌ها و موارد ذکر شده در بندهای ردیف 13-5-6-2-1، بقیه سیستم‌ها و مواردی که در بندهای ردیف 13-5-6-2 باقی می‌مانند، بطور مستقیم از نیروی برق اضطراری (بدون نیاز به منبع تغذیه پشتیبان و یا برق بدون وقفه)، تغذیه خواهند شد.

تبصره 2: در صورت الزام به رعایت مقررات و یا ضوابط سازمان آتش‌نشانی برای تغذیه پمپ‌های آب آتش‌نشانی جهت اطفاء از جمله در ساختمان‌هایی که در ردیف -13-5-6-2-5 آمده است، از دیزل ژنراتور مستقل و مجزا از نیروی برق اضطراری ساختمان و یا مجموعه دیزل پمپ (یکپارچه) باید استفاده گردد.

تبصره 3: در صورتی که سیستم اعلام حریق دارای منبع تغذیه پشتیبان مستقل و مخصوص خود (باتری و شارژر آن) باشد، تغذیه آن از برق بدون وقفه (UPS) مجاز نمی‌باشد.

تبصره 4: در شرایط عادی تغذیه برق ورودی سیستم‌های تأمین ایمنی که دارای منبع تغذیه اولیه مستقل و مخصوص خود شامل باتری و شارژر آن می‌باشند در صورت وجود نیروی برق اضطراری در ساختمان، از نیروی برق اضطراری و در غیراینصورت از برق عادی (نرمال) خواهد بود، مگر اینکه تغذیه آن‌ها از برق بدون وقفه توسط استانداردهای معتبر و یا سازندگان آن سیستم‌ها مجاز یا لازم اعلام شده باشد.

تبصره 5: مراکز سیستم‌های تأمین ایمنی عموماً در اتاق مرکز کنترل و مدیریت ساختمان نصب می‌شوند.

2-2-6-5-13 مولد نیروی برق اضطراری که مصارف برق اضطراری سیستم‌های تأمین ایمنی را بطور مستقیم تغذیه مینماید، باید بتواند حداکثر در مدت زمان 15 ثانیه (زمان راه‌اندازی کامل مولد)، از طریق تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک، مصارف برق سیستم‌های ایمنی را تأمین و تغذیه نماید.

تبصره: در صورتی که بیش از یک مولد تأمین و تغذیه برق اضطراری سیستم‌های ایمنی را به عهده داشته باشد، صرفنظر از نحوه و روش قرار گرفتن مولدهای مذکور در مدار تغذیه، باید مدت زمان راه‌اندازی کامل مولدها، حداکثر 15 ثانیه (ردیف 13-5-6-2-2) برای این حالت نیز برقرار باشد.

3-2-6-5-13 سیستم‌های ایمنی باید دارای مدار مستقل تغذیه مخصوص به خود بوده و هیچ انشعابی برای تغذیه مدارهای غیرایمنی از آن انجام نگرفته باشد.

4-2-6-5-13 به منظور تأمین پایداری کارکرد مدارهای سیستم‌های ایمنی، کابل‌های تغذیه آن‌ها و جلوگیری از صدمه به آن‌ها، به هنگام حریق و غیره باید یکی از روش‌های زیر ملاک عمل قرار گیرد:

الف) استفاده از جداکننده مناسب در مسیر سیم‌کشی و یا کابل‌کشی به منظور حفاظت در مقابل حریق، صدمات، فیزیکی، مکانیکی و سایر مواردی که ممکن است پایداری مورد نظر را به خطر بیاندازد.

ب) استفاده از کابل‌های دارای نوار محافظ فلزی

پ) استفاده از کابل‌های مقاوم در مقابل حریق طبق استانداردهای معتبر و یا توصیه سازندگان سیستم

5-2-6-5-13 توصیه می‌شود که در صورت تأمین امکانات و شرایط لازم در طرح به منظور تأمین پایداری و برقراری برق تغذیه در مصارف سیستم‌های ایمنی ساختمان‌های بلندمرتبه مسکونی، اداری و تجاری، بیمارستان‌ها، مراکز کامپیوتر، مرکز داده، ساختمان‌های مرکزی بانکها، ساختمان‌های ویژه حیاتی و بسیار زیاد حساس و غیره، تغذیه برق مصارف ایمنی و یا سایر مصارف برقی مربوط به آسانسور دسترسی آتش‌نشان سیستم تأمین هوای فشار مثبت پلکان خروج، راه‌های خروج الزامی و چاه آسانسور دسترسی آتش‌نشان، سیستم تخلیه دود به هنگام حریق و غیره از طریق دو مدار مجزا و به ترتیب اولویت از تابلوهای زیر تغذیه گردند:

الف) تابلوهای اصلی دو منبع تغذیه متفاوت

ب) دو تابلوی اصلی متفاوت از یک منبع تغذیه

پ) دو تابلوی نیمه اصلی متفاوت با دو منبع تغذیه متفاوت

ت) دو تابلوی نیمه اصلی متفاوت با یک منبع تغذیه

و مدارها هم در دو مسیر مجزا اجرا شده و در نقطه تغذیه و مصرف، این دو مدار از طریق یک تابلو و یا کلید تبدیل اتوماتیک (ATS) به تابلوی برق مصرف کننده و یا مصرف کننده‌های مورد نظر وصل گردند.

6-2-6-5-13 تمامی و یا هر یک از کابل‌های تغذیه برق، کنترل، روشنایی، مصارف تأسیسات مکانیکی و غیره مربوط به آسانسور دسترسی آتش‌نشان که در خارج از چاه و موتورخانه آن قرار می‌گیرند باید توسط ساختاری با حداقل 90 دقیقه مقاومت در برابر آتش محافظت شوند و یا دارای حداقل 90 دقیقه مقاومت در برابر آتش باشند (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان).

تبصره: تمامی ارتفاع چاه آسانسور دسترسی آتش‌نشان در زمانی که عملیات امداد و نجات در جریان است، باید دارای حداقل 11 لوکس روشنایی باشد (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان).

3-6-5-13 روشنایی ایمنی

1-3-6-5-13 در روشنایی ایمنی نباید بیش از 20 نقطه روشنایی از یک مدار تغذیه گردد و نیز کل جریان مدار نباید از %60 جریان مجاز کلید حفاظتی (با اعمال ضرایب کاهش باردهی کلید حفاظتی) آن مدار بیشتر باشد.

تبصره: استفاده از سنسور حرکتی و یا حضور در مدارهای روشنایی ایمنی مجاز نمی‌باشد.

2-3-6-5-13 مدارهای چراغ‌های ایمنی برای کاربری‌های متفاوت باید براساس جدول شماره 13-5-6-3 تغذیه گردند.

3-3-6-5-13 روشنایی ایمنی پلکانهای خروج، راه‌های خروج الزامی، تخلیه افراد، فضاهای کار با ریسک بالا، اتاق امدادرسانی و اتاق مدیریت بحران باید از دو منبع متفاوت (جدول شماره 13-5-6-3) از منابع زیر تغذیه گردند.

الف) سیستم منبع تغذیه مرکزی مانند برق بدون وقفه (UPS) و یا سیستم باتری و شارژر آن

ب) سیستم منبع تغذیه منطقه‌ای مانند برق بدون وقفه (UPS) و یا سیستم باتری و شارژر آن

پ) سیستم منبع تغذیه با باتری و شارژر مستقل و سرخود

4-3-6-5-13 نیازها و الزامات تغذیه مدارهای روشنایی ایمنی برای فضاها و ساختمان‌ها با کاربری‌های متفاوت در جدول شماره 13-5-6-3 آمده است.

جدول 13-5-6-3- مثالهایی از کاربرد روشنایی ایمنی، نیازها و الزامات آن

تبصره: چراغ ایمنی با منبع تغذیه مستقل و سر خود (باتری و شارژ آن) در زمان قطع برق مدار تغذیه اصلی آن، باید بتواند حداقل به مدت 1/5 ساعت شدت روشنایی مقرر را تأمین نماید.

5-3-6-5-13 شدت روشنایی متوسط ایمنی مکان‌های زیر نباید از 10 لوکس کمتر باشد:

الف) پلکانهای خروج راه‌های خروج الزامی، کریدورهای دسترسی خروج و گذرگاه ها

ب) اجزای داخلی و خارجی راه و تخلیه اضطراری (مبحث 3 مقررات ملی ساختمان)

پ) آسانسورها و فضای انتظار جلوی آسانسور در طبقات

ت) محوطه‌هایی که در مسیر راه‌های خروج الزامی قرار دارند

6-3-6-5-13 در تالارهای سینما و تئاتر، در هنگام نمایش، شدت روشنایی متوسط ایمنی، نباید از 2 لوکس کمتر باشد. بشرط آنکه در صورت به کار افتادن سیستم اعلام حریق و آتش‌سوزی روشنایی محیط و شدت آن به طور خودکار به حالت اولیه بازگردد. علائم روشن (خروج) باید در بالای همه درهای خروجی و راههای خروج الزامی، نصب و مقررات ردیف‌های 13-5-6-3 و 13-5-6-3-5 نیز باید رعایت شود.

7-3-6-5-13 کلیه مقررات ذکر شده در ردیف 13-5-6-3-6 در مورد تالارهای اجتماعات نیز صادق است، با این تفاوت که شدت روشنایی ایمنی متوسط در این تالارها نباید هیچ گاه از 10 لوکس کمتر باشد.

4-6-5-13 کلید و هادی حفاظتی دستگاه برق بدون وقفه

1-4-6-5-13 ترمینال نقطه حفاظتی – خنثی (PEN) در ورودی تغذیه دستگاه برق بدون وقفه (UPS) در سیستم نیروی TN-C سه فاز باید از طریق هادی عایقدار با حداقل سطح مقطع برابر با سطح مقطع هادی اتصال زمین سیستم نیرو به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل شده علاوه بر آن هادی حفاظتی – خنثی (PEN) نیز باید به ترمینال مشترک شده حفاظتی – خنثی (PEN) دستگاه متصل گردد.

2-4-6-5-13 بدنه دستگاه برق بدون وقفه (UPS) در سیستم نیروی TN-C به هادی حفاظتی- خنثی (PEN) مدار تغذیه برق ورودی وصل می‌گردد.

3-4-6-5-13 کلیدهای حفاظتی مدار خروجی برق دستگاه برق بدون وقفه (UPS) و تابلوی برق اصلی آن، در سیستم نیروی TN-C سه فاز از نوع سه پل خواهند بود.

4-4-6-5-13 ترمینال نقطه خنثی (N) در ورودی تغذیه دستگاه برق بدون وقفه (UPS) در سیستم نیروی TN-S سه فاز، باید از طریق هادی عایق‌دار با حداقل سطح مقطع برابر با سطح مقطع هادی اتصال زمین سیستم نیرو به ترمینال یا شینه اصلی اتصال زمین وصل گردد.

5-4-6-5-13 بدنه دستگاه نیروی برق بدون وقفه (UPS) در سیستم نیروی TN-S، به هادی حفاظتی (PE) مدار تغذیه برق ورودی وصل می‌گردد.

6-4-6-5-13 فقط کلید حفاظتی مدار خروجی برق دستگاه برق بدون وقفه (UPS) در سیستم نیروی TN-S از نوع چهار پل و بقیه کلیدهای حفاظتی تابلو برق اصلی آن از نوع سه پل خواهند بود.