6-3 راه‌های خروج از بنا و فرار از حریق
1-6-3 تعاریف اختصاصی
در این فصل، علاوه بر تعاریف ارائه شده در ابتدای مقررات، از تعاریف زیر نیز استفاده شده است.
سرسره فرار: سطح لغزنده‌ای که برای فرار به خارج از ساختمان طراحی شده است. (مراجعه شود به بند 3-6-4-8).
ظرفیت راه خروج: مجموع مقدار پهنای لازم "تمام مجموعه‌های راه خروج"، که متناسب با بار تصرف، برای تمام طول مسیرهای خروج محاسبه می‌شود.
فضای پناه گرفتن: فضایی که در برابر حریق به میزان مشخصی مقاومت می‌نماید و در شرایطی معین مورد استفاده افرادی قرار می‌گیرد که امکان خروج تا معبر برای آنها فراهم نیست.
واحد زندگی: فضا، واحد مسکونی، اتاق یا اتاق‌هایی که برای زندگی فرد یا خانواده در نظر گرفته شده و دارای وسایل زندگی است.
فضای انتظار: فضای مشترک و همگانی که برای سپری کردن اوقات انتظار پیش از ورود به فضای تجمعی در نظر گرفته شده است.
فضای ورودی: فضای مشترک و همگانی در بناها که برای کنترل و ایجاد تسهیلات ورود و خروج افراد در نظر گرفته می‌شود.
2-6-3 مقررات کلی
1-2-6-3 کلیات
علاوه بر الزاماتی که برای دسترس خروج، خروج و تخلیه خروج در قسمت‌های مربوط در این فصل آمده است، مقررات کلی مندرج در بندهای 3-6-2-2 تا 3-6-2-17 نیز باید برای هر یک از اجزاء سیستم راه خروج اعمال شود.
2-2-6-3 دامنه کاربرد
بر اساس ضوابط این فصل، هر بنا، هر بخش از یک بنا و هر ساختمانی که پس از ابلاغ این مقررات ساخته می‌شود یا مورد بازسازی و تعمیرات کلی قرار می‌گیرد، باید مطابق این مبحث به راه‌های خروج اصولی، کافی و بدون مانع مجهز گردد تا در صورت بروز حریق در آن، خروج یا فرار به هنگام همه متصرفان به راحتی میسر شود. به این منظور باید در هر بنا، نوع، تعداد، موقعیت و ظرفیت راه‌های خروج با توجه به وسعت و ارتفاع آن بنا، متناسب با ویژگی‌های ساختمان و تصرف، طرح شده و با رعایت تعداد و خصوصیات متصرفان (به ویژه آنهایی که بیش از دیگران در معرض خطر قرار دارند)، پیش‌بینی‌های لازم برای امکان خروج اشخاص به بیرون از بنا و یا مکان‌های امن در داخل بنا صورت گیرد.
3-2-6-3 بناهای موجود
این مقررات شامل بناهای موجود که پیش از ابلاغ این ویرایش از مبحث سوم مقررات ملی ساختمان احداث شده‌اند، نمی‌شود.
4-2-6-3 تغییرات در بنا
هیچ بنا یا ساختمانی نباید به گونه‌ای جرح و تعدیل یا نوع تصرف آن تغییر داده شود که تعداد، عرض، کارایی با ایمنی راه‌های خروج آن به کمتر از آنچه که قبلاً بوده است، یا در این مقررات برای تصرف جدید تصریح شده است، کاهش یابد.
5-2-6-3 تدابیر اضافی و جایگزین
تمام تجهیزات، افزارها، اقدامات و شرایطی که کارایی و عملکرد درست راه‌های خروج را کنترل و تضمین می‌کنند، باید به نحوی طرح و به کار گرفته شوند که در هیچ موقعیتی، ایمنی جان انسان‌ها فقط به یک مورد یا وسیله وابسته نگردد. از این رو، هر جا که لازم باشد باید تدابیر اضافی اتخاذ شود تا چنانچه یکی از راه‌های خروج قابل استفاده نبود یا مؤثر واقع نشد، امکان خروج از راه دیگر وجود داشته باشد.
6-2-6-3 ایجاد فرصت برای خروج ایمن
طراحی، ساخت، تجهیز، نگهداری و مدیریت هر بنا و راه‌های خروج آن باید به گونه‌ای صورت گیرد که در صورت بروز آتش‌سوزی، متصرفان و بهره‌برداران در حد قابل قبول فرصت کافی برای خروج ایمن داشته باشند و گرفتار شعله‌های آتش و دود و سایر محصولات ناشی از حریق یا هول و هراس احتمالی نشوند.
7-2-6-3 خروج بدون مانع
در هر بنا یا ساختمان، خروج‌ها باید در مکان‌هایی طرح، ساخته، آراسته و نگهداری شوند که در تمام اوقات تصرف، از تمام نقاط بنا، راه خروج آزاد و بدون مانع در دسترس باشد.
8-2-6-3 مشخص بودن راه خروج
در هر بنا یا هر بخش از یک بنا، خروج‌ها باید تا حد امکان در مکان‌هایی طرح شوند که متصرفان بتوانند به وضوح آنها را ببینند. در غیراین صورت، هر راه منتهی به خروج باید آنچنان به طور آشکار و مشخص علامت‌گذاری شود که هر متصرف از هر نقطه بنا بتواند به سرعت راه فرار و خروج از ساختمان را پیدا کند. هم‌چنین، هر مسیر خروج از ابتدا تا انتها، باید به گونه‌ای آراسته و علامت‌گذاری شود که راه منتهی به مکان امن یا فضای پناه‌گیری، به روشنی مشخص باشد و متصرفان ساختمان در مسیرهای دارای پیچ و خم یا مکان‌های بن بست گرفتار نشوند.
9-2-6-3 قفل و وسایل سدکننده
به‌کارگیری هرگونه قفل یا وسیله سد کننده در جهت خروج، که احیاناً فرار به موقع را مانع شود، ممنوع است، مگر در برخی از تصرف‌ها مانند زندان‌ها، مراکز بازپروری و بهداشت روانی یا ندامتگاه‌ها. در این گروه از بناها نیز استفاده از قفل فقط در شرایطی مجاز است که مراقبان به طور دائم در حال انجام وظیفه بوده یا تدابیر مؤثری برای خارج کردن متصرفان در مواقع اضطرار اتخاذ شده باشد.
10-2-6-3 شبکه کشف و اعلام حریق
شبکه کشف و اعلام حریق در راه‌های خروج باید مطابق مقررات بخش 3-5-1 طراحی و اجرا شود.
11-2-6-3 دوربندی راه‌های خروج قائم
هر راه خروج قائم که طبقات یک بنا را به هم مربوط کند، باید به نحوی دوربندی و محافظت شود که از گسترش شعله‌های آتش، دود و سایر محصولات ناشی از حریق از طبقه‌ای به طبقه دیگر، مطابق الزامات این مبحث، جلوگیری گردد.
12-2-6-3 ارتفاع سقف
ارتفاع سقف راه‌های خروج در هیچ قسمت نباید کمتر از 2/1 متر باشد.
تبصره‌ها:
1- برجستگی‌های مجاز مطابق بند 3-6-2-13،
2- ارتفاع سرگیر راه‌پله‌ها مطابق بند 3-6-4-3-3،
3- ارتفاع سرگیر شیب‌راه مطابق بند 3-6-4-4-3،
4- ارتفاع "در"، مطابق بند 3-6-4-2-2.
13-2-6-3 قسمت‌های برآمده
قسمت‌های برآمده باید مطابق الزامات بندهای 3-6-2-13-1 تا 3-6-2-13-3 باشند.
1-13-2-6-3 سرگیر
قسمت‌های برآمده در زیر سقف را می‌توان در پایین‌تر از حداقل ارتفاع لازم سقف قید شده در بند 3-6-2-12 قرار داد، به شرطی که در تمام سطوح عبور و مرور، شامل مسیرهای تردد، راهروها و گذرگاه‌ها، حداقل بلندی قد راه برابر با 200 سانتی‌متر رعایت شود. برآمدگی‌ها نباید موجب کاهش ارتفاع بیش از 50٪ از مساحت سطح سقف راه خروج گردد.
تبصره: وسایل کنترل کننده حرکت در مانند آرام بند یا نگهدارنده حرکت در، نباید بلندی قد راه را به کمتر از 195 سانتی‌متر کاهش دهند.
2-13-2-6-3 پیش‌آمدگی‌های افقی
در محل‌های عبور، عناصر سازهای، تجهیزات و مبلمان ثابت یا غیرثابت با ارتفاع بین 70 تا 200 سانتی‌متر از سطح کف، نباید بیش از 10 سانتی‌متر پیش‌آمدگی افقی داشته باشند.
یادآوری: این ضابطه برای پیشگیری از برخورد افراد با پیش‌آمدگی‌های قرار گرفته در این ارتفاع است. هم‌چنین، امکان تشخیص پیش‌آمدگی‌های قرار گرفته در این ارتفاع برای نابینایان و کم بینایان با عصا وجود ندارد.
3-13-2-6-3 عدم اشغال پهنای مفید
برجستگی‌ها و پیش‌آمدگی‌های اجسام نباید حداقل پهنای مفید مسیرهای قابل دسترس را به کمتر از الزامات مربوطه در این مقررات کاهش دهند.
14-2-6-3 سطح کف
جنس و بافت سطح کف مسیرهای خروج باید مانع از سر خوردن شود و به نحو مطمئن نصب و اجرا شده باشد.
15-2-6-3 تغییر تراز کف
در راه‌های خروج، اگر تغییر تراز کف کمتر از 30 سانتی‌متر وجود داشته باشد، باید از سطوح شیب‌دار استفاده شود. اگر شیب از یک واحد قائم در 20 واحد افقی (شیب 5 درصد) بزرگتر باشد، باید از شیب راه‌های مطابق بند 3-6-4-4 استفاده شود. در صورتی که اختلاف تراز 150 میلی‌متر یا کمتر باشد، شیب راه باید به میله دستگرد یا کف پوشی که رنگ آن متضاد با کفپوش قسمت‌های مجاور است مجهز گردد، تا عبور کنندگان متوجه اختلاف تراز شوند.
تبصره‌ها:
1- در درگاه‌های خروج ساختمان‌های گروه‌های (ص)، (خ)، (م-2)، و گروه‌های (ن) و (ف)، که طبق ضوابط مربوط قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نیست، می‌توان یک پله منفرد (تک پله)، با حداکثر ارتفاع 17 سانتی‌متر، به کار برد.
2- در محل‌هایی که مطابق ضوابط مربوط، قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامی نیست، یک پله با یک خیز یا با دو خیز و یک کف پله مجاز است، به شرط آنکه پله‌ها و کف پله‌ها با شرایط بند 3-6-4-3-4 مطابقت داشته باشند. حداقل عمق کف پله باید 33 سانتی‌متر باشد و بر روی پله باید حداقل یک میله دستگرد مطابق شرایط 3-6-4-5، در حد فاصل 75 سانتی‌متری محور مسیر معمول خروج نصب شده باشد.
16-2-6-3 پیوستگی راه‌های خروج
هیچ عنصر ساختمانی به غیر از اجزای راه خروج، مطابق آنچه در این فصل مشخص شده است، نباید مسیر حرکت در راه‌های خروج را قطع کند. هیچ مانعی، به جز پیش‌آمدگی‌هایی که در این فصل مجاز دانسته شده است، نباید در عرض لازم راه خروج قرار داده شود. ظرفیت لازم سیستم راه خروج نیز نباید در طول مسیر کاهش یابد.
17-2-6-3 آسانسور پله برقی و پیاده‌روهای متحرک
آسانسورها، پلکان برقی و پیاده‌روهای متحرک نباید به عنوان جزئی از راه خروج الزامی برای هیچیک از بخش‌های ساختمان در نظر گرفته شوند. در مجاورت آسانسورها باید تابلویی با مضمون زیر نصب گردد:"در هنگام آتش‌سوزی از پلکان خروج استفاده نمایید و از آسانسورها استفاده نشود".
در صورت وقوع آتش‌سوزی، آسانسورها باید به یک طبقه از پیش تعیین شده (معمولاً طبقه همکف) فراخوان شده و در اختیار مأموران آتش‌نشانی با مسئولان ایمنی ساختمان قرار گیرد. آسانسورهایی که مطابق بند 3-6-10-4، به یک راه خروج قابل دسترس مرتبط باشند، می‌توانند توسط مأموران آتش‌نشانی با مسئولان ایمنی برای نجات معلولین مورد استفاده قرار گیرد.
آسانسورها نباید به صورت مشترک با پلکان خروج در یک شفت قرار داده شوند. مصالح تزئینی و کفپوش کابین آسانسور نباید از جنس مصالح قابل اشتعال باشد.
3-6-3 بخش‌های سه‌گانه راه خروج
1-3-6-3 کلیات
در این مقررات، "راه خروج" به مسیر پیوسته و بدون مانعی گفته می‌شود که از هر نقطه بنا شروع و به صورت ایمن تا معبر عمومی (کوچه یا خیابان) امتداد یابد. راه خروج از سه بخش مجزا و مشخص دسترس خروج، خروج و تخلیه خروج تشکیل می‌شود و راستاهای افقی و قائم (ارتباطات بین طبقات و سطوح مختلف) و بر حسب مورد، فضاهای مرتبط مانند اتاق‌ها، درگاهها، راهروها، سرسراها، شیب‌راه‌ها، پله‌ها، پلکانها، خروج‌های افقی، بام‌ها، حیاط‌ها و محوطه‌های باز را شامل می‌گردد.
2-3-6-3 دسترس خروج
1-2-3-6-3 محدودیت‌های طول مسیر پیمایش، بن بست‌ها و مسیر مشترک پیمایش
حداکثر طول مسیر پیمایش دسترس خروج، بن بست‌های واقع در این مسیر و طول مسیر مشترک در دسترس خروج نباید از مقادیر ارائه شده در جدول 3-6-3-2-1 تجاوز کند، مگر آن که در ضوابط اختصاصی تصرف مورد نظر، مقادیر دیگری بیان شده باشد.
جدول 3-6-3-2-1: طول مسیر پیمایش، بن بست‌ها و مسیر مشترک پیمایش (الف)
| نوع تصرف | زیر گروه | حداکثر طول مسیر پیمایش (متر) | حداکثر طول بن بست (متر)(ب) | حداکثر مسیر مشترک پیمایش (متر) | |||
| بدون شبکه بارنده | با شبکه بارنده خودکار (پ) | بدون شبکه بارنده | با شبکه بارنده خودکار (پ) | بدون شبکه بارنده | با شبکه بارنده خودکار (پ) | ||
| آموزشی/فرهنگی | – | 60 | 75 | 6 | 15 | 23 | 30 |
| تجمعی | تمام زیر گروه‌ها | 60 | 75 | 6 | 6 | 23 | 23 |
| حرفه‌ای/ اداری | – | 60 | 90 | 6 | 15 | 23 (ت) | 30 |
| مخاطره‌آمیز (ث) | تمام زیرگروه‌ها | مجاز نیست | 23 | مجاز نیست | 6 | مجاز نیست | 7/5 |
| درمانی/مراقبتی | د-1 | 60 | 75 | 6 | 15 | 23 | 30 |
| د-2 | 45 | 60 | 9 | 9 | 30 | ||
| د-3 | 15 | 15 | |||||
| د-4 | 6 | 15 | 23 | ||||
| صنعتی | ص-1 | 60 | 75 | 6 | 15 | 23(ث) | 30 |
| ص-2 | 90 | 120 | |||||
| متفرقه | – | 90 | 120 | 6 | 15 | 23 | 30 |
| کسبی/تجاربی | – | 60 | 75 | 6 | 15 | 23 | 23 |
| مسکونی/اقامتی | م-1 | 60 | 7 | 6 | 15 | 23 | 23 |
| م-2 | 10 | 23 | 38 | ||||
| م-3 | |||||||
| انباری | ن-1 | 60 | 75 | 6 | 15 | 23(ث) | 30 |
| ن-2 | 90 | 120 | |||||
الف: برای اصلاح الزامات فواصل تردد دسترس خروج به بندهای زیر مراجعه شود:بند 3-6-3-2-3: برای محدودیت افزایش یافته در گروه‌های ص-1 و ن-1.بند 3-6-14-7 و 2-6-14-8: برای محدودیت افزایش یافته برای محل‌های نشستن تجمعی در فضاهای بسته با یاز،
بند 3-6-3-3-18: برای ساختمان‌هایی با یک خروج،
ب: در مواردی که طول کریدور بن بست کمتر از 2/5 برابر کمترین عرض آن است، طول کریدور بن بست محدود نمی‌شود.
پ: ساختمان‌هایی که به طور کامل به سیستم شبکه بارنده خودکار استاندارد مجهز شده‌اند.
ت: در این تصرف‌ها در صورتی که بار تصرف کمتر از 20 نفر باشد، بدون استفاده از شبکه بارنده خودکار، طول مسیر مشترک می‌تواند حداکثر 30 متر در نظر گرفته شود.
ث: در مورد الزامات تخصصی مربوط به ساختمان‌های گروه (خ)، به آخرین ویرایش IBC مراجعه شود.
2-2-3-6-3 اندازه‌گیری طول مسیر پیمایش از هر فضا
مسیر پیمایش در دسترس به خروج‌ها باید بر روی کف و در طول محور مرکزی راه معمول عبور، از فاصله 30 سانتی‌متر مانده به دورترین نقطه هر فضا تا وسط در "خروج" اندازه‌گیری شود. در جایی که مسیر دسترس خروج، از پلکان یا شیب‌راه‌های دوربندی نشده مجاز، مطابق با بند 3-6-3-3-3، می‌گذرد، مسافت طی شده در این اجزاء نیز باید در اندازه‌گیری طول مسیر پیمایش محسوب گردد.
در مورد پله‌های واقع در مسیر، طول خط شیبی که دماغه پله‌ها را به هم وصل می‌کند، اندازه‌گیری می‌شود.
تبصره: طول مسیر پیمایش در پارکینگ‌های باز مجاز است تا نسبت به نزدیکترین پیشانی پله در راه‌پله‌های باز اندازه‌گیری شود.
3-2-3-6-3 افزایش برای ساختمان‌های یک طبقه دارای تهویه از راه بام
در ساختمان‌های یک طبقه، که به هواکش‌های دود و حرارت خودکار تأیید شده در بام و نیز به شبکه بارنده خودکار تأیید شده تجهیز شده‌اند، حداکثر طول مسیر پیمایش مجاز دسترس خروج برای تصرف‌های گروه (ص-1) و (ن-1) 120 متر است.
4-2-3-6-3 ساختار کریدورها
کریدورها باید مطابق بخش 3-8-7،، برای دیوارهای جداکننده آتش مطابقت نمایند.
تبصره‌ها:
1. در تصرف گروه (آ) که در آن هر اتاق درس و مشابه آن حداقل دارای یک در خروج مستقیم به بیرون است و حداقل نصف درهای الزامی خروج در اتاق‌هایی از آن که کاربرد تجمع دارند، مستقیماً به بیرون باز می‌شود، رعایت درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش برای دیوار کریدور الزامی نیست (درهای بیرونی که استثناء شده، باید در طبقه همکف باشند).
2. در مورد کریدوری که درون واحد مسکونی با خواب در تصرف گروه (م) واقع است، نیازی به درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش نیست.
3. کریدوری که در پارکینگ باز قرار دارد، نیاز به درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش ندارد.
4. کریدورهای واقع در فضایی که در تصرف گروه (ح) قرار دارد و طبق شرایط بند 3-6-3-3-18، تنها یک راه خروج برای آن لازم است، نیازی به درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش ندارد.
جدول 3-6-3-2-4: درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش برای کریدور
| تصرف | بار تصرف مربوط به کریدور | مقاومت لازم در برابر آتش (ساعت) | |
| بدون شبکه بارنده خودکار | با شبکه بارنده خودکار (الف) | ||
| خ | هر با تصرفی | مجاز نیست | 1 |
| آ،ت،ح،ص،ک، ف، ن | بزرگتر از 30 | 1 | – |
| م | بزرگتر از 20 | 1 | 0/5 |
| د-2، د-4 | هر بار تصرفی | 1 | – |
| د-1، د-3 | هر بار تصرفی | مجاز نیست | 1 |
الف: ساختمان‌هایی که به طور کامل به شبکه بارنده خودکار استاندارد مجهز باشند.
5-2-3-6-3 عرض کریدور
حداقل عرض کریدور باید مطابق بخش 3-6-6 تعیین شود و به طور کلی، عرض کریدورهایی که قابل دسترس بودن آنها الزامی نیست، نباید کمتر از 110 سانتی‌متر باشد.
تبصره‌ها:
1. کریدورهایی که فقط برای دسترسی به تجهیزات برقی، مکانیکی یا لوله‌کشی و بهره‌برداری از آن، استفاده می‌شود: حداقل 60 سانتی‌متر.
2. برای بار تصرف 50 نفر یا کمتر: حداقل 90 سانتی‌متر.
3. داخل یک واحد مسکونی: حداقل 90 سانتی‌متر.
4. در گروه (آ)، با کریدوری با ظرفیت الزامی 100 نفر یا بیشتر: حداقل 240 سانتی‌متر.
5. در کریدورهای مربوط به بخش جراحی در گروه (د)، مراکز مراقبت‌های بهداشتی از بیمارهای غیردائم دریافت کننده مراقبت‌های پزشکی سرپایی که قادر به مراقبت از خود نیستند: حداقل 180 سانتی‌متر.
6. در گروه (د-2)، در مکان‌هایی که جابه جایی تختخواب در آنها لازم است: حداقل 245 سانتی‌متر.
6-2-3-6-3 پیوستگی کریدورها
کریدورهای دارای درجه‌بندی مقاومت در برابر آتش باید از نقطه ورود تا خروج پیوسته باشند و اتاق‌های واسط نباید میان آنها فاصله بیندازد.
تبصره: اتاق‌های انتظار، سرسراها، یا اتاق‌های پذیرش، که مطابق با الزامات کریدورهاساخته شده‌اند و از نظر محافظت در برابر آتش همان سطح الزامات در آنها تأمین شده است، می‌توان در مسیر کریدور قرار داد.
7-2-3-6-3 ورود مستقیم واحدها به راه‌پله
ورود مستقیم از واحدهابه راه‌پله مجاز نیست، مگر آن که در برخی تصرف‌ها و با شرایط تعیین شده مجاز دانسته شده باشد.
3-3-6-3 خروج
1-3-3-6-3 کلیات
خروج‌ها باید با شرایط بندهای 3-6-3-3-1 تا 3-6-3-3-19 مطابق باشند. از خروج نباید برای هیچ منظور دیگری که با عملکرد آن به عنوان راه خروج تداخل داشته باشد، استفاده شود. چنانچه سطح مشخصی از محافظت در برابر آتش برای خروج تأمین یا لحاظ می‌گردد، این سطح محافظتی نباید تا زمان رسیدن به تخلیه خروج کاهش یابد.
خروج‌های تأیید شده این مقررات عبارتند از: درگاه‌های خروج (واقع در جداره‌های بیرونی ساختمان‌ها)، گذرگاه‌های خروج، خروج‌های افقی، شیب‌راه‌ها و پلکانهای خروج که در برابر آتش‌سوزی‌های احتمالی در سایر قسمت‌های بنا محافظت شده باشند.
2-3-3-6-3 محافظت خروج‌ها
در تمام مواردی که در این مقررات، محافظت خروج‌ها به روش "جدا کردن از دیگر بخش‌ها" تصریح شده باشد، رعایت مقررات مندرج در بندهای 3-6-3-3-3 تا 3-6-3-3-19، به تناسب و بر حسب نیاز، الزامی است.
3-3-3-6-3 دوربندهای الزامی خروج
راه‌پله‌های داخلی خروج و شیب راه‌های داخلی خروج باید با موانع حریق دوربندی شوند. دوربندهای خروج قائم، که چهار طبقه یا بیشتر را بالاتر از تراز زمین به یکدیگر مرتبط می‌سازند و راه‌پله‌ها در تصرف‌های مخاطره‌آمیز، باید با ساختارهای غیرقابل سوختن دارای حداقل دو ساعت مقاومت در برابر آتش باشند. دوربندهای خروج قائم که کمتر از چهار طبقه روی تراز زمین را به یکدیگر مرتبط می‌کنند، باید دارای حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش باشند. نیم طبقه‌ها در این محاسبه منظور نمی‌شود. دوربند خروج نباید، به جز راه خروج، برای هیچ هدف دیگری استفاده شود. دوربندها باید مطابق با الزامات بخش 3-8-5 (دیوارهای مانع آتش) ساخته شوند.
تبصره‌ها:
دور بند پلکان در موارد زیر الزامی نیست:
1. در تصرف‌هایی غیراز گروه تصرف‌های (خ) و (د)، که بار تصرف آن کمتر از 10 است و فقط یک طبقه بالاتر از سطح تخلیه خروج قراردارد.
2. خروج‌های ساختمان‌های گروه (ت -5)، که در آن تمام بخش‌های راه‌های خروج به طور کلی به فضای بیرون باز می‌شوند.
3. پلکانهای داخل واحد مسکونی تکی یا واحد خواب در تصرف (م- 2) و واحدهای خواب در تصرف‌های گروه (م-1).
4. پلکان‌هایی که جزو راه خروج الزامی محسوب نمی‌شوند، در صورتی که با شرایط بند 3-8-6-2 مطابقت داشته باشند.
5. پلکانهای موجود در سازه‌های پارکینگ باز که تنها برای این سازه از آنها استفاده می‌شود.
6. در تصرف‌هایی به جز گروه‌های (خ) و (د)، حداکثر 50 درصد پلکانهای خروج که مرتبط کننده دو طبقه متوالی هستند را می‌توان بدون دوربند ساخت، به شرط آن که حداقل دو راه خروج از هر دو کف که دارای پلکانهای بدون دوربند است، تأمین شده باشد. هم‌چنین این دو طبقه نباید به کف‌های دیگر باز باشند.
7. در صورتی که پلکانهای داخلی راه خروج فقط طبقات اول و دوم را مرتبط سازند و کل ساختمان نیز به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد، محدودیت 50 در صد پلکانهای خروج وجود ندارد.
4-3-3-6-3 بازشوها
بازشوهای دور بند خروج باید مطابق الزامات بخش 3-8-11 محافظت شوند. بازشوهای واقع در دوربندهای خروج باید از نظر تعداد به حداقل مورد نیاز محدود شده و تمام آنها با درهای مقاوم در برابر آتش خود بسته شوی تأیید شده محافظت شوند. اگر عملکرد بنا ایجاب کند که این درها به طور معمول باز باشند، در آن صورت می‌توان از درهای خودکار بسته شو استفاده کرد. در این موارد، باید تمام تدابیر ایمنی لازم برای اطمینان از بسته شدن به موقع درها در مواقع بروز حریق، اتخاذ شده باشد.
5-3-3-6-3 منافذ در دوربند خروج
ایجاد هرگونه روزنه نفوذ در دوربندهای خروج، فقط در موارد زیر مجاز است:
الف) برای عبور کانال‌های هوا و دیگر تجهیزات لازم، در مواردی که تراکم هوا و ایجاد فشار مثبت در درون دوربند خروج ضروری اعلام شده باشد؛
ب) برای عبور لوله‌های مربوط به شبکه‌های آتش‌نشانی؛
پ) برای عبور لوله‌های برق ویژه فضای خروج.
سیستم ارتباطی آتش‌نشانی و کانال‌های برق مربوط به دوربند خروج باید به یک جعبه فولادی، با مساحت حداکثر 0/01 متر مربع ختم شوند.
در تمام موارد فوق، روزنه‌های نفوذ باید مطابق بخش 3-8-9 با مواد مناسب که از گسترش حریق جلوگیری نماید، به طور کامل آتش‌بندی، دودبندی و محافظت شوند.
6-3-3-6-3 بازشوهای ارتباطی بین دوربندهای مجاور
ایجاد هرگونه بازشوی ارتباطی با روزنه نفوذ بین دو دوربند خروج مجاور هم، که با یک ساختار از یکدیگر جدا می‌شوند، ممنوع است.
7-3-3-6-3 نازک‌کاری دوربندها
در تمام خروج‌ها (پلکان خروج، گذرگاه خروج، خروج افقی)، که ضوابط این مقررات، دوربندی و جداسازی آنها را الزامی اعلام کرده باشد، باید برای جلوگیری از گسترش آتش و دود، مصالح نازک‌کاری دیوارها و سقف‌ها با الزامات فصل 3-7 مطابقت داشته باشد.
8-3-3-6-3 بدون مانع بودن
فضاهای داخل دوربندهای خروج باید کاملاً آزاد و بدون مانع باشند و هم‌چنین برای مقاصدی مانند انبار کردن کالا روی سطح پله‌ها یا پاگردها استفاده نشوند.
9-3-3-6-3 علایم شماره طبقه در پلکانها
در تمام بناهای 4 طبقه و بیشتر از تراز زمین، هر پاگرد پله که همسطح طبقه‌ای واقع شود، باید دارای علامتی باشد که شماره آن طبقه را مشخص کند. هم‌چنین این علامت باید موقعیت طبقه تخلیه خروج و جهت رسیدن به آن را نشان دهد. علامت باید در ارتفاع تقریباً 1/5 متری از کف تمام شده پاگرد و در موقعیتی نصب گردد که در هر شرایطی از جمله باز یا بسته بودن درها، به راحتی دیده شود. روشنایی این علایم باید مطابق با الزامات روشنایی بیان شده در بخش 3-6-9 باشد.
10-3-3-6-3 مشخص ساختن تخلیه خروج
در بناهایی که پلکان خروج تا بیش از نیم طبقه پایین‌تر از تراز تخلیه خروج ادامه دارد، در سطح تخلیه خروج باید یک علامت مطابق مشخصات مندرج در بند3-6-3-3-9 نصب شود و به علاوه یک مانع فیزیکی قابل عبور نیز، مانند در، پارتیشن و نظایر آن قرار داده شود تا از به اشتباه رفتن متصرفان جلوگیری کند.
11-3-3-6-3 پلکان و شیب‌راه خارجی
در تصرف‌های گروه (د-2)، پلکانها و شیب‌راه‌های خارجی خروج نباید به عنوان جزئی از راه خروج الزامی به کار روند. در سایر تصرف‌ها برای ساختمان‌های دارای حداکثر 6 طبقه و ارتفاع حداکثر 23 متر روی تراز زمین، می‌توان از پلکانها و شیب راه‌های خارجی خروج، به عنوان جزئی از راه خروج الزامی استفاده کرد، به شرط آن که دارای مشخصات زیر باشند:
الف) ساختار پلکان و شیب‌راه خارجی توسط دیواری با حداقل 2 ساعت مقاومت در برابر آتش از فضاهای داخلی جدا شده و از نزدیکترین بازشوی محافظت نشده در نما دست کم 3 متر فاصله داشته باشند. تعداد بازشوهای تعبیه شده در دوربند باید به تعدادی که برای خروج از فضای متصرف عادی ضروری است، محدود شود؛
ب) باید حداقل از یک طرف به فضای خارج باز باشند. طرف باز باید در مجموع دارای حداقل 3/5 متر مربع سطح باز در تراز هر کف و یا تراز هر پاگرد میانی باشد. در سطح باز الزامی، باید نرده جان‌پناه یا حفاظ با ارتفاع 110 سانتی‌متر یا بیشتر، در بالای کف مجاور یا تراز پاگرد تعبیه شود؛
پ) پلکان و شیب‌راه خارجی باید حداقل 3 متر از حدود زمین مجاور و ساختمان‌های دیگر در همان زمین فاصله داشته باشد مگر آنکه مطابق بخش 3-8-2، دیوارهای خارجی و بازشوهای ساختمان مجاور بر اساس فاصله مجزاسازی حریق محافظت شده باشند؛
ت) در صورتی که پلکان یا شیب‌راه خارجی به بام بخش دیگری از بنا، یا بام بنای مجاور منتهی شود، بام مورد نظر باید دارای ساختار مقاوم حریق بوده و به راه خروج ایمن و پیوسته‌ای ارتباط داشته باشد؛
ث) پلکان خارجی خروج مستقیماً یا از طریق یک فضای باز به بیرون ساختمان تخلیه شود. در غیراین صورت باید به وسیله یک در خود بسته شو یا خودکار بسته شوی تأیید شده از فضای تخلیه جدا شود.
12-3-3-6-3 گذرگاه خروج
راهروها، سرسراها، زیرگذرها، روگذرها و دیگر گذرگاه‌های اینچنین را می‌توان به عنوان بخشی از خروج محسوب و مورد استفاده قرار داد، مشروط بر آن که علاوه بر مقررات کلی، با دیگر ضوابط تصریح شده در این مقررات در مورد خروج‌ها نیز مطابقت داشته باشند و با ساختار غیرقابل سوختن و با مقاومت لازم در برابر آتش مطابق با الزامات این مبحث مجزا شوند.
13-3-3-6-3 عرض گذرگاه خروج
عرض هر گذرگاه خروج باید مطابق ظرفیت خروج در نظر گرفته شود و مطابق بخش‌های 3-6-5 و 3-6-6 برای بیشترین تعداد متصرفانی که ممکن است از آن عبور کنند، کافی باشد. این عرض در هر حال نباید کمتر از 110 سانتی‌متر باشد، به جز برای بار تصرف کمتر از 50 که در این صورت می‌توان آنرا حداقل 90 سانتی‌متر گرفت. در مواردی که گذرگاه خروج در انتهای چند خروج واقع گردد، عرض آن باید دستکم برابر مجموع پهنای الزامی تمام خروج‌های منتهی به آن باشد.
14-3-3-6-3 ساختار گذرگاه خروج
دوربندی گذرگاه‌های خروج باید دارای دیوارها، کف‌ها و سقف‌هایی با مقاومت حداقل 1 ساعت در برابر آتش بوده و در هر حال نباید از مقاومت الزامی دوربند خروج متصل به آن کمتر باشد. دیوارهای گذرگاه‌های خروج باید مطابق با شرایط بخش 3-8-5 از نوع دیوارهای مانع آتش باشد.
15-3-3-6-3 بازشوها در گذرگاه خروج
بازشوی گذرگاه خروج باید مطابق با الزامات بخش 3-8-11 محافظت شود. در گذرگاه‌های خروج، بازشوها (به جز آن بازشوهای بیرونی که در معرض خطر نیستند)، باید به تعدادی محدود شود که برای دسترس به گذرگاه خروج از فضاهای معمول تحت تصرف و نیز برای خروج از گذرگاه خروج ضروری هستند.
16-3-3-6-3 منافذ در گذرگاه خروج
ایجاد هرگونه سوراخ و بازشو در گذرگاه‌های خروج ممنوع است، به جز برای درهای خروج الزامی، تجهیزات و کانال‌های لازم برای ایجاد فشار هوا، لوله‌کشی شبکه بارنده خودکار، لوله‌های آتش‌نشانی و کانال‌های برق، که از آنها برای سیستم ارتباطی آتش‌نشانی و سیستم برق گذرگاه خروج استفاده می‌شود و به یک جعبه فولادی با حداکثر 0/01 متر مربع ختم می‌شوند. این منافذ باید مطابق بخش 3-8-9 محافظت شوند. اگر در گذرگاه خروج در مجاورت یکدیگر باشند، نباید بین آنها هیچ‌گونه سوراخ یا بازشوی ارتباطی، اعم از محافظت شده یا نشده، وجود داشته باشد.
17-3-3-6-3 حداقل تعداد خروج‌ها
هر طبقه، بر اساس بار تصرف همان طبقه، باید دارای حداقل تعداد خروج مستقل تأیید شده مطابق با جدول 3-6-3-3-17 بوده و کلیه اتاق‌ها و فضاهای موجود در آن طبقه به این تعداد خروج دسترسی داشته باشند، مگر موارد استثنا که در بند 3-6-3-3-18 مشخص شده است. تعداد خروج بامهای تصرف شده نیز باید مانند طبقات محاسبه شود (مانند بامهای برخی مساجد که گاهی اوقات برای اجرای مراسم مذهبی از آنها استفاده می‌شود، یا بامهای بعضی بناها که برای پذیرایی مورد استفاده قرار گیرند). تعداد خروج‌های لازم از هر طبقه، زیر زمین یا فضاهای مستقل باید تا رسیدن به همکف یا معبر عمومی حفظ شوند.
جدول 3-6-3-3-17: حداقل تعداد لازم خروج بر حسب بار تصرف طبقه
| بار تصرف طبقه | حداقل تعداد خروج |
| 1 – 500 | 2 |
| 501- 1000 | 3 |
| بیش از 1000 | 4 |
18-3-3-6-3 ساختمان‌های با یک خروج
"تصرف‌های حرفه ای/ اداری با جمعیت حداکثر 30 نفر متصرف در هر طبقه، نظیر مطب‌های پزشکی، دندانپزشکی، دامپزشکی، دفاتر مهندسی، دفاتر وکلا که در مجموعه‌های مسکونی آپارتمانی قرار دارند با رعایت شرایط مندرج در بند 3-6-11-2-4 برای آپارتمان‌های مسکونی مجاز است یک راه‌پله داشته باشد. این بند نباید برای مراکز خدماتی پر تردد و دفاتری که از نوع تجمعی محسوب یا تشخیص داده می‌شوند، مانند دفاتر خدمات دولتی پر تردد، خدمات الکترونیک و نظایر آن به کار رود."
در ساختمان‌های زیر تنها یک خروج کافی است:
1- ساختمان‌های شرح داده شده در جدول 3-6-3-3-18، به شرط آنکه بیش از یک طبقه زیرزمین نداشته باشند.
2- ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی مطابق با شرایط بندهای 3-6-11-2-3 تا 3-6-11-2-5 و ساختمان‌های مسکونی یک و دو خانواری مطابق بند 3-6-11-4.
جدول 3-6-3-3- 18: ساختمان‌های غیرمسکونی مجاز برای داشتن تنها یک خروج
| تصرف | حداکثر تعداد طبقه ساختمان از تراز زمین | حداکثر متصرفان در هر طبقه و فاصله پیمایش |
| آ، ت، ح، ص، ک، ف | 2 | 50 متصرف و 23 متر طول مسیر پیمایش |
| خ | 1 | 3 متصرف و 5/7 متر طول مسیر پیمایش |
| ن | 2 | 30 متصرف و 30 متر طول مسیر پیمایش |
| ص، ک، ن | 3 | 30 متصرف و 23 متر طول مسیر پیمایش |
| ح | 4 | 30 متصرف و 23 متر طول مسیر پیمایش |
19-3-3-6-3 خروج‌های افقی
خروج افقی، عبارت است از خروج از یک بنا به مکانی امن در برابر حریق واقع در بنایی دیگر، یا در همان بنا، که سطح کف آنها تقریباً در یک تراز واقع شده باشد. خروج افقی می‌تواند راهی باشد که با عبور از میان موانع حریق یا با دور زدن حریق از طریق گذرگاه خروج به مکانی امن در همان بنا منتهی شود، مشروط بر آن که او آن دو بخش یا مکان تقریباً هم سطح باشند و ثانیاً مکان دوم بتواند به عنوان یک فضای محافظت شده، ایمنی کافی در برابر آتش و دود ناشی از وقوع حریق در بخش دیگر و تمام بخش‌های واقع در آن بنا را تأمین کند.
1-19-3-3-6-3 ظرفیت راه خروج افقی
در طرح و محاسبه ظرفیت راه‌های خروج هربنا، خروج افقی را می‌توان به عنوان جانشین بخشی از راه خروج مورد استفاده قرار گیرد، مشروط بر آنکه ظرفیت دیگر راه‌های خروج بنا (پلکان، شیب‌راه و درگاه‌هایی که به بیرون بنا باز می‌شوند) از 50 درصد کل ظرفیت راه خروج مورد نیاز تمام بنا کمتر نباشد.
تبصره‌ها:
1- در تصرف گروه (د-2)، خروج‌های افقی مجاز است که دو سوم خروج‌های لازم از ساختمان با طبقه را شامل شود.
2- در تصرف گروه (د-3) خروج‌های افقی مجاز است که 100 درصد خروج‌های لازم را تشکیل دهد. در این تصرف، لازم است برای کل افراد حوزه‌های مجاور، به ازای هر متصرف، در هر طرف خروج افقی، حداقل 0/6 متر مربع فضای قابل دسترس در نظر گرفته شود.
2-19-3-3-6-3 خروج الزامی علاوه بر خروج افقی
هر بخش از بنا و هر منطقه حریق در داخل بنا که برای آن استفاده از یک خروج افقی مرتبط منظور شده است، باید دست کم دارای یک خروج دیگر، مانند پلکان خروج یا درگاه منتهی به بیرون بنا، نیز وجود داشته باشد، در غیراینصورت، آن منطقه حریق به عنوان بخشی از منطقه حریق مجاور که دارای پلکان یا درگاه خروج منتهی به بیرون است، محسوب خواهد شد.
3-19-3-3-6-3 راه عبور از هر دو طرف خروج افقی
خروج‌های افقی باید به گونه‌ای طرح و تنظیم شود که از هر دو طرف آنها راه عبور پیوسته و قابل دسترسی تا یک پلکان خروج، یا دیگر خروج‌های منتهی به بیرون بنا در طرف دیگر فراهم باشد.
4-19-3-3-6-3 فضای پناه گرفتن خروج افقی
فضای پناه گرفتن خروج افقی باید مکانی در همان ساختمان، یا در فضاهای عمومی تصرف شده باشد و برای جای دادن بار تصرف اصلی فضای پناه گرفتن به اضافه بار تصرف برآوردشده متعلق به منطقه حریق مجاور (سمت دیگر خروج افقی)، کافی باشد. بار تصرف مورد انتظار از منطقه حریق مجاور، بر اساس ظرفیت درهای خروج افقی که به فضای پناه گرفتن باز می‌شوند برآورد می‌گردد. فضای پناه گرفتن باید با الزامات قسمت 3-6-10-6 منطبق باشد.
5-19-3-3-6-3 مساحت کف فضای پناه گرفتن
مساحت خالص کف فضاهای پناه گرفتن باید برابر با 0/28 متر مربع به ازای هر متصرف که در آنجا جای داده می‌شود، محاسبه گردد. فضاهای پلکانها، آسانسورها و دیگر شفتها یا حیاط‌ها، در این محاسبه منظور نمی‌شوند.
تبصره: در تصرف‌های (د-2) و (د-3)، سطح خالص کف به ازای هر متصرف باید به شرح زیر تأمین شود:
1.برای تصرف‌های گروه (د-3)، برابر با 0/6 متر مربع به ازای هر متصرف.
2. در گروه (د- 2)، برابر با 1/5 متر مربع به ازای هر بیمار که برای جابجایی به کمک نیاز دارد.
3. در گروه (د-2)، برابر با 3/0 متر مربع به ازای هر بیمار که جابجایی وی باید با تخت صورت گیرد.
6-19-3-3-6-3 اختلاف سطح در دو سمت خروج افقی
چنانچه بین کف‌های واقع در دو سمت خروج افقی، اختلاف سطح وجود داشته باشد، کف‌ها فقط باید با شیب‌راه به هم مربوط شوند. در این موارد طرح و اجرای پله ممنوع است.
7-19-3-3-6-3 جداسازی خروج افقی
ساختمان‌ها یا فضاهای پناه گرفتن که توسط یک خروج افقی به یکدیگر وصل شده‌اند، باید مطابق بخش 3-8-5، با یک دیوار مانع آتش و دارای حداقل 2 ساعت مقاومت در برابر آتش از یکدیگر جداشوند. بازشوی دیوارهای خروج افقی نیز باید مطابق بخش 3-8-11 محافظت گردد و از نوع خود بسته شو یا خود کار بسته شوی متصل به سیستم کشف دود تأیید شده باشد.
جداسازی خروج افقی باید به صورت قائم در تمام طبقات ساختمان امتداد یابد، مگر در جایی که مجموعه کف دارای 2 ساعت مقاومت در برابر آتش بوده و هیچ بازشوی محافظت نشده‌ای از آن عبور نکند.
دیوارهای خروج افقی که به شکل دیوار مانع آتش ساخته شده‌اند باید از یک دیوار خارجی تا دیوار خارجی دیگر پیوسته باشند، به طوری که فضای کفی را که خروج افقی در آن واقع است، به طور کامل به دو قسمت تقسیم کند.
8-19-3-3-6-3 پلکان فرار
بر اساس این مقررات، پله‌های باز فلزی موسوم به پلکان فرار که معمولاً در خارج ساختمان نصب می‌شوند، به عنوان بخشی از یک راه خروج الزامی در ساختمان‌هایی که پس از ابلاغ این مقررات ساخته می‌شوند محسوب نمی‌شوند.
4-3-6-3 تخلیه خروج
1-4-3-6-3 کلیات
هر خروج باید به طور مستقیم به بیرون ساختمان تخلیه شود، مگر آن که در این مقررات تحت شرایطی به گونه دیگری تصریح شده باشد. تخلیه خروج باید در تراز زمین باشد یا دسترسی مستقیم به آن را فراهم سازد. تخلیه خروج نباید دوباره به داخل ساختمان وارد شود.
تبصره‌ها:
1- به جز تصرف (د-3)، حداکثر 50 درصد تعداد و ظرفیت دوربندهای خروج مجاز است که از میان مکان‌هایی در تراز تخلیه خروج، از ساختمان خارج شود، به شرط آن که تمام شرایط زیر رعایت شود:
1-1 دوربندهای خروج، از یک راه آزاد و بدون مانع به بیرون ساختمان خارج شوند. این راه باید از نقطه انتهایی دوربند خروج به سادگی قابل مشاهده و تشخیص باشد.
2-1 کل کف تراز تخلیه، توسط ساختاری با درجه مقاومت در برابر آتشی معادل با دوربند خروج، از فضاهای زیرین جدا شود.
3-1 کل مسیر خروج از دوربند خروج در تراز تخلیه، توسط شبکه بارنده خودکار استاندارد محافظت شده باشد. تمام بخش‌های واقع در تراز تخلیه دارای دسترس به این مسیر خروج، باید کاملاً با شبکه بارنده خودکار استاندارد محافظت شوند، یا مطابق با الزامات دوربندهای خروج از مسیر خروج جداسازی شوند.
2- به جز تصرف‌های بازداشتی /تحت نظری، حداکثر 50 درصد تعداد و ظرفیت دوربندهای خروج مجاز است از طریق یک دهلیز (هال یا فضای ورودی کوچک) خارج شوند، به شرط آن که تمام شرایط زیر را دارا باشند:
1-2 کل فضای دهلیز (هال یا فضای ورودی کوچک) توسط ساختاری با مقاومت در برابر آتش معادل با دوربند خروج از فضاهای زیرین جدا شده باشد.
2-2 عمق دهلیز (هال یا فضای ورودی کوچک) از بیرون ساختمان بزرگتر از 3 متر و طول آن بزرگتر از 9 متر نباشد.
3-2 فضای دهلیز (هال یا فضای ورودی کوچک) توسط ساختاری با مقاومت 20 دقیقه در برابر آتش از سایر قسمت‌های تراز تخلیه خروج جدا شده باشد.
4-2 فضای دهلیز (هال یا فضای ورودی کوچک) به طور مستقیم به بیرون منتهی شود و از آن تنها به منظور راه خروج استفاده گردد.
3- در تصرف‌های بازداشتی/ تحت نظری، تمام دوربندهای خروج مجاز است که با رعایت شرایط مندرج در این تبصره از طریق دهلیزهایی، به مکان‌های امن مطابق تبصره بند 3-6-3-4-2، منتهی شود.
4- در ساختمان‌هایی که به طور کامل دارای تصرف پارکینگ باز اتومبیل هستند و مجموع بار نهایی تصرف راه‌های خروج که باید تخلیه گردند از 50 نفر بیشتر نیست، خروج‌ها می‌تواند به طبقه تراز تخلیه خروج باز شود.
2-4-3-6-3 دسترس بدون مانع به معبر عمومی
تمام قسمت‌های تخلیه خروج، چه به صورت فضاهای داخلی و سرپوشیده و چه به صورت حیاط و محوطه باز، باید به گونه‌ای طرح و اجرا شوند که راهی ایمن، بدون مانع و قابل تشخیص به معبر عمومی برای متصرفان تأمین شود. عرض و ظرفیت تخلیه خروج نباید از مجموع عرض‌ها و ظرفیتهای خروج‌های منتهی به آن کمتر در نظر گرفته شود.
تبصره: در مواردی مانند تصرف‌های بازداشتی /تحت نظری که تأمین یک دسترس آزاد بدون مانع به معبر عمومی امکان نداشته باشد، باید یک فضای ایمن دارای تمام شرایط زیر فراهم گردد:
1- گنجایش کافی برای جای دادن افراد مورد نظر، حداقل به میزان 0/28 متر مربع به ازای هر نفر را داشته باشد.
2- در همان ملک و در فاصله حداقل 15 متر از ساختمانی که نیاز به خروج دارد، قرار داشته باشد.
3- همواره به طور مرتب حفظ و نگهداری شده و به عنوان یک مکان ایمن برای پناه گرفتن از حریق مشخص شده باشد.
4- یک مسیر تردد ایمن و بدون مانع از ساختمان داشته باشد.
3-4-3-6-3 محل تخلیه خروج
بالکن‌های بیرونی، پلکانها و شیب راه‌ها باید حداقل 3 متر از مرز زمین مجاور و ساختمان‌های دیگر در همان زمین فاصله داشته باشند، مگر آن که مطابق بخش 3-8-4، دیوارهای خارجی و بازشوهای ساختمان مجاور، بر اساس فاصله مجزاسازی حریق، محافظت شده باشند.
4-4-3-6-3 باز بودن اجزای تخلیه خروج
اجزای تخلیه خروج باید به اندازه مناسب به بیرون باز باشند تا تجمع دود و گازهای سمی به کمترین حد ممکن برسد.
5-4-3-6-3 حیاط یا محوطه خروج
محوطه، صحن یا حیاط خروج، که در سیستم راه‌های خروج به عنوان بخشی از تخلیه خروج به کار می‌روند، باید با تمام الزامات این بند(3-6-3-4) مطابقت داشته باشند.
6-4-3-6-3 پهنای حیاط یا محوطه خروج
پهنای صحن یا حیاط خروج باید مطابق بخش 3-6-6 تعیین گردد، اما این پهنا، جز در مواردی که در این بخش مشخص شده است، نباید کمتر از 110 سانتی‌متر باشد. حیاط‌های خروج مربوط به گروه (ف) نباید دارای عرض کمتر از 90 سانتی‌متر باشند. در پهنای الزامی صحن یا حیاط خروج، نباید تا ارتفاع 210 سانتی‌متر هیچ مانعی وجود داشته باشد.
تبصره: درها هنگامی که به طور کامل باز باشند و همین طور میله‌های دستگرد نباید پهنای لازم را بیش از 18 سانتی‌متر کاهش دهند. درها در هر وضعیتی نباید بیش از نصف عرض لازم را کاهش دهند. سایر پیش‌آمدگی‌های غیرسازه‌ای، از قبیل نقش بری‌ها و تزئینات مشابه مجاز است از هر طرف 40 میلی‌متر به درون پهنای لازم پیشروی داشته باشند.
در جایی که پهنای حیاط یا صحن خروج از حداقل پهنای لازم بیشتر باشد، و در امتداد مسیر تردد خروج کاهش یابد، این کاهش باید تدریجی باشد. پهنا باید به وسیله یک حفاظ با حداقل 90 سانتی‌متر ارتفاع تغییر کند و نباید زاویه‌ای بزرگتر از 30 درجه نسبت به محور حیاط یا صحن خروجی در امتداد مسیر تردد خروج ایجاد کند. در هیچ حالتی نباید پهنای حیاط خروج کمتر از پهنای حداقل الزامی شود.
در جایی که صحن یا حیاط خروج مربوط به کل ساختمان یا بخشی از آن کمتر از 3/0 متر پهنا داشته باشد، دیوارهای خارجی حیاط خروج باید مطابق شرایط بخش 3-8-4، تا ارتفاع حداقل 3/0 متر بالای کف حیاط دارای حداقل 1 ساعت مقاومت در برابر آتش باشند و بازشوهای موجود در آن باید به سیستم‌های محافظ بازشو، از نوع خود بسته شو به میزان 45 دقیقه مجهز باشند.
تبصره: حیاط‌های خروج مربوط به بار تصرف کمتر از 10 نفر.
4-6-3 اجزای تشکیل‌دهنده راه خروج
1-4-6-3 کلیات
اجزای تشکیل‌دهنده بخش‌های سه‌گانه راه خروج (مراجعه شود به بند 3-6-3-1) باید با مقررات این بخش مطابقت داشته باشند، مگر آن که در ضوابط اختصاصی راه‌های خروج، بر حسب نوع تصرف، مقررات ویژه و متفاوتی بیان شده باشد که در این صورت مقرراتی باید ملاک عمل قرار گیرد که ایمنی بیشتر را تأمین می‌کند.
2-4-6-3 درها
درهای راه‌های خروج باید مطابق الزامات این بخش باشند. در صورتی که برای تأمین اهداف خروج، درهای اضافی نیز تعبیه شود، این درهای اضافی نیز باید مطابق الزامات این بخش باشد. درهای راه‌های خروج باید کاملاً از ساختارها و تزئینات مجاور متمایز باشند، به طوری که این درها به راحتی به عنوان درهای راه‌های خروج قابل تشخیص باشند. بر روی درهای راه‌های خروج نباید آینه یا سایر مواد منعکس کننده نصب شود. این درها نباید با پرده، آویز، تزئینات و مانند آنها پنهان شوند.
1-2-4-6-3 درهای خروج بیرونی
ساختمان‌ها یا ساختارهایی که برای تصرف انسانی به کار می‌روند، باید حداقل یک در بیرونی مطابق الزامات این بخش داشته باشند. درهای خروج بیرونی باید مستقیماً به تخلیه خروج یا راه عمومی منتهی شوند.
2-2-4-6-3 اندازه درها
حداقل عرض هر یک از بازشوهای درهایی که در راه خروج واقع می‌شوند، باید برای بار تصرف مربوط کافی باشد و دست کم 80 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشد. درهای راه‌های خروج مربوط به تصرف گروه (د – 2) که در مسیر جابجایی تختها قرار دارند، باید دارای حداقل 105 سانتی‌متر عرض آزاد باشند. هم‌چنین عرض هیچ لنگه در نباید از 120 سانتی‌متر بیشتر باشد.
فضاهای با مساحت 6/5 متر مربع و کمتر، چنانچه مورد استفاده افراد معلول جسمی قرار نگیرند، استثنائاً مجاز است با درهایی که 60 سانتی‌متر عرض مفید دارند، به راهروهای دسترس خروج باز شوند.
در درگاه‌های دارای درهای لولایی، عرض آزاد بازشوها باید بین سطح خارجی در باز شده در زاویه 90 درجه، و لبه چارچوب در سمت مقابل (که بائوی پیشنه در بر آن قرار می‌گیرد) اندازه‌گیری شود. در مواردی که از درهای دو لنگه بدون پایه وسط استفاده شود، دست کم یکی از لنگه‌ها باید دارای 80 سانتی‌متر عرض مفید باشد.
ارتفاع درها نباید کمتر از 205 سانتی‌متر باشد.
3-2-4-6-3 کف یا پاگرد طرفین در
در هر طرف در، باید یک کف یا پاگرد پله قرار داشته باشد. تراز سطح این کف یا پاگرد پله باید در هر دو طرف در یکسان باشد. ایجاد اختلاف سطح در دو سمت درگاهها تا فاصله‌ای دست کم به اندازه عرض بزرگترین لنگه در یا عرض راه‌پله، هرکدام که بزرگتر است، مجاز نیست، مگر در مورد درهای خروج واقع در جدارهای خارجی خانه‌های یک یا دو خانواری، که پایین‌تر بودن سطح کف بیرونی درگاهها تا حداکثر 17 سانتی‌متر نسبت به سطح کف درونی درگاه بلامانع است.
پاگرد پله در هر دو سمت درگاه باید تراز باشد، مگر پاگرد پله‌های خارجی که مجاز است شیبی کمتر از 0/25 واحد عمودی در 12 واحد افقی (شیب 2 درصد) داشته باشند.
درها در حالت کاملاً باز نباید ابعاد الزامی را بیش از 18/0 سانتی‌متر کاهش دهند. زمانی که بار تصرف پاگرد 50 یا بیشتر باشد، درها در هیچ حالتی نباید عرض پاگرد را به کمتر از نصف عرض الزامی کاهش دهند. طول این پاگردها در راستای مسیر پیمایش نباید کمتر از 110 سانتی‌متر باشد، به جز واحدهای مستقل گروه (م- 2) که در آنها طول 90 سانتی‌متر کافی است.
4-2-4-6-3 نوع بازشدن در
تمام درهای واقع در راه خروج باید از نوع لولایی (که برای باز و بسته شدن، حول محور کناری و در یک جهت می‌چرخند) باشند، و در موارد زیر، درهای لولایی باید موافق جهت خروج باز شوند:
الف) درهای واقع در دوربندهای خروج.
ب) درهای واقع در فضاهای پرخطر.
پ) در جایی که بار تصرف 50 نفر و بیشتر باشد.
تبصره: در موارد زیر استفاده از انواع درهای غیرلولایی برای درهای واقع در راه خروج مجاز است:
1- در هر یک از تصرف‌های پارکینگ خصوصی، اداری، کارخانه و انبارها، با بار تصرف 10 نفر یا کمتر.
2- در تصرف‌های گروه (د-3)، که به عنوان محل بازداشت استفاده می‌شوند.
3- در واحد مسکونی تکی در تصرف (م- 2).
4- درهای گردان، مطابق شرایط بند 3-6-4-2-11، در تمام تصرف‌ها به غیر از گروه (خ).
5- درهای کشویی افقی، مطابق شرایط بند 3-6-4-2-12، در تمام تصرف‌ها به غیر از گروه (خ)، درهای برقی، مطابق شرایط بندهای 3-6-4-2-11 تا 3-6-4-2-13.
نیروی باز کردن درهای داخلی لولایی بدون بسته کننده، نباید بیش از 22 نیوتن باشد. در مورد سایر درهای لولایی، کشویی و تاشو، باید چفت وقتی آزاد شود که در معرض نیروی 67 نیوتن قرار گیرد. نیروی 133 نیوتنی، باید در را به حرکت در آورد. برای آنکه در به حالت کاملاً باز در آید، باید در معرض نیروی 67 نیوتن قرار گیرد. نیروها باید از سمت چفت بر در وارد شوند.
5-2-4-6-3 باز شدن از سمت داخل
در راه‌های خروج، درها باید طوری طرح، ساخته، نصب و تنظیم شوند که در تمام اوقات استفاده از بنا از سمت داخل به آسانی قابل باز شدن بوده و هیچ عامل بازدارنده‌ای مانند قفل، کلون، کشو و غیره، مانع خروج به موقع و فرار متصرفان نشود.
6-2-4-6-3 قفل‌ها و چفت‌ها
در موارد زیر، برای جلوگیری از عمل کردن درهای خروج، می‌توان از قفل و چفت استفاده کرد:
1. محل‌های بازداشت،
2. در ساختمان‌های با بار تصرف 300 یا کمتر، در یا درهای اصلی (واقع در جداره‌های بیرونی) را می‌توان از سمت داخل به وسایل قفل کننده کلیددار مجهز کرد، به شرط آن که:
1-2. وسیله قفل کننده به آسانی تشخیص داده شود.
2-2. قفل از انواع ساده انتخاب شود و باز کردن آن مهارت و تلاش خاصی لازم نداشته باشد.
3-2. هر متصرف باید بتواند بدون نیاز به کلید یا وسیله دیگر، به فوریت در را از داخل باز کند.
4-2. در مواقع قفل بودن درها، کلید همواره بر روی قفل یا در نزدیکترین فاصله از در به گونه‌ای قرار گیرد که هر متصرف در هنگام خروج، بتواند آن را سریعاً یافته و قفل را باز کند.
5-2. یک علامت با دوام و کاملاً قابل رویت، در جهت خروج، بر روی در یا مجاور آن با نوشته: "هنگام استفاده از ساختمان این در نباید قفل باشد" نصب گردد. ارتفاع حروف باید 25 میلی‌متر و حروف به رنگی متضاد با رنگ زمینه تابلو باشند.
6-2. در غیاب مسئول ساختمان، بتوان امکان باز کردن در را فراهم کرد.
7-2-4-6-3 استفاده از کلون یا زنجیر ایمنی
نصب و استفاده از یک کلون، یا زنجیر ایمنی، فقط برای درهای خروج واقع در خانه‌های یک یا دو خانواری و واحدهای مسکونی مستقل، مانند آپارتمان، اتاق‌های هتل، متل، مسافرخانه و مانند آنها مجاز است، مشروط بر آنکه کلون در ارتفاع حداکثر 120 سانتی‌متری از کف تمام شده نصب شود و باز کردن آن از داخل نیازی به کلید نداشته باشد.
8-2-4-6-3 چفت و بست درهای دولنگه
چفت، بست و جزئیات اجرایی درهای دو لنگه واقع در راه خروج باید به ترتیبی باشد که برای باز شدن هر لنگه، نیازی به باز کردن لنگه دیگر نبوده و هر کدام از لنگه‌ها، به طور مستقل باز و بسته شود.
9-2-4-6-3 وضعیت درهای خود بسته شو و خودکار بسته شو
درهای خود بسته شو واقع در مسیر خروج، مانند درهای واقع در دوربند پلکانهای خروج، هیچ گاه نباید در وضعیت باز نگهداشته شوند. استثنائاً در بناهایی که محتویات آنها کم مخاطره یا معمولی باشد و نیز در هر مورد که مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان تشخیص دهد، درها را می‌توان از نوع خودکار بسته شو انتخاب کرد، مشروط بر آن که نظام خودکار بسته شدن آنها تأیید شده باشد.
10-2-4-6-3 کاربرد درهای کشویی، کرکرهای و گردان
چنانچه در بخش ضوابط اختصاصی راه‌های خروج، بر حسب نوع تصرف، استفاده از درهای کشویی افقی، کرکرهای قائم یا گردان، مجاز اعلام شود، حسب مورد باید با ضوابط عمومی این بخش و هم‌چنین با بندهای 3-6-4-2-11 و 3-6-4-2-12 نیز مطابقت داشته باشد.
11-2-4-6-3 درهای گردان
درهای گردان باید شرایط زیر را داشته باشند:
الف – درهای گردان باید از لحاظ چگونگی نصب، حداکثر تعداد چرخش در دقیقه، عرض مفید و سایر مشخصات، توسط شرکت بازرسی ساخت تأیید شود.
ب- در راه‌های خروج، استفاده از درهای گردان مشروط به رعایت ضوابط زیر است:
ب- 1- ضوابط خاص راه‌های خروج، بر حسب نوع تصرف، مانع نصب این گونه درها نباشد.
ب-2- ظرفیت اختصاص یافته به درهای گردان از 50 درصد کل ظرفیت لازم خروج بیشتر نشود.
ب-3- ظرفیت خروج هر در گردان حداکثر 50 نفر در نظر گرفته شود.
ب-4- در فاصله 3/0 متری از دو انتهای پایینی یا بالایی آن، راه‌پله یا پله برقی واقع نشده باشد.
ب-5- به عنوان بخشی از راه خروج قابل دسترس در نظر گرفته نشود.
ب-6- در فاصله حداکثر 3/0 متری هر در گردان، در همان دیوار، یک در لولایی منطبق با شرایط بند 3-6-4-2 نصب شده باشد.
ب- 7- هر در گردان را باید بتوان به شکل کتابی، با نیرویی کمتر از 580 نیوتن، که در محدوده 7/5 سانتی‌متری لبه بیرونی یک بال بر آن اعمال شود، جمع کرد، تا مسیرهای موازی خروج با مجموع پهنای 90 سانتی‌متر ایجاد شود.
ب-8- تعداد گردش در، بر حسب دور در دقیقه، نباید از مقادیر ارائه شده در جدول 3-6-4-2-11 بیشتر باشد.
جدول 3-6-4-2-11: سرعت گردش در گردان
| قطر داخلی (سانتی‌متر) | سرعت گردش (دور در دقیقه) | |
| در گردان برقی | در گردان دستی | |
| 200 | 11 | 12 |
| 215 | 10 | 11 |
| 230 | 9 | 11 |
| 245 | 9 | 10 |
| 260 | 8 | 9 |
| 275 | 8 | 9 |
| 290 | 7 | 8 |
| 305 | 7 | 8 |
12-2-4-6-3 درهای کشویی افقی، کرکره‌ها و شبکه‌های قائم
درهای کشویی افقی، کرکره‌ها و شبکه‌های قائم باید شرایط زیر را دارا باشند:
الف-درهای کشویی و کرکره‌های قائم
نصب درهای کشویی با ریل افقی، و هم‌چنین درها و کرکره‌های ایمنی با ریل قائم، در درگاه‌هایی که بخشی از راه خروج به شمار می‌آیند، مشروط به رعایت ضوابط زیر است:
الف- 1- درها باید برقی باشند و در صورت قطع برق، به طور دستی و به آسانی کار کنند.
الف -2- درهای کشویی افقی از هر دو طرف و درهای کرکرهای قائم از سمت داخل باید در تمام أوقات تصرف بدون نیاز به اطلاعات خاص قابل بازشدن باشند و چنانچه عموم مردم در بنا رفت و آمد می‌کنند، به وضعیت کاملاً باز ثابت شوند. درهای کشویی افقی خود بسته شوکه نیاز به درجه الزامی محافظت در برابر حریق دارند و درهای واقع در خانه‌های یک یا دو خانواری، از این قاعده مستثنی هستند.
الف-3- در مواردی که دو یا چند راه خروج پیش‌بینی شده است، بیش از نصف ظرفیت کل درگاه‌های خروج به درهای کشویی افقی یا کرکرهای قائم اختصاص داده نشود.
الف-4- چنانچه مطابق با الزامات این مبحث، این درها دارای درجه الزامی مقاومت در برابر آتش باشند، در این صورت باید به صورت خود بسته شو یا خود کار بسته شو با فرمان سیستم اعلام حریق عمل نمایند و به برق اضطراری متصل باشد.
ب- درهای شبکه‌ای حفاظتی
در ساختمان‌هایی با تصرف‌های (ح)، (ص)، (ک) و (ن)، می‌توان در خروج اصلی درهای شبکه‌ای حفاظتی عمودی یا کشویی افقی نصب کرد، به شرط آنکه از طرف داخل ساختمان و بدون استفاده از کلید یا نیاز به اطلاعات خاص یا تلاش زیاد، در طول مدت تصرف فضا، قابل بازشدن باشد. در مدت تصرف عمومی ساختمان، درهای شبکه‌ای باید به صورت ایمن در حالت کاملاً باز بمانند. در جاهایی که به دو راه خروج یا بیش از آن نیاز است، نباید بیش از نصف خروج‌ها یا درگاه‌های دسترس خروج، به درهای شبکه‌ای حفاظتی عمودی یا کشویی افقی مجهز شوند.
13-2-4-6-3 اختلال در جریان برق
در تمام مواردی که از نیروی برق برای باز و بسته شدن در استفاده می‌شود (درهای مجهز به سل فتوالکتریک، درهایی که با شاسی دستی و به کمک نیروی برق باز می‌شوند، درهای دارای پادری فشاری و مانند آنها)، در باید به گونه‌ای طرح، نصب و نگهداری شود که در صورت اختلال در جریان یا قطع برق، به روش معمولی و به راحتی قابل باز و بسته شدن باشد. نیروی لازم برای باز کردن دستی این درها نباید از مقدار مشخص شده در بند 3-6-4-2-4 بیشتر باشد. نیروی لازم برای به حرکت در آوردن در نباید از 220 نیوتن بیشتر باشد. وقتی که نیرو از جهتی که خروج صورت می‌گیرد، به در اعمال می‌شود، باید در بتواند از هر حالتی به حالت باز شدن کامل در آید.
14-2-4-6-3 سامانه مرکزی کنترل
در مواردی که برای باز و بسته کردن همزمان درها از سامانه مرکزی کنترل کننده استفاده می‌شود، درهای خروج تابع ضوابط متفاوتی است که مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان می‌تواند آنرا تعیین کند.
15-2-4-6-3 دروازه‌های کنترل گردان
در هر موردی که طبق ضوابط این مقررات، نصب درهای گردان مجاز باشد، نصب دروازه‌های کنترل گردان یا سایر وسایل مشابه که برای کنترل عبور یک‌طرفه اشخاص مورد استفاده قرار می‌گیرند، در ارتفاع 70 تا 100 سانتی‌متر از کف نیز مجاز است، مشروط بر آن که موقعیت آنها مانع خروج یا فرار به موقع متصرفان نباشد و چرخش آنها به صورت آزاد و موافق خروج صورت گیرد. هر دروازه گردان نباید برای بیش از 50 متصرف به کار گرفته شود و کل عرض خروج اختصاص داده شده به این دروازه‌ها و دیگر درهای گردان نباید از 50 درصد کل عرض خروج لازم بیشتر باشد.
16-2-4-6-3 آستانه درها
برای درهای کشویی واحدهای مسکونی، ارتفاع آستانه نباید بیش از 20 میلی‌متر و در سایر درهای بیش از 12 میلی‌متر باشد. آستانه درهای واقع در مسیرهایی که قابل دسترس بودن آنها برای افراد معلول الزامیست، باید با ضوابط مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران منطبق باشند.
تبصره: در تصرف (م- 2)، ارتفاع آستانه درهای خارجی را، به شرطی که در جزئی از راه خروج الزامی و درگاه جزو مسیر قابل دسترس نباشد، تا 20 میلی‌متر می‌توان در نظر گرفت.
17-2-4-6-3 آرایش استقرار درها
فاصله بین دو در متوالی باید حداقل 120 سانتی‌متر به اضافه عرض در که به درون فضا می‌چرخد، باشد. درهای متوالی یا باید در جهت یکسان یا در جهت خارج از فضای حد فاصل درها بچرخند.
تبصره‌ها:
1- حداقل فاصله بین درهای برقی کشویی افقی متوالی باید 120 سانتی‌متر باشد.
2- در واحدهای مسکونی مستقل در گروه (م-2)، برای درهای توری یا درهایی که برای جلوگیری از اغتشاش هوا روی در اصلی نصب می‌شوند، به حفظ فاصله 120 سانتی‌متر با در اصلی نیازی نیست.
3- درهای واقع در واحدهای مسکونی مستقل در گروه (م- 2) به جز درهای واحدهای مسکونی با قابلیت دسترس الزامی.
18-2-4-6-3 ارتفاع یراق‌آلات
دستگیره، قفل، چفت و سایر لوازم و ادوات درها که برای باز یا قفل کردن در به وسیله افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید در ارتفاع حداقل 85 سانتی‌متر و حداکثر 120 سانتی‌متر از کف تمام شده نصب شود. قفل‌هایی را که فقط برای امنیت استفاده می‌شوند و در شرایط عادی کاربرد ندارند، می‌توان در هر ارتفاعی نصب کرد.
3-4-6-3 پلکان
1-3-4-6-3 کلیات
تمام پله‌ها و راه‌پله‌های واقع در راه خروج، به استثنای پله‌های واقع در راهروهای دسترسی به ردیف صندلیها در تصرف‌های تجمعی (که تابع ضوابط خاص خود هستند)، باید با ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند.
تمام پله‌های واقع در راه خروج، باید دارای ساختاری پایدار و ثابت باشند.
پاخور تمام پله‌ها باید از یک جنس و با یک نوع پرداخت بوده و تدابیر لازم برای ممانعت از الغزندگی، بر روی سطح آنها اتخاذ گردد.
2-3-4-6-3 عرض راه‌پله
هر راه‌پله باید دست کم 110 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشد، مگر آن که مجموع تعداد متصرفان تمام طبقات استفاده کننده از راه‌پله کمتر از 50 نفر باشد، که در آن صورت، عرض مفید را می‌توان به حداقل 90 سانتی‌متر کاهش داد. در هیچ قسمت از طول مسیر، نباید عرض راه‌پله‌ها و پاگردها کاهش یابد.
3-3-4-6-3 ارتفاع سرگیر
ارتفاع غیرسرگیر هر راه‌پله تا سقف بالای آن باید دست کم 205 سانتی‌متر باشد، که از خط فرضی متصل کننده لبه پله‌ها، به صورت عمود اندازه‌گیری می‌شود. این حداقل ارتفاع باید به طور پیوسته در بالای راه‌پله تأمین شده باشد و در پایین راه‌پله، به اندازه یک کف پله جلوتر از پایین‌ترین پله، برقرار باشد. هم‌چنین، حداقل ارتفاع آزاد مذکور باید در عرض کامل راه‌پله و پاگرد نیز وجود داشته باشد.
4-3-4-6-3 اندازه کف و ارتفاع پله
هر کف پله باید حداقل 28 سانتی‌متر عمق و حداکثر 2 درصد شیب داشته باشد. ارتفاع هر پله باید حداقل 10 و حداکثر 18 سانتی‌متر و به گونه‌ای تعیین شود که مجموع اندازه عمق کف پله و دو برابر ارتفاع آن بین 63 و 64 سانتی‌متر باشد. برای ارتفاع پله، باید فاصله بین لبه جلویی دو کف پله متوالی را به صورت عمودی اندازه گرفت. برای عمق کف پله، باید فاصله بین تصویر قائم لبه پیش‌آمدگی دو کف پله متوالی را به صورت افقی کاملاً مستقیم اندازه‌گیری کرد.
5-3-4-6-3 یکسانی اندازه‌ها
شکل و اندازه ارتفاع و کف پله‌ها باید یکسان باشد. رواداری بین اندازه بزرگترین و کوچکترین ارتفاع، یا میان بزرگترین و کوچکترین کف پله نباید در هر خیز (بال) پله‌ها بیش از 10 میلی‌متر باشد.
تبصره‌ها:
1- اندازه‌های نابرابر ارتفاع پله‌های راهرویی، مطابق بخش ضوابط اختصاصی تصرف‌های تجمعی.
2- در جایی که پایین یا بالای پله به راهی عمومی، پیاده‌رو یا سواره رویی دارای شیب در جهت عمود بر مسیر حرکت پله، می‌پیوندد، ارتفاع پیشانی بالا یا پایین مجاز است در امتداد شیب، تا ارتفاع کمتر از 80 میلی‌متر به ازاء هر متر پهنای پله، وحداکثر به میزان 100 میلی‌متر کاهش یابد. در چنین حالتی، تغییر ارتفاع پیشانی بالا یا پایین نباید از یک واحد عمودی در 12 واحد افقی (شیب 8 درصد) در عرض پلکان بیشتر باشد.
6-3-4-6-3 پله‌های قوسی
طرح و استفاده از پله‌های قوسی در راه‌های خروج در صورتی مجاز است که ابعاد آن به صورت زیر باشد: ارتفاع آن برابر حداقل گفته شده در بند 3-6-4-3-4، اندازه کف (پاخور) هر پله در فاصله 30 سانتی‌متری از انتهای باریک‌تر کف پله، حداقل 28 سانتی‌متر، و اندازه کف در باریک‌ترین قسمت آن، حداقل 25 سانتی‌متر. تفاوت بین بزرگترین عمق کف پله با کوچکترین آن در یک بال پله، در روی یک خط فرضی با فاصله 30 سانتی‌متر از باریک‌ترین قسمت، نباید از 10 میلی‌متر بیشتر و اندازه شعاع قوس کوچکتر پله نباید از دو برابر عرض آن کمتر باشد.
7-3-4-6-3 پله‌های مارپیچ
استفاده از پله‌های مارپیچ در راه‌های خروج تنها در واحدهای مسکونی یا برای فضایی با مساحت کمتر از 23 متر مربع و دارای حداکثر 5 نفر بهره‌بردار، مجاز است، مشروط به آن که با رعایت ضوابط زیر طرح شوند:
الف) عرض مفید پله از 65 سانتی‌متر کمتر نباشد.
ب) ارتفاع هرپله از 24 سانتی‌متر بیشتر نباشد.
پ) ارتفاع مفید روی پله (قد راه‌پله) از 200 سانتی‌متر کمتر نباشد.
ت) اندازه کف (پاخور) هر پله، در فاصله 30 سانتی‌متر از باریک‌ترین قسمت پله، حداقل 20 سانتی‌متر باشد.
ث) تمام کف پله‌ها یک شکل و یک اندازه باشد.
8-3-4-6-3 نصب میله‌های دستگرد
پلکانهای واقع در راه خروج باید در هر دو طرف مطابق شرایط بند 3-6-4-5 دارای میله دستگرد (نرده دستگیر) باشند. پیش‌بینی ونصب میله‌های دستگرد در پله‌های عریض باید مطابق شرایط بند 3-6-4-5-2 انجام شود.
9-3-4-6-3 دوربند و ساختار پلکانهای خروج
تمام پلکانهای داخلی و خارجی بنا، چنانچه به عنوان خروج مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید مطابق ضوابط مندرج در فصل 3-3) باشد، در عین حال استفاده از دستگردهای چوبی در تمام ساختارها مجاز است. اجزای اصلی سازهای داخل شفت پلکان باید مطابق با ضوابط بخش 3-8-10 محافظت شوند. برای سایر اجزای پلکان داخل شفت دوربند مطابق با ضوابط این مبحث، محافظت به وسیله شفت پلکان کافی بوده و از نظر مقاومت در برابر آتش نیازی به سایر تمهیدات محافظتی برای آنها نیست.
10-3-4-6-3 ارتفاع طی شده
حداکثر اختلاف تراز دو سطح افقی متوالی شامل کف هر یک از طبقات و یا پاگردها، که با یک سلسله پلکان پیموده می‌شود، ضمن رعایت الزامات مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان، نباید از 370 سانتی‌متر بیشتر باشد، مگر در راه‌پله‌های قابل دسترس الزامی برای افراد معلول، که باید با ضوابط بخش 3-6-10 منطبق باشد.
11-3-4-6-3 پلکان برای بام
در ساختمان‌های دارای سه طبقه و بیشتر بالای تراز زمین، حداقل یک پلکان باید تا سطح بام امتداد یابد، مگر آنکه بام شیبی تندتر از چهار واحد عمودی در 12 واحد افقی (شیب 33 درصد) داشته باشد. در ساختمان‌هایی که بام آنها هیچ‌گونه استفاده‌ای ندارد، دسترسی از طبقه آخر به بام از طریق دیگر امکانات مانند نردبان یا جای پای متناوب، نیز مجاز است در ساختمانی که پلکان بام دارد، دسترس به بام باید از طریق اتاقک خرپشته تأمین شود.
تبصره: در ساختمان‌هایی که بام آنها هیچ‌گونه تصرف یا استفاده‌ای ندارد، دسترسی به بام از طریق دریچه‌ای با مساحت حداقل 1/5 متر مربع و ابعاد حداقل 60 سانتی‌متر، مجاز است.
4-4-6-3 شیب‌راه‌ها
تمام شیب‌راه‌هایی که در راه خروج واقع است، چه در داخل و چه در خارج بنا، باید با ضوابط این بخش مطابقت داشته باشند.
1-4-4-6-3 شیب
در صورتی که قابل دسترس بودن شیب راه‌هایی که به عنوان بخشی از راه‌های خروج استفاده می‌شوند الزامی باشد، باید با مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی -حرکتی، مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری، مطابقت نماید و در هر صورت، حداکثر شیب مسیر نباید از 1 به 8 (12/5 درصد ) بیشتر باشد.
تبصره: در تصرف‌های گروه (ت)، شیب شیب‌راه‌های راهرویی باید مطابق با شرایط ضوابط اختصاصی تصرف‌های تجمعی باشد.
در شیب راه‌های قابل دسترس الزامی، شیب عرضی مجاز نیست. در سایر شیب‌راه‌ها، شیب اندازه‌گیری شده عمود بر جهت تردد نباید از یک واحد عمودی در 48 واحد افقی (شیب 2 درصد) بیشتر باشد.
2-4-4-6-3 ارتفاع طی شده
خیز یا ارتفاع طی شده هر شیب‌راه، بین دو پاگرد یا سطح افقی متوالی، باید حداکثر 72 سانتی‌متر باشد. لذا در اختلاف ارتفاع بیشتر، باید مطابق بند3-6-4-4-7، در مسیر شیب‌راه، پاگرد یا پاگردهای میانی قرار گیرد. در هر صورت، حداکثر اختلاف تراز دو سطح افقی که با یک سلسله شیب‌راه و پاگردهای میانی آن پیموده می‌شود، نباید از 370 سانتی‌متر بیشتر باشد.
3-4-4-6-3 حداقل ابعاد شیب‌راه
حداقل عرض شیب‌راه واقع در راه خروج نباید کمتر از عرض لازم برای کریدورها وراهروهای گفته شده در بند 3-6-3-2-5 باشد. در ساختمان‌هایی که قابل دسترس بودن آنها الزامی نیست، عرض آزاد شیب‌راه و عرض آزاد میان میله‌های دستگرد (در صورت وجود)، باید حداقل 90/0 سانتی‌متر باشد. در تمام قسمت‌های شیب‌راه واقع در راه خروج، بلندی قد غیرسرگیر (ارتفاع بدون مانع) نباید از 200 سانتی‌متر کمتر باشد.
4-4-4-6-3 دوربندی شیب‌راه‌ها
تمام شیب‌راه‌های واقع در داخل و خارج بنا، چنانچه جزئی از راه خروج الزامی محسوب شوند، باید همانند آنچه در بند 3-6-4-3-9 در مورد پلکانها و راه‌پله‌ها شرح داده شد، دوربندی، مجزاسازی و محافظت شوند. این شیب‌راه‌ها و پاگردهای بین آنها باید دارای ساختاری ثابت و پایدار و کفی محکم، یکپارچه، غیرمشبک و غیرلغزنده باشند.
5-4-4-6-3 محدودیت‌ها
در هیچ قسمت از طول مسیر خروج، نباید عرض شیب‌راه‌ها و پاگردهای آنها کاهش یابد. پیش‌آمدگی در عرض الزامی شیب‌راه و پاگرد ممنوع است.
6-4-4-6-3 نصب میله‌های دستگرد
در هر دو طرف هر شیب‌راه که ارتفاعی بیش از 15 سانتی‌متر را طی می‌کنند، باید مطابق ضوابط بند 3-6-4-5 میله دستگرد نصب شود.
7-4-4-6-3 پاگردها
شیب‌راه‌ها، در بالا و پایین، نقاط گردش حرکت، ورودیها، خروجی‌ها، و درها، باید پاگرد داشته باشند.
پاگردها باید در هر جهت شیبی کمتر از 1 واحد عمودی در 48 واحد افقی (شیب 2 درصد) داشته باشند. تغییرات تراز در سطح پاگرد مجاز نیست.
عرض پاگرد باید حداقل به اندازه عریض‌ترین شیب‌راه متصل به پاگرد باشد.
طول پاگرد در راستای پیمایش باید حداقل 150 سانتی‌متر باشد، به جز آن که در واحدهای مسکونی مستقل گروه تصرف‌های (م- 2) که قابل دسترس بودن آنها الزامی نیست، مجاز است که پاگردها دارای حداقل طول 90/0 سانتی‌متر در راستای پیمایش باشند.
چنانچه جهت پیمایش، در پاگردهای بین مسیرهای شیب‌راه، تغییر کند، اندازه پاگرد باید حداقل 150 سانتی‌متر در 150 سانتی‌متر باشد، به جز آن که پاگردهای واحدهای مسکونی مستقل در تصرف (م-2) که قابل دسترس بودن آنها الزامی نیست، مجاز است که حداقل 90 سانتی‌متر در 90 سانتی‌متر باشد.
8-4-4-6-3 حفاظ لبه
در هر طرف مسیر شیب‌راه و پاگردهای شیب‌راه، باید حفاظ لبه مطابق با تمام شرایط زیر اجرا شود:
الف – نرده‌گذاری افقی
در پایین میله دستگرد و در فاصله 40 تا 48 سانتی‌متر بالاتر از سطح پاگرد یا شیب‌راه، باید یک نرده افقی (به منظور جلوگیری از سقوط صندلی چرخدار) نصب شود.
ب – مانع یا جدول
به منظور جلوگیری از انحراف چرخ صندلی چرخدار و نیز کمک برای افراد با ضعف بینایی، باید در سرتاسر لبه طول شیب‌راه، یک مانع (مانند نرده) یا جدول، در ارتفاع 10 سانتی‌متر از کف آن، نصب شود.
تبصره: در اطراف پاگردهای شیب‌راه که دارای حداکثر 13 میلی‌متر افتادگی قائم کناره‌ها (شانه شیب راه)، در محدوده افقی 25 سانتی‌متری از حدود الزامی پاگرد هستند، نیاز به حفاظ لبه نیست.
9-4-4-6-3 سطح شیب‌راه
سطح شیب‌راه‌ها باید از مصالح غیرلغزنده ساخته و به طور ایمن و مطمئن ساخته شود.
10-4-4-6-3 شرایط بیرونی
شیب‌راه‌های خارج از ساختمان و راه‌های رسیدن به شیب‌راه‌ها در خارج از ساختمان، باید چنان طراحی شود که آب روی سطح پیاده‌روی آنها جمع نشود. سطوحی که جزو شیب‌راه‌ها و پاگردهای خارجی محسوب می‌شوند و در معرض برف و یخ قرار دارند، باید چنان طراحی شود که جمع شدن برف و یخ روی آنها به کمترین حد ممکن برسد.
5-4-6-3 میله‌های دستگرد
در هر دو طرف پلکانها، و هر جا که در بند 3-6-4-4 برای شیب‌راه‌ها لازم دانسته، و در دیگر مواردی که در این مقررات گفته شده است، باید میله دستگرد منطبق با الزامات این بخش، نصب شود. میله دستگرد باید از استحکام و اتصال مناسب برخوردار باشد.
تبصره‌ها: موارد به شرح زیر استثناء هستند:
1.در راه‌پله‌ها و شیب راه‌های دسترسی به ردیف صندلیها در تصرف‌های تجمعی، مطابق ضوابط اختصاصی آنها
2. پلکانهای درون واحدهای مسکونی و پلکانهای مارپیچ، مجاز است که تنها در یک طرف آنها میله دستگرد نصب شود.
1-5-4-6-3 ارتفاع
ارتفاع میله‌های دستگرد که از لب پله یا سطح کف تمام شده شیب شیب‌راه اندازه‌گیری می‌شود، باید به صورت یکنواخت کمتر از 85 سانتی‌متر و بیشتر از 95 سانتی‌متر نباشد.
2-5-4-6-3 میله دستگرد میانی
در پهنای الزامی پلکان، تمام قسمت‌ها باید در فاصله حداکثر 75 سانتی‌متر از یک میله دستگرد قرار داشته باشند، لذا در پله‌های عریض و در زمانی که با نصب میله دستگرد کناری، این شرایط فراهم نشود، نصب میله دستگرد میانی الزامی است. در پله‌های یادمان‌ها، میله‌های دستگرد میانی باید در امتداد مستقیم‌ترین مسیر پیمایش خروج واقع شود.
3-5-4-6-3 قابلیت گرفتن میله دستگرد
در مکان‌هایی که قابل دسترس بودن آنها الزامی است، میله‌های دستگرد باید دارای مقطع دایره باشند. قطر خارجی میله دستگرد با مقطع دایره، باید بین حداقل 35 و حداکثر 40 میلی‌متر باشد، یا آن که قابلیت گرفتن میله دستگرد را به اندازه معادل آن فراهم سازد. اگر میله دستگرد با مقطع غیردایره در مکان‌هایی نصب شود که قابل دسترس بودن آن الزامی نیست، اندازه محیطی آن باید برابر با حداقل 100 و حداکثر 160 میلی‌متر و اندازه قطر آن حداکثر 57 میلی‌متر باشد. لبه‌های میله دستگرد باید گرد باشد.
4-5-4-6-3 پیوستگی
سطحی از میله دستگرد که با دست گرفته می‌شود باید پیوسته و یکنواخت باشد و هیچ‌گونه انقطاعی توسط بست‌های نگهدارنده یا دیگر موانع، در آن وجود نداشته باشد.
تبصره‌ها:
1- در پاگرد پله درون واحدهای مسکونی، انقطاع میله دستگرد توسط پایه نگهدارنده مجاز است.
2- در داخل واحد مسکونی، استفاده از اجزای تزیینی پیچکی یا بیرون زده در آغاز حرکت میله دستگرد در پائین‌ترین کف پله مجاز است.
3- پایه‌ها یا نرده‌هایی که به سطح پایینی میله دستگرد متصل هستند و از طرفین میله دستگرد، در محدوده 38 میلی‌متری زیر آن، بیرون زدگی ندارند، عامل منقطع کننده محسوب نمی‌شوند.
5-5-4-6-3 امتداد یافتن میله دستگرد
انتهای میله دستگرد باید به سمت یک دیوار، حفاظ یا سطح تردد، چرخیده یا خم شود، یا اینکه تا میله‌های دستگرد خیز مجاور پلکان امتداد داشته باشد (تا از برخورد افراد یا اشیاء و لباس آنان به میله‌های دستگرد جلوگیری شود). در جایی که میله دستگرد بین خیزهای مجاور پیوسته نیست، باید حداقل 30 سانتی‌متر به صورت افقی از بالاترین پیشانی پله امتداد داشته و پس از پائین‌ترین پیشانی پله نیز به اندازه عمق یک کف پله ادامه داشته باشد.
تبصره‌ها:
1- میله دستگرد درون واحد مسکونی که نیازی به قابل دسترس بودن آن نیست، تنها باید از بالاترین ارتفاع پله تا پایین‌ترین ارتفاع آن امتداد داشته باشد.
2- در تصرف‌های گروه (ت)، میله دستگرد پله‌های راهرویی که مطابق با ضوابط اختصاصی تصرف‌های تجمعی است.
6-5-4-6-3 فاصله آزاد تا سطح مجاور
فاصله آزاد میان یک میله دستگرد و دیوار، یا سطح دیگر، باید حداقل 4/0 سانتی‌متر باشد. میله دستگرد و دیوار یا هر سطح دیگر مجاور میله باید از هر گونه جسم تیز یا برنده عاری باشد.
7-5-4-6-3 پیش‌آمدگی‌ها در راه‌پله
در نصب میله دستگرد، پیش‌آمدگی‌ها به درون عرض الزامی در ارتفاع میله دستگرد یا زیر آن، نباید بیش از 12 سانتی‌متر باشد.
6-4-6-3 جان‌پناه‌ها و حفاظ‌ها
هرجا که نصب جان‌پناه یا حفاظ و دست‌انداز الزامی اعلام شده باشد، باید در انطباق با مقررات زیر اجرا شود:
1-6-4-6-3 ارتفاع دست اندازها یا جان‌پناه‌ها از سطح فضا یا بامی که دسترسی افراد به آن ممکن است، باید از کف تمام شده بام حداقل 110 سانتی‌متر و از لبه پله یا سطح شیب‌دار حداقل 90 سانتی‌متر باشد.
تبصره: در صورتی که جان‌پناه بام و سایر فضاهای مورد نظر دارای لبه یا پیش‌آمدگی با پهنای حداقل 20 سانتی‌متر باشند، ارتفاع جان‌پناه را می‌توان حداقل 90 سانتی‌متر در نظر گرفت.
2-6-4-6-3 فاصله خالی بین دو نرده عمودی دست‌انداز و جان‌پناه نباید بیشتر از 11 سانتی‌متر باشد. در صورت وجود نرده‌های تزئینی، نباید از هیچ قسمت آن کره‌ای به قطر بیش از 11 سانتی‌متر عبور کند.
3-6-4-6-3 در جان‌پناه‌ها و دست اندازه‌ای دارای شیشه به هر اندازه‌ای، باید تنها از شیشه ایمن و غیرریزنده استفاده شود.
7-4-6-3 دروازه‌ها
دروازه‌هایی که به عنوان جزئی از راه‌های خروج استفاده می‌شوند، باید مطابق با الزامات مربوط به درها باشند.
تبصره: در حصارها و دیوارهای اطراف استادیوم‌ها، استفاده از دروازه‌های کشویی افقی یا لولایی، با عرض بیش از حداکثر تعیین شده برای لنگه‌های در (120 سانتی‌متر) مجاز است.
1-7-4-6-3 دروازه‌های استادیوم‌ها
در جاهایی که در هنگام حضور مردم در استادیوم، درهای محیط آن تحت کنترل دقیق قرار دارند، ادوات خروج اضطراری ضرورتی ندارد، به شرطی که بین حصار و فضای محصور استادیوم، فضاهای امن پراکنده‌ای بر اساس 0/28 متر مربع برای هر نفر، فراهم شده باشد. این فضاهای امن نباید فاصله‌شان از فضای محصور استادیوم کمتر از 15/0 متر باشد. شرایط راه‌های خروج از فضاهای امن پراکنده مطابق ضوابط خروج بند 3-6-3-3 است.
2-7-4-6-3 کاربری‌های آموزشی
محوطه مدارس مجاز است که دارای حصار و درهای آن به قفل مجهز باشد، به شرط آن که بین ساختمان مدرسه و حصار، فضای پراکنده ایمن بر اساس 0/28 متر مربع برای هر نفر، وجود داشته باشد. فاصله این فضاها از ساختمان مدرسه نباید کمتر از 15/0 متر باشد.
8-4-6-3 سرسره‌های فرار
نصب سرسره‌های فرار با تأیید مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان تنها برای حداکثر 25 درصد ظرفیت راه‌های خروج الزامی و فقط در تصرف‌های صنعتی مجاز است.
5-6-3 ظرفیت راه‌های خروج
1-5-6-3 بار تصرف
در هر طبقه، هر بخش از بنا و هر فضای مجزا و مشخص که به تصرف انسان در آید، ظرفیت راه خروج باید برای بار تصرف همان طبقه، بخش یا فضا در نظر گرفته شود و برای تعداد استفاده کنندگان از راه خروج، مناسب و کافی باشد. به این منظور، در هربنا و هر بخش از بناوبه طور کلی در هر فضا، تعداد افرادی که راه خروج برای آنها تأمین می‌شود، نباید کمتر از تعداد واقعی متصرفان، که فضا، سطح کف، یا ساختمان برای بهره‌برداری آنها محاسبه شده و نیز کمتر از حاصل تقسیم مساحت یا زیر بنای فضا یا ساختمان بر سرانه تصرف همان فضا، که در جدول 3-6-5-1 مشخص شده است، در نظر گرفته شود.
در مواردی که در جدول، برای یک نوع تصرف، مساحت ناخالص و مساحت خالص به صورت اعداد جداگانه ارائه شده است، برای تعیین بار تصرف باید در محاسبات، عدد مربوط به مساحت ناخالص برای کل بنا و عدد مربوط به مساحت خالص را برای سطحی که به طور مشخص به آن تصرف اختصاص می‌یابد، در نظر گرفته شود.
جدول 3-6-5-1: سرانه تصرف در بناهای مختلف (بر حسب مترمربع به ازای هرنفر)
| کارکرد بنا | ویژگی فضاها | سرانه تصرف (مترمربع به ازای یک نفر) |
| مسکونی | – هتل‌ها، بناهای آپارتمانی و پانسیون‌ها و خانه‌های سالمندان
– خوابگاه‌ها و شبانهروزیها ( مانند سربازخانه یا خوابگاه مدرسه شبانه‌روزی) |
18/6 ناخالص
4/6 ناخالص |
| آموزشی/فرهنگی | – کلاسهای درس
– کارگاه‌های آزمایشگاه‌ها و سایر فضاهای آموزشی |
1/9 خالص
4/6 خالص |
| کتابخانه | – سالن‌های مطالعه
– مخزن کتاب – آرشیو مجلات، پایان نامه و سایر مدارک |
4/6 خالص
9/3 ناخالص 46/5 ناخالص |
| درمانی/مراقبتی | – مراقبت تندرستی:بخش‌های بستری
– مراقبت تندرستی بخش‌های معالجه و درمان – فضاهای مخصوص بیماران سرپایی – خدمات مراقبت روزانه برای کودکان (غیراز کلاسهای درس) مانند مهد کودکها و مراکز نگهداری کودکان و نوزادان – مراقبتی بازداشتی |
11/2 ناخالص
22/6 ناخالص 9/3 ناخالص 3/3 خالص
11/2 ناخالص |
| تجمعی | – سالن‌های گردهمایی با صندلی غیرثابت (فشرده بدون میز) مانند: سالن‌های مساجد، سالن‌های برگزاری انواع مراسم، جشن‌ها و ….
– شبستان مساجدی که غیراز نماز جماعت، سایر مراسم با جمعیت فشرده در آنها برگزار می‌شود. – سالن‌های گردهمایی با میز و صندلی غیرثابت، مانند: سالن‌های کنفرانس، رستوران‌ها و سالن‌های غذاخوری – ورزشگاه‌ها و سالن‌هایی که جایگاه نشستن در آنها سکو یا نیمکت است. – تجمعی ایستاده مانند هال انتظار سالن‌ها – فضاهای تجمعی با صندلی ثابت، مانند سالن‌های سینما و نمایش
– دادگاه‌ها (به جز فضاهای با صندلی ثابت) – نمایشگاه آثار هنری، موزه و نمایشگاه کالا (بدون فروش) – پایانه مسافری اتوبوس و مشابه آن – اتاق نماز خانه در ادارات و سایر تصرف‌ها |
0/7 خالص
0/5 خالص
1/4 خالص 0/1 ناخالص یا 45 سانتی‌متر طول نیمکت 0/5 خالص به ضوابط اختصاصی تجمعی مراجعه شود 7/3 خالص 4 خالص 2 خالص 1/4 خالص |
| استخر شنا و سالن‌های اسکیت | سالن و استخر شنا
فضاهای جانبی و محوطه‌ای |
4/6 ناخالص
1/4 ناخالص |
| فضاهای بازی سرپوشیده | شهر بازی سرپوشیده و سالن بازی‌های الکترونیک و مانند آن
|
بسته به تعداد و نوع تجهیزات و بازیکن پیش‌بینی شده، متوسط 4/6 ناخالص |
| فضاهای ورزشی و تفریحی |
سالن بیلیارد و پینگ پونگ و مشابه آن
سالن بولینگ(خطوط اصلی) سالن بولینگ (فضاهای جانبی مانند فضاهای عبور، بوفه و غذاخوری) صحنه‌های سرپوشیده مسابقات و ورزش‌هایی مانند کشتی، بوکس و ورزشهای رزمی زورخانه فضاهای تمرین ورزشی با تجهیزات فضاهای تمرین ورزشی بدون تجهیزات |
بسته به تعداد میز و بازیکن پیش‌بینی شده. متوسط 4/6 ناخالص
5 نفر به ازاء هر خط اصلی شامل 5 متر برای دورخیز 0/7 خالص
9/3 ناخالص 3/7 ناخالص 4/6 ناخالص 1/4 ناخالص |
| اداری/حرفه‌ای | 9/3 ناخالص | |
| کسبی /بازرگانی | – فضاهای تجاری واقع در تمام طبقات
– طبقات یا بخش‌های اداری مراکز تجاری – طبقات یا فضاهای مربوط به بسته‌بندی و انبار کالا |
5/6 ناخالص
9/3 متر مربع سطح ناخالص 27/9 متر مربع سطح ناخالص |
| آشپزخانه تجاری | 18/6 ناخالص | |
| صنعتی | – تولید و سرهم کردن محصولات الکترونیکی انبوه
– دیگر فضاهای صنعتی |
18/6 ناخالص
9/3 ناخالص |
| پایانه فرودگاه | – دروازه‌ها و فضاهای دسترسی مسافرین به دروازه‌ها
– مکان‌های انتظار در ترمینال – سالن تحویل بار – سالن جداسازی و مدیریت بار |
9/3 ناخالص
1/4 ناخالص 1/9 ناخالص 27/9 ناخالص |
| پارکینگ‌های سرپوشیده | 18/6 ناخالص | |
| سکوها و باراندازها | 1/4 خالص | |
| انباری و اتاق تجهیزات | – انبار کالا، انبار گمرک
– اتاق تجهیزات مکانیکی، انبار لوازم یدکی |
46/5 ناخالص
27/8 ناخالص |
| مخاطره‌آمیز | طراحی تخصصی بر اساس کاربری و مدارک تخصصی باید صورت گیرد |
2-5-6-3 حفظ ظرفیت خروج
ظرفیت در نظر گرفته شده برای خروج‌ها نباید در طول مسیر کاهش یابد. چنانچه در طبقه‌ای میانی، راه‌های خروج طبقات بالا و پائین به هم مرتبط و ادغام شوند، یا متصرفان یک فضای جنبی، از یک فضای اصلی برای خروج استفاده کنند، ظرفیت خروج طبقه میانی یا فضای اصلی نباید از مجموع ظرفیتهای آن دو راه یا دو فضا کمتر در نظر گرفته شود.
6-6-3 پهنای راه خروج
1-6-6-3 حداقل پهنای راه خروج عرض
هر یک از قسمت‌ها و اجزای مختلف راه خروج، مشروح در بندهای 3-6-3 و 3-6-4، باید بر اساس پهنای لازم خروج به ازای هر متصرف مندرج در جدول 3-6-6-1 تعیین شود.
پهنای راه خروج نباید از مقادیر ارائه شده در این بخش کمتر باشد. پهنای کل راه خروج، بر حسب میلی‌متر، نباید از حاصل ضرب کل بار تصرف منتهی به راه خروج و ضرایب داده شده در جدول 3-6-6-1 و نیز از مقادیر مشخص شده در هر جای دیگر این مبحث کمتر باشد. راه‌های خروج چندگانه باید به اندازه‌ای باشد که در صورت حذف یکی از راه‌ها، ظرفیت موجود قابل استفاده به کمتر از 50 درصد ظرفیت مورد نیاز کاهش نیابد.
تبصره: راه‌های خروج، مطابق بخش ضوابط اختصاصی تصرف‌های تجمعی
جدول 3-6-6-1: پهنای راه خروج به ازای هر متصرف (میلی‌متر بر نفر متصرف)
| تصرف | بدون شبکه بارنده | ساختمان‌های دارای شبکه بارنده خودکار تأیید شده | ||
| راه‌پله | دیگر اجزای راه خروج | راه‌پله | دیگر اجزای راه خروج | |
| تمام تصرف‌ها به جز موارد زیر: | 8 | 5 | 5 | 4 |
| مخاطره‌آمیز | 18 | 10 | 8 | 5 |
| درمانی (د-2) | 15 | 13 | 8 | 5 |
2-6-6-3 اندازه‌گیری عرض مفید
عرض مفید راه خروج باید در باریک‌ترین بخش مسیر اندازه‌گیری شود. استثنائا در هر طرف مسیر خروج، حداکثر 10 سانتی‌متر پیش‌آمدگی در محدوده ارتفاع تا 70 سانتی‌متر از کف می‌تواند جزو عرض مفید در نظر گرفته شود.
3-6-6-3 اشغال فضای راه خروج توسط در
درهایی که به مسیر راه خروج باز می‌شوند، نباید طی بازشدن، پهنای الزامی را به کمتر از نصف آن کاهش دهند. هم‌چنین هنگامی که در کاملاً باز شود نباید بیش از 18 سانتی‌متر به درون پهنای الزامی راه خروج پیش‌آمدگی داشته باشد.
تبصره: برای درهایی که در واحدهای مسکونی مستقل و اتاق‌های خواب تصرف م-2 قرار دارند، این محدودیت الزامی نیست.
7-6-3 چگونگی قرار گرفتن راه‌های خروج
خروج‌های الزامی باید در موقعیتی قرار گیرند که وضعیت دسترس به آنها کاملاً آشکار باشد. راه‌های خروج باید همواره غیرمسدود بوده و هیچ‌گونه مانعی در مسیر آنها وجود نداشته باشد.
1-7-6-3 دو خروج و بیشتر
در هر طبقه یا هر بخش از یک طبقه در هر بنا که برای آن دو خروج مجزا از هم مطابق بند 3-6-3-3-17 طراحی شود، باید بین خروج‌ها حداقل برابر با نصف اندازه بزرگترین قطر آن طبقه یا آن بخش فاصله باشد. اندازه‌گیری باید روی خط مستقیم بین خروج‌ها انجام شود، مگر برای آن خروج‌های دوربندی شده که با راهروهای ارتباطی دارای دیوارهای با حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش به هم مرتبط هستند که برای این موارد، فاصله بین خروج‌ها را استثنائاً می‌توان روی طول مسیر پیمایش در راهرو اندازه‌گیری کرد.
چنانچه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده، محافظت گردد، فاصله بین دو خروج را، با اندازه‌گیری مستقیم استثنائاً می‌توان تا یک سوم قطر کلی طبقه یا سطح مورد نظر کاهش داد.
در فضاها یا بناهایی که دارای بیش از دو خروج باشند، دست کم 2 واحد از خروج‌ها باید با مشخصات پیش گفته طراحی شود، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده، محافظت گردد که در این صورت، فاصله بین آن دو خروج را، با اندازه‌گیری مستقیم استثنائاً می‌توان تا یک سوم قطر کلی طبقه یا سطح مورد نظر کاهش داد. سایر خروج‌ها نیز باید در موقعیتی قرار گیرند که در صورت مسدود شدن هر یک با آتش و دود، از قابلیت خروج‌های دیگر کاسته نشود.
2-7-6-3 پلکانهای طرح قیچی به عنوان دو راه خروج
پله‌های در هم رونده، یا طرح قیچی، نباید در راه خروج مجزا محسوب شوند. مگر در صورتی که تمام الزامات زیر رعایت شده باشد که در این صورت دو راه‌پله مجزا محسوب می‌شود:
الف- فاصله ورودی این پلکانها از یکدیگر و طول مسیر مشترک دسترسی به آنها مطابق الزامات این مبحث باشد؛
ب- این پلکانها با ساختار غیرقابل سوختن 2 ساعت مقاوم در برابر آتش ساخته، دوربندی و از یکدیگر کاملاً جدا شوند.
هیچ‌گونه روزنه نفوذی یا بازشوی ارتباطی بین دوربندهای دو راه‌پله، حتی به صورت محافظت شده وجود نداشته باشد.
3-7-6-3 عبور مسیر خروج از سایر فضاها
مسیرهای خروج باید به گونه‌ای طراحی شوند که رسیدن به یک خروج مستلزم عبور از میان آشپزخانه یا انبار، یا سرویس‌های بهداشتی، فضای‌کاری، رختکن، اتاق خواب و یا فضاهای مشابهی که احتمال قفل شدن درهای آنها وجود دارد، نباشد.
4-7-6-3 قابل تشخیص بودن مسیرها و درها
مسیرهای دسترس خروج و درهای منتهی به خروج‌ها باید به گونه‌ای طراحی و پرداخته شوند که به راحتی تشخیص داده شوند. نصب هرگونه دیوار پوش، پرده، آویز، آینه و مانند آنها روی درهای خروج ممنوع است.
8-6-3 روشنایی راه‌های خروج
1-8-6-3 وضعیت وسطح روشنایی مورد نیاز
روشنایی ایمنی باید با الزامات مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان مطابقت داشته باشد. روشنایی راه‌های خروج باید به گونه‌ای طرح و تنظیم شود که در مواقعی از شبانه‌روز که بنا مورد تصرف است، روشنایی به طور مداوم و پیوسته برقرار باشد و متصرفان بتوانند راه خروج را به درستی تشخیص داده و مسیر خروج را به راحتی طی کنند. حداقل شدت روشنایی راه خروج در سطح کف هیچ نقطه‌ای، از جمله گوشه‌ها، تقاطع کریدورها، راه‌پله‌ها، پاگردها و پای درهای خروج نباید کمتر از 10 لوکس باشد.
تبصره: در تصرف‌های تجمعی، در مدت اجرای تئاتر با نمایش فیلم و اسلاید، شدت روشنایی کف راه‌های دسترس خروج را، می‌توان تا 2 لوکس کاهش داد، به شرط آنکه در صورت به کار افتادن سیستم اعلام آتش‌سوزی، روشنایی لازم به طور خودکار، به حالت اولیه باز گردد. برای آگاهی از سطح روشنایی برق اضطراری به بند 3-6-8-4 مراجعه شود.
2-8-6-3 گستردگی نورپردازی
تعداد و موقعیت منابع روشنایی و طرح نور پردازی باید به گونه‌ای باشد که با خارج شدن یک یا منبع روشنایی از مدار، هیچ قسمت از راه خروج در تاریکی فرو نرود.
3-8-6-3 نیروی برق اضطراری برای روشنایی
برق مورد نیاز برای روشنایی مسیرهای خروج در حالت معمولی باید از منبعی مداوم و مطمئن مطابق با مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان تأمین شود. در صورت قطع این منبع، باید یک سیستم نیروی برق اضطراری به صورت خودکار، همه قسمت‌های زیر را در فضاها و ساختمان‌هایی که تأمین دو یا تعداد بیشتری راه خروج در آنها الزامی است، روشن سازد:
1- کریدورهای دسترس خروج، گذرگاه‌ها، راهروها و پلکان خروج؛
2- اجزای خارجی راه خروج، در ترازهایی به غیر از تراز تخلیه خروج و تا انتهای تخلیه خروج؛
3- اجزای داخلی تخلیه خروج؛
4- بخشی از تخلیه خروج در خارج ساختمان که بلافاصله مجاور درگاه‌های تخلیه خروج قرار دارد. نیروی برق اضطراری باید با مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان مطابقت نماید.
4-8-6-3 عملکرد سیستم نیروی برق اضطراری
در مواردی که حفظ تداوم روشنایی مسیرهای خروج مستلزم تعویض منبع تأمین برق باشد، تعویض باید طوری پیش‌بینی شود که وقفه محسوسی در روشنایی راه‌های خروج ایجاد نگردد. چنانچه از ژنراتورهای اضطراری استفاده می‌شود، شبکه باید به طور خودکار عمل کند و وقفه ایجاد شده در روشنایی، از 10 ثانیه بیشتر نشود. سیستم‌های برق اضطراری باید به مدت حداقل 5/1 ساعت، شدت روشنایی مقرر شده را تأمین کنند. پس از گذشت این زمان، مجاز است شدت روشنایی به 6 لوکس افت کند.
5-8-6-3 مطابقت با استانداردها
طراحی سیستم نیروی برق اضطراری باید بر اساس ضوابط مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان صورت گیرد. انتخاب تجهیزات و نصب سیستم باید مطابق با استانداردهای مربوط انجام گیرد.
9-6-3 علامت‌گذاری راه‌های خروج
1-9-6-3 محل‌های الزامی
تمام خروج‌ها و دسترس‌های خروج باید با علامت‌های خروج تأیید شده منطبق با مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان مشخص شوند، به گونه‌ای که این علائم در مسیر خروج از هر جهت دیده شود و جهت دست یابی به خروج را به وضوح نشان دهد، تعداد و موقعیت این علایم باید به گونه‌ای باشد که فاصله هیچ نقطه‌ای از دسترس خروج تا نزدیکترین علامت قابل مشاهده، از 0/30 متر بیشتر نشود.
تبصره‌ها:
1.در اتاق‌ها یا فضاهایی که تنها یک خروج یا دسترس خروج الزامی دارند، نیاز به علامت خروج اضافی (غیراز علامت خروج نصب شده بر روی در یا مشابه آن) نیست.
2. دروازه‌ها یا درهای خروج اصلی که تشخیص آنها به عنوان خروج، به راحتی ممکن است، در صورت تأیید مرجع صدور پروانه و کنترل ساختمان به علایم خروج نیاز ندارند.
3. در تصرف‌های گروه (ف) و در واحدهای مستقل خواب یا مسکونی در گروه تصرف‌های (م-1) و (م-2)، علایم خروج مورد نیاز نیست.
4. در فضاهای خواب در تصرف‌های گروه (د-3)، علائم خروج مورد نیاز نیستند.
5. در تصرف‌های گروه (ت-4) و (ت-5)، شامل جایگاه‌های سرپوشیده صندلی دار، اگر علایم خروج نصب شده در سالن اجتماع، از محل‌های عبور داخل جایگاه‌ها کاملاً قابل مشاهده باشد، نیازی به نصب این علایم در قسمت صندلیها یا ورودی‌های آن قسمت نیست. در چنین مواردی، روشنایی خروج باید تأمین شود تا در شرایط اضطراری، هر بازشو یا مدخل سالن تماشا، از مکان نشستن تشخیص داده شود.
2-9-6-3 علامت درهای حریق خود بسته شو
تمام درهای حریق خود بسته شو باید از هر دو طرف، با علامت تأییدشده‌ای که عبارت" در حریق – بسته نگه دارید" بر روی آن نوشته شده، مشخص شوند.
3-9-6-3 قابلیت دیده شدن علائم
علایم خروج باید موقعیتی مناسب و رنگ و طرحی متضاد با تزیینات و نازک‌کاری‌های داخلی زمینه قرارگیری آنها و دیگر علایم و نشانه‌ها داشته باشند که به آسانی دیده شوند، و در صورت تأمین یا عدم تأمین انرژی لازم برای روشن کردن آنها، باید کاملاً قابل تشخیص باشند. هیچ نوع تزیینات، مبلمان، تجهیزات و تأسیسات نباید مانع دیده شدن علایم خروج شود.
هم‌چنین، استفاده از انواع نور پردازی، نمایش تصویر و یا شیئی که روشنایی آن بیشتر از روشنایی علایم خروج است یا در مسیر دیدن علایم خروج توجه را به خود جلب می‌کند، مجاز نیست.
4-9-6-3 گرافیک علامت خروج
علایم خروج باید ساده و برای همگان قابل فهم باشد و کلمه "خروج" را به شکلی ساده، خوانا و آشکار نشان دهند. رنگ کلمه خروج باید در تضاد کامل با زمینه علامت خروج باشد و در صورت تأمین یا عدم تأمین انرژی لازم برای روشن کردن آن، کاملاً باید قابل تشخیص باشد. در صورتی که از علامت پیکان در بخشی از علامت خروج استفاده شود، ساختار آن باید طوری باشد که جهت پیکان به آسانی تغییر نکند.
گرافیک و ابعاد کلمات و حروف باید مطابق با الزامات مبحث بیستم مقررات ملی ساختمان باشد.
5-9-6-3 راه‌های غیرخروج
هر راه عبور یا راه‌پله‌ای که خروج نیست و به دسترس خروج نیز منتهی نمی‌شود، اما به دلیل موقعیت خود ممکن است با یک خروج یا دسترس خروج اشتباه گرفته شود، باید با علامتی تأیید شده، که عبارت "خروج نیست" بر آن نوشته شده است، مشخص گردد.
6-9-6-3 روشنایی علامت خروج
هر یک از علایم خروج باید به وسیله یک منبع نور مطمئن، از روشنایی مناسب برخوردار باشد. این علایم را می‌توان از درون روشن ساخت یا از بیرون نور پردازی کرد. اما همواره و در هر یک از دو حالت روشنایی عادی و روشنایی اضطراری بنا، علایم باید به خوبی دیده شوند.
7-9-6-3 شدت روشنایی علامت خروج
شدت روشنایی سطح علایم خروج که از بیرون روشن می‌شوند، نباید کمتر از 54 لوکس باشد. علایمی که از داخل روشن می‌شوند نیز باید معادل همان روشنایی را داشته باشند. در سالن‌های نمایش، در هنگام اجرای برنامه یا پخش فیلم، سطح روشنایی علایم خروج می‌تواند تا اندازه‌ای کاهش یابد که موجب مزاحمت و اختلال در نمایش نشود، به شرط آنکه روشنایی لازم به طور خودکار، بر اثر به کار افتادن سیستم اعلام حریق، به حالت اولیه باز گردد.
8-9-6-3 منبع نیرو
در تمام مواردی که در این مقررات، به پیوستگی روشنایی راه‌های خروج تصریح شده است، علایم خروج باید پیوسته روشن باشند، مگر در مواردی که همزمان با فعال شدن شبکه هشدار حریق، روشنایی علایم خروج به صورت چشمک زن در می‌آیند. برای الزامات سیستم نیروی برق ایمنی و یا اضطراری در حالت قطع برق دائمی، به مبحث سیزدهم مقررات ملی ساختمان مراجعه شود.
تبصره: علایم خروج تأییدشده‌ای که در صورت قطع برق اصلی، مستقل از منابع خارجی، به طور مداوم بیش از حداقل 90 دقیقه روشن می‌مانند، نیازی به اتصال به سیستم نیروی برق اضطراری ندارند.
10-6-3 راه‌های خروج قابل دسترس
1-10-6-3 راه‌های خروج قابل دسترس الزامی
منظور از راه یا فضای قابل دسترس، راه یا فضایی است که افراد معلول جسمی و حرکتی، با هر نوع محدودیت‌های جسمی، بتوانند بدون نیاز به کمک دیگران از آن استفاده کنند (مراجعه شود به ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی -حرکتی، مصوب شورایعالی شهرسازی و معماری ایران). راه‌های خروج قابل دسترس باید مطابق شرایط این بخش طراحی و اجرا شوند. فضاهای قابل دسترس باید دارای حداقل یک راه خروج قابل دسترس باشند. چنانچه از هر فضای قابل دسترس مطابق با بند 3-6-3-3-17 بیش از یک راه خروج مورد نیاز باشد، هر قسمت فضای قابل دسترس باید حداقل 2 راه خروج قابل دسترس داشته باشد.
2-10-6-3 پیوستگی و اجزا
هر راه خروج قابل دسترس الزامی باید به صورت پیوسته تا یک راه عمومی ادامه یابد و تمام اجزاء، عناصر و مسیرهای واقع در راه خروج با ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی حرکتی مصوبه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران نیز منطبق باشد.اجزای راه خروج قابل دسترس می‌تواند شامل یک یا چند مورد از بندهای زیر باشد:
– پلکان به عنوان بخشی از راه خروج قابل دسترس مطابق با بند 3-6-10-3؛
– آسانسور طبق شرایط بند 3-6-10-4 (با کمک مأموران آتش‌نشانی یا مسئولین امداد و نجات)؛
– فضای پناه گرفتن مطابق شرایط بند 3-6-10-6.
3-10-6-3 راه‌پله‌ها به عنوان بخشی از راه خروج قابل دسترس
هر راه‌پله که بخشی از راه‌های خروج قابل دسترس درنظر گرفته شده است، باید حداقل 120 سانتی‌متر بین میله‌های دستگرد پهنای آزاد داشته باشد، یا باید یکی از پاگردها با مساحت بیشتر نسبت به پاگرد سایر طبقات، یک فضای پناه گرفتن داشته باشد، یا به یک فضای پناه گرفتن مطابق با شرایط بند 3-6-10-6، یا به یک خروج افقی، دسترس داشته باشد.
در هر راه‌پله که قابل دسترس بودن آن الزامی است، حداکثر تعداد پله‌های بین دو پاگرد (یا بین کف و پاگرد) باید 12 عدد باشد.
راه‌پله‌های خارجی خروج مجاز مطابق بند 3-6-3-3-11 را می‌توان به عنوان بخشی از راه خروج قابل دسترس محسوب کرد.
تبصره:
1- پهنای حداقل 120 سانتی‌متر بین میله‌های دستگرد برای موارد زیر الزامی نبوده و باید حداقل پهنا مطابق مقررات راه‌پله در هر تصرف در نظر گرفته شود:
– در مواردی که طبق محاسبه ظرفیت راه خروج، حداقل پهنای بیشتری برای راه‌پله الزامی باشد؛
– در ساختمان‌هایی که به طور کامل به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشند؛
– در ساختمان‌هایی که دسترسی به راه‌پله خروج از طریق یک خروج افقی تأمین شده باشد.
2- فضای پناه گرفتن در موارد زیر الزامی نیست:
در راه‌پله‌های خروج مجاز، که به عنوان بخشی از راه خروج قابل دسترس محسوب می‌شوند، به شرطی که سرتاسر ساختمان به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد؛
– در تصرف‌های مسکونی گروه م-2.
4-10-6-3 آسانسورها
در ساختمان‌هایی که طبقه قابل دسترس مورد نیاز، با فاصله چهار طبقه یا بیشتر در بالا یا پایین تراز تخلیه خروج قرار دارد، باید حداقل یک آسانسور با قابلیت حمل صندلی چرخدار از فضای پناه گرفتن منطبق با شرایط بخش 3-1-1 مراجعه شود).
تبصره‌ها:
1- در پارکینگ‌های باز، نیاز نیست که آسانسور از یک فضای پناه گرفتن یا خروج افقی، قابل دسترس باشد.
2- در ساختمان‌هایی که به طور سرتاسری به سیستم شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز هستند، نیازی نیست که آسانسورها از یک فضای پناه گرفتن یا خروج افقی، قابل دسترس باشند.
5-10-6-3 بالابرهای کفی
بالابرهای کفی (مخصوص صندلی‌های چرخدار) نباید بخشی از راه‌های خروج قابل دسترس محسوب شوند، مگر در جاهایی که مطابق مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی-حرکتی، به عنوان بخشی از مسیر قابل دسترس، مجاز دانسته شده باشند. نصب این بالابرها نباید موجب کاهش پهنای راه خروج از مقدار الزامی تعیین شده گردد.
6-10-6-3 فضاهای پناه گرفتن
هر فضای قابل دسترس که الزاماً به فضای پناه گرفتن نیاز دارد، باید توسط یک راه خروج قابل دسترس به آن متصل شود. حداکثر طول مسیر پیمایش از فضای قابل دسترس تا یک فضای پناه گرفتن نباید از مقدار مجاز برای تصرف مربوطه مطابق با شرایط بند 3-6-3-2-1 بیشتر باشد. هر فضای پناه گرفتن الزامی باید به یک راه‌پله دوربندی شده مطابق شرایط بندهای 3-6-10-3 و 3-3-6-3، یا به یک آسانسور مطابق شرایط بند 3-6-10-4، دسترسی مستقیم داشته باشد.
1-6-10-6-3 اندازه
در راه‌های خروج قابل دسترس، فضای پناه گرفتن باید به اندازه‌ای باشد که بتوان به ازای حداکثر هر 200 نفر از متصرفان ساختمان یا بخشی از ساختمان که مربوط به آن فضای پناه گرفتن است، فضای لازم برای استقرار یک صندلی چرخدار با ابعاد خالص 80 در 120سانتی‌متر را در آن تأمین کرد. فضای صندلی چرخدار نباید عرض الزامی راه خروج را کاهش دهد. در فضای پناه گرفتن، دسترس به هر یک از فضاهای لازم برای صندلی چرخدار نباید توسط بیش از یک فضای استقرار صندلی چرخدار مجاور مسدود شود.
یادآوری: این اندازه‌ها تنها برای تأمین حداقل فضای پناه گرفتن لازم به منظور استقرار صندلی چرخدار در زمان آتش‌سوزی، مجاز است. در سایر شرایط، اندازه‌های فضاها برای استقرار یا حرکت صندلی چرخدار باید مطابق با مقررات شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی-حرکتی باشد.
2-6-10-6-3 شناسایی محل فضای پناه گرفتن
بر روی هر دری که دست یابی به یک فضای پناه گرفتن را از هر مکان مجاور تأمین می‌کند، باید عبارت «فضای پناه گرفتن زمان آتش‌سوزی» نصب شود. در صورتی که فضای پناه گرفتن در راه‌های خروج قابل دسترس قرار گیرد، باید علامت بین‌المللی قابل دسترس برای افراد معلول نیز نصب گردد. در صورتی که روشنایی علامت خروج مطابق بخش 3-6-9 الزامی باشد، به علایم یادشده نیز باید روشنایی داده شود. هم‌چنین بر روی در فضای پناه گرفتن باید علایم لمسی برای نابینایان مطابق ضوابط شهرسازی و معماری برای افراد معلول جسمی- حرکتی، نصب گردد.
7-10-6-3 نشان دهنده روی خروج‌های غیرقابل دسترس
بر روی خروج‌ها و آسانسورهای مرتبط با یک فضای قابل دسترس الزامی که راه خروج قابل دسترس تأییدشده‌ای محسوب نمی‌شوند، باید یک نشان دهنده برای راهنمایی به موقعیت راه‌های خروج قابل دسترس نصب شود.
11-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های مسکونی
1-11-6-3 هتل‌ها و خوابگاه‌ها
1-1-11-6-3 کلیات
در هتل‌ها و خوابگاه‌ها، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بندهای 3-6-2 تا 3-6-10 و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-1-11-6-3 دو در دسترس خروج
هر اتاق یا سوئیت، با مساحت بیش از 185 متر مربع، باید دست کم دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشد.
3-1-11-6-3 فاصله داخل اتاق‌ها تا راهروی دسترس خروج
در داخل اتاق‌ها یا سوئیت‌ها، حداکثر فاصله تا یک راهروی دسترس خروج نباید از 23 متر بیشتر شود، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت گردد، که در نتیجه، این فاصله را می‌توان حداکثر به 38 متر افزایش داد.
4-1-11-6-3 طول راه تخلیه خروج
طول راه تخلیه خروج، از انتهای دوربند پلکان خروج تا معبر عمومی، نباید از 30 متر بیشتر باشد.
2-11-6-3 بناهای آپارتمانی
1-2-11-6-3 کلیات
در بناهای آپارتمانی، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10 و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-2-11-6-3 دسترس به در راه خروج مجزا
در بناهای آپارتمانی، هر واحد مسکونی باید دست کم به دو خروج مجزا و دور از هم دسترسی داشته باشد، مگر در موارد مشخص شده در بند 3-6-11-2-3، 3-6-11-2-4 یا 3-6-11-2-5 که استثنائاً در آنها دسترسی به یک خروج مجاز شمرده شده است:
3-2-11-6-3 یک دسترس مستقیم به بیرون یا به پلکان اختصاصی
در موارد زیر، مجاز است هر واحد مسکونی استثنائاً فقط به یک خروج دسترسی داشته باشد:
الف) واحد مسکونی از طریق یک درگاه خروج مستقیماً به خیابان یا حیاط مربوط شود.
ب) واحد مسکونی دارای یک پلکان مختص به خود باشد که با موانع حداقل 1 ساعت مقاوم حریق و بدون بازشو از دیگر بخش‌ها جدا شده و در تراز تخلیه، مستقیماً به فضای بیرون باز شود.
4-2-11-6-3 یک پلکان خروج دوربندی شده
هر بنای آپارتمانی با حداکثر 6 طبقه و ارتفاع حداکثر 23 متر بالاتر از تراز زمین برای آخرین کف قابل تصرف، با حداکثر 4 واحد مسکونی در هر طبقه، به شرط تطبیق با همه ضوابط زیر، استثنائاً مجاز است فقط یک پلکان خروج داشته باشد:
الف) پلکان خروج توسط موانع حریق با حداقل 2 ساعت مقاومت در برابر آتش، کاملاً دوربندی شده باشد و درهای حریق خودبسته شو، با درجه حداقل 5/1 ساعت محافظت حریق، تمام بازشوهای واقع بین دوربند پلکان و بنا را محافظت کنند و راه‌پله‌ها مطابق بند 3-9-5 در برابر دود محافظت شوند؛
ب) پلکان خروج تا بیش از دو طبقه پایین‌تر از تراز تخلیه خروج ادامه نداشته باشد؛
پ) راهروهایی که به عنوان دسترس خروج استفاده می‌شوند، حداقل 1 ساعت مقاومت حریق داشته باشند؛
ت) فاصله عبوری بین در ورودی هر واحد مسکونی تا پلکان خروج از 7/5 متر بیشتر نباشد؛
ث) کریدورها دارای امکان تهویه به بیرون از ساختمان به میزان 6 مرتبه تعویض هوا در ساعت باشند. این قسمت‌ها باید به سیستم کشف کننده دود مجهز باشند که در صورت نفوذ دود به این مسیرها و فعال شدن کشف کننده دود، سیستم تهویه کریدورها به صورت خودکار فعال شود؛
ج) فاصله دسترسی از هر نقطه در طبقات زیر تراز تخلیه خروج تا پلکان خروج از 23 متر بیشتر نباشد؛
ج) در جایی که بنا دارای پارکینگ اتومبیل دور بسته و یا در زیر تراز تخلیه خروج باشد، این طبقات باید به سیستم تخلیه دود مکانیکی متصل به سیستم کشف کننده دود با ده مرتبه تعویض هوا در ساعت مجهز باشد.
تبصره‌ها:
1- در ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی چهار طبقه و کمتر، موانع آتش مجاز است حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش داشته باشد و بازشوها نیز حداقل 45 دقیقه در برابر آتش محافظت شوند و کریدورهای دسترس خروج حداقل 1ساعت مقاومت در برابر آتش داشته باشند.
2- در مواردی که تمامی بنا به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد، مجاز است که یک طبقه به بنا افزوده شود، مشروط بر آن که حداکثر ارتفاع ساختمان از تراز زمین بیشتر از 23 متر نشود.
5-2-11-6-3 یک پلکان خارجی خروج
هر بنای آپارتمانی با حداکثر 6 طبقه و ارتفاع حداکثر 23 متر از تراز زمین برای بالاترین کف قابل تصرف، با حداکثر 2 واحد مسکونی در هر طبقه، به شرط تطبیق با همه ضوابط زیر، استثنائاً مجاز است فقط یک پلکان خارجی خروج داشته باشد:
الف) پلکان خارجی خروج با تمام الزامات تعیین شده در قسمت 3-6-3-3-11 مطابقت داشته باشد؛
ب) واحدهای مسکونی مستقیماً با درهای حریق خود بسته شو، با درجه حداقل 1/5 ساعت محافظت حریق، به پلکان خارجی دسترسی داشته باشند؛
پ) پلکان خارجی خروج تا بیش از نیم طبقه پایین‌تر از تراز تخلیه خروج ادامه نداشته باشد؛
ت) فاصله دسترسی از هر نقطه در طبقه زیر تراز تخلیه خروج تا پلکان خروج از 23 متر بیشتر نباشد؛
ث) در جایی که بنا دارای پارکینگ اتومبیل دور بسته و یا در زیر تراز تخلیه خروج باشد، این طبقات باید به سیستم تخلیه دود مکانیکی متصل به سیستم کشف کننده دود با ده مرتبه تعویض هوا در ساعت مجهز باشد.
تبصره‌ها:
1- در ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی چهار طبقه و کمتر، موانع آتش مجاز است حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش داشته باشد و بازشوها نیز حداقل دارای 45 دقیقه محافظت در برابر آتش باشند. کریدورهای دسترس خروج حداقل 1 ساعت مقاومت در برابر آتش داشته باشند.
2- در مواردی که تمامی بنا به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد، مجاز است که یک طبقه به بنا افزوده شود، مشروط بر آنکه حداکثر ارتفاع ساختمان از تراز زمین بیشتر از 23 متر نشود.
6-2-11-6-3 فاصله داخل واحد تا کریدور دسترس خروج یا پلکان خارجی
در داخل واحدهای مسکونی مستقل، فاصله عبوری تا رسیدن به کریدور دسترس خروج یا پلکان خارجی نباید از 23 متر بیشتر شود، مگر در مواردی که بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شود، که در آن صورت، استثنائاً این فاصله را می‌توان حداکثر به 38 متر افزایش داد.
3-11-6-3 اقامتگاه‌ها و بناهای مسافرپذیر
1-3-11-6-3 کلیات
همه اقامتگاه‌ها، مسافرخانه‌ها، شبانهروزیها و پانسیون‌هایی که به منظور اقامت موقت یا طولانی افراد با ظرفیت پذیرش 16 نفر و بیشتر طرح شوند، و نیز تمام خانه‌هایی که با همین گنجایش برای همان منظور تغییر و تبدیل یافته است و اتاق‌های آنها مجزا از هم کرایه داده می‌شود، باید به طور متناسب، دارای راه‌های خروج و فرار مطابق ضوابط عمومی مندرج در این مقررات و ضوابط اختصاصی مندرج در بندهای 3-6-11-3-2 تا 3-6-11-3-3 باشند.
2-3-11-6-3 دو در دسترس خروج
هر اتاق یا هر فضای با مساحت بیش از 185 متر مربع باید حداقل دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشد.
3-3-11-6-3 فاصله داخل فضا تا راهروی دسترس خروج
در داخل هر اتاق یا سوئیت، یا هر واحد زندگی، حداکثر فاصله تا یک راهروی دسترس خروج نباید از 23 متر بیشتر باشد، مگر آنکه تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت گردد که در آن صورت، این فاصله را می‌توان تا حداکثر 38 متر افزایش داد.
4-11-6-3 خانه‌های یک یا دو خانواری
1-4-11-6-3 کلیات
در خانه‌های یک یا دو خانواری، راه‌های خروج و فرار باید حسب مورد، با ضوابط عمومی در بندهای 3-6-2 تا 3-6-10 و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-4-11-6-3 تعداد راه‌های فرار و نجات
در خانه‌های یک یا دو خانواری دارای دو اتاق یا بیشتر که مساحت هر طبقه آنها کمتر از 185 متر مربع باشد، برای هر اتاق خواب یا فضای زندگی حداقل یک راه اصلی فرار و نجات مطابق بند 3-6-11-4-3 و حداقل یک راه دوم یا جایگزین فرار و نجات مطابق بند 3-6-11-4-4 فراهم باشد.
تبصره: راه دوم یا جایگزین در موارد زیر الزامی نیست:
الف – اتاق خواب یا زندگی با یک در مستقیماً به خارج ساختمان یا زمین محوطه دسترسی داشته باشد.
ب- واحد مسکونی به طور کامل به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد.
در ساختمان‌های مسکونی یک و دو خانواری، هر طبقه در داخل واحد که دارای مساحت 185 متر مربع و بیشتر باشد، باید دارای دو راه فرار و نجات اصلی مطابق بند 3-6-11-4-3 باشد، مگر آن که تمام بنا با شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد که در این صورت یک راه اصلی و یک راه جایگزین الزامیست.
3-4-11-6-3 راه اصلی فرار و نجات
راه اصلی فرار و نجات باید یک در، راه‌پله، یا شیب‌راه باشد که یک مسیر پیمایش بدون مانع را تا خارج از واحد مسکونی در خیابان یا زمین محوطه تأمین نماید.
4-4-11-6-3 راه دوم یا جایگزین فرار و نجات
راه دوم یا جایگزین فرار یا نجات باید حسب مورد با یکی از موارد زیر مطابقت داشته باشد:
الف) یک در، راه‌پله، راهرو یا هال مجزا و دور از راه فرار اصلی، که مسیر پیمایش بدون مانعی را به بیرون بنا در سطح خیابان یا زمین محوطه، فراهم کند.
ب) یک راه عبور از میان فضاهای مجاور، یا هر راه فرار تأیید شده، مشروط بر آنکه در طول راه، هیچ دری با احتمال قفل شدن وجود نداشته و تمام مسیر از راه فرار اصلی مجزا و دور باشد.
پ) یک پنجره یا در بیرونی که از سمت داخل، بدون نیاز به کلید یا هر وسیله خاص دیگر، قابل باز شدن بوده و سطح و اندازه‌های بازشوی آن حداقل معادل مشخصات بیان شده برای بازشوی فرار اضطراری و نجات مطابق بخش 3-6-18 باشد. هم‌چنین لبه پایینی بازشو نباید بیش از 110 سانتی‌متر از کف اتاق بالاتر واقع شده باشد. این پنجره یا در، فقط در یکی از موارد زیر به عنوان راه فرار دوم پذیرفته می‌شود:
1) لبه بالایی بازشوی پنجره در فاصله حداکثر 6 متری از سطح زمین مجاور واقع شده باشد.
2) با توجه به نوع امکانات آتش‌نشانی، پنجره مستقیماً برای گروه امداد یا نیروهای آتش‌نشانی قابل دسترس باشد و مورد تأیید سازمان آتش‌نشانی قرار گیرد.
3) پنجره یا در به یک بالکن بیرونی باز شود.
5-11-6-3 استقرار تصرف مسکونی در طبقات بالای سایر تصرف‌ها
1-5-11-6-3 کلیات
تصرف‌های مسکونی آپارتمانی که در طبقات بالای سایر تصرف‌ها قرار دارند و در این قسمت به اختصار تصرف‌های مسکونی خوانده می‌شوند، علاوه بر رعایت بخش‌های 3-6-1 تا 3-6-10 باید با الزامات این قسمت نیز منطبق باشند.
2-5-11-6-3 راه‌های خروج اصلی تصرف‌های مسکونی
هیچ راه خروج اصلی هر تصرف مسکونی در ساختمان‌های آپارتمانی نباید از میان یک تصرف مخاطره‌آمیز عبور نماید. عبور راه خروج اصلی واحدهای مسکونی از سایر تصرف‌های غیرمسکونی، مستلزم رعایت تمام ضوابط اختصاصی ساختمان‌های مسکونی آپارتمانی بند 3-6-11-2 و انطباق با یکی از موارد زیر است:
الف – ساختمان به طور کامل توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد.
ب- در ساختمان‌هایی که به شبکه بارنده خودکار مجهز نشده باشند، تمام مسیر راه خروج از واحد مسکونی تا خارج ساختمان با ساختارهایی با حداقل یک ساعت مقاومت در برابر حریق از بقیه قسمت‌های ساختمان جدا شده باشد.
3-5-11-6-3 الزامات استقرار و همجواری
واحدهای مسکونی علاوه بر رعایت الزامات راه‌های خروج بیان شده در بندهای 3-6-11-5-1 و 3-6-11-5-2 تنها در صورت تطابق با شرایط زیر می‌توانند در طبقات بالای تصرف‌های غیرمسکونی قرار گیرند:
الف – تمام مسیر راه خروج و دسترس واحدهای مسکونی تا فضای باز با معبر عمومی در تمام ساعات شبانه‌روز قابل استفاده بوده و امکان خروج و ورود از طریق آنها برای تمام متصرفان مسکونی فراهم باشد؛
ب- راه‌پله خروج تصرف‌های غیرمسکونی با راه‌پله خروج تصرف‌های مسکونی مشترک نباشد. بنابراین امکان ورود از تصرف‌های غیرمسکونی به راه‌پله دسترسی به تصرف‌های مسکونی نباید فراهم باشد و درهای بین راه‌پله و تصرف‌های غیرمسکونی، تنها با استفاده از قفل که کلید آن در اختیار متصرفان مسکونی است از سمت تصرف‌های غیرمسکونی قابل بازشدن باشد؛
پ- یکی از دو شرط زیر باید فراهم باشد:
1 – واحدهای مسکونی و راه‌های خروج آن با ساختارهایی با حداقل یک ساعت مقاومت در برابر آتش از بقیه ساختمان جدا شده باشند.
2- تصرف غیرمسکونی به طور کامل با شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز شده باشد.
12-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های آموزشی فرهنگی
1-12-6-3 کلیات
در تصرف‌های آموزشی فرهنگی، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10 و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-12-6-3 استقرار کلاسهای دبستان
فضاهای مورد استفاده کودکان پیش‌دبستانی و دانش‌آموزان سال اول دبستان باید فقط در تراز تخلیه خروج و اتاق‌های مورد استفاده دانش آموزان سال دوم دبستان، حداکثر یک طبقه بالاتر از تراز تخلیه خروج واقع شوند.
3-12-6-3 عرض راهروهای دسترس خروج
راهروهای دسترس خروج باید دست کم 240 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشند. استقرار هر نوع آبخوری یا تجهیزات و تأسیسات دیگر، چه به صورت ثابت و چه قابل انتقال، در راهروهای دسترس خروج به شرطی مجاز است که عرض مفید راه به کمتر از 180 سانتی‌متر کاهش نیابد.
4-12-6-3 استقرار درها
درهای لولایی اگر به راهروهای دسترس خروج باز می‌شوند، باید عقب‌تر از دیوار راهرو قرار گیرند تا با رفت وآمد موجود در راهرو برخورد نکنند. در غیراینصورت، لازم است با 180 درجه چرخش بر روی دیوار راهرو مستقر شوند. باز شدن درها در هر وضع و حالت، نباید عرض خروج مقرر شده برای راهروها را به کمتر از نصف کاهش دهد.
5-12-6-3 حداقل پهنای راهروهای دسترس به ردیف صندلی‌های ثابت
در کلاسهای درس، راهروهای دسترسی به ردیف‌های ثابت صندلی باید حداقل 110 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشند، مگر آنکه راهرو از یک طرف با دیوار مجاور باشد که در این صورت عرض مفید آن را می‌توان به حداقل 90 سانتی‌متر کاهش داد. راهروهایی که برای دسترسی به حداکثر 60 صندلی در نظر گرفته می‌شوند استثنائاً، مجاز است حداقل 75 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشند. آرایش و موقعیت راهروها و صندلیها در هر حال باید به گونه‌ای باشد که بین هر صندلی و راهرو حداکثر 6 صندلی وجود داشته باشد.
6-12-6-3 راهروها و بالکن‌های بیرونی
در مواردی که راهروها یا بالکن‌های بیرونی، به عنوان راه خروج محسوب می‌شوند، فقط دست‌انداز یا جان‌پناه مناسب می‌تواند آنها را از هوای آزاد جدا کند و باید از دو سمت مقابل به خروج‌های امن مربوط شوند. بالکن‌هایی که با شیشه و مصالح مانند آن دوربندی شوند، از لحاظ ضوابط راه خروج، راهروهای داخلی محسوب می‌شوند و تابع مقررات راه‌های داخلی خواهند بود.
7-12-6-3 ساختار راهروها و بالکن‌های بیرونی
راهروها و بالکن‌های بیرونی و پلکانهای خروج مربوط به آنها باید ساختار مقاوم حریق با مقاومتی حداقل معادل ساختار خود بنا داشته باشند. هم‌چنین کف آنها باید صلب و بدون سوراخ و روزنه باشد. پلکانهای خارجی چنانچه دست کم برابر عرض راهرو یا بالکن بیرونی منتهی به خود، از دیوارهای بنا فاصله داشته باشند، نیازی به محافظت در برابر حریقهای ناشی از درون بنا نخواهند داشت.
8-12-6-3 کلاس درس در پایین‌تر از تراز تخلیه خروج
کف هر اتاق و یا فضا که به قصد آموزش مورد استفاده است، تنها می‌تواند به اندازه حداکثر نصف ارتفاع آن در زیر تراز زمین قرار گیرد و چنین اتاق یا فضایی باید دست کم یکی از خروج‌هایش مستقیماً به بیرون بنا (در سطح تخلیه خروج) منتهی شود.
9-12-6-3 کاربرد قفل
در تصرف‌های آموزشی/ فرهنگی، درهای واقع در راه‌های خروج الزامی و هم‌چنین درهای واقع در فضاهای تجمعی، با 100 متصرف یا بیشتر، نباید دارای قفل و دیگر وسایل بازدارنده باشند، مگر با رعایت ضوابط مندرج در بند 3-6-4-2-6، قفل‌دار کردن سایر درها با رعایت ضوابط این مقررات مجاز است، به شرط آنکه هر در حداکثر دارای یک قفل یا وسیله بازدارنده باشد.
10-12-6-3 پنجره کلاسهای آموزشی
در تصرف‌های آموزشی /فرهنگی، هر کلاس درس، اتاق یا فضای آموزشی، باید برای امکان اجرای عملیات اضطراری نجات و ایجاد تهویه، دارای پنجره باشد و پنجره یا پنجره‌های آن با ضوابط مندرج در بند 3-6-11-4-4 مطابقت کند. چفت و بست پنجره‌ها باید حداکثر در ارتفاع 135 سانتی‌متری از کف تمام شده نصب شود. بناهایی که تمامتاً با شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شوند، و نیز اتاق‌ها و فضاهای دارای دست کم یک درگاه خروج در سطح زمین و به بیرون بنا، از این قاعده مستثنی خواهند بود.
13-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های درمانی/ مراقبتی
1-13-6-3 تصرف‌های مراقبت تندرستی
1-1-13-6-3 کلیات
در تصرف‌های مراقبت تندرستی، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10، و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-1-13-6-3 دستیابی به خروج
هر اتاق اگر توسط درگاه خروج، مستقیماً به بیرون بنا مربوط نیست، باید به یک راهروی دسترس خروج متصل باشد. در مورد اتاق‌های بستری بیماران، دستیابی به راهروی دسترس خروج، استثنائا ممکن است از طریق یک فضای واسطه، مانند اتاق نشیمن یا انتظار انجام‌پذیرد، مشروط بر آنکه از اتاق بستری، حداکثر 8 بیمار استفاده کنند. در مورد سایر اتاق‌ها، دستیابی به راهروی دسترس خروج را، استثنائا می‌توان از طریق یک یا چند فضای واسطه، مانند دفتر کار و غیره فراهم ساخت، مشروط بر آنکه هیچ یک از فضاهای واسطه از نوع پر مخاطره نباشد.
3-1-13-6-3 بازشوی فرار اضطراری و نجات
علاوه بر راه‌های خروج الزامی در این فصل، باید تمهیداتی برای فرار اضطراری و عملیات نجات در تصرف‌های مراقبت تندرستی پیش‌بینی گردد. زیرزمین‌ها و نیز اتاق‌های بستری یاخوابی که پایین‌تر از طبقه چهارم واقع شده‌اند، باید برای فرار اضطراری و نجات، حداقل یک بازشوی بیرونی مطابق ضوابط بخش 3-6-18 داشته باشند. این بازشو باید مستقیماً به معبر عمومی (کوچه یا خیابان)، یک صحن یا حیاط باز شود.
4-1-13-6-3 دو در دسترس خروج
هر فضا یا هر سوئیت با سطح زیربنای بیش از 95 مترمربع که برای بستری شدن بیماران مورد استفاده قرار می‌گیرد، باید دست کم دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشد. فضاها یا سوئیت‌هایی که به منظوری غیراز بستری بیماران استفاده می‌شوند، با داشتن سطحی بیش از 185 متر مربع، باید حداقل دو در دسترس خروج دور از هم داشته باشند.
5-1-13-6-3 تفکیک داخلی سالن‌ها و فضاهای بستری
سالن‌ها و فضاهای بستری را می‌توان توسط تقسیم کننده‌های غیرقابل سوختن، به بخش‌های کوچکتر تفکیک کرد، مشروط بر آنکه آرایش داخلی فضا به گونه‌ای باشد که امکان نظارت مستقیم و مداوم پرستاران مراقب فراهم شود. فضاهایی که به این ترتیب تفکیک می‌شوند، نباید مساحتی بیش از 460 متر مربع داشته باشند.
6-1-13-6-3 تفکیک داخلی سالن‌ها و فضاهای غیربستری
سالن‌ها و فضاهای غیربستری را با توجه به شرایط مندرج در این بخش می‌توان توسط تقسیم کننده‌های غیرقابل سوختن، به بخش‌های کوچکتر تفکیک کرد، مشروط بر آنکه سطح کلی آنها از 930 متر مربع بیشتر نباشد و یکی از دو ضابطه زیر در مورد آنها رعایت شود:
الف) حداکثر طول راه عبور از هر نقطه تا درگاه منتهی به راهروی دسترس خروج، 15 متر باشد.
ب) بیش از یک فضای واسطه بین سالن و راهروی دسترس خروج وجود نداشته باشد.
7-1-13-6-3 فاصله نقاط مختلف تا درهای خروج
در تسهیلات مراقبت تندرستی، فاصله نقاط مختلف تا درهای خروج یا خروج‌ها، بر حسب مورد نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد:
الف) طول دسترس خروج از جلوی در هر اتاق در راهرو، حداکثر 45 متر.
ب) طول دسترس خروج از هر نقطه، در هر فضا، حداکثر 60 متر.
یادآوری: در مواردی که تمام بنا توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت شود، می‌توان حداکثر 15 متر به فاصله‌های مشخص شده در "الف" و "ب" افزود.
پ) فاصله پیمایش از هر نقطه داخل فضای بستری تا درگاه منتهی به راهروی دسترس خروج، حداکثر 15 متر.
ت) فاصله پیمایش از هرنقطه در درون هر مجموعه اتاق (سوئیت) تا یک در دسترس خروج، حداکثر 30 متر، مشروط بر آنکه کل طول دسترس خروج از هر نقطه تا یک خروج از 45 متر بیشتر نشود.
8-1-13-6-3 محافظت خروج‌های افقی
خروج‌های افقی، با راهروهایی به عرض 245 سانتی‌متر و بیشتر، که در آنها به هر دو سو تردد می‌شود، باید توسط درهای دو لنگه لولایی (بدون وادار میانی) که هر لنگه آن حداقل 105 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشد و در جهت مخالف دیگری باز شود، یا توسط درهای کشویی افقی، با عرض مفید حداقل 210 سانتی‌متر، محافظت شوند.
خروج‌های افقی، با راهروهایی به عرض 185 سانتی‌متر تا 245 سانتی‌متر، که در آنها به هر دو سو تردد می‌شود، باید توسط درهای دو لنگه لولایی (بدون وادار میانی) که هر لنگه آن حداقل 80 سانتی‌متر عرض مفید داشته باشد و در جهت مخالف دیگری باز شود، یا توسط درهای کشویی افقی با عرض مفید حداقل 160 سانتی‌متر محافظت شوند.
خروج‌های افقی که در آنها فقط به یک سو تردد می‌شود مجاز است درهای یک لنگه لولایی (یا کشویی افقی) با عرض مفید حداقل 105 سانتی‌متر داشته باشند.
9-1-13-6-3 پنجره چشمی
هر خروج افقی باید دارای یک پنجره چشمی تأیید شده (با دید به بیرون) باشد.
10-1-13-6-3 کاربرد درهای خود کار بسته شو
درهای واقع در گذرگاه‌های خروج، دوربند پلکانها، خروج‌های افقی، موانع دود، یا دوربند فضاهای مخاطره‌آمیز را، به استثنای موتورخانه‌ها، گرم خانه‌ها و اتاق‌های تأسیسات و تجهیزات مکانیکی، می‌توان از نوع خودکار بسته شو انتخاب کرد و باز نگه داشت، مشروط بر آنکه نظام خودکار بسته شدن آنها مورد تأیید مرجع کنترل ساخت مسئول قرار گیرد.
درهای خود کار بسته شو واقع در دوربند پلکانها باید به ترتیبی نصب و نگهداری شوند که با فرمان بسته شدن هر یک از آنها، در هر طبقه، تمام درهای خودکار بسته شوی پلکان در همه طبقات بلافاصله بسته شوند. سایر درها را می‌توان به دلخواه، در بخش‌های مجزا یا در تمام بنا، به طور هم زمان بست.
2-13-6-3 تصرف‌های مراقبت بازداشتی (تحت نظری)
1-2-13-6-3 کلیات
در تصرف‌های مراقبت بازداشتی، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 الى 3-6-10 و ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-2-13-6-3 اتصال به راهروی دسترس خروج
هر اتاق خواب اگر توسط درگاه خروج، مستقیماً به بیرون بنا مربوط نیست، باید به یک راهروی دسترس خروج متصل باشد و بین آن دو، تنها وجود یک فضای عمومی واسطه، مانند اتاق فعالیت‌های روزانه یا فضای فعالیت‌های گروهی، مجاز است. اتاق‌های خواب یک نفره مجاز است مستقیماً به این فضاهای واسطه راه داشته و با آنها حداکثر یک طبقه اختلاف سطح داشته باشند.
3-2-13-6-3 اتاقک بازرسی
در مسیرهای خروج، وجود یک اتاقک بازرسی مجاز است، مشروط بر آنکه، در شرایط اضطراری، امکان عبور کنترل نشده و بدون مانع متصرفان از درون اتاقک فراهم باشد.
4-2-13-6-3 فاصله نقاط مختلف تا در خروج
در تصرف‌های مراقبت بازداشتی، فاصله نقاط مختلف تا درهای دسترس خروج، یا خروج‌ها، بر حسب مورد نباید از مقادیر زیر بیشتر باشد:
الف) طول دسترس خروج از جلوی در هر اتاق در راهرو، حداکثر 30 متر
ب) طول دسترس خروج از هر نقطه در هر فضا، حداکثر 45 متر
پ) فاصله عبوری از هر نقطه از اتاق خواب تا جلوی در همان اتاق در راهروی دسترس خروج، حداکثر 15 متر
تبصره‌ها:
1- در بناهایی که تماماً توسط شبکه بارنده خودکار تأیید شده محافظت می‌شوند، می‌توان حداکثر 15 متر به فاصله‌های مشخص شده در "الف" و "ب" افزود.
2- در خوابگاههای نوع باز (مانند سالن‌هایی که تعداد زیادی تخت در آنها قرار می‌گیرند)، فاصله ذکر شده در بند "پ" را می‌توان حداکثر به 30 متر افزایش داد، مشروط بر آنکه دیوارهای دوربند خوابگاه دارای ساختار دودبندی شده باشد. در مواردی که این فاصله از 15 متر بیشتر باشد، حداقل دو در دسترس خروج دور از هم، در خوابگاه مورد نیاز خواهد بود.
5-2-13-6-3 حیاط‌های داخلی
در تصرف‌های مراقبت بازداشتی، از حیاط‌های داخلی نمی‌توان به جای تخلیه خروج استفاده کرد. خروج‌ها را می‌توان به یک حیاط تخلیه خروج دوربندی شده با دیوار یا حصار منتهی ساخت، مشروط بر آنکه حداکثر دو بر از چهار بر حیاط، دیوارهای خارجی مربوط به همان بنا و برهای دیگر حصار محوطه باشند. حیاط‌های دوربندی شده‌ای که به این منظور استفاده می‌شوند، باید آن اندازه وسعت داشته باشند که در آن به ازای هر یک از متصرفان بنا، معادل 5/1 متر مربع سطح، در فاصله حداقل 15 متری تا دیوارهای خارجی بنا فراهم باشد.
14-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های تجمعی
1-14-6-3 کلیات
تصرف‌های تجمعی که دارای نشیمنگاهها، میزها، صحنه نمایش، تجهیزات و از این قبیل باشند، باید علاوه بر رعایت ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10، با ضوابط این بخش نیز مطابقت نمایند.
2-14-6-3 خروج اصلی تصرف تجمعی
تصرف‌های تجمعی دارای بار تصرف بزرگتر از 300 نفر باید دارای یک خروج اصلی باشند. خروج اصلی باید دارای پهنای کافی معادل با حداقل نصف بار تصرف باشد، اما این پهنا نباید کمتر از مجموع عرض لازم کلیه راه‌های خروج باشد که به این خروج منتهی می‌شوند. چنانچه کل ساختمان در گروه تصرف تجمعی دسته‌بندی می‌شود، خروج اصلی باید مشرف به حداقل یک خیابان یا به یک فضای اشغال نشده با عرض حداقل 3 متر باشد که به یک خیابان یا راه عمومی متصل می‌شود.
تبصره:در تصرف‌های تجمعی بزرگ (مانند استادیوم‌ها) که در آن راه خروج اصلی به طور واضح مشخص نشده است یا جایی که چندین راه خروج اصلی وجود دارد، خروج‌ها مجازند در اطراف محیط ساختمان پراکنده باشند به شرط آنکه کل عرض خروج کمتر از 100 درصد عرض لازم نباشد.
3-14-6-3 خروج‌های غیراصلی تصرف تجمعی
در هر تراز از تصرف‌های تجمعی دارای بار تصرف بزرگتر از 300 نفر، باید علاوه بر دسترسی به خروج اصلی، خروج‌های دیگری نیز موجود باشد که ظرفیت آنها برابر با حداقل نیمی از تعداد متصرفان همان تراز بوده و با سایر ضوابط در مورد تعداد و شرایط استقرار خروج‌ها مطابقت داشته باشد.
تبصره: در تصرف‌های تجمعی بزرگ (مانند استادیوم‌ها) که در آن راه خروج اصلی به طور واضح مشخص نشده است یا جایی که چندین راه خروج اصلی وجود دارد، خروج‌ها مجازند در اطراف محیط ساختمان پراکنده باشند به شرط آنکه کل عرض خروج کمتر از 100 درصد عرض لازم نباشد.
4-14-6-3 سالن‌های انتظار و سرسراها
در تئاترها و تصرف‌های مشابه تجمعی که افراد در زمانی که دستیابی به صندلی خالی امکان‌پذیر نیست، به داخل ساختمان پذیرفته شده و در سرسرا با فضایی مشابه به انتظار باشند، چنین کاربرد سرسرا با فضای مشابه نباید پهنای آزاد لازم راه‌های خروج را مختل نماید. اینگونه فضاهای انتظار باید توسط جدارهای دائمی محکم یا با نرده‌های صلب ثابت با ارتفاع حداقل 105 سانتی‌متر از راه‌های خروج الزامی جدا شوند. اینگونه سرسراهای انتظار اگر مستقیماً به وسیله کلیه ورودیها و خروج‌های اصلی به معبر عمومی متصل نباشد، باید یک گذر یا دالان بدون مانع و مستقیم به هر یک از چنین ورودیها یا خروج‌های اصلی داشته باشند.
5-14-6-3 راه‌های خروج بالکن‌های داخلی
بالکن‌های داخلی که بار تصرف آنها از 50 نفر بیشتر نباشد، مجاز است فقط یک راه خروج داشته باشد. منتهی شدن این راه خروج به طبقه زیر بلامانع است.
بالکن‌های داخلی که بار تصرف آنها بین 50 تا 100 نفر است، باید حداقل دو راه خروج دور از هم داشته باشند. منتهی شدن این دو راه خروج به طبقه زیر بلامانع است.
بالکن‌های داخلی که بار تصرف آنها از 100 نفر بیشتر است، یک طبقه مجزا محسوب می‌شود و باید برای آنها راه‌های خروج به تعداد و عرض کافی مطابق ضوابط این مقررات در نظر گرفته شود.
6-14-6-3 پهنای راه‌های خروج برای تصرف‌های تجمعی
پهنای آزاد راهروهای پلکانی خروج (مانند راهروهای بین سکوهای تماشی چیها) باید ظرفیت کافی را مطابق کلیه موارد زیر، در صورت مشمول بودن، فراهم سازند:
– باید حداقل پهنای 8 میلی‌متر برای هر متصرف در مورد پله‌هایی با ارتفاع 180 میلی‌متر یا کمتر و عمق کف پله 280 میلی‌متر یا بزرگتر، اندازه‌گیری شده به صورت افقی بین لب کف پله‌های متوالی فراهم گردد.
2- برای هر 2/5 میلی‌متر ارتفاع پله بالاتر از 180 میلی‌متر، در جایی که این ارتفاع مجاز دانسته شده باشد، باید حداقل 0/15 میلی‌متر پهنای اضافی پله برای هر متصرف در نظر گرفته شود.
3- در جایی که راهروی خروج پلکانی به پلکان پایین رونده نیاز دارد، در بخش‌هایی از پهنای پلکان که در فاصله افقی 75 سانتی‌متری از هر طرف به هیچ میله دستگردی دسترسی ندارند، باید حداقل 2 میلی‌متر پهنای اضافی به ازای هر متصرف منظور گردد.
4- راهروهای خروج شیب‌دار که شیب آنها بیشتر از 1 واحد عمودی در 12 واحد افقی (شیب 8 درصد) است، باید حداقل 6 میلی‌متر پهنای آزاد برای هر متصرف داشته باشند. برای راه‌های خروج مسطح با شیب‌دار که شیب آنها کمتر از 1 واحد عمودی در 12 واحد افقی (شیب 8 درصد) است، باید حداقل 5 میلی‌متر پهنای آزاد به ازاء هر متصرف داشته باشند.
7-14-6-3 فاصله تردد
خروج‌ها و راهروها باید به نحوی قرار گیرند که در ساختمان‌های بدون شبکه بارنده خودکار، مسافت پیمایش تا یک در خروج بیشتر از 60 متر (اندازه‌گیری شده در امتداد خط تردد) نباشد. مسافت پیمایش در ساختمان‌های دارای شبکه بارنده خودکار تأییدشده نباید بیش از 75 متر باشد. در جایی که راهروها در بین ردیف صندلیها در نظر گرفته شده‌اند، مسافت تردد در امتداد راهروها و راه دسترسی به راهرو بدون تردد از روی صندلیها اندازه‌گیری می‌شود.
تبصره: در محل نشستن در فضای باز، مسافت تردد از هر صندلی تا بیرون ساختمان نباید از 120 متر تجاوز نماید. مسافت تردد در تسهیلات ساختارهای نوع 1 و 2 محدود نمی‌شود.
8-14-6-3 مسیر مشترک تردد
مسیر مشترک تردد از هر صندلی تا نقطه‌ای که شخص به دو مسیر تردد به دو خروج مستقل دسترس داشته باشد، نباید بیش از 9 متر باشد.
تبصره:برای فضاهایی که دارای بیش از 50 متصرف نباشند، مسیر مشترک تردد می‌تواند حداکثر 23 متر باشد.
1-8-14-6-3 مسیر از بین ردیف‌های همجوار
در جایی که یکی از دو مسیر تردد از بین یک ردیف صندلی‌های بین دو راهرو می‌گذرد، نباید بیش از 24 صندلی بین دو راهرو وجود داشته باشد، و حداقل پهنای آزاد بین دو ردیف صندلی بین دو راهرو باید برابر با عدد ثابت 30 سانتی‌متر به اضافه 1/5 سانتی‌متر به ازای هر صندلی اضافه بر هفت صندلی بین دو راهرو باشد. به عنوان مثال اگر تعداد صندلیها بین دو راهرو 20 صندلی باشد، حداقل فاصله بین دو ردیف صندلی برابر است با: 30+ (13 × 1/5) =49/5 سانتی‌متر.
9-14-6-3 راهروهای الزامی در تصرف‌های تجمعی
هر بخش تحت تصرف تجمعی که شامل صندلیها، میزها، محل‌های نمایش یا تجهیزات مشابه باشد، باید به راهروهای منتهی به خروج‌ها یا درگاه‌های دسترس خروج مطابق این بخش مجهز شوند.
1-9-14-6-3 حدقل پهنای راهرو
حداقل پهنای آزاد راهروها باید به شرح زیر باشند:
– برای راهروهای پله‌ای که در هر دو طرف محل نشستن دارند، 120 سانتی‌متر
تبصره: در جایی که راهرو به بیش از 50 صندلی مربوط نیست، 90 سانتی‌متر
2- برای راهروهای پله‌ای که دارای محل نشستن تنها در یک طرف هستند، 90 سانتی‌متر
3- در جایی که راهرو با میله دستگرد تقسیم شده است، 60 سانتی‌متر بین میله دستگرد و محل نشستن
4- برای راهروهای مسطح یا شیب‌دار که در هر دو طرف محل نشستن دارند، 105 سانتی‌متر
تبصره‌ها:
الف- در جایی که راهرو برای بیش از 50 صندلی نیست، 90 سانتی‌متر
ب- در جایی که راهرو مربوط به بیش از 14 صندلی نیست، 75 سانتی‌متر
5- برای راهروهای مسطح یا شیب‌داری که تنها در یک طرف محل نشستن دارند، 90 سانتی‌متر
تبصره:در جایی که راهرو مربوط به بیش از 14 صندلی نیست، 75 سانتی‌متر
2-9-14-6-3 پهنای راهرو
پهنای راهرو باید ظرفیت خروج کافی را برای تعداد افرادی که از حوزه‌های مربوط به راهرو می‌ریزند، فراهم سازد. حوزه سرریز به راهرو بخشی از فضای کلی است که به آن قسمت از راهرو تخلیه می‌شود. در هنگام تعیین حوزه سرریز به راهرو، فرض باید بر آن باشد که از کلیه راه‌های خروج به طور متعادل با تناسب بین تعداد افراد و ظرفیت خروج‌ها استفاده می‌شود. به عنوان مثال چنانچه یک مجموعه ردیف‌های صندلی به دو راهرو دسترس داشته باشند، از هر راهرو نیمی از افراد هر ردیف برای خروج استفاده می‌کنند.
3-9-14-6-3 تجمیع راهروها
در جایی که راهروها تجمیع می‌شوند تا یک مسیر پیمایش واحد برای خروج را ایجاد نمایند، ظرفیت خروج لازم آن مسیر نباید کمتر از مجموع ظرفیت لازم آن راهروها باشد.
4-9-14-6-3 پهنای یکنواخت
آن بخش‌هایی از راهروها که خروج به هر دو جهت امکان دارد، پهنای لازم باید همسان در نظر گرفته شود.
5-9-14-6-3 انتهای راهروها در تصرف‌های تجمعی
هر انتهای یک راهرو باید به یک راهروی عرضی (متقاطع)، سرسرای انتظار، درگاه، مدخل اصلی یا فضای تجمیع که دارای دسترس به یک خروج باشند، ختم شود.
تبصره‌ها:
1- راهروهای بن بست نباید بیش از 600 سانتی‌متر طول داشته باشند.
2- راهروهای بن بست طولانی‌تر از 600 سانتی‌متر در جایی مجاز است که راهرو در قسمت بن بست حداکثر 24 جای نشستن نسبت به راهروی دیگر فاصله دارد که در امتداد یک ردیف نشیمنگاه اندازه‌گیری می‌شود که دارای حداقل عرض آزاد 30 سانتی‌متر به علاوه 15 میلی‌متر به ازای هر صندلی اضافه بر 7 صندلی در آن ردیف است.
6-9-14-6-3 موانع موجود در راهروها در مکان‌های تجمعی
در پهنای لازم راهروها نباید هیچ مانعی وجود داشته باشد، مگر میله‌های دستگرد که مطابق با شرایط بند 3-6-4-5 باشند.
10-14-6-3 عرض آزاد دسترس نشیمنگاهها به راهرو
در جایی که هر ردیف دارای 14 صندلی یا کمتر است، حداقل عرض آزاد راهروی دسترسی بین ردیف‌ها نباید کمتر از 30 سانتی‌متر باشد که به صورت فاصله افقی آزاد از پشت ردیف جلویی و نزدیکترین جلوآمدگی ردیف عقبی اندازه‌گیری می‌شود. در جایی که صندلیها دارای نشیمنگاه خود تاشو هستند، اندازه‌گیری باید با صندلیها در حالتی که نشیمنگاه صندلی به حالت ایستاده است انجام شود. در صورت وجود صندلی بدون نشیمنگاه خودتاشو در آن ردیف، اندازه‌گیری‌ها باید با حالت افقی نشیمنگاه صندلیها انجام شود. در مورد صندلی‌هایی که دسته تاشو دارند، فاصله‌بندی بین ردیف‌ها باید در حالتی که دسته صندلیها پایین است، تعیین شود.
1-10-14-6-3 دسترسی از دو طرف
در مورد ردیف صندلی‌هایی که در هر دو انتها دارای راهرو یا درگاه هستند، نباید در هر ردیف بیش از 100 محل نشستن وجود داشته باشد. به حداقل عرض آزاد 30 سانتی‌متر بین ردیف‌ها که در بالا ذکر شد، باید 8 میلی‌متر به ازای هر صندلی اضافه بر 14 صندلی افزوده گردد. اما عرض آزاد حداقل لازم نیست از 55 سانتی‌متر تجاوز نماید.
2-10-14-6-3 دسترسی از یک طرف
در مورد ردیف صندلی‌هایی که تنها در یک انتها دارای راهروی میان ردیفی با درگاه هستند، 15 میلی‌متر به ازای هر صندلی اضافه تراز 7 عدد، به حداقل عرض آزاد 30 سانتی‌متری بین ردیف‌ها باید افزوده شود، اما حداقل عرض آزاد لازم نیست که از 55 سانتی‌متر بیشتر شود. در این حالت با توجه به این که خروج تنها از یک سمت انجام می‌گیرد، افزایش عرض آزاد از صندلی هفتم به بعد می‌تواند به صورت تک تک برای هر صندلی محاسبه و اعمال گردد. در هر صورت طول مسیر پیمایش خروج از هر محل نشستن تا نقطه‌ای که شخص امکان انتخاب دو مسیر پیمایش به دو خروج را دارد، نباید بیش از 9 متر گردد. در جایی که یکی از این مسیرهای پیمایش از میان یک راهرو با عبور از مابین ردیف نشیمنگاهها به طرف یک راهروی دیگر برود، نباید بیش از 24 محل نشستن بین دو راهرو وجود داشته باشد و حداقل عرض آزاد بین ردیف‌ها برای ردیف بین دو راهرو باید 30 سانتی‌متر به علاوه 15 میلی‌متر به ازای هر صندلی بیشتر از 7 در ردیف بین راهروها باشد.
11-14-6-3 پوشش سطوح تردد راهروهای میان ردیف‌های مکان‌های تجمعی
راهروهای میان ردیف‌ها با شیب کمتر از 1 واحد عمودی در 8 واحد افقی (شیب 12/5 درصد) باید از شیب‌راهی با پوشش سطح غیرلغزنده تشکیل شده باشند. راهروهای با شیب بیشتر از 1 واحد عمودی در 8 واحد افقی (شیب 12/5 درصد) باید از تعداد متوالی کف و ارتفاع پله‌هایی تشکیل شده باشند که در تمام عرض راهرو امتداد داشته باشند و مطابق بندهای 3-6-14-11-1 تا 3-6-14-11-3 باشند.
1-11-14-6-3 کف پله‌ها
عمق کف پله‌ها باید حداقل 28 سانتی‌متر بوده و از یکسانی ابعادی برخوردار باشند.
تبصره: رواداری میان کف پله‌های مجاور نباید بیش از 5 میلی‌متر باشد.
2-11-14-6-3 ارتفاع پله‌ها
در جایی که شیب مسیر پله‌های راهرو از شیب فضاهای نشستن مجاور پیروی کند، ارتفاع پله‌ها نباید کمتر از 10 سانتی‌متر و بیش از 20 سانتی‌متر بوده و باید در هر خیز یکنواخت باشد.
تبصره‌ها:
1- نایکنواختی ارتفاع پله باید به دامنه‌ای محدود شود که تغییرات شیب مکان‌های نشستن مجاور خطوط دید کافی را حفظ نماید. در جایی که نایکنواختی بین ارتفاع پله‌های متوالی از 5 میلی‌متر تجاوز کند، موقعیت دقیق چنین نایکنواختی‌هایی باید با یک نوار نشانگر متمایز روی هر پله بر دماغه یا لبه پیش آمده ارتفاع نایکنواخت مشخص گردد. این نوار باید حداقل 25 میلی‌متر و حداکثر 50 میلی‌متر عرض داشته باشد. نوار علامت‌گذاری لبه باید کاملاً از نوار علامت‌گذاری تغییر کف متمایز باشد.
2- ارتفاع پله‌های تا حداکثر 23 سانتی‌متر در جایی که هماهنگی با شیب مکان‌های نشستن مجاور برای حفظ خطوط دید ضرورت دارد، مجاز است.
3-11-14-6-3 نوار علامت‌گذاری تغییر کف
نوار علامت‌گذاری تغییر کف باید روی هر کف پله در قسمت لبه پله یا لبه پیش آمده نصب شود، به طوری که موقعیت هر کف پله در سراشیبی واضح و به راحتی قابل مشاهده باشد. این نوار باید دارای عرض حداقل 25 میلی‌متر و حداکثر 50 میلی‌متر باشد.
12-14-6-3 تثبیت محل‌های نشستن
در مکان‌های تجمعی، محل‌های نشستن باید با ایمنی کامل به کف تثبیت شوند.
تبصره‌ها:
1- در محل‌هایی از مکان‌های تجمعی یا بخش‌های مربوط به آن بدون کف‌های شیب‌دار یا کف‌های پلکانی برای نشستن، و دارای 200 صندلی یا کمتر، بستن صندلیها به کف الزامی نیست.
2- در محل‌هایی از مکان‌های تجمعی با بخش‌های مربوط به آن دارای میز و صندلی و بدون کف‌های شیب‌دار یا کف‌های پلکانی برای نشستن، محکم کردن صندلیها به کف الزامی نیست.
3- در محل‌هایی از مکان‌های تجمعی یا بخش‌های مربوط به آن بدون سطوح شیب‌دار یا کف‌های پلکانی برای نشستن و دارای بیش از 200 صندلی، صندلیها باید به صورت گروهی حداقل 3تایی به یکدیگر بسته شوند و یا صندلیها باید کاملاً به کف محکم گردند.
4- در محل‌هایی از مکان‌های تجمعی که انعطاف‌پذیری نحوه قرارگیری محل نشستن، بخش غیرقابل تفکیک طراحی و عملکرد فضا است و محل نشستن بر روی ترازهای پلکانی قرار داشته و حداکثر 200 صندلی وجود دارد، محکم ساختن آنها به کف، الزامی نیست. نقشه‌های نشان دهنده محل نشستن، کف‌های پلکانی و راهروهای بین ردیف‌ها باید برای تأیید به مرجع صدور پروانه و کنترل ساخت ارائه شوند.
5- گروهی از صندلیها در محلی از مکان‌های تجمعی که از بقیه محل‌های نشستن توسط نرده گذاری، حفاظ‌ها، دیوارهای کوتاه یا موانع مشابه دیگر جدا شده‌اند و دارای کف‌های تراز باشند و بیش از 14 محل نشستن در هر گروه موجود نیست، محکم کردن صندلیها به کف الزامی نیست.
6- صندلی‌های در نظر گرفته شده برای نوازندگان یا دیگر مجریان که با نرده گذاری، حفاظ‌ها، دیوارهای کوتاه یا موانع مشابه دیگر جدا شده‌اند، الزامی به محکم شدن به کف ندارند.
13-14-6-3 میله‌های دستگرد
راهروهای شیب‌دار دارای شیب بیش از 5 درصد که ارتفاعی بیش از 25 سانتی‌متر را طی کنند و طول افقی آن بیش از 185 سانتی‌متر باشد، و پله‌های راهرویی باید با میله‌های دستگردی که در کنار یا در عرض راهرو قرار گرفته‌اند، مجهز شوند.
تبصره‌ها:
1- برای راهروهای شیب‌دار با شیب کمتر از 1 واحد عمودی در 8 واحد افقی ( شیب 12/5 درصد) و محل نشستن در هر دو طرف، الزامی به میله‌های دستگرد نیست.
2- در صورت وجود نرده یا حفاظی در کنار راهرو که با الزامات قابلیت با دست گرفتن میله‌های دستگرد مطابقت داشته باشد، الزامی به میله دستگرد نیست.
1-13-14-6-3 میله‌های دستگرد ناپیوسته
در جایی که در دو طرف راهرو، محل نشستن وجود دارد، میله‌های دستگرد باید به تناوب در فواصل کمتر از پنج ردیف، با ایجاد فواصل خالی یا شکستگی‌هایی در امتداد آن منقطع شوند تا دسترسی به محل نشستن تسهیل شده و امکان عبور از یک طرف راهرو به طرف دیگر آن فراهم گردد. این فواصل خالی باید دارای عرض آزاد حداقل 55 سانتی‌متر و حداکثر 90 سانتی‌متر باشند که به صورت افقی اندازه‌گیری می‌شود و میله‌های دستگرد در این قسمت‌ها باید دارای انتهای گرد شده یا خمیدگی باشند.
2-13-14-6-3 میله‌های دستگرد میانی
در جایی که در وسط راهروی پله‌ای، میله‌های دستگرد قرار گرفته‌اند، باید یک میله میانی اضافی تقریباً در 30 سانتی‌متری زیر میله دستگرد اصلی وجود داشته باشد.
14-14-6-3 حفاظ‌های (جان‌پناه‌های) مکان‌های تجمعی
حفاظ‌های مکان‌های تجمعی باید مطابق شرایط بندهای 3-6-14-14-1 تا 3-6-14-14-3 باشند.
1-14-14-6-3 راهروهای میانی یا عرضی بین ردیف‌ها
راهروهای عرضی بین ردیف‌ها که در فاصله بیش از 75 سانتی‌متر بالای کف یا زمین پایین قرار دارند، باید دارای حفاظ‌هایی مطابق شرایط بند 3-6-4-6 باشند.
در جایی که تغییر ارتفاع 75 سانتی‌متر یا کمتر بین راهروی عرضی بین ردیف‌ها و کف مجاور یا زمین پایین روی می‌دهد، باید حفاظ‌هایی در حداقل 65 سانتی‌متر بالای کف راهرو فراهم گردد.
تبصره: در جایی که پشتی‌های صندلی‌هایی که جلو راهروی عرضی قرار دارند، 60 سانتی‌متر یا بیشتر، بالای کف مجاور راهرو بالا آمده باشند، نیازی به تأمین حفاظ نیست.
2-14-14-6-3 خط دید- ارتفاع ناگزیر حفاظ‌ها
به غیر از آنچه که در الزامات 3-6-14-14-3 آمده است، در جایی که بلندی کف یا ارتفاع جای پا بیشتر از 75 سانتی‌متر نسبت به کف یا تراز پایینی است و لبه بند پیشانی یا نرده ممکن است در خط دید محل نشستن مجاور قرار گیرد، در هر صورت باید نرده یا لبه بند مطابق الزامات حفاظ بند 3-6-4-6 دارای حداقل ارتفاع 65 سانتی‌متر تعبیه گردد.
3-14-14-6-3 حفاظ‌ها در انتهای راهروی بین ردیف‌ها
در جایی که کف راهرو (در انتهای پایینی راهرو) بیش از 75 سانتی‌متر بالای کف یا تراز پایینی قرار دارد، باید حفاظ لبه مطابق الزامات بند 3-6-4-6 در عرض کامل راهرو تعبیه گردد. این حفاظ لبه باید حداقل 90 سانتی‌متر ارتفاع داشته و به علاوه حداقل 105 سانتی‌متر اندازه مایل بین بالای آن و لبه دماغه نزدیکترین کف پله راهرویی باشد.
15-14-6-3 بار تصرف در نشیمنگاه نیمکتی
در جایی که به جای صندلی از نیمکت نشیمن برای محل نشستن استفاده می‌شود، تعداد افراد باید بر اساس یک فرد برای هر 45 سانتی‌متر طول نیمکت باشد.
15-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های کسبی تجاری
1-15-6-3 کلیات
در تصرف‌های کسبی /تجاری، راه‌های خروج باید با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10، و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-15-6-3 دسته‌بندی فرعی تصرف‌های کسبی/ تجاری
تصرف‌های کسبی/ تجاری که ضوابط اختصاصی برای آنها ارائه گردیده است به صورت زیر دسته‌بندی می‌شوند:
گروه الف – تصرف‌های کسبی / تجاری که مجموعه سطح ناخالص بیشتر از 2800 متر مربع یا بیش از سه طبقه مختص به امر فروش کالا دارند.
گروه ب- به صورت زیر:
ب- 1- تصرف‌های کسبی / تجاری که مجموعه سطح ناخالص بیشتر از 280 تا 2800 متر مربع با سه طبقه و کمتر مختص به امر فروش کالا دارند.
ب-2- تصرف‌های کسبی / تجاری که مجموعه سطح ناخالص 280 متر مربع و کمتر و دو یا سه طبقه مختص به امر فروش کالا دارند.
3-15-6-3 دوربندی الزامی راه خروج
در تصرف‌های کسبی تجاری بیش از یک طبقه از تراز زمین، تمام پلکانها یا شیب راه‌های داخلی که به عنوان راه خروج مورد استفاده قرار می‌گیرند، باید مطابق ضوابط بند 3-6-3-3-3 دوربندی شوند. پلکان‌هایی که فقط یک طبقه زیرزمین را به همکف ارتباط می‌دهند نیاز به دوربندی ندارند.
4-15-6-3 تراز خروج به معبر
در مواردی که به سبب موقعیت و شیب زمین و نیز مشخصات طراحی بنا، دو طبقه روی هم قرار داشته باشد و هر کدام از طریق یک درگاه خروج مستقیماً به معبر عمومی مرتبط می‌شود، و از آن درگاهها به عنوان ورود/ خروج اصلی نیز استفاده می‌شود، طبقات مزبور به عنوان طبقه همکف به شمار خواهد آمد و از لحاظ خروج، تابع ضوابط مشروح مربوط به طبقات همکف در این مقررات خواهد شد.
5-15-6-3 بار تصرف طبقه همکف
در تصرف‌های کسبی/ تجاری گروه الف و ب، خروج‌های همکف خیابان باید برای بار تصرف طبقه همکف خیابان به علاوه بار تصرف آن راه‌پله‌ها و شیب‌راه‌هایی در نظر گرفته شود که از طریق طبقه همکف به خیابان تخلیه می‌شوند.
6-15-6-3 دسترس مستقیم خروج در هر طبقه
در تصرف‌های تجاری گروه الف (از جمله فروشگاه‌های دارای صندوق فروش) باید حداقل یک مسیر آزاد راهرو که به طور مستقیم به یک خروج منتهی شود، وجود داشته باشد. عرض این مسیر آزاد راهرو نباید از 150 سانتی‌متر کمتر باشد.
7-15-6-3 دیوار اصلی خروج
در مواردی که درهای ورود مشتریان فقط در یک بر یا یک دیوار خارجی بنا قرار دارد، باید حداقل در مجموع عرض خروج مقرر شده برای بنا در همان دیوار تأمین گردد.
8-15-6-3 خروج بدون کنترل کردن مشتری
در فروشگاه‌های بزرگ، دست کم نیمی از خروج‌ها باید در موقعیتی باشند که برای دسترسی به آنها نیازی به عبور از راهروهای کنترل و پرداخت بهای اجناس نباشد، و به طور کلی هیچ عاملی نباید مانع راه‌های دسترسی به خروج‌ها شود.
16-6-3 ضوابط اختصاصی راه‌های خروج در تصرف‌های صنعتی و تصرف‌های انباری
1-16-6-3 کلیات
در تصرف‌های صنعتی و انباری، راه‌های خروج باید بر حسب مورد، با ضوابط عمومی مندرج در بخش‌های 3-6-2 تا 3-6-10، و نیز ضوابط اختصاصی این بخش مطابقت داشته باشند.
2-16-6-3 استفاده از یک در کشویی در خروج‌های افقی با دو در
در تصرف‌های صنعتی و انباری، چنانچه خروج‌های افقی با دو در حریق محافظت شوند، فقط نخستین در مسیر خروج را می‌توان با رعایت ضوابط بند 3-6-4-2-12 از نوع کشویی افقی خودکار بسته شو انتخاب کرد. این در به طور معمول باز مانده و فقط در صورت وقوع حریق، با فرمان تشخیص دهنده دود، به طور خودکار بسته می‌شود. نظام خود بسته شوی این درها باید مورد تأیید کارشناس حفاظت از حریق قرار گیرد. در دوم باید از نوع خود بسته شو باشد.
3-16-6-3 کاربرد نردبان فرار از حریق
در تصرف‌های صنعتی و انباری، نردبان فرار از حریق برای استفاده حداکثر 3 متصرف مجاز است مشروط بر آنکه ساختار، چگونگی نصب و نوع استفاده از آن به تأیید مرجع کنترل ساخت رسیده باشد.
4-16-6-3 کاربرد سرسره‌های فرار
در تصرف‌های صنعتی و انباری پر مخاطره، استثنائاً می‌توان از سرسره‌های فرار تأیید شده، به عنوان خروج اضطراری استفاده کرد، مشروط بر آنکه تمام متصرفان با این وسیله آشنایی کامل یافته و به طور منظم، فرار با آنها را تمرین کنند.
17-6-3 ضوابط اختصاصی دیگر فضاهای تاسیساتی و خدماتی
1-17-6-3 اتاق‌های دیگ بخار، زباله‌سوزی و کوره
اتاق‌های دیگ بخار، زباله‌سوزی و اتاق‌های کوره، که مساحت آن بیش از 45 متر مربع است و تجهیزات سوختی با ظرفیت متجاوز از 400/000 بی‌تی یو بر ساعت یا 422000 کیلو ژول بر ثانیه در آنها وجود دارد، دو درگاه دسترس خروج الزامی است. در جایی که دو درگاه دسترس خروج لازم است، مجاز است که یکی از آنها نردبانی ثابت یا یک دستگاه پله با کف متناوب باشد. درگاه‌های دسترس خروج باید با فاصله افقی برابر با نصف بلندترین اندازه افقی اتاق، از یکدیگر جدا شوند.
2-17-6-3 اتاق دستگاه‌های تهویه و تبرید
اتاق دستگاه‌های تهویه و تبرید، که مساحت بیش از 90 متر مربع دارند، نباید کمتر از دو خروج یا دو در دسترس خروج داشته باشند و مجاز است که یکی از آنها نردبانی ثابت یا یک دستگاه پله با کف متناوب باشد. درگاه‌های دسترس خروج باید با فاصله افقی برابر با نصف بلندترین اندازه افقی اتاق از یکدیگر جدا شوند.
تمام بخش‌های اتاق دستگاه‌های تهویه و تبرید باید در محدوده 45 متری از یک خروج یا درگاه دسترس خروج قرار داشته باشند. افزایش طول مسیر پیمایش مطابق بند 3-6-3-2-1 مجاز است.
درها، صرف نظر از بار تصرف، باید در جهت تردد خروج بچرخند. درها باید کیپ نصب شوند و از نوع خود بسته شو باشند.
3-17-6-3 فضاها یا اتاق‌های سردشده (سردخانه‌ها)
سردخانه‌های دارای مساحت کف 90 متر مربع یا بیشتر، حاوی سردکننده تبخیری که در دمای کمتر از 20 درجه سلسیوس نگهداری می‌شوند، باید به حداقل دو خروج، یا دو در دسترس خروج، دسترسی داشته باشند. طول مسیر پیمایش باید مطابق الزامات بند 3-6-3-2-1 تعیین شود، اما اگر سردخانه با شبکه بارنده خودکار استاندارد محافظت نشده باشد، تمام بخش‌های فضایا اتاق سرد شده باید در محدوده 45 متری از یک خروج یا در دسترس خروج قرار داشته باشند. خروج از طریق سردخانه‌های مجاور مجاز است.
4-17-6-3 راه‌های خروج گالری‌ها، کف‌های شبکه فلزی و راهروهای تأسیساتی
راه‌های خروج از راهروهای تأسیساتی، گالری‌ها و کف‌های شبکه فلزی که برای روشنایی و دسترسی به تأسیسات کاربرد دارند، باید الزامات تصرف‌های گروه (ص-2) را برآورده سازند.
تبصره‌ها:
1- برای راهروهای تأسیساتی روشنایی و دسترسی به تأسیسات، پهنای حداقل 60 سانتی‌متر مجاز است.
2- پلکان الزامی در این نوع مکان‌ها نیازی به دوربندی ندارد.
3- در این راه‌های خروج، پلکانهای با حداقل پهنای 60 سانتی‌متر، نردبان یا پله‌های مارپیچی مجاز است.
4- در جایی که راه فرار به یک کف یا بام وجود داشته باشد، راه خروج دوم از این فضاها الزامی نیست. خروج از راه نردبانها، پله‌های با کف متناوب یا پله‌های مارپیچی در راه فرار مجاز است.
18-6-3 فرار اضطراری و نجات
1-18-6-3 کلیات
در گروه تصرف‌های مسکونی و مراقبت تندرستی، علاوه بر راه‌های خروج الزامی مقرر شده در این فصل، باید تمهیداتی نیز برای فرار اضطراری و عملیات نجات پیش‌بینی گردد. زیرزمین‌ها و نیز اتاق‌های خوابی که در طبقه ششم و پایین‌تر قرار دارند، باید برای فرار اضطراری و نجات، حداقل یک بازشوی بیرونی مطابق شرایط این بخش داشته باشند. چنین بازشویی باید مستقیماً به معبر عمومی (کوچه یا خیابان)، یک صحن یا حیاط باز شود.
تبصره‌ها:
1- ساختمان‌های کاملاً مجهز به شبکه بارنده خودکار تأیید شده.
2- اتاق‌های خواب دارای یک در، که مستقیماً به کریدور دارای درجه مقاومت در برابر آتش باز می‌شود و به دو خروج دور از هم، در دو جهت مخالف، دسترس دارد.
3- زیرزمین‌هایی با ارتفاع سقف کوتاه‌تر از 200 سانتی‌متر نیازی به پنجره‌های فرار اضطراری و نجات ندارند.
2-18-6-3 حداقل سطح بازشو
بازشوهای فرار اضطراری و نجات باید دارای بازشوی آزاد مفیدی به اندازه حداقل 55/0 متر مربع باشند.
تبصره: در کف هم‌تراز زمین، حداقل بازشوی آزاد مفید برای بازشوهای فرار اضطراری و نجات مجاز است 46/0 متر مربع باشد.
3-18-6-3 حداقل ابعاد بازشو
حداقل ارتفاع آزاد مفید بازشو باید 60 سانتی‌متر و حداقل عرض این بازشو باید 50 سانتی‌متر باشد. أبعاد آزاد مفید بازشو باید نتیجه عملکرد معمولی بازشو باشد.
4-18-6-3 حداکثر ارتفاع از کف
بازشوهای فرار اضطراری و نجات باید دارای لبه زیرین بازشوی آزاد، با ارتفاع حداکثر 110 سانتی‌متر از کف باشند.
5-18-6-3 ضوابط عملیاتی
بازشوهای فرار اضطراری و نجات باید از درون اتاق، بدون کلید یا هر وسیله دیگر، قابل بازشدن باشند. کلون‌ها، شبکه‌های توری، میله‌های حفاظ و دیگر وسایل مشابه مجاز است که بر روی بازشوی فرار اضطراری نصب شوند، به شرط آن که حداقل اندازه آزاد مفید بازشو با بندهای 3-6-18-2 و 3-6-18-3 مطابقت داشته باشد و این وسایل، بدون استفاده از کلید یا وسیله دیگر و یا نیرویی بیش از نیروی لازم برای باز کردن بازشو، باید از داخل اتاق قابل آزادشدن یا جابه جایی باشند.
6-18-6-3 چاه‌های پنجره
بازشوی فرار اضطراری و نجات، که ارتفاع کف آن در زیر سطح زمین مجاور است، باید دارای چاه پنجره مطابق شرایط 3-6-18-6-1 و 3-6-18-6-2 باشد:
1-6-18-6-3 حداقل اندازه
ابعاد افقی آزاد چاه پنجره باید امکان باز شدن کامل بازشوی فرار اضطراری را فراهم و یک بازشوی آزاد مفید قابل دسترس، با سطح حداقل 0/84 متر مربع، با اندازه حداقل 90 سانتی‌متر ایجاد کند.
2-6-18-6-3 نردبانها یا پله‌ها
چاه پنجره با عمق عمودی بیش از 110 سانتی‌متر، باید به نردبان، یا پله‌های دائم اضافی و تأیید شده مجهز شود. عرض داخلی نردبانها یا میله‌های نردبانی باید حداقل 30 سانتی‌متر باشد. میله‌های نردبان باید حداقل 8 سانتی‌متر و حداکثر 15 سانتی‌متر از دیوار جلو آمده باشند. فاصله جای پاهای متوالی روی نردبان باید حداکثر 46 سانتی‌متر باشد. بازشوی فرار اضطراری نباید مانعی برای نردبان یا پله‌ها ایجاد کند. نردبانها یا پله‌های الزامی در این بخش، از الزامات پلکانها، مذکور در بند 3-6-4-3 معاف‌اند.
