1-5-14 کلیات

1-1-5-14 دامنه کاربرد

الف) سیستم‌های تخلیه مکانیکی هوا برای فضاهای ساختمان، باید با رعایت الزامات مندرج در این فصل از مقررات «"14-5" تخلیۀ هوا» طراحی، ساخته و نصب شود.

(1) این فصل از مقررات، به تأسیسات تخلیه هوا در فضاهای ویژه ساختمان‌های بهداشتی و درمانی نمی‌پردازد، ولی اجرای الزامات آن در فضاهای دیگر این ساختمان‌ها ضروری است.

(2) این فصل از مقررات مربوط به تأسیسات تخلیه هوا در فضاهای ویژه تولید در ساختمان‌های صنعتی نمی‌شود، ولی اجرای الزامات آن فضاهای دیگر این ساختمان‌ها ضروری است.

ب) الزامات مندرج در فصل «(14-4) تعویض هوا» تا آنجا که ناظر به طراحی، ساخت و نصب سیستم‌های تخلیۀ هوا است، باید رعایت شود.

پ) الزامات مندرج در فصل «(14-6) کانال‌کشی» تا آنجا که ناظر به طراحی، ساخت و نصب سیستم‌های تخلیه هوا است، باید رعایت شود.

ت) الزامات طراحی ساخت و نصب تأسیسات تخلیه دود ناشی از آتش‌سوزی، خارج از حدود این فصل از مقررات است.

2-1-5-14 لزوم تخلیه مکانیکی هوا

الف) در فضاهای در تصرف و اشغال انسان که هوای آلوده و زیان‌آور در آن‌ها وجود داشته باشد، لازم است هوا به صورت مکانیکی به خارج ساختمان تخلیه شود. این فضاها عبارتند از:

(1) فضاهای دارای منابع تولید و انتشار بو، دود، گاز، ذرات گرد و غبار بخار آب و گرما؛ در حدی که برای انسان زیان‌آور باشد؛

(2) فضاهای پخت و پز.

3-1-5-14 دهانه‌های تخلیه هوا

الف) هوا در نقاطی باید به بیرون ساختمان تخلیه شود که ایجاد مزاحمت عمومی نکند و از راه بازشوها و دهانه‌های ورودی هوا، بر اثر باد و عوامل دیگر، به داخل ساختمان باز نگردد.

(1) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوا که حاوی،بخارات دود و ذرات قابل انفجار یا قابل اشتعال است، باید دست کم 9 متر (30 فوت) از محدوده ملک و 9 متر (30 فوت) از مصالح سوختنی و بازشوهای ساختمان‌هایی که در امتداد جریان هوای تخلیه شده قرار دارند، فاصله داشته باشد. این دهانه باید دست کم 3 متر (10فوت) از دیگر دریچه‌ها و بازشوهایی که امکان ورود هوا از آن‌ها به داخل ساختمان وجود دارد و 3 متر (10 فوت) از دیوارهای خارجی و بام ساختمان فاصله داشته باشد این دهانه باید دست کم 3 متر (10 فوت) از تراز زمین محوطه مجاور، بالاتر باشد.

(2) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوا، که حاوی بخارات، دود و ذرات غیرقابل انفجار یا غیرقابل اشتعال است، باید دست کم 3 متر (10 فوت) از محدوده ملک، 3 متر (10 فوت) از دیوارهای خارجی و 3 متر (10 فوت) از بازشوهای ساختمان فاصله افقی داشته باشد. این دهانه باید دست کم 3 متر (10 فوت) از تراز زمین محوطه مجاور، بالاتر باشد.

(3) دهانه خروج هوا از سیستم تخلیه مکانیکی هوای آشپزخانه واحد مسکونی، حمام فاقد توالت ماشین رخت خشک کن خانگی باید دست کم 1 متر (3 فوت) از محدوده ملک، 1 متر (3 فوت) از دریچه‌ها و بازشوهای ساختمان که امکان ورود هوا از آن‌ها وجود دارد و 3 متر (10 فوت) از دهانه‌های ورود مکانیکی هوا، فاصله داشته باشد.

(4) دهانه خروج هوا از دیگر سیستم‌های تخلیه مکانیکی هوا، جز مواردی که در این مقررات شرایط خاص برای آن‌ها بیان شده است، باید دست کم 3 متر (10 فوت) از محدوده ملک، 3 متر (10 فوت) از بازشوهایی که از آن‌ها امکان ورود هوا به ساختمان وجود دارد و 1 متر (3 فوت) از دیوارهای مجاور و بام فاصله داشته باشد این دهانه باید دست کم 3 متر (10 فوت) از تراز زمین محوطه مجاور بالاتر باشد.

(5) در صورتی که دهانه تخلیه هوا به سوی خیابان یا دیگر معابر عمومی است، باید دست کم 3 متر (10 فوت) از خیابان یا دیگر معابر عمومی، فاصله افقی داشته باشد.

ب) فاصله‌های مقرر در این بخش کمترین مقادیری است که رعایت آن‌ها الزامی است.

پ) دهانه تخلیه هوا نباید در شفت، راهروی آدم رو، خزیده رو و فضاهای مانند آن‌ها قرار گیرد.

ت) این دهانه نباید در فضای زیر شیروانی قرار گیرد.

ت) در خارج ساختمان، این دهانه باید با توری،سیمی دریچه یا شبکه مقاوم در برابر شرایط هوای محل نصب خوردگی و زنگ زدگی حفاظت شود.

ج) اندازه روزنه‌های توری حفاظ دهانه تخلیه هوا باید حداقل 6/5 میلی‌متر ( اینچ) و حداکثر 13 میلی‌متر ( اینچ) باشد.

2-5-14 الزامات تخلیه مکانیکی هوا

1-2-5-14 کلیات

الف) سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید قدرت تخلیه هوا از هر یک از فضاهای ساختمان را به میزان مقرر در این بخش از مقررات، داشته باشد. هوای تخلیه شده باید با هوای ورودی از بیرون جبران شود.

(1) چنانچه مقدار هوایی که به طور مکانیکی تخلیه می‌شود از مقدار هوایی که به طور مکانیکی وارد فضا می‌شود بیشتر باشد، باید ورود هوای اضافی از بیرون یا از فضاهای مجاور، به طور طبیعی یا مکانیکی، پیش‌بینی شود.

(2) اگر مقدار هوایی که به طور مکانیکی تخلیه می‌شود از مقدار هوایی که به طور مکانیکی وارد فضا می‌شود کمتر باشد، باید برای خروج هوای اضافی به خارج از ساختمان، به طور طبیعی یا مکانیکی، پیش‌بینی لازم به عمل آید به شیوه‌ای که هوای آلوده وارد فضاهای دیگر ساختمان نشود.

ب) سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید در موارد ضرورتِ تخلیه هوا به کار افتد؛ کارکرد سیستم در مواقع دیگر الزامی نیست.

پ) دهانه ورود هوای آلوده هر فضا به سیستم تخلیه مکانیکی هوا باید در جایی از آن فضا قرار گیرد که تراکم آلاینده‌ها در آن بیشتر از قسمت‌های دیگر است.

2-2-5-14 دستگاه‌های با سوخت جامد، مایع یا گاز

الف) فضای نصب دستگاه‌های با سوخت جامد، مایع یا گاز، که محل انتشار بو، دود، گاز، بخار و دیگر ذرات معلق در هوا است، باید چنان طراحی و ساخته شود که از نفوذ این آلاینده‌ها به دیگر فضاهای در اشغال و تصرف ساختمان، جلوگیری شود.

3-2-5-14 اتاق پروژکتور فیلم و تصویر

الف) هوای اتاق پروژکتور فیلم و تصویر باید به طور مکانیکی تخلیه شود.

ب) اگر دستگاه پروژکتور به سیستم تخلیه هوا مجهز باشد، خروجی هوا باید مستقیماً به سیستم تخلیه مکانیکی هوا متصل شود. مقدار تخلیه هوا باید طبق دستورالعمل سازنده دستگاه باشد.

پ) اگر دستگاه پروژکتور فاقد سیستم تخلیه هوا است، میزان تخلیه هوا باید دست کم به مقدار 100 لیتر در ثانیه ( 200 فوت مکعب در دقیقه) برای هر لامپ باشد. در لامپهای نوع "گزنون" این مقدار باید دست کم 150 لیتر در ثانیه ( 300 فوت مکعب در دقیقه) برای هر لامپ باشد، به طوری که دمای محفظه لامپ از 54 درجه سلسیوس (130 درجه فارنهایت) بالاتر نرود.

ت) سیستم‌های تخلیه هوای پروژکتور و اتاق پروژکتور، چه به صورت مستقل باشند و یا مشترک نباید به هیچ یک از دیگر سیستم‌های تخلیه و برگشت هوای ساختمان اتصال داشته باشند.

4-2-5-14 سالن خشک شویی

الف) مقدار هوای ورودی از بیرون برای فضای خشک شوئی باید دست کم به میزان مقرر شده در "(14-4) تعویض هوا" باشد.

ب) هوای فضای استقرار ماشین خشک شویی باید به طور مکانیکی تخلیه شود.

پ) در سالن خشک شویی، مقدار تخلیه هوا باید دست کم 5 لیتر در ثانیه بر متر مربع (1 فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) مساحت کف سالن باشد.

ت) سیستم تخلیه هوا باید به کنترل خودکار مجهز باشد تا در هنگام کار کردن ماشین، این سیستم هم به طور خودکار فعال شود.

ث) سیستم تخلیه هوا علاوه بر کنترل خودکار باید به کنترل دستی مجهز باشد. کنترل دستی باید در یک مکان مورد تائید نصب شود.

ج) ماشین خشکشوئی باید مجهز به سیستم تخلیه هوا باشد. سیستم تخلیه هوای ماشین باید با باز شدن در بارگیری ماشین فعال شود. ظرفیت سیستم تخلیه هوای ماشین باید به اندازه‌ای باشد که در زمان باز بودن در بارگیری، جریان هوایی با سرعت دست کم 0/5 متر بر ثانیه (100 فوت بر دقیقه) به داخل ماشین وجود داشته باشد.

(1) در صورتی که ماشین خشکشوئی فاقد سیستم تخلیه هوا باشد باید یک هود بالای در بارگیری ماشین نصب شود. میزان هوای تخلیه شده از این هود باید دست کم 0/5 متر مکعب در ثانیه برای هر متر مربع سطح (100 فوت مکعب بر دقیقه برای هر فوت مربع سطح) در بارگیری ماشین باشد.

5-2-5-14 تخلیۀ هوای ماشین رخت خشک کن

الف) هوای این ماشین باید با رعایت دستورالعمل کارخانه سازنده تخلیه شود.

ب) سیستم تخلیه هوای این ماشین باید از هر سیستم تخلیۀ هوای دیگر ساختمان جدا و مستقل باشد و بتواند هوای خروجی از ماشین را به خارج از ساختمان منتقل کند. موتور هواکش این سیستم باید در خارج از مسیر جریان هوا نصب شود.

پ) کانال تخلیه هوا باید از ورق فولادی،گالوانیزه ورق فولادی زنگ‌ناپذیر یا ورق آلومینیومی ساخته شود. سطوح داخلی کانال باید کاملاً صاف باشد و در زیر قطعات قائم آن، دریچه بازدید تعبیه شود.

(1) کانال تخلیه هوای خروجی ساختمان باید مجهز به دمپر جلوگیری از جریان معکوس باشد.

(2) دهانۀ خروجی هوا از کانال تخلیه نباید توری داشته باشد.

(3) نصب دمپر آتش، دمپر دود و هر دمپر دیگر، که ممکن است سبب قطع جریان هوا شود، در کانال تخلیه مکانیکی هوا مجاز نیست.

(4) فاصله کانال تخلیه هوا از مواد سوختنی باید دست کم 150 میلی‌متر (6 اینچ) باشد.

ت) اگر مقدار تخلیه هوای ماشین رخت خشک کن بیش از 100 لیتر در ثانیه (200 فوت مکعب در دقیقه) باشد باید برای آن هوای ورودی پیش‌بینی شود. اگر ماشین در اتاق یا محفظه بست‌های قرار داشته باشد، باید روی در یا دیوار اتاق یا محفظه بسته،دریچه ورودی هوا به اندازه دست کم 65،000 میلی‌متر مربع (100 اینچ مربع)، تعبیه شود.

6-2-5-14 فضای نگهداری باتری

الف) فضای نگهداری و شارژ باتریهای سربی اسیدی اتمسفریک، نیکل کادمیوم اتمسفریک و سربی اسیدی بسته مجهز به شیر اطمینان، یا باید دارای سیستم تخلیه هوای مکانیکی خودکار باشد، تا در بدترین شرایط شارژ سریع و همزمان همۀ باتریها، از غلظت بیش از یک درصد گاز ئیدروژن در کل حجم فضا، جلوگیری کند؛ و یا باید دارای سیستم تخلیه هوای پیوسته، به میزان دست کم 5 لیتر در ثانیه بر متر مربع (یک فوت مکعب در دقیقه فوت مربع) مساحت کف فضا باشد.

(1) در فضای نگهداری باتریهای از نوع یون لیتیوم، ایجاد سیستم تخلیه مکانیکی هوا الزامی نیست.

7-2-5-14 هوای پارکینگ عمومی بسته باید به میزان مقرر شده در «(14-4) تعویض هوا» به طور مکانیکی تخلیه گردد.

8-2-5-14 هوای فضاهایی مانند رختکن، توالت حمام و محل کشیدن سیگار باید به میزان مقرر شده در «(14-4) تعویض هوا» به طور مکانیکی تخلیه گردد.

3-5-14 تخلیه هوای مراکز تولید و نگهداری مواد خطرزا

1-3-5-14 کلیات

الف) فضاهایی از ساختمان که محل نصب دستگاه‌هایی است که کارکرد عادی آن‌ها سبب تولید گازهای خطرناک قابل اشتعال، قابل انفجار و یا سمی می‌شود، و نیز فضاهایی که در آن‌ها مواد خطرزای مشابه نگهداری می‌شود، باید مجهز به سیستم تخلیه هوای مکانیکی برای خروج این گازها باشند.

ب) سیستم تخلیۀ این فضاها باید مستقل و جدا از هر سیستم تخلیه هوای دیگر فضاهای ساختمان باشد.

(1) برای چند گاز مختلف که با هم سازگار نیستند، نباید سیستم تخلیه هوای مشترک پیش‌بینی کرد.

پ) هوای آلوده به گازهای قابل اشتعال یا انفجار، سمی و ذرات رادیواکتیو نباید به فضاهای ساختمان بازگردانی شود.

ت) سیستم تخلیه هوای این فضاها باید مجهز به دستگاه ذخیره باشد تا در صورت از کار افتادن دستگاه اصلی، دستگاه ذخیره به طور خودکار فعال و وارد مدار شود.

ث) فشار نسبی این فضاها نسبت به فضاهای دیگر ساختمان، باید منفی باشد.

ج) سیستم تخلیه هوا باید مانع افزایش غلظت مواد قابل اشتعال به بیش از 25 درصد کمینه غلظت اشتعال این گازها در هوا شود.

چ) تخلیه هوا باید به میزانی باشد که از افزایش غلظت گازهای خطرزا و سمی تا حد خطرناک جلوگیری کند. میزان تخلیه هوا نباید از 5 لیتر در ثانیه بر متر مربع (یک فوت مکعب در دقیقه بر فوت مربع) سطح زیر بنای فضا و کل مقدار تخلیه هوا نباید از 75 لیتر در ثانیه (160 فوت مکعب در دقیقه)، کمتر باشد.

ح) اگر گازهای منتشر در این فضاها از هوا سنگین‌تر باشد، دهانه ورود هوای آلوده به سیستم تخلیه باید در ارتفاع حداکثر 300 میلی‌متر (12 اینچ )بالاتر از کف قرار گیرد.

(1) اگر گازهای منتشر در این فضاها از هوا سبکتر باشد، دهانه ورود هوای آلوده به سیستم تخلیه باید حداکثر 300 میلی‌متر (12 اینچ) زیر بالاترین قسمت سقف فضا قرار گیرد.

(2) دریچه‌های ورود و تخلیه هوا باید چنان تعبیه شود که در همه قسمت‌های فضا هوای مناسب جریان یابد و از تراکم گازهای خطرزا در یک نقطه جلوگیری شود.

خ) هرگونه فعالیت که سبب تولید یا متصاعد شدن گازهای سمی است باید در داخل محفظه بسته مخصوص (هود) مجهز به سیستم تخلیه مکانیکیف انجام گیرد.

(1) در سطح دریچه کنترل و دسترسی هود سرعت هوا باید دست کم یک متر بر ثانیه باشد.

(2) فضایی که هود در آن جای دارد باید مجهز به سیستم تعویض هوای جداگانه باشد. سیستم تخلیه هوای هود نباید به جای سیستم تعویض هوای آن فضا منظور شود.

(3) هوای سمی تخلیه شده از هود پیش از تخلیه در هوای آزاد خارج از ساختمان باید با سیستم مناسبی خنثی‌سازی و در حد پذیرفتنی و مورد تأیید، خطر زدایی شود.

2-3-5-14 الزامات طراحی ساخت و نصب کانال تخلیه هوا

الف) سیستم تخلیه هوا برای خارج کردن گازها و بخارهای خطرزا از فضاهای ساختمان، را می‌توان با روش افت فشار یکسان یا روش سرعت ثابت طراحی کرد. سیستم تخلیه هوای حاوی ذرات معلق باید، با روش سرعت ثابت و سرعت لازم برای حمل ذرات طراحی شود.

(1) سیستم کانال‌کشی تخلیۀ هوای حاوی مواد قابل انفجار یا مواد رادیواکتیو باید، با اندازه‌گذاری مناسب کانال‌ها، متعادل شود. برای این منظور نباید از وسایلی مانند نصب دمپر که افت فشار موضعی ایجاد می‌کند، استفاده کرد.

(2) در تخلیه دیگر گازها، می‌توان از دمپرهای تنظیم برای ایجاد تعادل فشار در کانال استفاده کرد، با این شرط که مجهز به سیستم کنترل حداقل باز بودن دمپر باشد، تا در هر حال کمترین جریان هوای مورد نیاز یا کمترین سرعت لازم جریان هوا تأمین و از بسته شدن کامل دمپر، جلوگیری شود.

ب) در صورت عبور کانال تخلیه گازهای خطرزا از سقف، کف یا دیوار آتش و ادامه کانال در منطقه آتش دیگر، کانال هوا تا محل خروج از ساختمان باید درون محفظه بسته قرار گیرد.

(1) مقاومت آتش جدارهای محفظه بسته باید برابر مقاومت جدارهای منطقه آتش و دست کم یک ساعت باشد.

(2) در کانال سیستم تخلیه گازهای خطرزا نصب دمپر آتش مجاز نیست.

پ) کانال تخلیه گازهای خطرزا باید از ورق فولادی گالوانیزه ساخته شود. ضخامت ورق کانال باید دست کم مطابق جدول (14-5-3-2)"پ" باشد.

جدول (14-5-3-2) "پ": کمینه ضخامت ورق کانال تخلیه گازهای خطرزا

1 میلی‌متر = 0/0394 اینچ

(1) اگر مواد موجود در هوای تخلیه، روی کانال ساخته شده از ورق فولای گالوانیزه اثر زیان‌آور داشته باشد، می‌توان با تایید مهندس ناظر، کانال را از جنس مناسب و مورد تأیید دیگری ساخت.

(2) فاصله کانال از مواد سوختنی باید دست کم 300 میلی‌متر (12 اینچ) باشد.

ت) بست و آویزهای کانال باید از جنس نسوختنی باشد و فاصله بین دو بست یا دو آویز مجاور باید حداکثر 3 متر باشد.

4-5-14 موتور و هواکش

1-4-5-14 کلیات

الف) هواکش و موتور آن باید برای جریان تخلیه هوای مورد نیاز مناسب باشد.

(1) موتور هواکش فضایی که در آن ذرات گردو غبار و گازهای قابل اشتعال وجود دارد باید از نوع مناسب برای این فضا انتخاب شود و دارای تائیدیه از یک موسسه دارای صلاحیت قانونی باشد.

ب) سیستم تخلیۀ ذرات و گازهای قابل اشتعال باید مجهز به کلید کنترل دستی باشد که دور از موتور و هواکش و در محل مورد تأیید نصب شود، تا بتوان هواکش را با آن خاموش کرد.

پ) در فضایی که دستگاه‌های برقی در آن، گاز دود و ذرات قابل اشتعال یا انفجار تولید می‌کنند، مدار الکتریکی دستگاه‌ها باید با سیستم تخلیه هوا مرتبط و هم بند باشد، چنان که همزمان با روشن شدن دستگاه‌ها، سیستم تخلیه هوا نیز به کارافتد.

(1) موتور هواکش این فضاها باید در خارج از مسیر جریان تخلیه هوا قرار گیرد و یا دارای پوشش محافظ و مورد تأیید باشد.

(2) موتور هواکش باید برای بازدید و تعمیر، قابل دسترسی باشد.

2-4-5-14 ساخت هواکش

الف) قطعات و اجزای هواکش که با گازها دود و ذرات قابل اشتعال یا انفجار تماس دارند، باید از جنس غیرفلزی یا ضد جرقه باشند، یا محفظه هواکش با مصالحی از این جنس ساخته شده یا روکشهایی از این مصالح داشته باشد.

(1) اگر اندازه و نوع ذرات گذرنده از هواکش احتمالاً باعث تولید جرقه شود، جنس پره‌های هواکش و بدنۀ آن باید از نوع ضد جرقه انتخاب شود.

(2) یاتاقان هواکش انتخاب شده برای شرایط ضد جرقه نباید در مسیر جریان تخلیه مکانیکی هوا قرار گیرد و قطعات آن باید اتصال زمین داشته باشند.

ب) در فضاهایی مانند چوب بری و نجاری، اگر احتمال گیر کردن ذرات معلق در هوا در میان پره‌های هواکش وجود داشته باشد، هواکش باید از نوع "پره – شعاعی" یا "لوله – محوری" انتخاب شود.

پ) جنس هواکشی که برای انتقال هوای حاوی مواد خورنده به کار می‌رود باید، در برابر اثر این مواد مقاوم یا دارای پوشش مقاوم باشد.

5-5-14 تخلیه هوای آشپزخانه خانگی

1-5-5-14 در آشپزخانه واحد مسکونی که دستگاه‌های پخت و پز خانگی در آن نصب می‌شود، هوا باید طبق الزامات مندرج در «( 14-4) تعویض هوا» تعویض گردد.

الف) کانال‌های تخلیه هوای آشپزخانه خانگی باید از جنس فولادی گالوانیزه، فولادی زنگ‌ناپذیر، آلومینیومی یا مسی باشد.

(1) سطح داخلی کانال تخلیه هوا باید کاملاً صاف و درزهای کانال هوابند باشد.

(2) در دهانه خروج هوا از کانال باید دمپر جلوگیری از جریان معکوس هوا نصب شود.

(3) سیستم تخلیه هوای آشپزخانه‌های خانگی باید مستقل از سایر سیستم‌های تخلیه هوای ساختمان باشد.

ب) بر روی دستگاه‌های پخت و پز خانگی نصب هود الزامی نیست، مگر آنکه از این دستگاه‌ها برای مقاصد تجاری استفاده شود.

پ) کانال تخلیۀ هوای آشپزخانه خانگی باید طبق الزامات مندرج در «(14-6) کانال‌کشی» طراحی، ساخته و نصب شود.

2-5-5-14 در صورتیکه برای تخلیه هوای چندین آشپزخانه در. یک ساختمان چند طبقه از سیستم تخلیه هوای مشترک استفاده شود، باید طراحی و نصب سیستم تخلیه هوا با رعایت نکات زیر صورت پذیرد:

(1) کانال اصلی تخلیه هوا باید درون یک شفت ساختمانی با جدارهای مقاوم در برابر آتش اجرا شود.

(2) در کانال تخلیه نباید دمپر به جز دمپر جلوگیری از برگشت جریان در کانال خروجی از هواکش اصلی نصب شود.

(3) کانال اصلی نصب شده در شفت باید از ورق فولادی با ضخامت دست کم 0/6 میلی‌متر (0/0236 اینچ) ساخته شود.

(4) کانال اصلی تخلیه هوا باید بدون دو خم طراحی و اجرا شود.

(5) موتور هواکش باید خارج از مسیر جریان تخلیه هوا قرار گیرد.

(6) هواکش تخلیه باید به صورت مداوم روشن باشد و به یک سیستم برق اضطراری پشتیبان متصل باشد.

(7) وضعیت کارکرد هواکش تخلیه باید در اتاق نگهبانی یا اتاق مسؤل نگهداری ساختمان و یا فضای عمومی توسط یک سیگنال دیداری یا شنیداری مشخص شود.

(8) در دهانه خروجی هوا نباید توری نصب شود.

(9) سیستم تخلیه هوای مشترک آشپزخانه‌ها باید مستقل از سایر سیستم‌های تخلیه هوای ساختمان باشد.

6-5-14 تخلیه هوای آشپزخانه تجاری

1-6-5-14 کلیات

الف) سیستم تخلیه هوا و هودهای تجهیزات پخت و پز آشپزخانه تجاری باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات، طراحی، ساخته و نصب شود.

(1) تا آنجا که به تعویض هوای آشپزخانه ساخت و نصب کانال‌های هوا و سیستم تخلیه هوای آن مربوط می‌شود، الزامات مندرج در «(14-4) تعویض هوا» و «(14-6) کانال‌کشی» نیز باید مراعات شود.

ب) برای تخلیه هوای گرم همراه با بخار آب، روغن دود و گازهای دیگر بالای دستگاه پخت و پز تجاری باید هود نصب شود.

(1) نصب هود برای دستگاه پخت و پز تجاری که در واحدهای مسکونی نصب می‌شود و برای مقاصد تجاری به کار نمی‌رود، الزامی نیست.

(2) برای لوازم پخت و پز برقی کمکی مانند میکروفر، گرمخانه، نان برشته کن، تخم مرغ پز، سماور تهیه چای و قهوه، نصب هود ضروری نیست. بخار آب و گرمای افزوده این دستگاه‌ها به محیط، به وسیله سیستم معمولی تعویض هوا، از فضای آشپزخانه خارج می‌شود.

(3) اگر دستگاه پخت و پز خانگی برای مقاصد تجاری به کار رود، باید به هود مجهز شود.

2-6-5-14 طراحی، ساخت و نصب هود

الف) کلیات

(1) هود باید به گونه‌ای طراحی، ساخته و نصب شود که بخار آب، چربی، دود، بو و دیگر گازهای حاصل از آشپزی به طور مؤثر، به داخل آن هدایت شود.

(2) بر روی آن دسته از دستگاه‌های پخت و پز که روغن و دود متصاعد می‌کنند، باید هود نوع I نصب شود.

(3) بر روی دستگاه‌هایی که فقط بخار آب و گرما منتشر می‌کنند، باید هود نوع II نصب شود.

(4) در هر جا هود نوع II لازم است، می‌توان به جای آن از هود نوع I استفاده کرد، ولی به جای هود نوع I نباید هود نوع II به کار برد.

(5) هود نوع I باید مجهز به فیلتر روغن باشد.

ب) ظرفیت تخلیه هوای هود

(1) برحسب نوع دستگاه پخت و پز، مقدار تخلیه هوای هودهای سه طرفه و چهار طرفه، باید دست کم برابر مقادیر جدول (14-5-6-2) "ب" باشد.

(2) در صورتی که دستگاه پخت و پز از نوع برقی باشد، مقدار تخلیه هوای هود را می‌توان تا 80 درصد مقادیر داده شده در جدول (14-5-6-2) "ب" کاهش داد.

جدول (14-5-6-2) "ب": کمینه مقدار تخلیه هوای هودهای آشپزخانه

پ) ساخت هود

(1) بدنه هود نوع I باید از ورق فولادی زنگ‌ناپذیر، با ضخامت دست کم 1 میلی‌متر (0/0394 اینچ) ساخته شود بدنۀ هود نوع II باید از ورق فولادی زنگ‌ناپذیر به ضخامت دست کم 0/6 میلی‌متر (0/0220 اینچ) و یا ورق آلومینیم به ضخامت دست کم 1 میلی‌متر (0/0394 اینچ) ساخته شود.

(2) هود باید چنان طراحی و ساخته شود که همه سطوح و اجزای داخلی و خارجی آن دسترس‌پذیر باشد و به آسانی تمیز شود.

(3) اجزای هود نوع I باید به ترتیبی اتصال یابد که سطح داخلی هود کاملاً صاف باشد و جز نقاطی که برای جمع شدن روغن پیش‌بینی شده است، درجایی از آن چربی و روغن جمع نشود.

اجزای هود نوع I باید با روش جوش‌کاری یا لحیم‌کاری پیوسته اتصال یابد.

(4) اجزای هود نوع II باید با روش‌های معمولی، به ترتیبی که در «(14-6) کانال‌کشی» مقرر شده، به هم متصل شود، سطح داخلی هود باید کاملاً صاف و تمیزکردنی باشد.

(5) در هود نوع I، باید مسیری مخصوص هدایت روغن در زیر فیلترهای روغن و در قسمت پایین هود تعبیه شود. قطرات روغن که زیر فیلترهای روغن جمع می‌شود باید، با لوله مسی به یک ظرف مخصوص روغن که زیر هود قرار میگیرد، هدایت شود. ظرف جمع‌آوری روغن باید دسترس‌پذیر و به آسانی قابل تمیز کردن باشد.

(6) سطح افقی زیر هود، که محل ورود هوای گرم، بخار آب، دود و روغن است باید، روی دستگاه پخت را کاملاً بپوشاند و از هر طرف دست کم 150 میلی‌متر (6 اینچ) خارج از سطح دستگاه ادامه یابد، مگر در مواردی که دستگاه پخت و پز کاملاً کنار دیوار قرار داشته باشد که در این حالت یک طرف سطح زیرین هود به دیوار میچسبد.

(7) دهانه‌های خروج هوا از هود باید به ترتیبی به کانال تخلیه هوا متصل شود که هوا به طور یکنواخت در تمام نقاط درون هود جریان یابد. برای این کار لازم است برای هر 3 متر (10 فوت) طول هود، دست کم یک دهانه خروج هوا در نظر گرفته شود.

(8) هود نوع I باید به فیلتر روغن مجهز باشد باشد و تمام هوای خروجی از هود از فیلتر عبور نماید. فیلترهای روغن باید در داخل هود به ترتیبی قرار گیرند که بتوان آن‌ها را بدون استفاده از ابزار، به آسانی بیرون آورد و بعد از شستن و تمیز کردن، دوباره در جای خود نصب کرد. زاویه سطح فیلتر با صفحه افق باید دست کم 45 درجه باشد. فیلتر باید بر طبق یکی از استانداردهای معتبر ساخته شده باشد و نام و علامت تجاری کارخانه سازنده و استاندارد ساخت آن به صورت برجسته یا با مهر پاک نشدنی، روی آن نقش شده باشد.

(9) فیلتر روغن باید مطابق استاندارد UL 1046 یا استانداردهای معتبر دیگر ساخته شود.

(10) فیلتر روغن باید به ترتیبی در داخل هود نصب شود که احتمال چکیدن قطرات روغن یا بخار آب تقطیر شده، روی سطوح پخت یا مواد غذایی نباشد. فیلتر روغن در داخل هود باید در جایی نصب شود که قطرات روغن را به مسیرهای جمع شدن آن که در زیر هود تعبیه شده است هدایت کند.

(11) فیلتر روغن باید به ترتیبی در داخل هود نصب شود که فاصله قائم لبه زیرین آن، از سطح افقی رویه دستگاه پخت، دست کم برابر ارقام زیر باشد:

• دستگاه پخت بدون شعله باز، 200 میلی‌متر (8 اینچ)؛
• دستگاه پخت با شعله باز، 600 میلی‌متر (24 اینچ)؛
• دستگاه کباب پز، 1100 میلی‌متر (44 اینچ).

(12) شمار فیلترها و سطح کل آن‌ها باید طوری انتخاب شود که سرعت عبور هوا از فیلتر، از میزانی که سازنده فیلتر تعیین کرده است، بیشتر نباشد. این سرعت نباید در هر حال از 3 متر برثانیه (600 فوت در دقیقه) تجاوز کند.

ت) نصب هود

(1) هود باید با آویزها و بست‌های مناسب از مواد نسوختنی بالای دستگاه پخت نصب شود و به ترتیبی که در «(14-5-6-2) "پ" ساخت «هود» توضیح داده شده است، روی دستگاه پخت را کاملاً بپوشاند.

(2) آویزها و بست‌های هود باید کاملاً مطمئن به اجزای ساختمان متصل شده و تحمل بارهای افقی و قائم وارده (از جمله نیروهای ناشی از زلزله) را داشته باشند.

(3) پیچ و مهره‌ها و میخ پرچهای اتصال باید در برابر خوردگی و رطوبت مقاوم باشند. پیچ و مهره‌ها و دیگر وسایل اتصال آویز و بست به بدنه هود، نباید از جدار هود عبور کنند. اتصال‌ها نیز نباید هیچ سوراخی در بدنه هود ایجاد کند.

(4) هود نوع I باید به ترتیبی نصب شود که فاصله لبه خارجی آن از نزدیکترین مصالح سوختنی دست کم 450 میلی‌متر (18 اینچ) باشد.

(5) فاصله قائم سطح زیرین هود از روی دستگاه پخت و پز نباید بیشتر از 1200 میلی‌متر (48 اینچ) باشد.

(6) کانال تخلیه هود نوع I باید با لحیم‌کاری، جوش‌کاری پیوسته و یا با استفاده از فلنج، واشر مقاوم تا دمای 816 درجه سلسیوس (1500 درجه فارنهایت) و پیچ و مهره، و به صورت کاملاً آب بند و گازبند به هود متصل شود.

3-6-5-14 تأمین هوای هود

الف) هوای مورد نیاز هود در مدت زمان کار آن باید تأمین شود.

(1) هوای مورد نیاز هود ممکن است با روش طبیعی یا مکانیکی تأمین گردد.

(2) اگر در آشپزخانه به جز هود دستگاه‌های دیگری که دودکش یا تخلیه هوای مکانیکی دارند نصب شده است، هوای جانشین که به آشپزخانه وارد می‌شود، باید به مقداری و به گونه‌ای توزیع شود که فشار منفی ناشی از کارکرد هودها اثر نامطلوب روی تخلیه هوای دستگاه‌های دیگر نگذارد.

(3) اگر سیستم تأمین هوای جانشین برای هودهای آشپزخانه از نوع مکانیکی است، مدار برقی این سیستم و سیستم تخلیه هوای هودها باید به هم مرتبط و همبند،باشد، چنان که با روشن یا خاموش کردن یکی دیگری هم روشن یا خاموش شود.

(4) در صورتی که تمام یا بخشی از هوای مورد نیاز هودهای آشپزخانه از طریق سیستم تعویض هوای آشپزخانه تأمین گردد توزیع هوا باید به صورتی باشد که از اتصال کوتاه بین جریان هوای ورودی و جریان تخلیه هوای هودها، جلوگیری شود.

(5) توزیع هوای جانشین برای هودهای آشپزخانه باید به گونه‌ای باشد که در جریان تخلیه هوای هودها اختلال ایجاد نکند.

ب) مقدار هوای جانشین که وارد آشپزخانه می‌شود، باید تقریباً برابر با مقدار تخلیه هوای هودها باشد.

(1) اگر سیستم تعویض هوای آشپزخانه ایجاب کند که فشار داخلی آن نسبت به فضاهای مجاور منفی باشد، می‌توان مقدار هوای جانشین را به نسبت نیاز، به کمتر از مقدار تخلیه هوای هودها کاهش داد.

پ) رساندن هوای بیرون به فضای آشپزخانه به عنوان هوای جبرانی، باید با رعایت الزامات مندرج در « (14-4) تعویض هوا » انجام شود.

4-6-5-14 کانال‌کشی تخلیه هوای هودها

الف) کلیات

(1) الزامات مندرج در «(14-6) کانال‌کشی» با رعایت ویژگی‌های بیان شده در این فصل، در این بخش از مقررات نیز معتبر است.

(2) هود آشپزخانه نوع I باید دارای سیستم کانال‌کشی و تخلیه هوای جدا و مستقل باشد، مگر در شرایطی که در ردیف «(14-5-6-4) "الف" (4)» آمده است.

(3) هود آشپزخانه نوع I با هود آشپزخانه نوع II نباید کانال تخلیه هوای مشترک داشته باشد.

(4) دو یا چند هود آشپزخانه نوع I به شرطی که در یک طبقه ساختمان و در یک فضا یا دو فضای مجاور و مرتبط باشند و کانال ارتباطی بین هودها نیز از دیوار آتش عبور نکند، مجازند که کانال تخلیه هوای مشترک داشته باشند.

ب) ساخت کانال

(1) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید از ورق فولادی با ضخامت دست کم 1/5 میلی‌متر (0/0575 اینچ) و یا از ورق فولادی زنگ‌ناپذیر با ضخامت دست کم 1/25 میلی‌متر (0/0450 اینچ)، ساخته شود.

(2) سطوح داخلی کانال تخلیه هوای هود نوع I باید چنان ساخته شود که، جز نقاطی که برای جمع شدن روغن پیش‌بینی شده است، در هیچ نقطه آن امکان جمع شدن روغن و چربی نباشد.

(3) اجزای کانال تخلیه هوای هود نوع I باید با روش لحیم‌کاری یا جوش‌کاری پیوسته اتصال یابد و اتصال‌های عرضی و طولی آن هوابند و گازبند باشد. لوازم اتصال مانند پیچ و میخ پرچ، نباید از جدار کانال به داخل آن عبور کند.

(4) در صورتی که کانال هوای جبرانی به هود متصل شود، کانال باید از جنس نسوختنی باشد.

(5) هرگاه کانال هوا یا عایق آن کمتر از 45 سانتی‌متر (18 اینچ) با بدنه هود فاصله داشته باشد کانال و عایق باید از جنس نسوختنی باشد.

(6) کانال‌هایی که در معرض هوای آزاد یا مواد خورنده قرار میگیرند، باید با پوشش مناسب در برابر خوردگی حفاظت شوند.

(7) سطوح خارجی کانال‌های تخلیه هوای هود باید به طور کامل بوسیله عایق گرمایی با روکش نسوختنی با قابلیت هدایت گرمایی حداکثر 0/034W/m.K و به ضخامت 50 میلی‌متر (2 اینچ) پوشانده شود.

(8) کانال تخلیه هوای هود نوع II باید طبق الزامات مندرج در «(14-6) کانال‌کشی» ساخته شود.

پ) نصب کانال

(1) کانال‌های تخلیه هوای هود نوع I باید به نحوی نصب شوند که روغن و چربی راه یافته به داخل کانال به نقاطی که برای جمع شدن آن‌ها پیش‌بینی شده است، هدایت شود. کانال‌های افقی باید دست کم دو درصد به سمت نقاط تخلیۀ روغن شیب داشته باشند. اگر طول کانال افقی بیش از 23 متر (75 فوت) است، شیب این کانال باید 8 درصد باشد.

(2) در زیر هر قطعه قائم کانال، باید دهانه‌های خروج روغن که به لوله مسی مخصوص انتقال روغن تا ظرف جمع شدن روغن اتصال‌پذیر باشد، تعبیه شود. ظرف جمع شدن روغن باید در نقطه‌ای دسترس‌پذیر نصب شود تا به آسانی بتوان آن را تخلیه و تمیز کرد.

(3) برای بازدید و تمیز کردن ادواری سطوح داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I و بخش‌هایی از آن که از راه هود یا دهانه‌های تخلیه هوا دسترس‌پذیر نیست، باید زیر سطوح جانبی کانال دریچه‌های بازدید تعبیه شود. این دریچه‌ها باید از جنس کانال ساخته شود و با چفت و بست روش مورد تأیید دیگر، به طور مطمئن بسته شود وسایل اتصال دریچه نباید از جدارهای کانال به داخل آن عبور کند. فاصله دریچه‌های بازدید در کانال افقی نباید بیشتر از 6 متر (20 فوت) و از زانوهای با زاویه بیش از 45 درجه بیش از 3 متر (10 فوت) باشد. اندازه دهانه بازشو دریچه بازدید باید دست کم 300×300 میلی‌متر (12×12 اینچ) باشد واشر آب‌بندی دریچه بازدید باید در برابر دمای 816 درجه سلسیوس ( 1500 درجه فارنهایت) مقاوم باشد.

(4) در صورتی که کانال تخلیه هوای هود نوع I از سقف، کف یا دیوار آتش عبور کند و وارد منطقه آتش دیگری شود، ادامۀ کانال در منطقه دیگر آتش، تا محل خروج کانال از ساختمان باید درون محفظه بسته با جدارهای مقاوم در برابر آتش، قرار گیرد. مقاومت جدارهای محفظه در برابر آتش باید برابر مقاومت جدارهای منطقه آتش که محفظه بسته در آن قرار دارد، باشد و دست کم بتواند یک ساعت در برابر آتش مقاومت کند هیچ تأسیسات دیگر مانند کانال هوا لوله یا کابل برق نباید از درون این محفظه بسته عبور کند. محل ورود کانال تخلیه به محفظه بسته باید کاملاً درزبند شود و انتهای محفظه، در محل خروج کانال از آن، باید با پوشش مناسبی به هوای آزاد مربوط شود. اگر درون محفظه بسته، کانال تخلیه هوای هود دارای دریچه بازدید باشد، باید در جدار محفظه مقابل دریچه بازدید کانال، دریچه دسترسی با مقاومتی برابر مقاومت جدارهای محفظه بسته در برابر آتش، نصب شود.

(5) هیچ مانع یا زایده‌ای که جریان تخلیه هوای هود را مختل کند، نباید درون کانال تخلیه هوای هود قرار گیرد. نصب هیچ نوع دمپر از جمله دمپر آتش، در داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I مجاز نیست.

(6) بست و آویز کانال‌های تخلیه هوای هود باید از مصالح نسوختنی باشد. بست‌ها و آویزها باید با توجه به حداکثر بار وارده، شامل وزن کانال و اجزای آن و نیروهای ناشی از زلزله و موارد مشابه، انتخاب و به طور محکم و مطمئن به اجزای ساختمان متصل شوند. پیچها و میخ پرچها و دیگر وسایل اتصال مکانیکی نباید از جدارهای کانال به داخل آن وارد شوند.

(7) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید دست کم 450 میلی‌متر (18 اینچ) با مصالح سوختنی و 75 میلی‌متر (3 اینچ) با مصالح نسوختنی فاصله داشته باشد.

(8) سرعت جریان هوا در داخل کانال تخلیه هوای هود نوع I، نباید کمتر از 2/5 متر بر ثانیه (500 فوت در دقیقه) باشد.

(9) کانال تخلیه هوای هود نوع II باید طبق الزامات مندرج در «(14-6-4) نصب کانال هوا» نصب شود.

5-6-5-14 آزمایش نشت کانال تخلیه هوای هود نوع I

الف) کانال تخلیه هوای هود نوع I باید، پیش از استفاده و نصب در مکان‌هایی که در آن‌ها امکان بازدید اطراف کانال به طور کامل وجود ندارد، و نیز پیش از پوشاندن قسمت‌هایی از کانال که پشت مصالح ساختمانی پنهان می‌شود، از نظر نشت آزمایش شود.

(1) پیش از آزمایش نشت، اتصالات کانال نباید با عایق، رنگ و یا اجزای ساختمان پوشانده شود.

(2) هنگام آزمایش نشت، همۀ اتصالات کانال باید آشکار و قابل بازرسی باشد.

(3) آزمایش نشت کانال ممکن است قسمت به قسمت انجام شود، ولی هیچ یک از اتصالات نباید بدون آزمایش نشت باقی بماند.

(4) آزمایش نشت می‌تواند با عبور دادن یک لامپ روشن دست کم 100 وات، از داخل کانال تخلیه هوا و بررسی تمام سطوح و اتصالات آن از بیرون، انجام شود. در صورت مشاهده نفوذ نور از داخل به بیرون کانالف محل نشت باید گرفته شود.

(5) برای اطمینان از درزبندی کامل سیستم کانال‌کشی، استفاده از روش‌های دیگر آزمایش نشت، در صورت تأیید مجاز است.

6-6-5-14 هواکش

الف) تخلیه هوای هودهای نوع I و II باید به کمک هواکش با موتور برقی انجام شود.

(1) هواکش باید ظرفیت و فشار مورد نیاز هود و سیستم کانال‌کشی مربوط به آن را داشته باشد.

(2) هواکش باید در خارج از هود و در انتهای سیستم کانال‌کشی آن قرار گیرد و هوای آلوده را مستقیماً به فضای خارج از ساختمان منتقل کند.

ب) موتور برقی هواکش هود نوع I باید در خارج از مسیر جریان هوای تخلیه قرار گیرد.

(1) هواکش و موتور برقی آن باید در مکانی و به ترتیبی نصب شود که دسترسی به آن آسان باشد و بازدید سرویس و نگهداری آن به سهولت انجام گیرد.

پ) اگر هواکش هود نوع I چنان نصب شده است که تراکم روغن و چربی در آن احتمال دارد، باید کف محفظه آن مجرایی تعبیه شود تا روغن از آن تخلیه و در ظرف مخصوص، که برای این منظور نصب شده است، جمع گردد.

(1) هواکش باید طوری نصب شود که فاصلۀ آن با مواد سوختنی دست کم 450 میلی‌متر (18 اینچ) باشد.

ت) برای جلوگیری از انتقال ارتعاش هواکش به کانال تخلیه هوا، باید در محل اتصال، قطعه اتصال انعطاف‌پذیر نصب شود.

(1) جنس قطعه اتصال باید از مواد نسوختنی باشد.

(2) کانال تخلیه هوای هود باید با استفاده از فلنج، واشر مقاوم تا دمای 816 درجه سلسیوس (1500 درجه فارنهایت) و پیچ و مهره، و به صورت کاملاً آب بند و گازبند به هواکش متصل شود.

7-6-5-14 دهانه خروجی سیستم تخلیه هوای هود نوع I

الف) دهانه خروجی هوا از سیستم تخلیۀ هوای هود نوع I باید دست کم یک متر بالاتر از سطح بام و چنان قرار گیرد که هوای آلوده خروجی اثر نامطلوب بر سطوح بام، نمای ساختمان، یا دیگر لوازم و تجهیزات روی بام نداشته باشد.

(1) نصب دهانه خروجی هوا روی دیوارهای خارجی ساختمان به شرطی مجاز است که هوای آلوده خروجی از آن مزاحمت عمومی ایجاد نکند و خطر آتش‌سوزی نداشته باشد. این دهانه خروجی باید از هر بازشو دیگر ساختمان دست کم 3 متر (10 فوت) فاصله داشته باشد.

ب) فاصله افقی دهانه خروجی هوای تخلیه هود نوع I از ساختمان‌های مجاور، محدوده ملک و دهانه‌های ورود هوا به ساختمان‌های پیرامون، دست کم باید 3 متر (10 فوت) باشد.

پ) فاصله قائم دهانه خروجی تخلیه هوا با تراز زمین محوطه مجاور نباید کمتر از 3 متر (10 فوت) باشد.

7-5-14 بازیافت انرژی

1-7-5-14 تاسیسات بازیافت انرژی در سیستم‌های تعویض هوا باید طبق الزامات مندرج در این قسمت طراحی، نصب و بازرسی شود.

الف) سیستم بازیافت انرژی از نوع کانالی باید بر اساس استاندارد UL-1812 باشد.

ب) سیستم بازیافت انرژی از نوع غیرکانالی باید بر اساس استاندارد UL-1815 باشد.

پ) در سیستم‌های زیر نباید از تجهیزات بازیافت انرژی استفاده شود.

(1) سیستم‌های تخلیه هوای مراکز تولید و نگهداری مواد خطر را مندرج در 14-5-3

(2) سیستم‌های تخلیه هوای حاوی بخارات، دود و ذرات قابل اشتعال و ذرات گرد و غبار

(3) سیستم‌های تخلیه هوای هودهای نوع I و II در آشپزخانه‌های تجاری

(4) سیستم‌های تخلیه هوای ماشین رخت خشک کن مندرج در 14-5-2-5

(5) سیستم‌های کنترل دود

ت) مبدل حرارتی و سایر اجزای سیستم بازیافت انرژی باید برای نگهداری، تعمیر و جایگزینی قابل دسترسی باشند.