افزایش کارآمدی پیاده‌راه‌‎ها بازگشت توجه به پیاده‌مداری، در نظریه‌های نوین شهرسازی در پی اهمیت کیفیت محیط و کیفیت زندگی صورت پذیرفته است. اکثر نظریه پردازان متأخر به ارتباط متقابل محیط و انسان واقف بوده و مفروضاتی را در راستای بهبود زندگی انسان‌ها ارائه نموده‌اند. از میان این صاحب نظران می‌توان به جین جیکوبز، دانلد اپلیارد، کوین لینچ، یان گل، کریستوفر الکساندر و ... اشاره نمود. صاحب نظران نامبرده توجه ویژه‌ای به جنبه‌های اجتماعی و عملکردی فضاهای عمومی داشته‌اند و یکی از مهم‌ترین مقوله‌های موردتوجه ایشان افزایش قابلیت پیاده‌روی در شهرها بوده است. بدین ترتیب جنبش پیاده گستری که مولود نظریه‌های توسعه پایدار رشد هوشمند و نوشهرسازی است از اروپا به کل دنیا انتشار یافته است.

پیاده مداری ، پیاده ، حمل و نقل پایدار ، پیاده گستری

مقدمه

پیاده‌روی قدیمی‌ترین و عمده‌ترین شکل حمل‌ونقل و جابه‌جایی انسان است که به دلیل هزینه کمتر، سهولت و سلامت مورد استفاده همگان بوده است. شهرها در گذشته به دلیل شکل کالبدی و فقدان لوازم حمل‌ونقل پیشرفته صنعتی، از قابلیت پیاده‌مداری بیشتری برخوردار بوده‌اند. (سازمان برنامه‌ریزی منطقه‌ای سن‌دیه‌گو، 1388:3). لیکن در عصر حاضر به دلیل رشد شتابان شهری، صنعتی شدن، رشد افقی کالبدی شهرها و فقدان نگرش پیاده‌مداری در ساخت شهرها، پیاده‌روی به‌عنوان یکی از گزینه‌های حمل‌ونقل پایدار با مشکلات و چالش‌های اساس مواجه شده است. (کاشانی جو، 1389:46). در پی تغییرات استفاده از خودرو کانون توجه برنامه‌ریزان و مدیران شهری به سمت برنامه‌ریزی شهرهای خودرو محور سوق یافته و پیاده‌مداری از دایره توجه خارج شده است. نتیجه این تغییر نگرش انزوای ارزش‌های حاصل از پیاده‌روی و کاهش نقش عرصه‌های اجتماعی در شهر هست. در دهه‌های اخیر و در پی اوج گرفتن مشکلات شهرهای خودرو در دهه‌های اخیر، واکنش گسترده‌ای علیه سلطه حرکت موتوری و کاهش تحرکات پیاده در جهان به وجود آمده است. در این زمینه، بازیابی و توسعه فضاهای پیاده به یکی از محورهای برنامه‌ریزی و طراحی شهری پایدار بدل شده که از آن به‌عنوان "جنبش پیاده گستری" یاد می‌شود.

کلیات پژوهش عنوان نخسین گام هر پژوهشی هست. در این فصل به بیان مسئله، ضرورت و اهمیت بررسی موضوع، اهداف پژوهش، بررسی پیشینه پژوهش در ادبیات داخلی و بین‌المللی شهرسازی، تبیین پرسش‌های اصلی و فرعی، تعیین روش‌های تحقیق و ابزارهای گردآوری اطلاعات، تدقیق مراحل و گام‌های مطالعاتی پژوهش، معرفی محدوده مطالعاتی به‌عنوان نمونه موردی بررسی شده در تحقیق و درنهایت ارائه مدل مفهومی مقدماتی پژوهش پرداخته شده است.

بیان مسئله

در شهر تهران حدود نصف و در شهرهای کوچک و متوسط تا دو سوم سفرهای درون‌شهری کاملاً پیاده انجام می‌شود. به‌علاوه درسفرهایی که با وسایل نقلیه موتوری انجام می‌گیرد فاصله مبدأ و مقصد تا ایستگاه و یا تا محل پارکینگ پیاده انجام می‌شود. بدین ترتیب پیاده‌روی بخشی از همه سفرهای شهری است و همه افراد حداقل در قسمتی از حضور خود در شهر پیاده حرکت می‌کنند. محلات شهری بسترهای تولیدکننده سفرهای پیاده و محیط‌های جاذب این شیوه از حضور شهروندان هستند. ایجاد ارتباط موثر میان محیط و شهروندان به کمک تقویت کارآمدی پیاده راه‌ها ممکن خواهد بود و زمینه لازم برای حداکثر حضورپذیری را فراهم می‌نماید.

اهمیت پژوهش

فضاها و عرصه‌های عمومی یکی از عناصر ضروری و اساسی زندگی روزمره شهری و مهم‌ترین بخش شهرها به شمار می‌روند. پیاده‌روی یکی از پایدارترین روش‌های حمل‌ونقل بوده و می‌تواند از جنبه‌های مختلف کالبدی، اجتماعی، زیست‌محیطی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی سبب توسعه پایدار شهرها گردد. همچنین، پیاده‌راه‌ها که بستر اصلی حرکت پیاده هستند، در سطح شهرها همانند "کانون‌های رشد" عمل کرده و تأثیر بسزایی در اصلاح و تحریک فضاهای پیرامونی خویش ایفا می‌نمایند. پیاده رفتن یکی از نیازهای اساسی انسان است، که اتومبیل هرگز آن را برآورده نمی‌سازد.

رویکرد پیاده‌مداری باهدف فراهم نمودن شرایط مناسب جهت ترغیب مردم به پیاده‌روی و کاهش حمل‌ونقل موتوری، در شهرهای مختلفی از جهان مطرح گردید. در این رویکرد به سبب قرار گرفتن عابر پیاده در کانون توجه، ضرورت برنامه‌ریزی در سطوح پایین و در مقیاس انسانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جنبش گسترش فضاهای پیاده، نه‌تنها سیمای کالبدی شهرها را عوض کرده، بلکه تغییرات نوینی در کیفیت زندگی شهری و رفتار اجتماعی و فرهنگ مردم به وجود آورده است. همچنین الگوها و روش‌های جدیدی برای حل مسائل شهری ارائه داده که باعث تحولی عمیق در نظریه‌ها و روش‌های شهرسازی، به‌ویژه در عرصه توسعه فضاهای شهری پایدار شده است و با تأثیرگذاری بر کلیه ابعاد پایداری (اکولوژیکی، فرهنگی - اجتماعی، مکانی، اقتصادی و ...) نقش مؤثری در توسعه‌ی پایدار شهری بر عهده دارد.

پیاده‌روی نسبت به سایر شیوه‌های حرکت در شهر از مزایایی برخوردار است. عدم استفاده از منابع انرژی تجدیدناپذیر، عدم اختلال در سیستم محیط‌زیست شهری، کاهش تولید آلودگی‌های زیست‌محیطی و صوتی، کاهش هزینه‌های تأمین شبکه، ارتقا فرصت‌های اجتماعی و افزایش سرزندگی فضاهای عمومی شهر، ارتقا سطح سلامت جامعه و حرکت در مسیر جوامع سالم و ... تنها بخشی از مزیت‌های جوامعی است که سیاست‌های مشوق پیاده‌روی و پیاده‌مداری را در دستور کار خود قرار می‌دهند. باوجود سهم بالای پیاده‌روی در شهرها، مسیرهای پیاده و نیازهای اساسی پیاده‌روی هنوز به‌صورت صحیح مورد توجه قرار نگرفته است. لذا لازم است عوامل مؤثر در کارآمدی و افزایش مطلوبیت پیاده‌راه‌ها شناسایی گشته و اقدامات موردنیاز اصلاحی صورت گیرد.

ضرورت پژوهش

پیاده‌مداری ازآن‌جهت که انسانی‌تر کردن محیط‌های شهری و افزایش کیفیت زندگی شهروندان را دنبال می‌کند، می‌تواند به‌عنوان سیاستی در برنامه‌ریزی‌ها مدنظر قرار گیرد. چنین رویکردی را می‌توان بازتابی از نظریات نوشهرسازی، توسعه پایدار، رشد هوشمند، توسعه محلات نوسنتی و ... در غالب محلات شهری دانست. محلات شهری به جهت ساخت و بافت ویژه‌ای که دارند، شرایط مناسبی را برای پیاده‌سازی این رویکرد فراهم می‌سازند. وسعت محدود محلات شهری و جمعیت همگن در آنها، شرط لازم برای حضور مردم و انجام سفرهای پیاده را مهیا می‌کند. با این‌وجود عوامل متعدد دیگری نیز بر پیاده‌مداری تأثیرگذار هستند که شناسایی و به‌کارگیری آنها می‌تواند در ایجاد محلات پیاده مدار کمک بسزایی نماید.

پیاده‌راه به‌عنوان یکی از مهمترین فضاهای عمومی شهری دارای کارکردهایی چون گذران اوقات فراغت، خرید روزانه، کنش‌های اجتماعی، دیدار دوستان و آشنایان، ارتباط با محیط پیرامون و ادراک آن و بهره‌گیری از زیبایی‌ها و جذابیت‌های محیطی و هویت‌بخشی و خاطره‌انگیزی، ارتقا ایمنی، امنیت، سرزندگی و زیست‌پذیری در شهرهاست.

با توجه به مطالب فوق‌الذکر، بررسی و شناخت عوامل مؤثر بر کارآمدی پیاده‌راه‌ها در راستای بهبود وضعیت پیاده‌مداری و ایجاد مسیرهایی با حداکثر مطلوبیت برای پیاده‌روی نخستین گامی است که شهرها و محلات با کمک برنامه‌ریزان شهری و شهروندان باید صورت پذیرد. ایجاد مسیرهای پیاده مطلوب می‌تواند سهم قابل توجهی از سفرهای شهری و حضور انتخابی شهروندان را به خود جذب کرده و سبب بهبود وضعیت زیست و سکونت در تمام ابعاد اجتماعی، اقتصادی، کالبدی و... شود.

اهداف پژوهش

مطلوبیت محیط شهری به‌شدت به احساس میزان تمایل پیاده‌روی و احساس امنیت عابران وابسته است. اهداف پژوهش بصورت زیر تبیین شده است.

1. ارتقای مطلوبیت و کارآمدی پیاده‌راه‌ها
2. تقویت همبستگی و ارتباطات اجتماعی بین مردم
3. ایجاد حس تعلق و رضایت خاطر از پیاده‌روی در محله
4. بهبود حضورپذیری و سرزندگی در محله

فرضیات پژوهش

با توجه به اهداف تحقیق فرضیات نظیر آن به شرح ذیل به نگارش درآمده است.

1. فرض می‌گردد طراحی صحیح و اصولی پیاده برای افراد هم‌چنین بکار بردن مسیرهای سبز پیوسته می‌تواند درجهت کارآمدی و مطلوبیت پیاده راه موثر باشد.
2. مستفرض است استفاده از المان‌ها، فرم‌های پایدار و فضاهای سبز باز می‌تواند در همبستگی و تعاملات بهتر مردم محله مفید واقع شود.
3. فرض می‌شود استفاده از کاربری‌های مختلط و جاذب پیاده با مشارکت خود مردم می‌تواند در بهبود رضایت آنها از پیاده‌روی و در نهایت ایجاد حس تعلق در آنها کمک نماید.
4. به نظر می‌رسد با طراحی فضاهای جمعی سرزنده و پیوسته می‌توان به حضورپذیری مردم در محله و ایجاد حس همبستگی در آنها کمک نمود.

پرسش‌های پژوهش

1. عوامل مؤثر بر کارآمدی و مطلوبیت پیاده‌راه‌های محدوده زرگنده و فضاهای پیاده آن کدام‌اند؟
2. اساسی‌ترین نیازها و عامل مؤثر بر کارآمدی فضاهای پیاده ازنظر شهروندان و ساکنان محدوده زرگنده کدام است؟
3. ایجاد کاربری‌های مختلط و جذاب چه تاثیری بر سرزندگی و حضورپذیری مردم در محله دارد؟
4. ایجاد فضاهای جمعی و کاربرد المان‌های هویت‌زا چه تاثیری بر تعاملات اجتماعی دارد؟
5. ایجاد فضاهای سبز و باز و طراحی اصول پیاده‌راه‌ها چه تاثیری بر همبستگی و میزان حضور در محله دارد؟

روش تحقیق

مرحله نخست تحقیق کلیات پژوهش حاصل تجربیات نگارنده از بررسی و تحلیل موضوع هست. در مرحله دوم، به‌منظور کنکاش در مباحث نظری از روش سنتی مبتنی بر تحقیق در مطالعات انجام شده استفاده شده است. روش تحقیق به‌صورت اسنادی و بررسی متون بوده و عمده‌ترین منابع مورد استفاده کتاب‌ها و مجلات تخصصی، طرح‌های پژوهشی مرتبط و استفاده از شبکه جهانی اطلاع‌رسانی هست. درعین‌حال که در جهت دسته‌بندی نظریه‌پردازان مختلف پس از مرحله جمع‌آوری اطلاعات، روش تحلیل مقایسه‌ای به کار گرفته شده است. سرانجام اینکه با توجه به ماهیت داده‌های تحقیق، شیوه پژوهش کیفی در مرحله سه، برای توصیف و تبیین محدوده مورد مطالعه از روش توصیفی استفاده گردید و سپس به‌منظور بررسی وضعیت موجود منطقه زرگنده از روش ارزیابی، طی برداشت‌های میدانی و پرکردن پرسش‌نامه از افراد ذینفع به تحلیل وضع موجود پرداخته و سپس با استفاده از فنون موجود به بررسی و تحلیل پرداخته شده است. در نهایت با در نظر گرفتن تمامی جنبه‌ها به ارائه طرح پیشنهادی برای محله زرگنده اقدام شده است. طرح به گونه‌ای تدوین شده که در برگیرنده ی تمامی اهداف و نظرات افراد ذینفع باشد و به بهترین نحو ممکن پاسخگوی نیازهای محله باشد.

روش و ابزار گردآوری اطلاعات

بخش مبانی نظری و داده‌های توصیفی از طریق روش‌های کتابخانه‌ای و استناد به مدارک اسناد و کتب معتبر گردآوری شده است. مطالعات مربوط به شناخت حوزه نمونه از طریق روش پیمایشی و میدانی با مراجعه به محل مورد نظر و مصاحبه و جمع‌آوری پرسشنامه می‌باشد. هم‌چنین در طراحی از روش کمی و کیفی بهره گرفته شده است.

پیشینه پژوهش

بازگشت توجه به پیاده‌مداری، در نظریه‌های نوین شهرسازی در پی اهمیت کیفیت محیط و کیفیت زندگی صورت پذیرفته است. اکثر نظریه‌پردازان متأخر به ارتباط متقابل محیط و انسان واقف بوده و مفروضاتی را در راستای بهبود زندگی انسان‌ها ارائه نموده‌اند. از میان این صاحب‌نظران می‌توان به جین جیکوبز، دانلد اپلیارد، کوین لینچ، یان گل، کریستوفر الکساندر و... اشاره نمود. صاحب‌نظران نامبرده توجه ویژه‌ای به جنبه‌های اجتماعی و عملکردی فضاهای عمومی داشته‌اند و یکی از مهمترین مقوله‌های مورد توجه ایشان افزایش قابلیت پیاده‌روی در شهرها بوده است. بدین ترتیب جنبش پیاده گستری که مولود نظریه‌های توسعه پایدار رشد هوشمند و نوشهرسازی است از اروپا به کل دنیا انتشار یافته است.

در سال 2000 کنفرانس بین‌المللی درباره پیاده‌روی با عنوان (واک 21) باهدف تثبیت اهمیت پیاده‌روی و لزوم توجه به آن در سطوح سیاسی و تصمیم‌سازی برگزار شد. محورهای اصلی این کنفرانس، کاهش اثرات خودرو بر شهر، افزایش پیاده‌مداری محلات و پایداری بیشتر محلات و شهر بوده است (کاشانی جو، 1389).

در ایران مطالعات جامع ساماندهی پیاده‌راه‌های شهر تهران در سال 1373 توسط مهندسان مشاور زادبوم باهدف بهبود نظام حرکت پیاده، اشاعه فرهنگ پیاده‌روی، انسانی کردن و آرام‌سازی محیط انجام گرفته است.

طی دهه‌های اخیر اهمیت موضوع پیاده‌مداری، برخی شهرهای دنیا را به تهیه طرح‌های جامع عابر پیاده سوق داده است. از مهم‌ترین اهداف آن‌ها می‌توان به بهبود کیفیت زندگی، دسترسی‌ها و حرکت، کیفیت هوا، آزادی انتخاب مسیر و سفر، سرزندگی اقتصادی، تساوی حقوق برای استفاده یکسان از محیط، ارتباط مناسب کاربری و حمل‌ونقل، سرمایه‌گذاری و بازگشت سرمایه، سلامتی و ایمنی و ایجاد محیطی پایدار اشاره نمود.

محمودی (1388) به ارتباط با سلامتی اجتماعی با موضوع پیاده‌مدار کردن شهرها می‌پردازد. پورمحمدی (1389) ارتباط امنیت اجتماعی، رنجبر و اسماعیلی (1389) مطلوبیت کالبد شهری با پیاده‌مدار کردن شهرها،

منتیرو و همکاران (2012) در مقاله‌ای با عنوان «پیشنهاد شاخص برای ارزیابی فضاهای شهری» به ارائه شاخص‌های برای ارزیابی فضاهای شهری در ارتباط با کاربران پیاده و دوچرخه پرداخته‌اند و با ارزیابی و مرور شاخص‌های پژوهش‌های دانشگاهی، دسته‌بندی جدیدی تحت عناوین تنوع و انتخاب، آسایش و راحتی، فرم و کالبد، تمایز و تشخیص، ملاحظات زیست‌محیطی و دسترسی قرار داده‌اند.

الحقلا (2009) در پژوهش خود با عنوان «ارزیابی پیاده‌مداری در رویکرد نوشهرگرایی» به مقایسه خیابان‌های دو محله از شهر بیروت پرداخته است. در این پژوهش اختلاط و تنوع کاربری‌ها و پیوستگی مسیرهای پیاده بیشترین تأثیر را بر پیاده‌مداری محلات داشته است.

تیبالدز (2002) در کتاب «شهرسازی شهروندگرا؛ ارتقای عرصه‌های همگانی در شهرها و محیط‌های شهری» کیفیت‌های عمده تقویت‌کننده حضور انسانی در شهر را قابلیت دسترسی برای همه، آزادی عابران پیاده، مقیاس انسانی، اختلاط کاربری، درس‌آموزی از گذشته، ایجاد وضوح و محیط‌های ماندگار می‌داند.

یان گل (1987) در کتاب خود با عنوان «زندگی در میان ساختمان‌ها» به بررسی رفتار مردم در فضاهای شهری پرداخته است. وی افزایش پیاده‌روی، دوچرخه‌سواری و حمل نقل عمومی را اصلی‌ترین راهکار برای تجدید حیات بافت‌های شهری می‌داند. به نظر گل، بیرون ماندن‌های طولانی مردم بیانگر نواحی مسکونی و فضاهای شهری سرزنده است. اگر تغییر عبور و مرور از حالت سواره به حالت پیاده میانگین مدت زمان هر سفر را مثلاً 2 دقیقه افزایش دهد، افزایش مدت زمان بیرون ماندن از 10 به 20 دقیقه تأثیری 5 برابر بیشتر خواهد داشت.

معینی (1385) در پژوهش خود با عنوان «افزایش قابلیت پیاده‌مداری، گامی به‌سوی شهرهای انسانی‌تر» به بررسی تجارب جهانی در این حوزه پرداخته است. وی ضمن معرفی جایگاه عملکردی خیابان به‌عنوان عنصر بارز فضای شهری، به طرح دیدگاه‌های مختلف در ارتباط با چگونگی استفاده از خیابان در جهان می‌پردازد و به‌طور خلاصه معیارهای مؤثر در جهت افزایش قابلیت پیاده‌مداری که در اسناد طرح جامع پیاده در چهارده شهر دنیا در اروپا و آمریکا آمده است، اشاره می‌کند. همچنین وی معیارهایی همچون امنیت، ارتباط‌پذیری، آموزش سلامت عمومی، جذابیت، دسترسی، دلپذیری و ویژگی‌های اجتماعی و جمعیتی را مطرح کرده است.

کاظمی (1394) در مقاله «بازشناسی عوامل کالبدی-فضایی مؤثر بر پیاده‌روی شهروندان در محله‌های شهری» باهدف تعیین نظام تأثیرگذاری عوامل کالبدی و فضایی محیط بر جنبه‌های مختلف پیاده‌روی شهروندان در سطح محلات صورت پذیرفته و عوامل کالبدی - فضایی محیط ساخته شده) مانند گونه عناصر، کمیت، تراکم، بافت و ساختار( تنها بر پیاده‌روی تفریحی شهروندان تأثیر دارند. همچنین رابطه مستقیمی بین تراکم و میزان پیاده‌روی دارد. درنهایت تأکید بر گونه‌ای از ویژگی‌های کالبد - فضایی است که در آن اختلاط کاربری و تراکم کالبدی بیشتری وجود دارد.

مریم فرخی(1389) به تبیین نقش محورهای پیاده در توسعه‌های پایدار پرداخته است. بررسی عملکرد پیاده‌راه در ابعاد مختلف پایداری شامل اجتماعی، اقتصادی، زیست‌محیطی صورت گرفته است. همچنین ارتباط عملکرد پیاده‌راه با ادراک محیط، حفظ ساختار و هویت شهر، ارتقا امنیت و ایمنی نیز مورد بررسی قرارگرفته است. درنهایت اصول و ضوابط طراحی پیاده‌راه‌های مطلوب و جاذب تدوین شده است.

مراحل تحقیق

فصل اول پژوهش تحت عنوان کلیات پژوهش، به بیان مسئله، اهمیت و ضرورت بررسی موضوع، بررسی پیشینه در ادبیات شهرسازی، تعیین اهداف و فرضیات و پرسش‌های اساسی مطرح در مراحل پژوهش، تعیین روش و ابزار گردآوری اطلاعات و درنهایت معرفی اجمالی محدوده مطالعاتی می‌پردازد.

فصل دوم بررسی مبانی نظری در ادبیات شهرسازی، ارائه تعاریف مختلف از موضوع و نگرش‌های گوناگون از ابعاد مختلف موضوع و تبیین اصول و معیارهای موجود در مکاتب و نظریات مختلف پیرامون موضوع پرداخته و درنهایت چارچوبی جامع جهت استفاده در مراحل سنجش و ارائه طرح حاصل گردیده است.

فصل سوم به بررسی و شناخت محدوده مطالعاتی در ابعاد مختلف موردنیاز مبانی نظری پرداخته است.

فصل چهارم به ارائه راهکارهای مناسب‌سازی و کارآمدسازی پیاده‌راه‌های محدوده اختصاص یافته است و نتیجه نهایی سیاست‌های مربوط به بهبود وضعیت پیاده‌راه‌ها است.

فصل پنجم به طراحی کامل سایت محدوده با درنظر گرفتن تمامی نتایج حاصل از پژوهش پرداخته شده و طرح نهایی به نمایش گذاشته شده است.

نتیجه‌گیری

پیاده مدار کردن معابر، گامی برای رشد تعاملات اجتماعی است و افراد را برآن می‌دارد تا با استفاده از وسایل نقلیه عمومی علاوه بر کمک به کاهش ترافیک و آلوگی هوا بر زندگی ماشینی غلبه کنند.

مسیرهای عابر پیاده به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیر سامانه حمل‌ونقل شهری و ارتباط دهنده مبدأ، مقصد با سواره‌رو است. با توجه به مسائل و مشکلاتی که وسایل نقلیه موتوری درون‌شهری به وجود آورده است، توجه جدی به پیاده‌روها می‌تواند به کاهش مصرف سوخت، آلودگی هوا، معضلات ترافیکی و هزینه خانوارها منجر شود. پیاده‌روی در شهر همچنین سبب افزایش سلامتی جسمی و روحی شهروندان و خلق فضاهای شهری باکیفیت مناسب خواهد شد.

1. پاکزاد، جهانشاه (1385) راهنمای طراحی فضاهای شهری در ایران، شرکت طرح و نشر پیام سیما، چاپ دوم، تهران.
2. توسلی، محمود و بنیادی، ناصر (1386) طراحی فضای شهری، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران، انتشارات شهیدی، چاپ دوم، تهران.
3. جامک لو، محمدحسن (1389) بررسی امکان‌سنجی ایجاد پیاده‌راه با رویکرد گردشگری با تأکید بر کاربری‌ها و عملکرد در مسیر دولتخانه صفوی - بازار قزوین، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر محمدرضا بمانیان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
4. جیکوبز، جین (1388) مرگ و زندگی در شهرهای بزرگ امریکا، ترجمه حمیدرضا پارسی و آرزو افلاطونی، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران، صص 1-556.
5. حسینیون، سولماز (1383) مقدمه‌ای بر طراحی پیاده‌راه‌ها، مجله شهرداری‌ها، شماره 61، سال ششم.
6. خستو، مریم (1388) بررسی عوامل موثر بر سرزندگی فضاهای شهری و طراحی یک فضای شهری سرزنده با تکیه بر مفهوم مرکز خرید پیاده (خیابان ستارخان، حدفاصل فلکه اول و دوم صادقیه)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر زهره داوودپور، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
7. رفیعیان، مجتبی و صدیقی، اسفندیار (1390) امکانسنجی ارتقاء کیفیت محیط از طریق پیاده‌راه‌سازی محورهای شهری، مورد: محور خیابان ارم بخش مرکزی شهر قم، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال سوم، شماره 11، زمستان 1390.
8. عظیمی مهرورز، المیرا (1391) بررسی نوسازی و بهسازی بافت‌های فرسوده و ارزشمند شهر اردبیل با تکیه بر ایجاد پیاده‌راه‌های گردشگری (مسیر پیاده‌راه گردشگری: از شیخ صفی‌الدین تا بازار «اونچی میدان» و از داخل راسته بازار تا جمعه‌مسجد «کوچه علی»)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر منوچهر طبیبیان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
9. قربانی رسول و جام کسری محمد (1389) جنبش پیاده‌گستری، رویکردی نو در احیاء مراکز شهری، مورد مطالعه پیاده‌راه تربیت تبریز، دانشگاه تبریز، مطالعات و پژوهش‌های شهری و منطقه‌ای، سال دوم، شماره ششم، پاییز 1389.
10. کریمی دهکردی، فروغ (1393) بررسی امکان‌سنجی ایجاد پیاده‌راه به منظور ارتقاء نشاط و سرزندگی در فضاهای شهری (خیابان ملت شهرکرد)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، استاد راهنما: دکتر علی اصغر عبداللهی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین.
11. گل، یان (1387) زندگی در فضای میان ساختمان‌ها، ترجمه شیما شصتی، سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی، تهران
12. لینچ، کوین (1376) تئوری شکل خوب شهر، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ دوم، تهران