1-10 الزامات عمومی
1-1-10 هدف و دامنه کاربرد
1-1-1-10 هدف این مبحث تعیین حداقل ضوابط و مقرراتی است که باید در تحلیل، طراحی و اجرای ساختمان‌های فولادی جهت تأمین شرایط ایمنی و امکان بهره‌برداری مناسب مورد استفاده قرار گیرد. این مبحث دارای چهار فصل شامل فصل‌های 10-1 (الزامات عمومی)، 10-2 (الزامات طراحی)، 10-3 (الزامات طراحی لرزه‌ای) و 10-4 (الزامات ساخت، نصب و کنترل) است. هم‌چنین این مبحث دارای 6 پیوست است که پیوست 1 به معرفی استانداردهای معتبر مصالح سازه‌های فولادی مورد تائید این مبحث، پیوست 2 به ضریب طول مؤثر اعضای فشاری، پیوست 3 به تحلیل مرتبه دوم از طریق تحلیل الاستیک مرتبه اول تشدید یافته، پیوست 4 به الزامات اعضای کششی با تسمه لولاشده با خار مغزی یا تسمه سر پهن، پیوست 5 به ضوابط طراحی تیرهای با جان باز و پیوست 6 به حفاظت در برابر آتش می‌پردازد.
2-1-1-10 محدوده کاربرد این مبحث ساختمان‌های فولادی با کاربری‌های مندرج در قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان و آیین‌نامه‌های اجرایی آن است. سازه‌های خاص از قبیل پلهای فولادی، مخازن هوایی و زمینی، دکل‌های مخابراتی و انتقال نیرو و سایر سازه‌های فولادی که برای تحلیل، طراحی و اجرای آنها مقررات و ضوابط ویژه‌ای موردنیاز است، مشمول ضوابط این مبحث نمی‌شوند.
3-1-1-10 همراه با این مبحث باید ضوابط سایر مباحث مقررات ملی ساختمان رعایت شوند.
4-1-1-10 در مواردی که ضوابط این مبحث دارای ابهام یا مسکوت بوده و موضوع با قضاوت صحیح مهندسی یا رجوع به مدارک فنی معتبر باز از ابهام برخوردار است یا مورد اختلاف قرار دارد، پاسخ استعلام از دبیرخانه شورای تدوین مقررات ملی ساختمان ملاک عمل خواهد بود.
2-1-10 مبانی طراحی
در این مبحث مبنای طراحی سازه‌ها، بررسی و کنترل آنها در حالتهای حدی مقاومت و بهره‌برداری با رعایت ملاحظات طراحی خاص هر سازه یا عضو سازه‌ای است.
1-2-1-10 حالتهای حدی
حالتهای حدی به شرایطی اطلاق می‌گردد که اگر تمام یا بخشی از سازه به هر یک از آن حالتها برسند، دیگر قادر به انجام وظایف خود نبوده و قابلیت استفاده را از دست می‌دهند. مطابق این مبحث، پیکربندی، ابعاد و مشخصات اجزای سازه باید چنان باشد که سازه، شامل اجزاء و اتصالات آن، تحت اثر ترکیبات بارگذاری محتمل، به هیچ یک از حالتهای حدی زیر نرسد:
الف) حالتهای حدی مقاومت
حالتهای حدی مقاومت، حالت‌هایی هستند که سازه شامل اعضاء، اجزاء و اتصالات آن پس از رسیدن به آن حالتها، تحت اثر هر یک از ترکیب‌های بارگذاری با وقوع خرابی‌هایی نظیر تسلیم گسیختگی، کمانش و غیره، مقاومت و شکل‌پذیری موردنیاز خود را از دست می‌دهند.
ب) حالتهای حدی بهره‌برداری
حالتهای حدی بهره‌برداری، حالت‌هایی هستند که سازه شامل اعضاء و اتصالات آن، با وقوع آنها نظیر تغییرشکل، لرزش و …، قابلیت نگهداری، شرایط ظاهری، دوام و کارایی خود را از دست می‌دهند و دیگر قادر به انجام وظایف و تأمین آسایش بهره‌برداران نخواهند بود.
2-2-1-10 طراحی براساس حالتهای حدی مقاومت
در طراحی براساس حالتهای حدی مقاومت، به شرح زیر رعایت الزامات بندهای 10-1-2-2-1 الی 10-1-2-2-3 ضروری است:
1-2-2-1-10 مطابق این مبحث، برای تأمین الزامات حالتهای حدی مقاومت، استفاده از روش ضرایب بار و مقاومت (به اختصار LRFD) یا روش مقاومت مجاز (به اختصار ASD) قابل قبول بوده، لیکن در یک سازه فولادی، به‌کارگیری همزمان دو روش مورد اشاره قابل قبول نیست.
در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت (LRFD)، دو دسته ضرایب ایمنی به شرح زیر در تحلیل و طراحی منظور می‌گردد:
الف) ضرایب بار (γ)، که مقدار آنها به میزان عدم اطمینان در برآورد مقدار بارها و ایجاد بحرانی‌ترین شرایط در ترکیبات بارگذاری بستگی دارد، مقدار این ضرایب بار باید مطابق با ترکیبات بارگذاری ارائه شده در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان باشد. این ضرایب اکثراً بزرگتر از یک و ندرت برابر یک یا کوچکتر از یک هستند.
ب) ضرایب کاهش مقاومت (ϕ)، که مقدار آنها با توجه به دقت تئوری‌های مقاومت مصالح مورد استفاده، نوع حالت حدی مقاومت، تغییرات احتمالی مشخصات مصالح و رواداری‌های ابعادی مقطع تعیین می‌گردد. مقادیر ضریب کاهش مقاومت (ϕ) در فصل‌های 10-2 و10-3 این مبحث برای هر عضو، اتصال یا جزء سازه‌ای ارائه شده‌اند. این ضرایب عموماً کوچکتر یا حداکثر مساوی یک هستند.
در طراحی به روش مقاومت مجاز (ASD) نیز دو دسته ضرایب ایمنی به شرح زیر در تحلیل و الطراحی منظور می‌گردد:
الف) ضرایب بار (γ) که از ترکیبات بار معرفی شده در مبحث ششم مقررات ملی ساختمان برای روش طراحی مقاومت مجاز به دست می‌آیند. این ضرایب اکثراً مساوی یک و ندرتاً کوچکتر از یک هستند.
ب) ضرایب اطمینان (Ω) که مقادیر آنها با توجه به عدم قطعیت‌های طراحی، نوع حالت حدی مقاومت و اهمیت عضو، اتصال یا جزء سازه‌ای در فصل‌های 10-2 و10-3 این مبحث معرفی شده است. مقادیر 2 عموماً بین 1.2 تا 2.0 در تغییر هستند.
2-2-2-1-10 در طراحی برای حالتهای حدی مقاومت، حالتهای حدی تسلیم، گسیختگی، کمانش، تشکیل مکانیزم خمیری، ناپایداری و واژگونی باید مورد کنترل قرار گیرند. معیارهای کنترل حالتهای حدی مقاومت، در فصل‌های 10-2 و10-3 این مبحث ارائه شده است. هم‌چنین حالتهای حدی خستگی، ترد شکنی، جداشدگی لایه‌ای، خزش و جمع‌شدگی بتن در مقاطع مختلط، باید مطابق با مراجع معتبر کنترل شوند.
3-2-2-1-10 مقاومت‌های موجود و موردنیاز
در طراحی به روش LRFD منظور از مقاومت موجود همان مقاومت طراحی است که به صورت ϕRn معرفی می‌شود. در طراحی به روش ASD منظور از مقاومت موجود همان مقاومت مجاز است که به صورت Rn/Ω معرفی می‌شود. منظور از مقاومت موردنیاز در واقع همان نیروهای داخلی به دست آمده از تحلیل سازه تحت اثر ترکیبات بارگذاری هر یک از روش‌های طراحی فوق است که در طراحی به روش LRFD با Ru و در طراحی به روش ASD با Ra نشان داده می‌شود.
در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت، طراحی اعضاء، اتصالات و اجزای مختلف سازه باید چنان صورت پذیرد که مقاومت طراحی آنها (ϕRn) بزرگتر یا مساوی مقاومت موردنیاز (Ru) به دست آمده از تحلیل سازه تحت اثر ترکیبات بارگذاری مربوطه، باشد.
| (1-2-1-10) |
در طراحی به روش مقاومت مجاز، طراحی اعضاء، اتصالات و اجزای مختلف سازه‌ای باید چنان صورت گیرد که مقاومت مجاز آنها (Ω/Rn) بزرگتر یا مساوی مقاومت موردنیاز (Ra) به دست آمده از تحلیل سازه تحت اثر ترکیبات بارگذاری مربوطه، باشد.
| (2-2-1-10) |
در روابط فوقRn= مقاومت اسمی که مقادیر آن در فصل‌های 10-2 و10-3 ارائه شده است.
Ru= مقاومت موردنیاز در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت (LRFD)
Ra= مقاومت موردنیاز در طراحی به روش مقاومت مجاز (ASD)
ϕ= ضریب کاهش مقاومت در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت است که مقدار آن برای اعضا، اجزاء و اتصالات، به تفکیک در فصل‌های 10-2 و10-3 این مبحث ارائه شده است.
Ω= ضریب اطمینان در طراحی به روش مقاومت مجاز است که مقدار آن برای اعضا، اجزاء و اتصالات، به تفکیک در فصل‌های 10-2 و10-3 این مبحث ارائه شده است.
ϕRn= مقاومت طراحی در طراحی به روش ضرایب بار و مقاومت
Rn/Ω= مقاومت مجاز در طراحی به روش مقاومت مجاز
3-2-1-10 طراحی براساس حالتهای حدی بهره‌برداری
حالتهای حدی بهره‌برداری نظیر تغییرشکل، ارتعاش، پیش‌خیز و … باید مطابق ضوابط بخش 10-2-10 مورد کنترل قرار گیرند.
4-2-1-10 حفاظت در برابر آتش
مقاومت سازه در برابر آتش باید با پیش‌بینی تمهیدات خاص تأمین شود. در این مورد رعایت ضوابط مبحث سوم مقررات ملی ساختمان و ضوابط پیوست 6 این مبحث الزامی است.
5-2-1-10 ترکیبات بارگذاری
ترکیبات بارگذاری مورد استفاده در طراحی برای حالتهای حدی مقاومت و بهره‌برداری، باید مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان، در انطباق با روش طراحی مورد استفاده در این مبحث باشد. در صورتی که این مبحث به صراحت ترکیبات بارگذاری متفاوتی را برای کنترل حالتهای حدی خاص یا اعضای خاصی در نظر داشته باشد، این ترکیبات بارگذاری در کنار ترکیبات بارگذاری مبحث ششم مقررات ملی ساختمان باید مورد استفاده قرار گیرند.
3-1-10 روش‌های تحلیل سازه
هدف از تحلیل سازه‌ها، تعیین مقاومت موردنیاز یا نیروهای داخلی اعضا، اجزاء و اتصالات مختلف سازه و تعیین تغییرشکل‌ها و تغییرمکان‌های سازه تحت ترکیبات بارگذاری موردنظر به لحاظ مشخصات هندسی و مکانیکی آنها است. در این مبحث روش‌های تحلیل الاستیک با رعایت الزامات بخش 10-2-1 مورد پذیرش هستند.
در مواردی که براساس مبحث ششم مقررات ملی ساختمان ایران از روش‌های غیرالاستیک (غیرخطی مصالح) برای تحلیل سازه در ترکیبات بارگذاری شامل نیروی زلزله استفاده شود، کلیه ضوابط آن مبحث برای سختی، مقاومت و ظرفیت شکل‌پذیری اعضا، اجزاء و اتصالات به همراه در نظر گرفتن آثار مرتبه دوم (P-δ و P-Δ) باید رعایت شود.
برای کنترل معیارهای طراحی در حالتهای حدی بهره‌برداری، تنها استفاده از روش‌های تحلیل الاستیک با رعایت الزامات بخش 10-2-1 مورد پذیرش است.
4-1-10 مصالح فولادی سازه‌ها
1-4-1-10 مصالح قابل به‌کارگیری در سازه‌های فولادی شامل نیم رخها، ورق‌ها، پیچ و مهره‌ها، الکترودها، گل میخ‌ها و مصالح مصرفی جوش‌کاری باید با استانداردهای معتبر مورد قبول این مبحث انطباق داشته باشند. این استانداردها در پیوست 1 این مبحث معرفی شده‌اند. معیارهای پذیرش مصالح باید به شرح زیر مطابق الزامات بندهای (الف) تا (ت) باشد:
الف) ضامن انطباق بر استاندارد، تولید مصالح توسط تولیدکنندگان باصلاحیت، استفاده از مواد اولیه با کیفیت و حاکم بودن سیستم‌های تضمین و کنترل کیفیت بر فرآیندهای تولید است. هم‌چنین محصول باید مستقیماً توسط تولید کننده یا فروشنده رسمی به دست مصرف کننده برسد و دارای گواهینامه انطباق با یکی از استانداردهای پیوست 1 باشد.
ب) با تأمین شرایط بند (الف)، صدور گواهینامه معتبر انطباق با استاندارد، توسط تولید کننده فولاد یا فروشنده رسمی آن با رعایت مشخصات اصلی مطابق با مقادیر جداول 10-1-1، 10-1-2، 10-1-3 و 10-1-4 و نیز رعایت شرایط بخش 10-4-2، برای اقناع ضوابط این مبحث کافی است.
پ) در صورتی که شرایط بند (الف) در مورد ضابطه‌بندی و یکنواختی فرایند تولید و توزیع برقرار باشد، ولی گواهینامه انطباق محصول نه با یکی از استانداردهای معرفی شده درپیوست 1 این مبحث، بلکه با یکی از استانداردهای معتبر دیگر که در پیوست 1 معرفی نشده‌اند، صادر گردد، می‌توان با انجام آزمون‌های معادل‌سازی، آن محصول را با یکی از استانداردهای معرفی شده در پیوست 1 انطباق داد. نحوه معادل‌سازی در بخش 10-4-2 معرفی شده است.
ت) مصالح غیرمنطبق با یکی از استانداردهای پیوست 1 در سازه فولادی قابل استفاده نبوده و باید از حیطه کار خارج گردد.
2-4-1-10 فولادهای سازه‌ای
فولاد سازه‌ای باید دارای مقاومت و شکل‌پذیری مناسب بوده و کاملاً جوش‌پذیر باشد. هم‌چنین در بعضی از کاربردها، فولاد سازه‌ای باید طاقت ضربه‌ای مطلوب داشته و در برابر جداشدگی لایه‌ای مقاوم باشد. حدود کمی هر یک از مشخصه‌های مورداشاره، در صورت نیاز باید در نقشه‌های اجرائی و مدارک فنی طرح معرفی گردیده یا به استانداردی که مشخصه‌های موردنظر را محدود نموده است، ارجاع داده شود.
در این مبحث، مقدار مدول الاستیسیته (ضریب ارتجاعی) مصالح فولادی (E) مساوی مگاپاسکال و مقدار نسبت پواسون مصالح فولادی (ν) مساوی 0.3 در نظر گرفته می‌شود. هم‌چنین مطابق این مبحث، تنش تسلیم مشخصه فولاد سازه‌ای (Fy) نباید از 460 مگاپاسکال بیشتر باشد.
تبصره: کاربرد میله‌ها و کابل‌های بسیار پرمقاومت غیرقابل جوش‌کاری برای عناصر کششی و اتصال به وسیله دندانه شدن و کاربرد مهره یا اتصالات مخصوص فولاد پیش‌تنیدگی و کابل‌های مجاز است. برای مشخصات فولادهای پیش‌تنیدگی و کابل‌ها به استانداردهای EN و ASTM مراجعه شود.
مطابق استانداردهای ISIRI 14262، EN 10025 و ISO 630-2 مصالح فولادی از نظر طاقت نمونه شیار داده شده شار پی به شرح زیر به سه رده JR، 10 و J2 طبقه‌بندی می‌شوند:
الف) ردة JR: به رده‌ای از مصالح فولادی گفته می‌شود که طاقت نمونه شیار داده شده شار پی آن حداقل 27 ژول در دمای +20 درجه سلسیوس باشد. به لحاظ طاقت نمونه شیار داده شده شارپی، شرایط پذیرش این رده آسان‌تر از شرایط پذیرش رده‌های J0 و J2 است.
ب) ردة J0: به رده‌ای از مصالح فولادی گفته می‌شود که طاقت نمونه شیار داده شده شارپی آن حداقل 27 ژول در دمای صفر درجه سلسیوس باشد. به لحاظ طاقت نمونه شیار داده شده شارپی، شرایط پذیرش این رده آسان‌تر از شرایط پذیرش ردة J2 اما سخت‌گیرانه‌تر از شرایط پذیرش رده JR است.
پ) ردة J2: به رده‌ای از مصالح فولادی گفته می‌شود که طاقت نمونه شیار داده شده شار پی آن حداقل 27 ژول در دمای -20 درجه سلسیوس باشد. به لحاظ طاقت نمونه شیار داده شده شارپی، شرایط پذیرش این رده هم از شرایط پذیرش رده JR و هم از شرایط پذیرش رده J0 سخت‌گیرانه‌تر است.
جدول 10-1-1*: نام و مشخصات مکانیکی انواع فولادهای ساختمانی مطابق استانداردهای ISIRI 14262 (جدید ایران)، ISIRI 1600 (قدیم ایران)، EN 10025 (اتحادیه اروپا) و ISO 630-2 (بین‌المللی)
| ** نام ردۀ فولاد مطابق استاندارد جدید ایران، EN و ISO | نام ردۀ فولاد مطابق استاندارد قدیم ایران | ضخامت (mm) | تنش تسلیم مشخصه (Fy) (MPa) | تنش کششی نهایی (MPa) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| – | St-34 | 16≥
40~16 |
205
195 |
330-410 | 28 |
| S235 | St-37 | 16≥
40~16 100~40 |
235
225 215 |
360-510 | 22-26 |
| S275 | St-44 | 16≥
40~16 63~40 80~63 100~80 |
275
265 255 245 235 |
410-560 | 19-23 |
| S355 | St-52 | 16≥
40~16 63~40 80~63 100~80 |
355
345 335 325 315 |
470-630 | 18-22 |
| – | St-50 | 16≥
40~16 63~40 |
295
285 275 |
490-610 | 20 |
| S450 | – | 16≥
40~16 63~40 80~63 100~80 |
450
430 410 390 380 |
550-720 | 17 |
| S460 | – | 16≥
40~16 63~40 80~63 100~80 |
460
440 430 410 400 |
540-730 | 17 |
* در صورت استفاده از رده‌های فولاد این جدول برای شرایط لرزه‌ای، تأمین کلیة الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است.
** برای رده‌های فولاد این جدول، تنش کششی نهایی مشخصه فولاد (Fu) باید برابر حد پایین تنش کششی نهایی در نظر گرفته شود. هم‌چنین در طراحی، برای ضخامت‌های مساوی یا کوچکتر از 40 میلی‌متر می‌توان از کاهش تنش تسلیم مشخصه فولاد (Fy) صرف نظر کرد.
جدول 10-1-2*: نام و مشخصات مکانیکی انواع فولادهای ساختمانی بهبودیافته برای شرایط لرزه‌ای مطابق استانداردهای ISIRI 12065 و ISO 24314
| ** نام ردۀ فولاد مطابق استاندارد جدید ایران، ISIRI 12065 و ISO 24314 | ضخامت (mm) | تنش تسلیم (MPa) | تنش کشش نهایی (MPa) | نسبت تنش تسلیم به تنش کششی نهایی (%) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| S235S | 235-335
235-355 235-355 215-335 |
400-510 | –
85≥ 85≥ 85≥ |
21 | |
| S325S | 325-445
325-445 325-445 295-415 |
490-610 | –
85≥ 85≥ 85≥ |
20 | |
| S345S | 345-450
345-450 345-450 345-450 |
450≤ | 85≥
85≥ 85≥ 85≥ |
19 |
* برای رده‌های S235S و S325S، الزامات لرزه‌ای مصالح مقررشده در فصل 10-3 برای حداکثر نسبت تنش تسلیم به تنش کششی نهایی و حداقل طاقت نمونه شیار داده شده شارپی، مطابق استاندارد این دو رده فولاد تضمین می‌شوند، لیکن رعایت سایر الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است.
برای ردة S345S، در صورت استفاده در سیستم‌های باربر جانبی لرزه‌ای معمولی که از اعضای آنها انتظار رفتار فرا ارتجاعی حداقل می‌رود، الزامات لرزه‌ای مقرر شده در فصل 10-3 برای حداکثر نسبت تنش تسلیم به تنش کششی نهایی و حداقل طاقت نمونه شیار داده شده شارپی، مطابق استاندارد این رده فولاد تضمین می‌شوند، اما رعایت سایر الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است. در صورت استفاده از این رده در سیستم‌های باربر جانبی لرزه‌ای متوسط یا ویژه که از اعضای آنها انتظار رفتار فرا ارتجاعی محدود یا قابل ملاحظه می‌رود، تأمین کلیه الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است.
* برای رده‌های فولاد این جدول، تنش تسلیم مشخصه فولاد (Fy) باید برابر حد پایین تنش تسلیم و تنش کششی نهایی مشخصه فولاد (Fu) باید برابر حد پایین تنش کششی نهایی در نظر گرفته شود.
جدول 10 -1-3 *: نام و مشخصات مکانیکی انواع فولادهای ساختمانی مطابق استاندارد انجمن آزمایش مصالح آمریکا (ASTM)
| ** نام ردۀ فولاد مطابق استاندارد ASTM | ضخامت (mm) | تنش تسلیم (MPa) | تنش کشش نهایی (MPa) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| ASTM A36 | تا 200
بیشتر از 200 |
250
220 |
550-400 | 21 |
| ASTM A572
Grade 42 Grade 50 Grade 55 Grade 60 Grade 65 |
تمام ضخامت‌ها | 290
345 380 415 450 |
415
450 485 520 550 |
24
21 20 18 17 |
| ASTM A588
Grade B Grade C |
تمام ضخامت‌ها | 345
345 |
485
485 |
21
21 |
| ASTM A709
Grade 36 Grade 50 Grade 50S |
تمام ضخامت‌ها | 250
345 450-345 |
550-400
450 450 |
21
21 21 |
| ASTM A913
Grade 50 Grade 60 Grade 65 |
تمام ضخامت‌ها | 345
415 450 |
450
520 550 |
21
18 17 |
| ASTM A992 | تمام ضخامت‌ها | 450-345 | 450 | 21 |
* در صورت استفاده از رده‌های فولاد این جدول برای شرایط لرزه‌ای، تأمین کلیة الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است.
** برای رده‌های فولاد این جدول، تنش تسلیم مشخصه فولاد (Fy) باید برابر حد پایین تنش تسلیم و تنش کششی نهایی مشخصه فولاد (Fu) باید برابر حد پایین تنش کششی نهایی در نظر گرفته شود.
جدول 10-1-4*: نام و مشخصات مکانیکی انواع فولادهای ساختمانی مطابق استاندارد JIS G 3136 ژاپن
| ** نام ردۀ فولاد مطابق استاندارد JIS G 3136 | ضخامت (mm) | تنش تسلیم (MPa) | تنش کشش نهایی (MPa) | نسبت تنش تسلیم به تنش کششی نهایی (%) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| SN400A |
16
|
235
235 235 235 215 |
400-510
|
–
– – – – |
17
17 21 21 2 |
| SN400B |
16
|
235
235-355 235-355 235-355 215-335 |
400-510
|
–
80≥ 80≥ 80≥ 80≥ |
18
18 22 22 24 |
| SN400C |
16
|
–
– 235-355 235-355 215-335 |
400-510
|
–
– 80≥ 80≥ 80≥ |
18
18 22 22 24 |
| SN490B |
16
|
325
325-445 325-445 325-445 295-415 |
490-610
|
–
80≥ 80≥ 80≥ 80≥ |
17
17 21 21 23 |
| SN490C |
16
|
–
– 325-445 325-445 295-415 |
490-610
|
–
– 80≥ 80≥ 80≥ |
17
17 21 21 23 |
* در صورت استفاده از رده‌های فولاد این جدول برای شرایط لرزه‌ای، تأمین کلیة الزامات لرزه‌ای مصالح، مطابق بخش‌های 10-3-2، 10-3-7 و 10-4-9 این مبحث ضروری است.
** برای رده‌های فولاد این جدول، تنش تسلیم مشخصه فولاد (Fy) باید برابر حد پایین تنش تسلیم و تنش کششی نهایی مشخصه فولاد (Fu) باید برابر حد پایین تنش کششی نهایی در نظر گرفته شود.
3-4-1-10 پیج و مهره و واشر
مشخصات مکانیکی انواع پیچ، مهره و واشر باید مطابق استانداردهای معرفی شده در پیوست 1 باشد. مشخصات مکانیکی انواع مختلف پیچ‌ها در جدول 10-1-5 ارائه شده است. مشخصه موردنیاز برای واشرها، هندسه و سختی آنها است. شرایط کاربردی مهره‌ها و واشرها باید سازگار با پیچ‌ها و مطابق الزامات بخش 10-4-5 باشد.
جدول 10-1-5: مشخصات مکانیکی پیچ‌ها*
| نوع پیچ | ISIRI 2874
EN-ISO 898 |
ASTM | تنش تسلیم مشخصه (Fy) (MPa) | تنش کششی نهایی (Fu) (MPa) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| پیچ‌های معمولی | 406 | A307 | 240 | 400 | 22 |
| 4.8 | – | 320 | 420 | 14 | |
| 5.6 | – | 300 | 500 | 20 | |
| 5.8 | – | 400 | 520 | 10 | |
| 6.8 | – | 480 | 600 | 8 | |
| پیچ‌های پر مقاومت | 8.8 | A325
F1852 |
– | 800 | 12 |
| 10.9 | A490
F2280 |
– | 1000 | 9 | |
| 12.9 | – | – | 1200 | 8 |
* در اتصالات پیش‌تنیده و لغزش بحرانی فقط از پیچ‌های پر مقاومتی می‌توان استفاده کرد که مطابق استاندارد مربوطه، دارای قابلیت پیش‌تنیدگی باشند. پیچ‌هایی دارای قابلیت پیش‌تنیدگی هستند که پیچ، مهره و واشر مطابق استانداردهای معتبر نظیر EN ISO 14399 تولید شده باشند.
4-4-1-10 میله‌های دندانه شده و میل مهارها
در سازه‌های فولادی، میله‌های دندانی شده دو سر رزوه و میل مهار کف ستون‌ها می‌تواند از نوع پیچ‌ها مطابق با الزامات بند 10-1-4-3 باشد. برای میل مهارها استفاده از میلگرد ساده و آج‌دار مطابق مبحث نهم مقررات ملی ساختمان مجاز است. هم‌چنین برای میل مهارها استفاده از میلگرد ساده پر مقاومت از نوع CK45 با مشخصات مکانیکی Fy =400 MPa،Fx =600 MPa و εu=25%، مطابق با استانداردهای معتبر مجاز است.
5-4-1-10 مصالح مصرفی جوش‌کاری
مصالح مصرفی جوش‌کاری شامل انواع الکترود، سیم جوش‌کاری، پودر و گاز می‌شود. استانداردهای معتبر مورد قبول این مبحث در زمینه مصالح فوق، درپیوست 1 آمده است. هم‌چنین در جدول 10-1-6 مشخصات مکانیکی فولاد مغزه الکترودهای جوش‌کاری قوس الکتریکی خود حفاظ معرفی شده است. سایر مشخصات الکترود نظیر جنس روکش، قطبیت و مناسب بودن برای وضعیت‌های مختلف جوش‌کاری در استانداردهای معتبر مورد قبول این مبحث، به صورت رمزهای عددی پس از مشخصه اصلی الکترود ذکر شده است.
جدول 10-1-6: مشخصات مکانیکی فولاد مغزه رده‌های اصلی الکترود جوش‌کاری براساس استانداردهای مورد قبول این مبحث
| ISIRI 871 | EN – ISO 2560 | AWS A5.1 | AWS A5.1M | تنش کششی نهایی مغزه الکترود (Fue) (MPa) | کرنش نهایی (εu) (%) |
| E-1 | – | – | – | 430 | 25 |
| E-2 | E43 | E60 | E43 | 430 | 22 |
| E-3 | E49 | E70 | E49 | 490 | 18 |
| E-4 | – | – | – | 510 | 18 |
| E-5 | E55 | E80 | E55 | 550 | 22 |
5-1-10 مدارک فنی
پس از طراحی و محاسبه سازه توسط مهندس محاسب، تهیه مدارک فنی شامل مدارک طراحی (فایل‌های محاسباتی و جزئیات طراحی اجزاء و اتصالات)، نقشه‌های طراحی اعضا، اجزاء و اتصالات با جزئیات کامل، مشخصات فنی عمومی و خصوصی، علائم و یادداشت‌های فنی و اطلاعات تکمیلی موردنیاز نظیر میزان پیش‌خیز در ساخت قطعات، الزامی است. در مدارک فنی موارد زیر نیز باید رعایت شوند:
الف) نقشه‌های طراحی باید اطلاعات کامل مقاطع، محل قرار گرفتن اعضای سازه نسبت به یکدیگر، تراز کف‌های ساختمانی، محورهای مار بر مرکز ستون‌ها، پیش‌آمدگی‌ها و پس رفتگی‌ها با اندازه‌ها و اطلاعات مربوط به اتصالات و وصله‌ها را شامل باشد، به طوری که با مراجعه به آنها پیمانکار بتواند نقشه‌های اجرایی کارگاهی را تهیه نماید.
ب) در مدارک فنی باید سیستم سازه‌ای مقاوم در برابر بارهای ثقلی و نیروهای جانبی (مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان) معرفی شود. هم‌چنین این مدارک باید حاوی اطلاعات کلی در مورد مقادیر بارهای وارده باشد؛ به طوری که با مراجعه به آنها بتوان نقشه‌های طراحی را کنترل کرد.
پ) در مدارک فنی باید از حروف و علائمی که به طور استاندارد از طرف مقررات ملی ساختمان تعیین می‌شود، استفاده شود. در صورت ناکافی بودن آنها، استفاده از علائم دیگر به همراه توضیحات کافی به منظور جلوگیری از هرگونه اشتباه و سوء تعبیر احتمالی مجاز است.
یادداشت‌های فنی برای تفهیم روش کار یا نتایج موردنظر باید روشن و واضح باشد.
6-1-10 الزامات طراحی لرزه‌ای
در طراحی لرزه‌ای سیستم‌های سازه‌ای مشمول این مبحث، رعایت ضوابط طراحی لرزه‌ای مطابق فصل 10-3 الزامی است.
7-1-10 الزامات ساخت، نصب و کنترل
نقشه‌های اجرایی کارگاهی، مشخصات مصالح فولاد سازه‌ای، ساخت و نصب قطعات فولادی، الزامات اجرایی جوش‌کاری، الزامات اجرایی پیچکاری، رنگ‌آمیزی، انبارداری، رواداری‌ها، گالوانیزه کردن قسمت‌های فولادی، کنترل اعوجاج و جمع‌شدگی، حمل قطعات، نصب، کنترل کیفیت، تضمین کیفیت و الزامات اجرایی لرزه‌ای و سایر مواردی که رعایت آنها برای عملکرد صحیح سازه ضروری است، باید مطابق با ضوابط قید شده در فصل 10-4 این مبحث تحت عنوان الزامات ساخت، نصب و کنترل باشد.
8-1-10 علائم، اختصارات و واحدها
1-8-1-10 علائم و اختصارات به کار رفته در این مبحث، به طور کلی با علائم و اختصارات مورد تائید سازمان بین‌المللی استاندارد (ISO) هماهنگ است.
2-8-1-10 در این مبحث سیستم واحدهای مورد استفاده برای کمیتهای مختلف، سیستم آحاد بین‌المللی (SI) است. واحدهایی که در این مبحث مورد استفاده قرار گرفته‌اند، عبارت‌اند از:
الف) برای ابعاد شامل طول، عرض، ارتفاع و ضخامت: متر (m) و میلی‌متر (mm)
ب) برای سطح: متر مربع (m2) و میلی‌متر مربع (mm2)
پ) برای بارهای متمرکز و وزن: نیوتن (N) و کیلونیوتن (kN)، برای بارهای گسترده خطی: کیلونیوتن بر متر (kN/m ) و برای بارهای گسترده در سطح: کیلونیوتن بر متر مربع (kN/m2) معادل یک کیلوپاسکال (kPa)
ت) برای جرم مخصوص (جرم واحد حجم): کیلوگرم بر مترمکعب (kg/m3)
ث) برای وزن مخصوص (وزن واحد حجم): کیلونیوتن بر مترمکعب (kN/m3)
ج) برای تنشها و مدول الاستیسیته: مگاپاسکال (MPa)، معادل یک نیوتن بر میلی‌متر مربع ( N/mm2)، یا مگانیوتن بر متر مربع (MN/m2)
چ) برای مقاومت‌های خمشی و پیچشی موردنیاز و نیز برای مقاومت‌های خمشی و پیچشی اسمی و موجود: کیلونیوتن متر (kN.m)
ح) برای مقاومت‌های محوری و برشی موردنیاز و نیز برای مقاومت‌های محوری و برشی اسمی و موجود: نیوتن (N) و کیلونیوتن (kN)
خ) برای دما: درجه سلسیوس (C°)
