آیین‌نامه‌ها

صفحه اصلی / آیین‌نامه‌ها
2-3 تقسیم‌بندی تصرف‌های ساختمانی

2-3 تقسیم‌بندی تصرف‌های ساختمانی

1-2-3 کلیات
1-1-2-3 ثبت تصرف

تمام بناها یا بخش‌هایی از آن‌ها که از این پس ساخته یا بازسازی می‌شوند، باید بر حسب نوع عملکرد و بهره‌برداری، دست کم در یکی از تصرف‌های ده گانه زیر ثبت شوند. شرح گروه‌های تصرف و زیر گروه‌های آن‌ها در بخش 3-2-2 آورده شده است.

الف) تصرف‌های مسکونی/ اقامتی: گروه‌های م-1، م-2 و م-3

ب) تصرف‌های آموزشی گروه آ

پ) تصرف‌های درمانی/ مراقبتی: گروه‌های د-1، د-2، د-3 و د-4

ت) تصرف‌های تجمعی: گروه‌هایت-1، ت-2، ت-3، ت-4 و ت-5

ث) تصرف‌های حرفه‌ای/ اداری: گروه ح

ج) تصرف‌های کسبی/ تجاری: گروه ک

چ) تصرف‌های صنعتی: گروه‌های ص-1 و ص-2

ح) تصرف‌های انباری: گروه‌های ن-1 و ن-2

خ) تصرف‌های مخاطره‌آمیز: خ

د) تصرف‌های متفرقه: گروه ف

2-2-3 دسته‌بندی تصرف‌ها
1-2-2-3 تصرف‌های مسکونی (م)

هر بنا یا بخشی از یک بنا که در آن فرد یا افرادی زندگی کنند و برای خوابیدن از آن استفاده شود، به استثنای بناهایی که در گروه تصرف‌های درمانی مراقبتی دسته‌بندی می‌شوند. بناهای با تصرف مسکونی شامل موارد زیر می‌شوند:

1-1-2-2-3 گروه م-1

تصرف‌های مسکونی که متصرفان عمدتاً به طور موقت (کمتر از یک ماه) در آن اقامت دارند، شامل موارد زیر:

الف) مسافرخانه‌ها و مسافرپذیرها

ب) هتل‌ها و متل‌ها، هتل آپارتمان‌ها

2-1-2-2-3 گروه م-2

تصرف‌های مسکونی شامل دو واحد مسکونی و بیشتر که متصرفان آن به طور عمده، به صورت دائم در ساختمان ساکن هستند، شامل موارد زیر:

الف) بناهای آپارتمانی

ب) اقامتگاه‌های غیرموقت سازمانی، مذهبی، ورزشی و نظایر آن

پ) خوابگاه‌ها

ت) اقامتگاه‌های تفریحی شراکتی

یادآوری: خانه‌ها و ویلاهای مسکونی که برای سکونت شخصی یک خانواده (به صورت غیرآپارتمانی) استفاده می‌شوند، تا هنگام تصویب مقررات اختصاصی جداگانه برای آن‌ها، جزو گروه م -2 قرار گرفته و باید از مقررات مربوط به آن تبعیت نمایند.

3-1-2-2-3 گروه م -3

تصرف‌های مسکونی که برای مراقبت شبانه‌روزی از افراد به تعداد 6 تا 16 نفر (به غیر از تعداد کارکنان) استفاده می‌شوند.

2-2-2-3 تصرف‌های آموزشی (آ)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن به منظورهای آموزشی برای حداقل 6 نفر در دوره‌های تحصیلی ابتدایی تا دبیرستان استفاده می‌شود. هم‌چنین هر بنا یا بخشی از بنا که به منظور آموزش بیش از 5 نفر با سن 3 تا 18 سال برای قسمتی از طول شبانه‌روز استفاده شود، در این تصرف قرار می‌گیرد.

یادآوری: کاربری‌های آموزشی در دوره‌های تحصیلی بالاتر از دبیرستان جزو دسته تصرف‌های آموزشی محسوب نشده و جزو دسته تصرف‌های حرفه‌ای/ اداری قرار می‌گیرند.

3-2-2-3 تصرف‌های درمانی/ مراقبتی (د)

هر بنا یا بخشی از بنا که در آن اشخاص به سبب محدودیت یا معلولیت جسمی و یا ذهنی، بیماری یا کهولت تحت مراقبت پزشکی و نظایر آن قرار دارند، یا به منظور مجازات یا باز پروری تحت نظر یا بازداشت قرار گرفته‌اند و آزادی حرکت آنان محدود شده باشد.

1-3-2-2-3 گروه د-1

هر بنا یا بخشی از بنا که برای نگهداری از بیش از 16 نفر به طور شبانه‌روزی استفاده می‌شود که به علت شرایط روحی یا سایر دلایل، در یک محیط مسکونی تحت مراقبت بوده و خدمات مراقبتی به آنان ارائه می‌گردد. متصرفان در این تصرف قادر هستند تا در صورت وقوع یک موقعیت اضطراری بدون کمک فیزیکی کارکنان، واکنش لازم را از خود نشان دهند. این تصرف شامل مراکز نگهداری از آسیب‌دیدگان اجتماعی، مراکز ترک اعتیاد و موارد مشابه می‌شود.

2-3-2-2-3 گروه د-2

هر بنا یا بخشی از بنا که به منظور ارائه خدمات شبانه‌روزی پزشکی، جراحی، روان پزشکی، پرستاری یا نگهداری از کودکان بی‌سرپرست و مانند آن برای افرادی به تعداد بیش از پنج نفر که بعضاً قادر به مراقبت از خود نیستند، استفاده می‌شود. این تصرف شامل بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، تیمارستان‌ها، شیرخوارگاه‌ها و موارد مشابه می‌شود. هم‌چنین هر گونه مرکز مراقبت از کودکان کمتر از 3 سال به تعداد بیش از پنج نفر که در آن کودکان برای کل مدت شبانه‌روز نگهداری می‌شوند، باید جزو گروه د-2 قرار می‌گیرد.

3-3-2-2-3 گروه د-3

هر بنا یا بخشی از بنا که در آن افرادی به تعداد بیش از پنج نفر به دلایل امنیتی نگهداری شوند و آزادی آن‌ها محدود شده باشد. این تصرف شامل موارد زیر می‌گردد: زندان‌ها، بازداشتگاه‌ها، ندامتگاه‌ها و اندرزگاه‌ها، دارالتأدیب‌ها و مراکز بازپروری.

4-3-2-2-3 گروه د-4 (مراقبت‌های روزانه)

هر بنا یا بخشی از بنا که در آن افراد در هر سنی به تعداد بیش از پنج نفر تحت مراقبت افرادی غیراز والدین، خویشاوندان یا وابستگان خود، در محلی غیراز خانه خود و به مدت کمتر از 24 ساعت قرار بگیرند. آسایشگاه‌هایی که برای مراقبت شخصی برای کمتر از 24 ساعت و برای بیش از پنج نفر افراد بالغ استفاده شود، و نیز مراکزی که برای نگهداری بیش از پنج کودک با سن کمتر از 3 سال به مدت کمتر از 24 ساعت استفاده شوند، جزو این گروه محسوب می‌گردد.

تبصره: چنانچه یک مرکز نگهداری از کودکان، خدمات مراقبت از بیش از پنج و حداکثر صد کودک کمتر از 3 سال را ارائه نماید، در صورتی که کلیه اتاق‌هایی که کودکان در آن‌ها نگهداری می‌شوند، در تراز تخلیه خروج واقع شده و کلیه اتاق‌ها مستقیماً دارای یک در خروج به محوطه بیرون از ساختمان با ایمنی کافی باشند، این مرکز باید جزو گروه (آ) قرار داده شود.

4-2-2-3 تصرف‌های تجمعی (ت)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن برای تجمع افراد، به منظورهایی مانند گردهمایی‌های اجتماعی یا مذهبی، برگزاری جشن‌ها و مراسم، خوردن و آشامیدن، یا سالن‌های انتظار برای نقل و انتقال در پایانه‌های مسافری استفاده شود، جزو گروه تجمعی قرار می‌گیرد.

اگر از ساختمان یا بخشی از آن برای اهداف تجمعی برای افراد به تعداد کمتر از 50 نفر استفاده شود، جزو تصرف حرفه‌ای/ اداری قرار می‌گیرد.

چنانچه اتاق یا فضایی برای اهداف تجمعی توسط افراد کمتر از 50 نفر و یا با مساحت حداکثر 70 متر مربع در جنب یک تصرف دیگر به کار رود، باید به عنوان قسمتی از همان تصرف در نظر گرفته شود و نیازی به قرار دادن آن در گروه تجمعی نیست.

فضاهای تجمعی که جزو فضاهای جنبی تصرف‌های آموزشی محسوب می‌شوند (مانند کتابخانه، تریا، سالن ورزش یا سالن سخنرانی در مدارس) جزئی از تصرف آموزشی محسوب شده و نیازی به قرار دادن آن‌ها در گروه تجمعی نیست.

تصرف‌های تجمعی شامل موارد زیر می‌گردد:

1-4-2-2-3 گروه ت-1

کاربری‌های تجمعی، معمولاً با صندلی ثابت، که برای ارائه یا تماشای اجراهای نمایشی یا تصاویر متحرک استفاده می‌شوند، شامل سینماها، تئاترها و استودیوهای رادیویی به تلویزیونی که تماشاچی می‌پذیرند.

2-4-2-2-3 گروه ت-2

کاربری‌های تجمعی که برای صرف غذا یا نوشیدنی استفاده می‌شوند، شامل سالن‌های ضیافت، رستوران‌ها، تریاها، کافی شاپ و نظایر آنها.

3-4-2-2-3 گروه ت -3

کاربری‌های تجمعی که برای برگزاری مراسم نیایش، جشن یا سرگرمی استفاده می‌شوند و یا کاربری‌های تجمعی که در سایر گروه‌های تصرف (ت) قرار نگرفته باشند، شامل سالن‌های بازی‌های تفریحی، گالری‌های هنری، سالن‌های سخنرانی، مساجد، کلیساها یا سایر اماکن مذهبی، سالن‌های اجتماع، دادگاه‌ها و دادسراها، سالن‌های نمایشگاهی، باشگاه‌های ورزشی (بدون جایگاه تماشاچی)، استخرهای سرپوشیده (بدون جایگاه تماشاچی)، زمین‌های سرپوشیده تنیس (بدون جایگاه تماشاچی)، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، سالن‌های انتظار در ترمینال‌های مسافرتی، سالن‌های بیلیارد.

4-4-2-2-3 گروه ت -4

کاربری‌های تجمعی به منظور تماشای فعالیت‌ها و بازی‌های ورزشی داخل سالن که دارای تماشاچی هستند، شامل استادیوم‌ها و مجموعه‌های ورزشی سرپوشیده.

5-4-2-2-3 گروه ت-5

کاربری‌های تجمعی که به منظور انجام یا تماشای فعالیت‌ها در فضای باز استفاده می‌شوند، شامل پارک‌های تفریحی سرباز و استادیوم‌های سرباز.

5-2-2-3 تصرف‌های حرفه‌ای/ اداری (ح)

هر بنا با بخشی از بنا که برای انجام دادن کار و ارائه خدمات حرفه‌ای یا اداری استفاده شود که به تناسب می‌تواند شامل نگهداری یا انبار مدارک و بایگانی نیز شود. از جمله مهم‌ترین بناهای با تصرف حرفه‌ای / اداری عبارت است از:

الف- دفاتر امور اداری

ب- بانک‌ها، شعب پست، تلگراف و تلفن

پ- آرایشگاه‌ها

ت- کلینیک‌ها و مطب‌های پزشکی که بیمار در آن‌ها به طور شبانه‌روزی بستری نمی‌شود.

ث- آزمایشگاه‌ها و مراکز تشخیص طبی

ج- نمایشگاه‌های اتومبیل

چ- مغازه‌های کپی و پرینت

ح- دفاتر و شرکت‌های خدمات حرفه‌ای (نظیر مهندسی، معماری و غیره)

خ- ایستگاه‌های رادیو و تلویزیون

د- مراکز آموزشی بالاتر از دبیرستان

ذ- آزمایشگاه‌های تحقیقاتی یا کنترل کیفیت

ر- ایستگاه‌های نیروهای انتظامی و آتش‌نشانی

ز- ماشین‌شویی‌ها

ژ- کلینیک‌های دامپزشکی

س- برج‌های کنترل ترافیک هوایی

6-2-2-3 تصرف‌های کسبی / تجاری (ک)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن برای نمایش و فروش کالا استفاده می‌شود و مقادیری کالا نیز برای فروش به مشتریان در آن انبار شده است. از جمله مهم‌ترین بناهای با تصرف کسبی/ تجاری عبارت است از:

الف – فروشگاه‌ها و مغازه‌ها

ب- سالن‌ها و میادین فروش

پ- بازارها و بازارچه‌ها

ت- عمده‌فروشی‌ها

ت- داروخانه‌ها

7-2-2-3 تصرف‌های صنعتی (ص)

هر بنا یا بخشی از بنا که از آن برای ساخت، مونتاژ، تولید، بسته‌بندی، تعمیر یا فرآیندهای مربوط به تولید استفاده شود، به شرطی که جزو تصرف‌های مخاطره‌آمیز نباشد، دارای تصرف صنعتی شناخته می‌شود. تصرف‌های صنعتی به دو گروه (ص-1) و (ص- 2)، به شرح زیر تقسیم می‌شوند:

1-7-2-2-3 گروه ص -1: تصرف‌های صنعتی میان خطر

کاربری‌های صنعتی که جزو گروه کم خطر نباشند، جزو گروه ص-1 قرار دارند، از جمله صنایع زیر:

صنایع الکترونیک و قطعات برقی، تولید لامپ، وسایل ورزشی، خودرو و سایر وسایل نقلیه موتوری، دوچرخه‌سازی، تولید انواع قایق، ماشین‌های اداری، تجهیزات عکاسی و فیلم‌برداری، فرش و موکت، پوشاک، مبلمان و روکش مبلمان، خشکشویی‌ها، ماشین‌های ساختمانی و کشاورزی، صنایع هواپیمایی، تولید حشره‌کش، صنایع شوینده، صنایع غذایی، پخت نان و شیرینی، تولید محصولات از جنس بوته و گیاهان خشک، محصولات از جنس کنف، صنایع چرم، صنایع ماشین‌سازی، خراطی و فرزکاری چوب، فیلمبرداری تلویزیونی و تصاویر متحرک (بدون تماشاچی)، کالای نوری، صنایع کاغذ، صنایع پلاستیک، صنایع چاپ، ماشین‌های تفریحی، کوره‌های سوزاندن زباله، تولید کفش، نساجی‌ها، دخانیات، صنایع چوب و کابینت.

2-7-2-2-3 گروه ص-2: تصرف‌های صنعتی کم خطر

کاربری‌های صنعتی برای تولید و ساخت کالای غیرقابل سوختن که در فرایندهای تولید، کارهای تکمیلی و بسته‌بندی، با هیچ‌گونه خطر آتش‌سوزی همراه نیستند، تحت گروه (ص-2) دسته‌بندی می‌شوند. از جمله موارد زیر:

مصالح بنایی مانند آجر، محصولات سرامیکی، گداز فلزات، محصولات شیشه، گچ، یخ، محصولات فلزی (ساخت و شکل دهی)، نوشابه‌های غیرالکلی.

8-2-2-3 تصرف‌های انباری (ن)

هر بنا یا بخشی از بنا که برای انبار کردن استفاده شود، به شرطی که جزو تصرف‌های مخاطره‌آمیز نباشد، جزو تصرف انباری قرار می‌گیرد. تصرف‌های انباری به دو دسته (ن-1) و (ن-2) تقسیم می‌شوند.

1-8-2-2-3 گروه ن-1: تصرف‌های انباری میان خطر

ساختمان‌هایی با تصرف انباری که جزو انبارهای کم خطر نباشند، جزو این دسته قرار می‌گیرند؛ از جمله انبارهای کالا و محصولات زیر:

کاغذ، کتاب، کیف و پوشاک، چرم، پشم، کاموا، ابریشم، خز، کفش، پوتین، چکمه، بامبو و خیزران، الوار، مقوا و جعبه مقوایی، طناب، مبلمان، روکش و پرکننده مبلمان، چسب، کفپوش‌های لینولئوم، غلات، صابون، شکر، تایر، تنباکو، دخانیات و شمع.

2-8-2-2-3 گروه ن2: تصرف‌های انباری کم خطر

ساختمان‌هایی با تصرف انبار برای نگهداری مواد غیرقابل سوختن، که می‌توانند بر روی پالت‌های چوبی قرار گرفته یا در داخل کارتن‌ها یا لفافه‌های کاغذی بسته‌بندی شده باشند. این محصولات می‌توانند دارای مقادیر اندکی تزئینات پلاستیکی (مثلاً به عنوان دسته، گیره یا پوشش نازک) نیز باشند؛ از جمله انبارهای کالای زیر:

کیسه‌های سیمان، گچ، آهک، لبنیات در بسته‌بندی‌های مقوایی بدون واکس، باتری‌های خشک، سیم‌پیچ‌های الکتریکی، موتورهای برقی، قوطی‌های خالی فلزی، محصولات غذایی، اغذیه در بسته‌بندی‌های غیرقابل سوختن، میوه و سبزیجات در بسته‌بندی‌های غیرپلاستیکی، غذای منجمد، شیشه، ظروف شیشه‌ای خالی یا دارای مایعات غیرقابل سوختن، تخته گچی، رنگدانه‌های خنثی، کابینت فلزی، میز فلزی با روکش و تزئینات پلاستیک، قطعات فلزی، آینه، پارکینگ اتومبیل، چینی، عاج، اجاق، ظرفشویی و خشک کن.

9-2-2-3 تصرف‌های مخاطره‌آمیز (خ)

هر بنا یا بخشی از یک بنا، اگر به مقاصدی مورد استفاده قرار گیرد که با مواد و محصولات بسیار قابل احتراق، آتش‌زا، سمی یا انفجاری در ارتباط باشد، دارای تصرف مخاطره‌آمیز شناخته می‌شود. این مواد و محصولات ممکن است در زمانی کوتاه و به سرعت بسوزند یا منشأ شعله‌های گسترده، دود و گاز زیاد، تشعشعات رادیواکتیو، انفجار، مسمومیت یا خورندگی بوده و یا اینکه از لحاظ ترکیب، دارای اسیدها و بازهای بسیار قوی و مخرب باشند. هم‌چنین بناهایی که فضای داخل آن‌ها به دلیل آسیا کردن مواد، مملو از ذرات بسیار ریز و غبارهای قابل اشتعال باشد، جزو این گروه محسوب می‌شوند. به عنوان مثال، ساختمان‌هایی که برای مقاصد زیر استفاده می‌شوند، می‌توان نام برد:

الف) انبار و نگهداری بیش از 23/0 متر مکعب از یکی از مواد استیلن، هیدروژن، گازهای طبیعی قابل اشتعال، آمونیاک، کلرین، فسژن، دی اکسید گوگرد، دی اکسید کربن، اکسید متیل، هر گونه گاز قابل انفجار یا سمی، گازهای سرمازا و غیره با فشار 0/1 مگا پاسکال.

ب) انبار و نگهداری مایعات بسیار قابل اشتعال

پ) انبار یا نگهداری مواد و مهمات منفجره، سوخت موشک و مشابه

ت) انبار و نگهداری هرگونه مواد بسیار قابل اشتعال

ث) ساختمان‌هایی که غبارات قابل انفجار (مانند پودر آلومینیوم یا سیلوهای آرد) در آن‌ها وجود داشته باشد

ج) انبار یا نگهداری اسیدها، بازها، اکسید کننده‌های قوی

با توجه به تنوع و پیچیدگی‌های خاص این نوع مواد، تمهیدات و الزامات ایمنی کاملاً تخصصی برای طرح و اجرای ساختمان‌های مخاطره‌آمیز نیاز است که به آیین‌نامه‌های تخصصی مربوط می‌شود. این قبیل الزامات تخصصی برای ساختمان‌های با تصرف‌های خاص مخاطره‌آمیز عمدتاً خارج از حوزه مقررات ملی ساختمان بوده و در این مبحث ارائه نشده است.

10-2-2-3 تصرف‌های متفرقه (ف)

ساختمان‌ها و ساختارهای دارای ماهیت فرعی و نیز ساختمان‌هایی که در هیچ یک از تصرف‌های 9 گانه ذکر شده در بالا جای نمی‌گیرند، جزو گروه تصرف‌های متفرقه قرار داده شوند؛ از جمله ساختمان‌های زیر ک

ساختمان‌های مربوط به کارهای کشاورزی، آغل حیوانات و اصطبل، گلخانه‌ها، انبار شخصی غلات در مجاورت تصرف‌های مسکونی، پارکینگ شخصی.

3-2-3 فضاهای فرعی حادثه‌خیز

فضاهای فرعی حادثه‌خیز داخل یک نوع تصرف، باید تحت همان نوع تصرفی که در آن قرار دارند، در نظر گرفته شده، مطابق با جدول 3-2-3 از سایر قسمت‌ها جدا و محافظت شوند. فضای فرعی که به این شکل جداسازی و محافظت می‌شود، باید در همان گروه تصرف اصلی قرار داده شود. فضاهای فرعی حادثه‌خیز نباید بیش از 10٪ مساحت سطح طبقه را اشغال نمایند.

چنانچه در جدول 3-2-3 جداسازی مقاوم در برابر آتش الزامی شده باشد، فضای فرعی حادثه‌خیز باید به وسیله دیوارهای مانع آتش از سایر قسمت‌های ساختمان جدا شود. چنانچه در جدول یاد شده، تأمین سیستم اطفای حریق خودکار بدون نیاز به دیوارهای مانع آتش خواسته شده باشد، در این صورت لازم است فضای فرعی به وسیله ساختارهایی که اجازه عبور دود را ندهند، از سایر قسمت‌های ساختمان جدا شود. دیوارهای مانع آتش نباید به کف کاذب یا سقف کاذب ختم شوند، بلکه باید از کف تا زیر سقف (یا بام) اصلی مقاوم در برابر آتش، امتداد داشته باشند. درهای این قسمت‌ها باید از نوع خود بسته شو یا "خودکار بسته شو" متصل به سیستم اعلام حریق باشند. درها باید از نوع مقاوم در برابر حریق تأیید شده و فاقد دریچه هوا باشند.

تبصره: برای فضاهای فرعی داخل واحدهای مسکونی (مثل انبار داخل واحد) نیازی به مطابقت با این بند نیست.

جدول 3-2-3 محافظت فضاهای فرعی حادثه‌خیز

اتاق یا فضا مقاومت اجزای جداکننده در برابر آتش یا سایر تمهیدات محافظتی در داخل فضا
موتورخانه‌هایی با ظرفیت بیش از 120 کیلووات (حدود 400000 بی‌تی یو بر ساعت) اتاق یک ساعت یا تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
دیگ بخار (بویلر) با فشار بیش از یک اتمسفر (حدود 15 پی اس آی) و توان بیش از 7/5 کیلو وات (حدود 10 اسب بخار) یک ساعت یا تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
اتاق تجهیزات سرد کننده یک ساعت یا تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
اتاق کوره زباله سوز دو ساعت و تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
کارگاه رنگ که جزو گروه (خ) نبوده و در دسته تصرف ساختمان‌های صنعتی واقع نشده باشد دو ساعت یا یک ساعت با تأمین سیستم خودکار اطفای حریق در فضا
آزمایشگاه‌ها و فروشگاه‌هایی که جزو گروه (خ) نبوده و در گروه تصرف‌های (آ) و (د – 2) واقع شده باشند. یک ساعت یا تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
اتاق‌های ماشین لباسشویی با مساحت بیش از 9 متر مربع یک ساعت یا تأمین سیستم خودکار اطفای حریق
اتاق‌های انباشت زباله و ضایعات در بیمارستان‌ها یک ساعت
اتاق‌های انباشت زباله و ضایعات با مساحت بیش از 9/0 متر مربع یک ساعت
اتاق‌های حاوی سیستم‌های باتری اسیدی سربی، نیکل کادمیم (و مشابه أنها) با ظرفیت بیش از 400 لیتر، برای ژنراتورهای برق اضطراری یا دائم دیوار و سقف/ کف یک ساعت مقاومت در برابر آتش برای گروه‌های (ح)، (ص)، (خ)، (ن)، و (ف). دیوار و سقف /کف دو ساعت مقاومت در برابر آتش برای گروه‌های (ت)، (آ)، (د) و (م).
4-2-3 تصرف‌های مختلط

چنانچه یک ساختمان برای دو یا بیش از دو کاربری استفاده شود که در یک گروه تصرف قرار نمی‌گیرند، ساختمان یا بخش مورد نظر از آن باید مطابق با ضوابط مذکور در بند 3-2-4-1 یا 3-2-4-2 یا ترکیبی از آن‌ها طراحی شود.

تبصره‌ها:

1.تصرف‌هایی که مطابق با ضوابط بخش 3-4-7 جداسازی شده باشند و

2. فضاهای فرعی حادثه‌خیز که باید مطابق با جدول 3-2-3 از سایر فضاها جداسازی شوند، مشمول این بند نیستند.

1-4-2-3 کاربری‌های جداسازی نشده

در این روش، برای تعیین حداقل نوع ساختار قابل قبول برای ساختمان، ابتدا هر بخش از ساختمان باید به طور جداگانه بر اساس کاربری آن دسته‌بندی شود. سپس، نوع ساختار لازم برای ساختمان با توجه به نوع تصرف‌ها و اندازه‌های مورد نظر و محدودیت‌های ارتفاع و مساحت که در فصل 3-4 داده شده است، مشخص شود. به این ترتیب که در هر بار فرض شود که کل ساختمان به طور کامل مربوط به یکی از تصرف‌های مورد نظر است. سپس باید سخت‌ترین ضوابط از نظر نوع ساختار، که برای این تصرف‌ها به دست آمده است، برای کل ساختمان ملاک قرار گیرد. سایر ضوابط برای هر فضا به طور جداگانه و بر اساس نوع تصرف آن تعیین شود. به جداسازی بین تصرف‌های مختلف (3-6 و 3-8). هم‌چنین، محدود کننده‌ترین الزامات فصل‌های 3-5 و 3-10 نیز باید برای کل ساختمان (برای تمام تصرف‌های موجود در ساختمان) اعمال شود. به عنوان مثال چنانچه یک طبقه از ساختمانی دارای رستوران و سالن پذیرایی (تصرفت-2) بوده و طبقات دیگر آن اختصاص به تصرف اداری داشته باشد، و اگر طبق الزامات فصل 3-5، ساختمان‌های تصرف تجمعی گروه (ت -2) باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار مجهز باشند، کل ساختمان (و از جمله قسمت‌های اداری) باید به سیستم کشف و اعلام حریق خودکار مجهز شود.

2-4-2-3 کاربری‌های جداسازی شده

در این روش، هر قسمت از ساختمان باید بر اساس تصرف آن به صورت جداگانه دسته‌بندی شده و به طور کامل با دیوارها و اجزای افقی مانع آتش، با مقاومت خواسته شده در جدول 3-2-4-2 از سایر قسمت‌ها جدا شود. هر منطقه حریق باید با ضوابط مربوط به تصرف خود مطابقت داشته باشد.

هر منطقه حریق باید به تناسب با نوع تصرف و نوع ساختار خود با محدودیت‌های ارتفاعی داده شده در فصل 3-4 مطابقت داده شود. به عنوان مثال چنانچه بالاترین طبقه‌ای که تصرف اداری در آن وجود دارد، طبقه چهارم باشد، برای مطابقت محدودیت ارتفاعی این تصرف، به ساختارهایی نیاز داریم که 4 طبقه برای تصرف اداری را مجاز بداند. هم‌چنین در هر طبقه باید مساحت ساختمان به گونه‌ای باشد که مجموع نسبت‌های مساحت کف تصرف‌ها تقسیم بر مساحت مجاز آن‌ها بیش از یک نشود. با کنترل این دو موضوع (اول: محدودیت ارتفاع برای هر تصرف و دوم: کوچک‌تر از یک بودن مجموع نسبت‌های مساحت کف به مساحت مجاز برای تصرف‌ها در هر طبقه)، حداقل نوع قابل قبول ساختار برای کل ساختمان تعیین می‌شود. توجه شود که یک ساختمان نمی‌تواند مطابق با الزامات فصل 3-3 دارای چند ساختار باشد و نهایتاً بر اساس ارزیابی ذکر شده در فوق، کل ساختمان مطابق با فصل 3-3 دارای یک نوع ساختار خواهد بود (که بالاترین مقاومت الزامی مورد نیاز را نتیجه می‌دهد).

تبصره: در همه ساختمان‌های غیراز تصرف (د -2)، در صورتی که ساختمان به طور کامل به شبکه بارنده خودکار تأیید شده مجهز باشد، می‌توان مقاومت در برابر آتش تعیین شده در جدول 3-2-4-2 را به میزان یک ساعت کاهش داد، به شرطی که اولاً درجه مقاومت در برابر آتش از یک ساعت کمتر نشده، ثانیاً از مقاومت لازم کف طبقه بر اساس نوع ساختار نیز کمتر نشود.

جدول شماره 3-2-4-2 مقاومت لازم برای جداسازی تصرف‌ها در روش جداسازی شده (بر حسب ساعت)

تصرف ت-1 ت-2 ت-3 ت-4 ت-5 ح آ ص-1 ص-2 د-1 د-2 د-3 د-4 ک م-1 م-2 م-3 ن-1 ن-2 ف
ت-1 2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ت-2 2 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ت-3 2 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ت-4 2 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ت-5 2 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ح 2 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
آ 3 2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
ص-1 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
ص-2 2 2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
د-1 2 2 2 2 2 2 2 4 3 2
د-2 2 2 2 2 2 2 3 2 1
د-3 2 2 2 2 2 3 2 1
د-4 2 2 2 2 3 2 1
ک 2 2 2 3 2 1
م-1 2 2 3 2 1
م-2 2 3 2 1
م-3 3 2 1
ن-1 3 3
ن-2   1
ف

یادآوری:برای تعیین جداسازی، تصرف مورد نظر در ردیف افقی با تصرف بعدی در ستون عمودی برخورد داده شود. قطر وسط جدول مربوط به تصرف‌های مشابه است که نیاز به جداسازی طبق این جدول ندارد این موضوع نافی جداسازی‌های خواسته شده در قسمت‌های دیگر مبحث نمی‌باشد). اعداد سمت راست قطر جدول باید به صورت آینه‌ای معادل با اعداد سمت چپ در نظر گرفته شود و در اینجا برای سادگی و جلوگیری از شلوغی جدول نوشته نشده است.

5-2-3 استفاده از یک فضا با کاربری‌های مختلف

چنانچه از یک فضا در زمان‌های متفاوت برای کاربری‌های مختلف استفاده شود، آن فضا باید تمام الزامات ایمنی حریق مورد نیاز برای آن کاربری‌ها را برآورده نماید.

6-2-3 جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف‌ها

در این بخش، جدول راهنمای حروف اختصاری تصرف‌ها ارائه شده است، تا کاربران به نحو ساده‌تری بتوانند، نوع تصرف ساختمان‌های مختلف رایج را یافته و با تقسیم‌بندی‌های ارائه شده در این مبحث تطبیق دهند. ضوابط کامل ساختمان‌های مخاطره‌آمیز در این مبحث پوشش داده نشده است، با این وجود صرفاً جهت اطلاع، دسته‌بندی و مثال‌هایی از این نوع تصرف نیز در جدول 3-2-6 داده شده است.

جدول 3-2-6 راهنمای حروف اختصاری تصرف‌ها

حرف اختصاری نوع تصرف زیر گروه‌ها مثال‌ها
آ آموزشی/ فرهنگی دوره‌های تحصیلی ابتدایی تا دبیرستان
ت تجمعی ت-1 کاربری تجمعی برای ارائه یا تماشای اجراهای نمایشی یا تصاویر متحرک، مانند سینما، تئاتر و استودیوهای رادیویی و تلویزیونی
ت-2 صرف غذا یا نوشیدنی مانند سالن‌های ضیافت، رستوران‌ها، تریاها و باشگاه‌ها
ت-3 مکان‌های نیایش، جشن، سرگرمی با کاربری‌های تجمعی که در سایر گروه‌های تصرف (ت) قرار نگرفته باشند، مانند مسجد، سالن سخنرانی، دادگاه، نمایشگاه، باشگاه ورزشی یا استخر سرپوشیده بدون تماشاچی، کتابخانه، موزه، سالن انتظار در ترمینال‌های مسافرتی.
ت-4 استادیوم‌ها و مجموعه‌های ورزشی سرپوشیده
ت-5 پارک‌های تفریحی و استادیوم‌های سرباز
ح حرفه‌ای/ اداری دفاتر اداری، بانک‌ها، شعب پست، آرایشگاه، کلینیک‌ها و مطب‌های پزشکی، آزمایشگاه تشخیص طبی، دفاتر مهندسی، دانشگاه‌ها، پاسگاه نیروهای انتظامی
خ مخاطره‌آمیز خ -1 اماکن حاوی مواد منفجره
خ-2 اماکن حاوی مایعات قابل اشتعال یا قابل سوختن در ظروف باز یا ظروف بسته با فشار نسبی بیشتر از 103 کیلوپاسکال، غبار قابل سوختن و گازهای قابل اشتعال
خ-3 اماکن حاوی مایعات قابل اشتعال یا قابل سوختن در ظروف بسته با فشار نسبی کمتر از 103 کیلوپاسکال، الیاف قابل سوختن، سیالات سرمازای اکسید کننده، جامدات قابل اشتعال و مواد واکنش دهنده با آب
خ-4 اماکن حاوی مواد خورنده و مواد سمی
خ-5 کارخانه‌های تولید نیمه هادی‌ها
د درمانی/مراقبتی د-1 مراکز مراقبت شبانه‌روزی به علت شرایط روحی یا سایر دلایل در یک محیط مسکونی از افرادی که می‌توانند در موقعیت اضطراری بدون کمک فیزیکی دیگران واکنش لازم را از خود نشان دهنده مانند مراکز توانبخشی، مراکز نگهداری از آسیب‌دیدگان اجتماعی و مراکز ترک اعتیاد
د-2 خدمات شبانه‌روزی پزشکی، جراحی، روانپزشکی و پرستاری
د-3 زندان‌ها، بازداشتگاه‌ها، ندامتگاه‌ها و اندرزگاه‌ها، دارالتأدیب‌ها
د-4 آسایشگاه‌های ویژه مراقبت شخصی برای بیش از پنج نفر افراد بالغ برای کمتر از 24 ساعت، مراکز ویژه نگهداری بیش از پنج کودک با سن کمتر از 3 سال به مدت کمتر از 24 ساعت (مانند مهد کودک‌ها)
ص صنعتی ص-1 صنایع تولید ابزار، وسایل ورزشی وسایل نقلیه موتوری دوچرخه‌سازی، ماشین‌های اداری، فرش، موکت، پوشاک، ماشین‌های ساختمانی و کشاورزی، حشره‌کش، شوینده، لامپ، صنایع الکترونیک، صنایع غذایی، پخت نان و شیرینی، مبلمان و روکش مبلمان، خشکشویی‌ها، صنایع چرم، صنایع کاغذ، صنایع پلاستیک، تولید کفش، نساجی‌ها، دخانیات، صنایع چوب و کابینت
ص-2 صنایع تولید: مصالح بنایی، گداز فلزات، محصولات شیشه، گچ، شکل‌دهی فلزات و نوشابه‌های غیرالکلی
ف متفرقه اصطبل، گلخانه، پارکینگ شخصی
ک کسبی/تجاری فروشگاه‌ها، بازارها و بازارچه‌ها، داروخانه‌ها، تعمیرگاه‌های اتومبیل
م مسکونی/اقامتی م-1 هتل‌ها، متل‌ها و مسافرخانه‌ها
م-2 بناهای آپارتمانی، اقامتگاه‌های غیرموقت سازمانی، خوابگاه‌ها و اقامتگاه‌های تفریحی شراکتی
م-3 مسکونی برای مراقبت شبانه‌روزی از افراد بین 6 تا 16 نفر
ن انباری ن-1 انبار: کاغذ، کتاب، کیف و پوشاک، بامبو و خیزران، الوار، چرم، خزه انواع کفش، مقوا و جعبه مقوایی، پشم، طناب، مبلمان، چسب، کف پوشهای لینولئوم، غلات، ابریشم، صابون، شکر، تایر. تنباکو، دخانیات، روکش و پرکننده مبلمان، شمع
ن-2 انبار مواد غیرقابل سوختن مانند کیسه‌های سیمان، گچ، آهک، لبنیات در بسته‌بندی‌های مقوایی بدون واکس، باتری‌های خشک، سیم‌پیچ‌های الکتریکی، موتورهای برقی، قوطی‌های خالی، اغذیه در بسته‌بندیهای غیرقابل سوختن، میوه و سبزیجات در بسته‌بندیهای غیرپلاستیکی، غذای منجمد، شیشه، ظروف شیشه‌ای خالی یا دارای مایعات غیرقابل سوختن، تخته گچی، رنگدانه‌های خنثی، کابینت فلزی، میز فلزی با روکش و تزئینات پلاستیک، قطعات فلزی، آینه، پارکینگ اتومبیل، چینی، اجاق، ماشین ظرف‌شویی یا خشک کن

مشخصات آیین‌نامه

تعداد فصول: 16 فصل
سال انتشار: 1395
ویرایش: سوم

جستجو در آیین‌نامه‌ها

ناشرین آیین‌نامه‌ها

مقررات ملی ساختمان

قوانین، آیین‌نامه‌ها، شیوه‌نامه‌ها، دستورالعمل‌ها و بخشنامه‌های ساختمان

نظام مهندسی ساختمان

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی نظام مهندسی ساختمان

مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

قوانین، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌های مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی

سازمان برنامه و بودجه کشور

ضوابط، بخشنامه‌ها و قوانین سازمان برنامه و بودجه کشور

سازمان ملی استاندارد ایران

استانداردهای کمیته‌های مختلف سازمان ملی استاندارد ایران

سازمان تامین اجتماعی کشور

مقررات و آیین‌نامه‌های درمانی و بیمه‌ای سازمان تامین اجتماعی کشور

ضوابط فنی و اجرایی شهرداری‌ها

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی شهرداری‌های کشور

ضوابط فنی و اجرایی وزارت بهداشت

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی وزارت بهداشت

ضوابط فنی و اجرایی وزارت نیرو-آبفا

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی وزارت نیرو-آبفا

ضوابط سازمان بنادر و دریانوردی

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی سازمان بنادر و دریانوردی

ضوابط فنی و اجرایی وزارت نفت

ضوابط، بخشنامه‌ها، نشریه‌ها و معیار‌های فنی وزارت نفت

قوانین و مقررات مالیاتی کشور

قوانین، مقررات، ضوابط و دستورالعمل‌هاى مالیاتى سازمان مالیات كشور

تازه‌ترین فصل‌ها

پیوست 6: طراحی لرزه‌ای و اجرای اجزای غیرسازه‌ای معماری

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

پیوست 5 : اندرکنش خاک و سازه

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

پیوست 4 : دیافراگم‌ها

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

پیوست 3 : اثر P-Δ

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

پیوست 2: راهنمای انجام تحلیل‌های غیرخطی

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

پیوست 1 : درجه‌بندی خطر نسبی زلزله در شهرها و نقاط مهم ایران

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800

فصل هفتم – ضوابط ساختمان‌های با مصالح بنایی کلاف‌دار

آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله استاندارد 2800