22-8-1 کلیات

تأسیسات گاز داخل‌ ساختمان‌ها ممکن‌ است‌ به‌ دلایل‌ مختلفی‌ از جمله‌، خوردگی‌، فرسودگی‌، تغییرات، تعمیرات ساختمانی‌ و تخریب‌، دچار نقص‌ شده و باعث‌ وقوع حوادثی‌ مانند گاز گرفتگی‌، ایجاد حریق‌ و انفجار، آلودگی‌ محیط‌زیست‌ و مسمویت‌های‌ ناشی‌ از آن شده و ایمنی‌ ساکنین‌ را به‌ مخاطره اندازند. از این‌رو کلیه‌ تأسیسات و تجهیزات گازسوز نصب‌ شده در ساختمان‌ها باید هنگام بهره‌برداری، در دوره‌های زمانی‌ مشخص‌، مورد بازرسی‌ قرار گرفته‌ و از ایمن‌ بودن آن‌ها اطمینان حاصل‌ شود.

هدف این‌ فصل‌ تعیین‌ حداقل‌ الزاماتی‌ است‌ که‌ باید برای‌ جلوگیری‌ از بروز خطرات مختلف‌، در زمان بهره‌برداری از تأسیسات گازرسانی‌ ساختمان‌ها، رعایت‌ شود.

22-8-2 بازدید توسط‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز و تجهیزات نصب‌ شده در ساختمان‌ها و محوطه‌ آن‌ها را به‌ صورت ادواری‌ بازدید نموده و از سلامت‌ عملکرد اجزا و متعلقات به‌ کار رفته‌، عدم وجود نشتی‌ و تغییرات بدون مجوز، اطمینان حاصل‌ نماید و گزارش آن را در پرونده نگهداری‌ ساختمان ثبت‌ و بایگانی‌ نماید.

22-8-2-1 دودکش‌ها و متعلقات

دودکش‌ وسایل‌ گازسوز و متعلقات آن باید به‌ صورت مداوم مورد بازرسی‌ قرار گیرد. مسئول نگهداری‌ ساختمان باید حداقل‌ هر سه‌ ماه یک‌ بار و در مواقعی‌ که‌ تغییرات شدید جوی‌ مانند کاهش‌ یا افزایش‌ شدید دمای‌ هوا، باد شدید یا طوفان، رخ دهد، از دودکش‌، محل‌ اتصال دودکش‌ به‌ دستگاه گازسوز، مسیر عبور، اتصالات و کلاهک‌ آن بازدید و از باز بودن مجرای‌ دودکش‌، سالم‌ بودن مسیر، دودبند بودن اتصالات و محل‌ اتصال به‌ دستگاه گازسوز و نصب‌ و سالم‌ بودن کلاهک‌، اطمینان حاصل‌ نماید و در صورت مناسب‌ نبودن وضعیت‌ دودکش‌ و متعلقات آن، اقدام لازم در ارتباط با اصلاح را انجام داده و پس‌ از حصول اطمینان از صحت‌ آن‌ها، گزارشی‌ تهیه‌ و در پرونده مربوط به‌ نگهداری‌ ساختمان ثبت‌ و بایگانی‌ نماید.

22-8-2-2 مجاری‌ تهویه‌

مجاری‌ تهویه‌ باید به‌ صورت مداوم مورد بازرسی‌ قرار گیرد. مسئول نگهداری‌ ساختمان باید حداقل‌ هر سه‌ ماه یک‌بار و در مواقعی‌ که‌ تغییرات شدید جوی‌ مانند کاهش‌ یا افزایش‌ شدید دمای‌ هوا، باد شدید یا طوفان، رخ دهد، نسبت‌ به‌ بازرسی‌ مجاری‌ تهویه‌ اقدام و از باز بودن آن‌ها اطمینان حاصل‌ نماید و در صورت مناسب‌ نبودن وضعیت‌، باید اقدام لازم در ارتباط با اصلاح را انجام داده و پس‌ از حصول اطمینان از صحت‌ آن‌ها، گزارشی‌ را تهیه‌ و در پرونده مربوط به‌ نگهداری‌ ساختمان بایگانی‌ نماید.

22-8-2-3 تجهیزات گازسوز ثابت‌

تجهیزات گازسوز ثابت‌ وسایلی‌ مانند اجاقگاز، آبگرمکن‌ و سایر دستگاه‌هایی هستند که‌ در زمان بهره‌برداری در محل‌ خود به‌ صورت ثابت‌ نصب‌ شده‌اند. تجهیزات گازسوز ثابتی‌ که‌ دارای‌ دودکش‌ می‌باشند باید حداقل‌ هر سه‌ ماه یک‌ بار و نیز در مواقعی‌ که‌ تغییرات شدید جوی‌ مانند کاهش‌ یا افزایش‌ شدید دمای‌ هوا، باد شدید یا طوفان، رخ دهد، توسط‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان مورد بازدید قرار گیرد. این‌ تجهیزات و متعلقات آن‌ها باید از نظر صحت‌ عملکرد، تناسب‌ با فضای‌ محل‌ نصب‌، نشتی‌ و عدم ایجاد آلایندگی‌، کنترل شوند. سایر تجهیزات گازسوز ثابت‌ و متعلقات آن‌ها که‌ نیازی‌ به‌ دودکش‌ ندارند، باید هر شش‌ ماه یک‌بار از نظر صحت‌ عملکرد، نشتی‌، عدم ایجاد آلایندگی‌ و تناسب‌ با فضای‌ محل‌ نصب‌، مورد بازدید قرار گیرند. گزارش کلیه‌ بازدیدها باید در پرونده نگهداری‌ ساختمان بایگانی‌ شود.

22-8-2-4 تجهیزات گازسوز فصلی‌

تجهیزات گازسوز فصلی‌ وسایلی‌ مانند بخاری‌ هستند که‌ در دوره‌های خاصی‌ از سال مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرند. این‌ تجهیزات و متعلقات آن‌ها باید از نظر صحت‌ عملکرد، عدم ایجاد آلایندگی‌ و نشتی‌، سالانه‌ حداقل‌ سه‌ بار، در زمان نصب‌ و راه‌اندازی‌، بهره‌برداری و هنگام جمع‌آوری‌، توسط‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان بازدید شوند. علاوه بر این‌ تجهیزات باید هنگام تغییرات شدید آب و هوایی‌ کنترل شوند. در صورت وجود هرگونه‌ اشکال یا عدم کارکرد مناسب‌، تجهیزات باید توسط‌ افراد دارای‌ صلاحیت‌ معتبر تعمیر شوند. مسئول نگهداری‌ ساختمان در هر دوره بازدید باید پس‌ از حصول اطمینان از صحت‌ عملکرد تجهیزات، گزارشی‌ تهیه‌ و در پرونده مربوط به‌ نگهداری‌ ساختمان بایگانی‌ نماید.

تبصره1: هنگام جمع‌آوری‌ تجهیزات گازسوز باید انتهای‌ شیر مصرف توسط‌ درپوش فولادی‌ مسدود و آببند شود.

تبصره2: مجاری‌ تهویه‌ محل‌ نصب‌ تجهیزات گازسوز گرمایشی‌ فصلی‌ و دودکش‌ و متعلقات مربوط به‌ وسایلی‌ که‌ دارای‌ دودکش‌ باشند، باید در کلیه‌ مراحل‌ بازدید دستگاه، کنترل شوند.

22-8-2-5 شیلنگ‌های‌ گاز

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید در هر مرحله‌ بازرسی‌ تجهیزات گازسوز، شیلنگ‌های‌ رابط‌ بین‌ شیر مصرف تا وسیله‌ گازسوز را مورد بازدید قرار داده و از عدم نشتی‌ و سالم‌ بودن آن‌ها اطمینان حاصل‌ نماید. در صورت وجود هر گونه‌ اشکال ظاهری‌ مانند ترک و یا شکنندگی‌ باید شیلنگ‌ رابط‌ تعویض‌ شود. شیلنگ‌های‌ مخصوص گاز باید هر پنج‌ سال با شیلنگ‌ نو و مخصوص گاز تعویض‌ شوند. استفاده از شیلنگ‌های‌ مستعمل‌ مجاز نیست‌.

22-8-2-6 لوله‌کشی‌ گاز

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید لوله‌کشی‌ گاز را سالانه‌ حداقل‌ یک‌بار به‌ صورت ظاهری‌ مورد بازدید قرار داده و هر گونه‌ عیب‌ ظاهری‌ مانند زنگ‌زدگی‌، پوسته‌ شدن یا کنده شدن رنگ‌ را برطرف نماید.

تبصره: برای‌ لوله‌کشی‌ توکار باید انتهای‌ لوله‌ها که‌ به‌ صورت روکار است‌ مورد بازدید قرار گرفته‌ و در صورت وجود عیب‌ ظاهری‌، برطرف شود.

کلیه‌ لوله‌کشی‌ها باید با استفاده از تجهیزات و روش نشت‌یابی‌ مطابق‌ مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان، سالانه‌ یک‌بار مورد آزمایش‌ نشتی‌ قرار گیرند. برای‌ نشت‌یابی‌ باید از محلول آب و صابون یا آب و مایع‌ دستشویی‌ استفاده شود.

تبصره: تحت‌ فشار قرار دادن لوله‌ گازدار با هوا یا اکسیژن برای‌ پیدا کردن نشتی‌ به‌ هیچ‌وجه‌ مجاز نیست‌ و باید با استفاده از گاز نیتروژن یا گازهای‌ خنثی‌ استفاده شود.

22-8-2-7 شیرها

کلیه‌ شیرهای‌ مورد استفاده در شبکه‌ گاز باید حداقل‌ سالانه‌ یک‌ بار از نظر نشتی‌ آزمایش‌ شوند و وضعیت‌ ظاهری‌ آن‌ها بررسی‌ شود. در صورت بروز نشتی‌ باید شیر تعویض‌ شود.

22-8-2-8 کنتور و تنظیم‌کنندة فشار گاز

کنتور و تنظیم‌کنندة فشار گاز باید سالانه‌ یک‌بار بازدید شده و در محل‌ خود محکم‌ نصب‌ باشند، علاوه بر آن کنتور گاز باید در وضعیت‌ تراز قرار داشته‌ باشد. مسئول نگهداری‌ ساختمان باید از آن‌ها نگهداری‌ لازم را به‌ عمل‌ آورده و در صورت مشاهده هرگونه‌ اشکال به‌ شرکت‌ گاز ناحیه‌ اطلاع دهد.

22-8-2-9 شیر اصلی‌ گاز(شیر بعد از کنتور)

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید شیر اصلی‌ گاز را حداقل‌ سالانه‌ یک‌بار بازدید کرده و وضعیت‌ ظاهری‌، نشتی‌ و عملکرد آن را کنترل کند و از وجود پلاک مشخصات کنار آن که‌ تعیین‌ کننده واحد مربوط به‌ آن شیر است‌، اطمینان حاصل‌ نماید.

22-8-2-10 اتصال زمین‌

از لوله‌کشی‌ گاز نباید به‌ منظور اتصال زمین‌ استفاده شود. مسئول نگهداری‌ ساختمان باید طی‌ بازدیدهای‌ دورهای‌ سه‌ ماهه‌، اتصال الکتریکی‌ لوله‌کشی‌گاز را بررسی‌ نماید و در صورت وجود هرگونه‌ اتصال الکتریکی‌ نسبت‌ به‌ برطرف نمودن آن توسط‌ افراد ذیصلاح اقدام نماید.

22-8-2-11 نقشه‌ چون ساخت‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان

مالک‌ (یا مالکین‌) ساختمان‌ها و مجموعه‌ها باید یک‌ نسخه‌ از نقشه‌ چونساخت‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان و محوطه‌ را به‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان تحویل‌ دهد. مسئول نگهداری‌ ساختمان موظف‌ است‌ نقشه‌ چون ساخت‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان و محوطه‌ را برای‌ آگاهی‌ از مسیرهای‌ عبور لوله‌ گاز داخل‌ یا خارج از ساختمان در پرونده نگهداری‌ ساختمان بایگانی‌ نماید. هرگونه‌ تغییر در تجهیزات گازرسانی‌ و لوله‌کشی‌ گاز در دوره نگهداری‌ باید با رعایت‌ شرایط‌ آسایش‌ و ایمنی‌ ساکنین‌ و اخذ مجوز از مراجع‌ ذیصلاح بوده و بر اساس مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان باشد. مسئول نگهداری‌ ساختمان موظف‌ است‌ نقشه‌ چون ساخت‌ تغییرات را تهیه‌ و در پرونده نگهداری‌ ساختمان بایگانی‌ نماید.

22-8-3 بازرسی‌ توسط‌ بازرس

بازرس باید دارای‌ صلاحیت‌ طراحی‌ و نظارت لوله‌کشی‌گاز طبیعی‌ ساختمان‌ها بوده و در دوره‌های زمانی‌ تعیین‌ شده مطابق‌ بند 22-8-4 از کل‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان، اجزا و متعلقات، تجهیزات و دستگاه‌های‌ گازسوز بازدید به‌ عمل‌ آورد و ضمن‌ مطابقت‌ شبکه‌ گاز با نقشه‌ چونساخت‌، از صحت‌ عملکرد شبکه‌ گاز و تجهیزات مربوطه‌ از نظر وضعیت‌ ظاهری‌، عدم وجود نشتی‌ (آزمون نشتی‌ طبق‌ مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان)، عدم ایجاد آلایندگی‌ محیط‌زیست‌، سالم‌ و باز بودن دودکش‌ها و متعلقات مربوطه‌، سالم‌ و باز بودن مجاری‌ تهویه‌ هوا و سایر متعلقات و تجهیزات مرتبط‌ نصب‌ شده، عدم تغییرات مغایر با الزامات مجموعه‌ مباحث‌ مقررات ملّی‌ ساختمان و رعایت‌ موارد ایمنی‌ الزامات این‌ مبحث‌ و مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان اطمینان حاصل‌ نموده و گزارش مکتوبی‌ تهیه‌ و اصل‌ آن را به‌ مراجع‌ ذیصلاح و رونوشت‌ آن را به‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان جهت‌ ثبت‌ و بایگانی‌ در پرونده نگهداری‌ ساختمان تحویل‌ دهد. در صورت وجود هر گونه‌ مغایرت با الزامات این‌ مبحث‌ و مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان یا اشکال در سیستم‌، بازرس باید گزارش آن را به‌ مراجع‌ ذیصلاح برای‌ اقدام بعدی‌ اعلام نموده و یک‌ نسخه‌ از رونوشت‌ آن را به‌ مسئول نگهداری‌ ساختمان برای‌ اصلاح تحویل‌ نماید.

تبصره1: مسئول نگهداری‌ ساختمان موظف‌ است‌ بلافاصله‌ پس‌ از دریافت‌ رونوشت‌، نسبت‌ به‌ اصلاح موارد مغایر اقدام نموده و پس‌ از اصلاح مطابق‌ مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان مراتب‌ را جهت‌ انجام بازرسی‌ به‌ مراجع‌ ذیصلاح اعلام نماید. مسئول نگهداری‌ ساختمان باید در زمان بازرسی‌ شرایط‌ لازم برای‌ انجام بازرسی‌ها را فراهم‌ نماید.

تبصره2: چنانچه‌ بازرس در زمان بازرسی‌ مغایرتهایی‌ را مشاهده نمود که‌ سبب‌ سلب‌ آسایش‌، بهداشت‌ و ایمنی‌ ساکنین‌ ساختمان یا مجموعه‌ باشد باید گزارشی‌ را به‌ مراجع‌ ذیصلاح برای‌ اقدام اضطراری‌ ارائه‌ نماید.

22-8-4 دوره تناوب بازرسی‌

دوره تناوب بازرسی‌ شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز برای‌ کلیه‌ ساختمان‌های‌ مشمول این‌ مقررات دو سال می‌باشد. علاوه بر آن در صورت هر گونه‌ تغییر در شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز، سیستم‌ باید بازدید شده و تأییدیه‌ صحت‌ عملکرد آن صادر و در پرونده نگهداری‌ ثبت‌ و بایگانی‌ شود.

22-8-5 تعمیرات و تغییرات شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز

مسئولیت‌ نگهداری‌ از شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان و تجهیزات نصب‌ شده مرتبط‌، با مسئول نگهداری‌ ساختمان است‌ و چنانچه‌ در شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان نیاز به‌ تعمیرات یا تغییرات باشد، باید مطابق‌ مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان عمل‌ شود. مسئول نگهداری‌ ساختمان قبل‌ از انجام هرگونه‌ تعمیر یا تغییر در سیستم‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان باید مراتب‌ را به‌ اطلاع شرکت‌ گاز ناحیه‌ مربوطه‌ رسانده و طبق‌ ضوابط‌، مجوز لازم را اخذ نماید.

تبصره: مسئول نگهداری‌ ساختمان باید در ساختمان‌هایی‌ که‌ دارای‌ لوله‌کشی‌ گاز طبیعی‌ هستند، قبل‌ از انجام هرگونه‌ تغییرات ساختمانی‌ که‌ منجر به‌کم‌ شدن فضا یا مسدود یا کاهش‌ سطح‌ مجاری‌ پیش‌بینی‌ شده برای‌ تأمین‌ هوای‌ مورد نیاز احتراق شود، مجوز لازم را از مراجع‌ ذیصلاح دریافت‌ نماید.

22-8-6 ایمنی‌ دوره بهره‌برداری‌

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید کلیه‌ ضوابط‌ و دستورالعمل‌های‌ ایمنی‌ استفاده از گاز طبیعی‌ را مطابق‌ مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان ساختمان رعایت‌ نماید.

تبصره: مسئول نگهداری‌ ساختمان باید یک‌ نسخه‌ از بخش‌ پیوست‌ یک‌ (راهنمای‌ ایمنی‌) مبحث‌ هفدهم‌ مقررات ملّی‌ ساختمان را تهیه‌ نموده و در اختیار ساکنین‌ هر واحد مسکونی‌ قرار دهد.

22-8-7 تخریب‌ و نوسازی‌ ساختمان

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید قبل‌ از اقدام به‌ تخریب‌ و نوسازی‌ ساختمان، شرکت‌ گاز ناحیه‌ را مطلع‌ نموده و پس‌ از اخذ مجوز، نسبت‌ به‌ جمع‌آوری‌ لوله‌کشی‌ گاز اقدام نماید.

22-8-8 صدمات وارده به‌ شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان

در صورتی‌که‌ به‌ شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان آسیب‌ وارد شود، مسئول نگهداری‌ ساختمان باید بلافاصله‌ جریان گاز را از طریق‌ شیر اصلی‌ قطع‌ و به‌ شرکت‌ گاز ناحیه‌ اطلاع دهد و تا زمان قطع‌ کامل‌ گاز، ایمنی‌ داخل‌ و خارج ساختمان را کنترل نماید. در موارد اضطراری‌ بستن‌ شیر قفلی‌ روی‌ علمک‌ مجاز است‌.

تبصره: مسئول نگهداری‌ ساختمان باید برای‌ برطرف نمودن صدمات وارده به‌ شبکه‌ لوله‌کشی گاز، از طریق‌ افراد حقیقی‌ یا حقوقی‌ ذیصلاح اقدام نماید.

22-8-9 بازسازی‌ اجزای‌ تخریب‌ یا تضعیف‌ شده ساختمان

هر یک‌ از اجزای‌ ساختمان که‌ بر اثر تخریب‌، بریدن، شکافتن‌ یا سوراخ کردن به‌ منظور اجرا یا تعمیرات شبکه‌ لوله‌کشی‌ گاز ساختمان، ضعیف‌ شده یا آسیب‌ ببیند، باید پس‌ از خاتمه‌ لوله‌کشی‌ گاز، تعمیر و تقویت‌شده و به‌ حالت‌ ایمن‌ و بی‌خطر، بازسازی‌ شود.

22-8-10 نشت‌ گاز

در صورت وجود نشتی‌ در شبکه‌ گاز ساختمان، مسئول نگهداری‌ ساختمان باید از طریق‌ افراد ذیصلاح جهت‌ برطرف نمودن نشتی‌ اقدام نماید. علاوه بر آن در موارد نشت‌ گاز اقدامات فوری‌ و هم‌زمان ذیل‌ باید انجام شود:

• اطاق، ساختمان و یا محوطه‌ آلوده به‌ گاز از کلیه‌ ساکنین‌ آن تخلیه‌ شود.
• درها و پنجره‌های محلی‌ که‌ گاز در آن جمع‌ شده است‌، باز و توسط‌ حوله‌ مرطوب جریان خروج گاز تسریع‌ شود.
• از هرگونه‌ امکانات باید برای‌ از بین‌ بردن کلیه‌ منابع‌ تولید احتراق استفاده شود. کشیدن سیگار، روشن‌ کردن کبریت‌، قطع‌ و وصل‌ کلیدها و وسایل‌ برقی‌ یا باز کردن در کوره‌ها ممنوع است‌. درصورت امکان، جریان اصلی‌ برق از محل‌ دورتری‌ قطع‌ شده تا کلیدهای‌ خودکار برقی‌ نیز در محوطه‌ خطرناک نتوانند عمل‌ نمایند.
• جریان گاز به‌ محوطه‌ مربوطه‌ قطع‌ شود.
• ساختمان‌های‌ مجاور نیز از نظر آلوده شدن به‌ گاز بازرسی‌ شود.
• مراتب‌ به‌ شرکت‌ ملی‌ گاز ایران اطلاع داده شود.

22-8-11 قطع‌ جریان گاز

مسئول نگهداری‌ ساختمان باید قبل‌ از قطع‌ جریان گاز ساختمان، جز در مواقع‌ اضطراری‌، تمام مصرف‌کنندگانی‌ را که‌ از آن شبکه‌ استفاده می‌کنند، مطلع‌ نماید.