1-4-16 دامنه

1-1-4-16 طراحی انتخاب مصالح اجرای کار و نصب لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در داخل ساختمان (یا ملک) باید طبق الزامات این فصل از مقررات انجام شود.

2-1-4-16 الزامات این فصل ساختمان‌هایی را در بر میگیرد که به سکونت، اقامت یا کار انسان اختصاص دارد و آب سرد یا آب گرم مصرفی برای مصارف انسان در این ساختمان‌ها مورد نیاز است.

الف) لوله‌کشی آب مصرفی در سیستم‌هایی که از انرژی خورشیدی (به صورت مستقیم یا توسط یک ماده واسط) برای گرم کردن آب استفاده می‌کنند، باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

ب) لوله‌کشی آب مورد نیاز در فرایندهای تولیدی در ساختمان‌های صنعتی، خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. لوله‌کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمان‌ها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

پ) لوله‌کشی آب مصرفی مورد نیاز لوازم و دستگاه‌های ویژه در ساختمان‌های درمانی خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد. لوله‌کشی آب برای تغذیه لوازم بهداشتی این ساختمان‌ها باید بر طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

3-1-4-16 لوله‌کشی آب مصرفی در ساختمان‌های مقرر شده در (16-4-1-2) که آب مورد نیاز خود را از شبکه آبرسانی شهری، یا منابع خصوصی مورد تایید، دریافت می‌کنند باید طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

4-1-4-16 لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در ساختمان (یا ملک) از نقطه خروج لوله آب از کنتور به داخل ساختمان آغاز می‌شود و تا نقاط مصرف ادامه می‌یابد.

الف) لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در حیاط یا محوطه خصوصی ساختمان (یا ملک) باید طبق الزامات مندرج در این فصل انجام شود.

ب) اتصال لوله آب ساختمان به لوله خروجی آب از کنتور باید طبق دستورالعمل سازمان آب شهر انجام شود.

پ) لوله‌کشی انشعاب آب، از شبکه آبرسانی شهری تا کنتور آب ساختمان (یا ملک) و نصب کنتور، خارج از حدود الزامات این فصل قرار دارد.

2-4-16 آب مورد نیاز

1-2-4-16 هر ساختمان (یا ملک) که محل سکونت، اقامت یا کار انسان بوده و به لوازم بهداشتی مجهز باشد باید لوله‌کشی توزیع آب مصرفی به مقدار و با فشاری که در این فصل از مقررات مشخص شده است داشته باشد.

2-2-4-16 آن دسته از لوازم بهداشتی که از آب آن‌ها برای آشامیدن، حمام کردن، پخت و پز یا در تولید مواد خوراکی، پزشکی و دارویی استفاده می‌شود، باید منحصراً با آب آشامیدنی تغذیه شوند.

الف) همه لوازم بهداشتی ساختمان باید با آب آشامیدنی تغذیه شوند، مگر آن که در این مبحث از مقررات، جز این مقرر شده باشد.

(1) آب مصرفی برای شستشوی لوازم بهداشتی (مانند فلاش والو، فلاش تانک ) یا آبیاری فضای سبز ممکن است غیرآشامیدنی باشد.

3-2-4-16 لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان ممکن است از شبکه لوله‌کشی آب شهری یا از شبکه لوله‌کشی آب خصوصی تغذیه شود.

(الف) در صورت تغذیه لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی ساختمان از شبکه آب خصوصی، آشامیدنی بودن آن باید از طرف مقامات مسئول قانونی تأیید شود.

4-2-4-16 در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی باشد که یکی از شبکه آب شهری و دیگری از شبکه آب خصوصی تغذیه شود، این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.

5-2-4-16 در صورتی که در داخل ساختمان دو شبکه لوله‌کشی آب مصرفی باشد که یکی توزیع آب آشامیدنی و دیگری توزیع آب غیرآشامیدنی است، این دو شبکه باید به کلی از یکدیگر جدا باشند.

3-4-16 طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی

1-3-4-16 کلیات

الف) طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) باید طبق روش‌های مهندسی مورد تأیید انجام شود. روش‌های محاسبات مهندسی برای اندازه‌گذاری لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی باید مورد تأیید قرار گیرد.

(1) اندازه‌گذاری لوله‌ها باید برای جریان آب به مقدار لازم و با سرعت مناسب صورت گیرد.

(2) اندازه‌گذاری لوله‌ها باید طوری باشد که سرعت زیاد جریان آب موجب ایجاد سر و صدای مزاحم و کاهش طول عمر لوله‌ها بر اثر خوردگی نشود. کاهش سرعت جریان آب در لوله‌ها باید تا حدی صورت گیرد که افزایش قطر لوله‌ها موجب افزایش غیرقابل توجیه هزینه لوله‌کشی نگردد.

ب) به منظور کاهش اثر ضربه قوچ در لوله‌کشی، باید سرعت جریان آب کنترل شود.

(1) در نقاطی از لوله‌کشی که شیر قطع سریع قرار میگیرد، باید وسیله حذف ضربه قوچ، از نوع مورد تأیید نصب شود.

(2) وسیله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب، قابل دسترسی و در فاصله مناسب و موثر از شیر قطع سریع نصب شود.

پ) در نقاط اتصال شبکه لوله‌کشی توزیع آب سرد مصرفی با شبکه لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی و نیز در نقاط مصرف آب سرد و آب گرم مصرفی، مانند لوازم بهداشتی و دستگاه‌های مصرف کننده دیگر باید پیش‌بینی‌های لازم به عمل آید تا آب از شبکه آب گرم مصرفی به شبکه آب سرد مصرفی جریان پیدا نکند.

ت) در سیستم‌هایی که آب سرد و آب گرم هر یک از لوازم بهداشتی جداگانه از یک کلکتور (مانیفولد) گرفته می‌شود، سرعت آب در کلکتور باید حداکثر 4 فوت در ثانیه (1/2 متر در ثانیه) باشد.

(1) روی کلکتور، شیرهای مربوط به انشعاب هر یک از لوازم بهداشتی باید مشخص باشد.

(2) کلکتور (مانیفولد) و شیرها باید برای بازدید تعمیر و تعویض در دسترس باشد.

2-3-4-16 نقشه‌ها و مدارک

الف) نقشه‌های اجرایی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی باید پیش از اقدام به اجرای کار، برای بررسی و تصویب به ناظر ساختمان ارائه شود.

ب) نقشه‌های اجرایی لوله‌کشی باید شامل لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌ها، جنس، مسیر و قطر اسمی لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی باشد.

(1) روش‌های نصب حفاظت و نگهداری لوله‌کشی توزیع آب مصرفی نیز باید نقشه‌ها ارائه شود.

(2) نقشه‌ها باید شامل پلان محوطه اختصاصی ساختمان (یا ملک) باشد که در آن ظرفیت و محل اتصال لوله‌کشی ساختمان به شبکه آب شهری مشخص شده و به تأیید سازمان آب شهری رسیده باشد.

(3) نقشه‌ها باید شامل پلان طبقه (یا طبقات)، دیاگرام لوله‌کشی، طول تقریبی خطوط لوله و نقاط مصرف آب باشد.

(4) فشار کار طراحی و مشخصات مصالح انتخابی باید در نقشه‌ها و مدارک پیوست آن معین شده باشد.

(5) مقیاس نقشه‌ها نباید از یک صدم کوچکتر باشد، مگر در نقشه محوطه و با تأیید.

پ) علائم نقشه‌کشی باید طبق یکی از استانداردهای مورد تأیید باشد.

3-3-4-16 مسیر لوله ها

الف) لوله‌های فلزی

(1) لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که با رعایت ارتفاعات و جزییات معماری، همه جا در اطراف لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی فضای لازم برای تعمیر تعویض و کار با ابزار عادی وجود داشته باشد.

(2) لوله‌های قائم ممکن است روکار باشند یا در داخل شفت قرار گیرند، به شرط آنکه دسترسی و تعمیر آن‌ها آسان باشد.

(3) لوله‌های افقی ممکن است روکار باشند، در داخل سقف کاذب، در داخل کانال آدم رو، خزیده رو یا در داخل ترنج قرار گیرند در هر حالت دسترسی و تعمیر آن‌ها باید آسان باشد.

(4) لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه یا مسی نباید در دیوار یا کف دفن شوند، مگر در شرایط زیر:

– در صورتی که قسمتی از لوله ناگزیر باید در داخل اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود، باید ضرورت آن مورد تأیید قرار گیرد.

– در صورت دفن قسمتی از لوله باید حفاظتهای لازم برای جلوگیری از خوردگی و یخ زدن به عمل آید و امکان انقباض و انبساط لوله‌ها فراهم شود.

– در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه یا لوله‌کشی مسی، محل اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و یا فیتینگ به فیتینگ، مطلقاً نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود.

(5) هیچ یک از شیرها مطلقاً نباید در اجزای ساختمان یا زیر کف دفن شود.

(6) لوله‌کشی باید در مسیرهایی انجام شود که در معرض آسیب نباشد، مواد زاید در آن ته نشین نشود، قابل تخلیه باشد و به اجزای ساختمان آسیب وارد نکند.

(7) عبور لوله از دیوار، تیغه، سقف یا کف باید از داخل غلاف صورت گیرد.

(8) لوله‌کشی فولادی گالوانیزه یا مسی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان (یا ملک)، باید در داخل ترنج زیر کف یا به طور آشکار اجرا شود.

– لوله داخل ترنج باید زیر خط تراز یخبندان نصب شود.

– هیچ ساختمان یا مانعی که خاک‌برداری و دسترسی به لوله‌ها و دیگر اجزای لوله‌کشی را مشکل کند، نباید روی مسیر لوله‌کشی در محوطه یا حیاط اختصاصی ساختمان (یا ملک) ایجاد شود.

ب) لوله‌های پلیمری

(1) لوله‌های پلیمری ممکن است در اجزای ساختمان (کف، دیوار) دفن شوند. دفن این لوله‌ها باید طبق دستور کارخانه سازنده باشد.

(2) در نصب و دفن این لوله‌ها باید امکان انقباض و انبساط لوله پیش‌بینی شود.

(3) لوله‌های پلیمری اگر روکار نصب می‌شوند، نباید در معرض تابش مستقیم نور آفتاب باشند.

4-3-4-16 اندازه لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند.

الف) حداقل قطر لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند باید مطابق جدول (16-4-3-4) "الف" باشد.

(1) لوله‌ای که به هر دستشویی، فلاش تانک یا سینک آب می‌رساند، باید تا نزدیک به نقطه اتصال به دستگاه و تا دیوار یا کف نزدیک به آن ادامه یابد ولی نباید به آن متصل شود. فاصله انتهای این لوله تا نقطه اتصال نباید بیش از 75 سانتی‌متر باشد.

(2) اتصال بین انتهای این لوله و شیر برداشت آب هر یک از لوازم بهداشتی مندرج در (1) باید توسط یک لوله قابل انحناء با قطر کمتر و از نوع مورد تأیید صورت گیرد.

جدول (16-4-3-4) "الف": حداقل قطر اسمى لوله‌های آبرسانی به لوازم بهداشتی مختلف

لوازم بهداشتی	حداقل قطر اسمی لوله
	میلی‌متر	اینچ
وان	15	1/2
بیده	10	3/8
سینک با سینی	15	1/2
ماشین ظرف‌شویی خانگی	15	1/2
آب خوری	10	3/5
شیر سرشلنگی	15	1/2
سینک آشپزخانه صنعتی	20	3/4
سینک آشپزخانه خانگی	15	1/2
لگن رختشویی – یک، دو، سه خانه	15	1/2
دستشویی	10	3/8
دوش با یک سردوش	15	1/2
سینک با شلنگ و افشانک	20	3/4
سینک شستشوی عمومی	15	1/2
پیسوار با فلاش تانک	15	1/2
پیسوار با فلاش والو	20	3/4
شیر برداشت آب	15	1/2
توالت با فلاش تانک	15	1/2
توالت با فلاش والو	25	1

 

5-3-4-16 فشار و مقدار جریان آب

الف) حداکثر فشار آب شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در پشت شیرهای لوازم بهداشتی، در وضعیت بدون جریان نباید از 4 بار (40 متر ستون آب = 60 پوند بر اینچ مربع) بیشتر باشد.

(1) اگر فشار شبکه‌ای که به ساختمان انشعاب میدهد به اندازه‌ای باشد که فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی، در حالت بدون جریان، بیش از 4 بار باشد باید با نصب شیر تنظیم فشار مورد تأیید یا روش‌های مورد تأیید دیگر، فشار آن را تا 4 بار یا بر حسب نیاز به کمتر از آن، کاهش داد.

(2) شیر تنظیم فشار باید از نوعی باشد که در صورت خراب شدن شیر در حالت باز باقی بماند مانع جریان آب نشود.

ب) شبکه لوله‌کشی آب مصرفی باید طوری طراحی شود و لوله‌ها به ترتیبی اندازه‌گذاری شود که در زمان حداکثر مصرف فشار و مقدار جریان آب در لوله‌هایی که به لوازم بهداشتی آب می‌رسانند، از ارقام جدول شماره (16-4-3-5) "ب" کمتر نباشد. ارقام این جدول نباید به عنوان مصارف آب در لوازم بهداشتی تلقی شود. حداکثر مصرف آب در لوازم بهداشتی در جدول (16-4-3-5) "ت" آمده است.

(1) اگر فشار شبکه شهری که به ساختمان انشعاب میدهد، برای تأمین فشار و مقدار جریان نشان داده شده در جدول شماره (16-4-3-5) "ب" کافی نباشد، باید با نصب سیستم‌های افزایش دهنده فشار (بوستر، پمپ، تانک فشار یا هر سیستم مورد تأیید دیگر) فشار آب را تاحدی افزایش داد که فشار پشت شیرهای لوازم بهداشتی کمتر از ارقام جدول نباشد.

(2) نصب مستقیم پمپ روی لوله انشعاب آب شهری مجاز نیست.

پ) در ساختمان‌های بلند برای تأمین حداقل فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی طبق جدول شماره (16-4-3-5) "ب" و رعایت حداکثر فشار آب پشت شیرهای لوازم بهداشتی (4 بار)؛ در صورت لزوم و با تأیید باید ساختمان در ارتفاع به دو یا چند منطقه تقسیم شود.

ت) حداکثر مقدار جریان آب در لوازم بهداشتی جز موارد زیر، نباید از ارقام جدول شماره (16-4-3-5) "ت" بیشتر باشد.

(1) حداکثر جریان آب توالت و پیسوار در سالن‌های تئاتر، رستوران، موزه، ورزشگاه، مسجد، استادیوم زندان و فضاهای مشابه نباید از ارقام زیر بیشتر باشد.

– توالت 10 لیتر (2/65 گالن) در هر ریزش

– پیسوار 6 لیتر (1/5 گالن ) در هر ریزش.

(2) مقدار مصرف آب در لوازم بهداشتی باید به کمک شیرهای مناسب و استفاده از لوازم کنترل مقدار جریان در هر مصرف کننده، به میزان حداکثر ارقام مندرج در جدول (16-4-3-5) "ت" محدود شود.

ث) اگر فشار آب شبکه شهری متغیرباشد، محاسبات و طراحی لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان (یا ملک) باید بر اساس حداقل فشار آب شبکه شهری صورت گیرد.

جدول (16-4-3-5) "ب" حداقل مقدار جریان و فشار آب در پشت شیرهای لوازم بهداشتی

لوازم بهداشتی	مقدار جریان		فشار آب
	لیتر در دقیقه	گالن در دقیقه	متر ستون آب	پوند بر اینچ مربع
وان	15	4	5/5	8
وان با شیر ترموستاتیک	15	4	14	20
بیده	7/5	2	2/7	4
بیده با شیر ترموستاتیک	7/5	2	14	20
شیر مخلوط	15	4	5/5	8
ماشین ظرفشویی خانگی	10	2/75	5/5	8
آب خوری	3	0/75	5/5	8
لگن رختشویی	15	4	5/5	8
دستشویی	7/5	2	5/5	8
دوش	11/5	3	5/5	8
دوش با شیر ترموستاتیک	11/5	3	14	20
شیر سرشلنگی	19	5	5/5	8
سینک با سینی	15	4	5/5	8
سینک آشپزخانه عمومی	9/5	2/5	5/5	8
سینک شستشوی عمومی	11/5	3	5/5	8
پیسوار با فلاش والو	45	12	17	25
توالت با فلاش والو	45	12	17	25
توالت با فلاش تانک	11/5	3	5/5	8

 

 

جدول (16-4-3-5) "ت": حداکثر فشار و مقدار مصرف آب در لوازم بهداشتی

لوازم بهداشتی	مقدار جریان		فشار آب
	لیتر	گالن	متر ستون آب	پوند بر اینچ مربع
دستشویی خصوصی	8 (در دقیقه)	2/1 (در دقیقه)	40	60
دستشویی عمومی	2(در دقیقه)	0/5 (در دقیقه)	40	60
دستشویی با شیربرقی خودکار	1 (در هر ریزش)	0/25 (هر ریزش)	40	60
دوش	8 (در دقیقه)	2/1 (در دقیقه)	40	60
سینک	8 (در دقیقه)	2/1 (در دقیقه)	40	60
پیسوار	4 (در هر ریزش)	1 (در هر ریزش)	—	—
توالت	6 (در هر ریزش)	1/5 (در هر ریزش)	—	—

 

6-3-4-16 ضربه قوچ

الف) برای کاهش احتمالی ضربه قوچ سرعت جریان آب در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی باید کنترل شود.

ب) در جایی که در مسیر لوله‌کشی شیر قطع سریع جریان قرار داشته باشد، باید وسیله حذف ضربه قوچ، از نوع مورد تأیید، نصب شود.

(1) وسیله حذف ضربه قوچ باید در محل مناسب و قابل دسترسی و در فاصله مناسب و مؤثر از شیر قطع سریع نصب شود.

(2) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق توصیه کارخانه سازنده نصب شود.

(3) وسیله حذف ضربه قوچ باید مطابق استاندارد ASSE 1010 باشد.

4-4-16 انتخاب مصالح

1-4-4-16 کلیات

الف) مصالح لوله‌کشی توزیع آب مصرفی (لوله‌کشی آب سرد و آب گرم مصرفی) در داخل ساختمان (یا ملک) باید با رعایت الزامات مندرج در "(16-4-4 ) انتخاب مصالح " انتخاب و کنترل شود.

ب) روی هر شاخه از لوله و هر قطعه از اجزای لوله‌کشی مانند فیتینگ فلنج و شیر باید علامت کارخانه سازنده و استاندارد مورد تاییدی که لوله و قطعه مورد نظر بر طبق آن ساخته و آزمایش شده است، به صورت ریختگی، برجسته یا مهر پاک نشدنی نقش شده باشد.

پ) استفاده از مصالح کار کرده آسیب دیده و معیوب مجاز نیست.

ت) مصالح لوله‌کشی باید در برابر اثر خوردگی و تغییر کیفیت، ناشی از اثر آب مصرفی که از شبکه آب شهری به ساختمان (یا ملک ) انشعاب می‌دهد، مقاوم باشد.

ث) مصالح لوله‌کشی توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی نباید بیش از 8 درصد سرب داشته باشد.

(1) موادی که برای آب‌بندی در اتصال دنده‌ای روی دنده‌ها اضافه می‌شود، نباید داشته سرب باشد.

(2) مصالح لوله‌کشی نباید بر کیفیت آب آشامیدنی اثر زیان‌آور داشته باشد و نباید رنگ، طعم و بوی آن را تغییر دهد.

2-4-4-16 حداکثر فشار و دمای کار مجاز

الف) حداکثر فشار کار مجاز اجزای لوله‌کشی (لوله، فیتینگ، فلنج، شیر و دیگر اجزای لوله‌کشی) توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی در دمای کار 60 درجه سلسیوس (140 درجه فارنهایت)، نباید از 10 بار (150 پوند بر اینچ مربع) کمتر باشد.

ب) به منظور صرفه‌جویی در مصرف انرژی و جلوگیری از خوردگی در لوله‌ها، دمای آب گرم مصرفی نباید از 60 درجه سلسیوس (140 درجه فارنهایت ) بیشتر باشد.

پ ) عمر مفید لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی در شرایط کارکرد ارایه شده در جدول (16-4-4-2) "پ"، سرجمع نباید از 50 سال کمتر باشد.

جدول شماره (16-4-4-2) "پ": شرایط کارکرد لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی توزیع آب مصرفی

کاربرد	تغییرات فشار (بار)	حداکثر دما (درجه سلسیوس)	تعداد ساعات مصرف در سال
لوله‌کشی آب سرد مصرفی	صفر تا 10	25	8760
لوله‌کشی آب گرم مصرفی	صفر تا 10	60	8510
		85	250

 

3-4-4-16 انتخاب لوله

الف) لوله‌های فلزی

(1) لوله‌های فلزی مورد استفاده در سیستم توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (16-4-4-3) "الف" باشد.

(2) لوله‌های مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-4-4-3) "الف" باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 نیز تطابق داشته باشد.

(3) انتخاب لوله‌های فلزی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جداره اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای تعیین شده در جدول (16-4-4-3)" الف " باشد.

(4) برای شرایط کار عادی لوله" وزن متوسط" و برای شرایط کار سخت "لوله سنگین" باید انتخاب شود.

ب) لوله‌های غیرفلزی تک لایه

(1) لوله‌های غیرفلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (16-4-4-3) "ب" باشد.

(2) لوله‌های غیرفلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-4-4-3) "ب"، باید از نظر بهداشتی با استاندارد NSF61 و DVGW نیز تطابق داشته باشد.

(3) انتخاب لوله‌های غیرفلزی تک لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر ضخامت جدار اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (16-4-4-3) "ب" باشد.

(پ) لوله‌های چند لایه

(1) لوله‌های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی باید مطابق یکی از استانداردهای جدول شماره (16-4-4-3) "پ" باشد.

(2) لوله‌های چند لایه مورد استفاده در توزیع آب سرد و گرم مصرفی علاوه بر استانداردهای جدول (16-4-4-3) "پ" باید از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.

(3) انتخاب لوله‌های چند لایه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مشخص شده در جدول (16-4-4-پ) "پ" باشد.

جدول شماره (16-4-4-3) "الف ": لوله‌های فلزی مورد استفاده در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی

جنس لوله   استاندارد	لوله‌های فولادی گالوانیزه	لوله‌های مسی و آلیاژهای مس
ISIRI	423 (وزن متوسط یا سنگین)	—
EN-BS-DIN	10220/10255	EN-1056
ISO	65/4200 ( متوسط یا سنگین)	274
ANSI/ASTM	A53/A53M	B88

 

جدول شماره (16-4-4-3) "ب" لوله‌های غیرفلزی تک لایه مورد استفاده در توزیع آبسرد و آب گرم مصرفی

جنس لوله   استاندارد	پلی اتیلن مشبک	پلی اتیلن دمای بالا RE-RT	پلی پروپیلن PP
ISIRI	13025	5 تا 12753-1	6314-1,2
BS	7291/5556	—	—
DIN	16892/16893	16833/16834	8077/8078
ANSI/ASTM	F876/F877	F2623/F2769	F2389
CAN/CSA	B137.5	—	B137.11
DVGW	W542	W542	W542
ISO	15875/4065	—-	15874

 

جدول شماره (16-4-4-3) پ: لوله‌های چند لایه‌دارای (یک لایه فلزی) مورد استفاده در توزیع آب سرد و آبگرم مصرفی

جنس لوله   استاندارد	پلی اتیلن مشبک، آلومینیم- پلی اتیلن مشبک PEX-AL-PEX	پلی اتیلن دما بالا- آلومینیم- پلی اتیلن دما بالا PERT-AL-PERT
ISIRI	12753	12753
DIN	16836	16836
ANSI/ASTM	F1281/F2262	F1282/F1335
CAN/CSA	B137.10	—
BS-EN-ISO	21003	21003
DVGW	W542/543	W542/543

 

4-4-4-16 انتخاب فیتینگ

الف) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار می‌رود باید از نظر جنس، اندازه ضخامت جدار و دیگر مشخصات با لوله‌ها مطابقت داشته باشد و برای کار با لوله‌های انتخاب شده مناسب باشد.

(1) فیتینگ‌ها باید علاوه بر تطابق با استانداردهایی که در قسمت‌های بعدی به آن‌ها اشاره شده، از نظر بهداشتی با NSF61 نیز تطابق داشته باشد.

(2) در صورت استفاده از مهره ماسوره، انتخاب مهره ماسوره باید از نوعی باشد که سطح آب بند بین دو قطعه آن مخروطی یا تخم مرغی باشد. کاربرد مهره ماسوره‌هایی که سطح آب بند آن‌ها صفحه صاف عمود بر محور باشد مجاز نیست.

ب) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه استفاده می‌شود باید از نوع چدنی چکش خوار یا فولادی دنده‌ای گالوانیزه و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

فیتینگ‌های ساخته شده از چدن چکش خوار	فیتینگ‌های فولادی دنده‌ای گالوانیزه
ISO 49	ISO 4145
EN10242	EN10241
ANSI/ASME B16.3	ANSI/ASME B16.11

(1) انتخاب فیتینگ ساخته شده از چدن چکش خوار یا فیتینگهای فولادی دنده‌ای گالوانیزه از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس ضخامت جدار، اندازه، مشخصات دنده و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

پ ) فیتینگهایی که در لوله‌کشی مسی استفاده می‌شود باید از نوع مسی یا آلیاژهای مس، مناسب برای اتصال لحیمی مویینگی یا اتصال فیتینگ فشاری و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ISO 2016

EN 1254-1,2,3,4,5

ASME B16.18, B 16.26

(1) انتخاب فیتینگ یا آلیاژهای از استاندارهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار، اندازه و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلاستیکی توزیع آب سرد و گرم مصرفی داخل ساختمان به کار میروند، باید از نظر بهداشتی شرایط دما و فشار کار، برای اتصال به لوله پلاستیکی انتخاب شده مناسب باشند.

(1) فیتینگهایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن مشبک تک لایه (PEX) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند.

ISO 15875, 10508

ANSI/ASTM F877, F1807, F1865, F1960, F1961,F2080,F2098, F2159

CAN/CSA B137

(2) فیتینگ‌هایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن مشبک – آلومینیوم – پلی اتیلن مشبک – (PEX- AL-PEX ) به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ISO 21003

ANSI/ASTM F1281, F1282, F1974, F2434

CAN/CSA B137.10

(3) فیتینگهایی که در لوله‌کشی تک لایه پلی اتیلن دمای بالا (PE- RT) نوع 1 و 2 به کار می‌روند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

ISO 22391-3

ANSI/ASTM D2609, D3261, F1055, F2735

CAN/CSA B137.10

(4) فیتینگهایی که در لوله‌کشی پلی اتیلن پنج لایه (PE – RT/AL/PE-RT) نوع 1 و 2 به کار میروند باید از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع و طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

ISO 21003

ANSI/ASTM F1974

CAN/CSA B137.9, B137.10

(5) فیتینگهایی که در لوله‌کشی پلی پروپیلن به کار میروند باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشند:

ISO 15874-3

I-DIN 16962-10

ISIRI 6413-3

(6) انتخاب فیتینگهای پلاستیکی از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، ضخامت جدار و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تایید باشد.

5-4-4-16 انتخاب فلنج

الف) فلنج‌هایی که در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه برای توزیع آب سرد و گرم مصرفی در داخل ساختمان به کار میروند باید از جنس چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده‌ای بوده و با NSF61 و هم‌چنین با یکی از استانداردهای زیر تطابق داشته باشند:

فلنج چدنی دنده ای	فلنج چدنی چکش خوار دنده ای	فلنج فولادی دنده ای
EN1092-2	EN1092-2	EN1092-1
ISO7005-2	ISO7005-2	ISO7005-2
ASME16.1	ASME16.1	ASME16.5

(1) انتخاب فلنج چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه، مخصوص اتصال دنده ای، از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

6-4-4-16 انتخاب شیر

الف) شیرهایی که در لوله‌کشی توزیع آب سرد و گرم مصرفی به کار میروند باید از نظر جنس، اندازه، نوع دنده، نوع و ابعاد فلنج و دیگر مشخصات برای کاربرد با نوع لوله فیتینگ و فلنج مناسب باشند.

(1) شیرها باید از نظر بهداشتی با NSF61 تطابق داشته باشد.

(2) در لوله‌کشی‌های فولادی گالوانیزه، تا قطر 50 میلی‌متر (2) اینچ، شیرها باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده‌ای باشد. شیرهای به قطر اسمی 65 تا 100 میلی‌متر (21/2 تا 4 اینچ) باید از جنس برنج یا برنز مخصوص اتصال دنده‌ای و یا چدنی مخصوص اتصال فلنجی باشد. شیرهای به قطر اسمی 125 و 150 میلی‌متر (5 و 6 اینچ) باید از جنس چدن و مخصوص اتصال فلنجی باشد.

(3) در لوله‌کشی مسی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده‌ای باشد.

لوله‌کشی پلاستیکی، شیرها باید از جنس برنج یا برنز و مخصوص اتصال دنده‌ای باشد.

ب) شیرهای برنجی یا برنزی، مخصوص اتصال دنده ای، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

شیرهای کشویی   (CHECK VALVES)	شیرهای کف فلزی   (GLOBE VALVES)	شیرهای یک طرفه   (GATE VALVES)
BS-EN13828	BS-EN13828	BS-EN13828
MSS SP-80	MSS SP-80	MSS SP-80
JIS B2011	JIS B2011	JIS B2011

(1) انتخاب شیرهای برنجی یا برنزی مخصوص اتصال دنده‌ای از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که از نظر جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع دنده و دیگر مشخصات، مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

پ) شیرهای،چدنی مخصوص اتصال فلنجی، باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشند:

شیرهای کشویی   (GATE VALVES)	شیرهای کف فلزی   (GLOBE VALVES)	شیرهای یک طرفه   (CHECK VALVES)
EN1171,1092	EN13789 , 1092	EN 12334
ISO 5996	ISO 5752	ISO 5752
JIS B2031	ISO B2031	JIS B 2031
ANSI/ASTM B16.10	ANSI/ASTMB 16.10	NSI/ASTM B16.10

(1) انتخاب شیرهای چدنی مخصوص اتصال فلنجی از استانداردهای دیگر، به شرطی مجاز است که از نظر،جنس، اندازه، نوع ساخت، نوع اتصال و دیگر مشخصات مشابه استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت) شیرهای برنجی و برنزی با اتصال دنده‌ای که در لوله‌کشی مسی به کار می‌رود باید طبق یکی از استانداردهای مقرر شده در (16-4-4-6) "ب" باشد. اتصال این شیرها به لوله مسی از نوع فیتینگ فشاری است و به کمک یک قطعه واسط (برنجی یا برنزی) صورت میگیرد.

7-4-4-16 اتصالات قابل انعطاف

الف) اتصالات قابل انعطاف که بین انتهای لوله و شیر برداشت لوازم بهداشتی نصب می‌شود، باید از نظر بهداشتی با NSF61 و هم‌چنین استانداردهای ذکر شده در (16-4-4-4) تطابق داشته باشد.

8-4-4-16 اتصال

الف) کلیات

(1) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، در لوله‌کشی‌های فولادی گالوانیزه، مسی و پلاستیکی که در توزیع آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان به کار می‌رود، باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

(2) همه اتصالات باید در زیر فشار آزمایش پس از نصب، که در (16-4-9-2) مقرر شده است، آب بند و گاز بند و مقاوم باشد.

(3) پیش از اتصال دهانه لوله باید در سطح عمود بر محور بریده شود، براده‌ها و مواد اضافی از لبه‌های دهانه جدا گردد و داخل لوله از هر گونه مواد اضافی که مانع جریان آب می‌شود، کاملاً پاک و تمیز گردد، دهانه انتهای لوله باید کاملاً باز و سطح مقطع داخلی آن برابر سطح مقطع داخلی لوله یا فیتینگ مورد نظر برای اتصال باشد.

ب) اتصال در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه

(1) اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه تا قطر اسمی 50 میلی‌متر (2 اینچ) باید از نوع اتصال دنده‌ای باشد.

(2) اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه در قطرهای نامی 65 و80 و 100 میلی‌متر (21/2، 3 و 4 اینچ)، می‌توان از اتصال دنده‌ای یا فلنجی استفاده کرد.

(3) اتصال اجزای لوله‌کشی فولادی گالوانیزه در قطر اسمی 125 و 150 میلی‌متر (5 و 6 اینچ) باید از نوع اتصال فلنجی باشد.

(4) اتصال دنده‌ای باید طبق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ISO 7.1

EN 10226-1

ISIRI 1798

(5) در اتصال فلنجی جنس فلنج باید چدنی، چدن چکش خوار یا فولادی گالوانیزه از نوع دنده‌ای و طبق "(16-4-4-5) انتخاب فلنج" باشد. نوع دنده فلنج باید بر اساس یکی از استانداردهای (16-4-4-8) "ب" انتخاب شود واشر آب‌بندی بین دو فلنج متقابل نباید برای آب آشامیدنی اثر زیان‌آور داشته باشد.

(6) اتصال دنده‌ای که دنده‌های آن طبق استانداردهای دیگر باشد به شرطی مجاز است که از نظر مشخصات و اندازه‌های دنده طبق یکی از استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

پ) اتصال در لوله‌کشی مسی

(1) در اتصال لحیمی مویینگی سطوح اتصال دو قطعه را باید کاملا تمیز کرد و مفتول لحیم‌کاری را باید تا دمای ذوب گرم کرد، به طوری که فاصله مویینه بین دو قطعه را در تمام سطوح اتصال (گیر) پرکند.

(2) در اتصال لحیمی مویینگی، در شرایط عادی، مفتول لحیم‌کاری باید از نوع نرم باشد. دمای ذوب لحیم‌کاری نرم باید کمتر از 427 درجه سلسیوس (800 درجه فارنهایت) باشد. مفتول لحیم‌کاری ممکن است از آلیاژهای قلع – نقره، قلع -مس یا قلع – آنتیموان (5-95) باشد.

استفاده از مفتول لحیم‌کاری که میزان سرب آن بیش از 0/2 درصد باشد مجاز نیست.

(3) در اتصال لحیم مویینگی، مفتول لحیم‌کاری باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ISO 2016

DIN 1707

EN 9453, 1254

ANSI/ASTM B32, B 16.22

(4) در اتصال فیتینگ فشاری، فیتینگهای انتخابی باید طبق استانداردهای مقرر شده در (16-4-4-4) "پ" باشد.

(5) در اتصال لحیمی مویینگی و اتصال فیتینگ فشاری، در لوله‌کشی مسی، استفاده از استانداردهای دیگر به شرطی مجاز است که مفتول لحیم‌کاری و طول اتصال لحیمی و نوع دنده و اندازه آن در اتصال فشاری طبق استانداردهای مقرر شده بالا و مورد تأیید باشد.

ت ) اتصال در لوله‌کشی غیرفلزی

(1) اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ و فیتینگ به فیتینگ در لوله‌کشی غیرفلزی به دو روش مکانیکی یا جوشی صورت می‌گیرد.

(2) اتصال مکانیکی باید از نوع دنده‌ای یا فشاری باشد. اتصال دنده‌ای یا فشاری با کمک واسط، از جنس برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع، طبق توصیه کارخانه سازنده باید صورت گیرد. نوع اتصال باید مطابق یکی از استانداردهای زیر باشد:

ISO 21003-3

EN 12502

ANSI/ASTM 877

(3) اتصال جوشی لوله به لوله و لوله به فیتینگ باید با گرم کردن سطح تماس آن‌ها و یا به کمک چسب مخصوص در سطح تماس آن‌ها صورت گیرد. هر کدام از این دو روش باید مطابق یک استانداردهای معتبر صورت گیرد.

(4) اتصال جوشی یا اتصال مکانیکی لوله‌های غیرفلزی باید مطابق توصیه کارخانه سازنده صورت گیرد. توصیه کارخانه سازنده باید مطابق یکی از استانداردهای معتبر باشد.

(5) استاندارد فیتینگ مناسب برای لوله‌های غیرفلزی باید در کارخانه بصورت نوشته پاک نشدنی روی لوله مشخص شده باشد.

ث) اتصال دو لوله نا همجنس

(1) اتصال لوله یا فیتینگ فولادی به لوله یا فیتینگ مسی باید با واسطه یک فیتینگ برنجی یا فیتینگ مورد تأیید دیگر صورت گیرد. اتصال فیتینگ واسط به لوله مسی باید از نوع لحیمی مویینگی یا از نوع فشاری باشد اتصال فیتینگ برنجی واسط به لوله یا فیتینگ فولادی گالوانیزه باید از نوع دنده‌ای باشد.

(2) اتصال لوله غیرفلزی به لوله یا فیتینگ فولادی یا مسی باید به کمک یک واسط برنجی یا فولادی با روکش نیکل یا قلع یا واسط مورد تأیید دیگر، صورت گیرد.

5-4-16 اجرای لوله‌کشی

1-5-4-16 کلیات

الف) اجرای لوله‌کشی توزیع آب مصرفی در داخل ساختمان باید با رعایت الزامات مندرج در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

ب) اجرای لوله‌کشی باید توسط کارگران آموزش دیده و ماهر صورت گیرد و از طرف کارشناسان مسئول اجرای کار سرپرستی شود.

(1) لوله‌کشی باید با توجه به صرفه‌جویی در مصالح و دستمزد حفاظت در برابر خرابی و آسیب دیدگی، خوردگی، یخبندان، جلوگیری از محبوس شدن هوا در لوله‌ها و مزاحمت ناشی از سر و صدای جریان آب اجرا شود.

2-5-4-16 الزامات اجرای کار

(الف) در جریان نصب لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی باید داخل لوله‌ها و فیتینگها از ذرات فلز، ماسه، خاک، مواد آب‌بندی و غیره کاملاً پاک شود.

ب) در نقاط بالای شبکه لوله‌کشی که احتمال محبوس شدن هوا باشد، باید شیر تخلیه هوا نصب شود و در نقاط پایین شبکه لوله‌کشی باید شیر تخلیه آب نصب شود.

(1) برای امکان تخلیه آب شبکه لوله‌کشی ساختمان باید بعد از کنتور آب ساختمان و بلافاصله بعد از شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه شیر تخلیه آب نصب شود.

(2) لوله‌کشی باید چنان اجرا شود که همواره بصورت ثقلی قابل تخلیه باشد.

در هر قسمت از شبکه لوله‌کشی که تخلیه آب لوله‌ها از شیرهای برداشت آب لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌ها امکان‌پذیر باشد، نصب شیر تخلیه آب لازم نیست.

پ) انتخاب مصالح و روش‌های اتصال لوله به لوله، لوله به فیتینگ یا شیر، فیتینگ به فیتینگ یا شیر، باید طبق الزامات مندرج در (16-4-4) "انتخاب مصالح" به عمل آید.

(1) در لوله‌کشی فولادی گالوانیزه خم کردن لوله مجاز نیست و باید از زانوهای فولادی گالوانیزهای چدن چکش خوار استفاده شود.

(2) در اتصال دنده‌ای مواد آب‌بندی باید فقط روی دنده‌های خارجی (دنده نر) اضافه شود.

(3) تغییر سطح مقطع داخلی در اتصالات لوله‌کشی نباید ناگهانی باشد و باید با واسطه تبدیل‌های استاندارد به تدریج صورت گیرد.

(4) در لوله‌کشی غیرفلزی، نوع و محل بست‌ها و تأمین شرایط انبساط و انقباض لوله‌ها باید طبق دستور کارخانه سازنده رعایت شود.

ت ) لوله‌کشی باید در مسیرهایی که در"( 16-4-3-3) مسیر لوله ها" مقرر شده، اجرا شود.

(1) سطوح داخلی شفت‌های قائم که لوله در آن نصب می‌شود باید نازک‌کاری شده و کاملاً صاف باشد.

(2) لوله و دیگر اجزای لوله‌کشی باید با بست، و به ترتیبی که در این مبحث مقرر شده است، در مسیرهای تعیین شده ثابت شوند.

(3) در لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی باید برای امکان انبساط و انقباض لوله‌ها پیش‌بینی‌های لازم صورت گیرد.

(4) در مسیرهایی که لوله‌ها در معرض یخ زدن باشند، باید با عایق گرمایی، یا روش‌های مورد تأیید دیگر حفاظت شوند.

(5) عبور لوله از دیوار، تیغه سقف و کف باید از داخل غلافی که قطر داخلی آن دست کم 20 میلی‌متر از قطر خارجی لوله بزرگتر باشد، صورت گیرد. فاصله بین لوله و غلاف باید از مواد مناسب پر شود.

(6) در لوله‌کشی فلزی هیچ نوع اتصال، جز اتصال جوشی نباید در داخل اجزای ساختمان، یا داخل غلاف لوله قرار گیرد.

(7) در عبور لوله از دیوار، کف و سقف باید مقررات آتش‌سوزی مربوط به این جدارها در مورد فضای دور لوله نیز رعایت شود و دور لوله با مواد مقاوم در برابر آتش با مقاومتی برابر آنچه برای جدار ساختمانی تعریف شده است. پر شود.

ث) اتصال لوله آب به مخازن ذخیره شیرهای فشار شکن آب گرمکن، دستگاه‌های تصفیه آب و موارد مشابه، باید از نوع اتصال بازشو (مانند مهره ماسوره یا فلنج) باشد تا امکان جدا کردن آن وجودداشته باشد.

(1) فاصله مهره ماسوره یا فلنج با دستگاه نباید بیش از 30 سانتی‌متر باشد.

3-5-4-16 محل نصب شیرها

(الف) در نقاط زیر باید شیرهایی که قطر داخلی آن در حالت تمام باز برابر قطر داخلی لوله یا حداکثر یک اندازه از آن کوچکتر باشد، نصب شود:

(1) در نقطه خروج لوله از کنتور آب ساختمان و روی لوله ورودی به ساختمان (یا ملک) باید یک شیر قطع و وصل یک شیر یک‌طرفه و یک شیر تخلیه نصب شود.

(2) در زیر هر خط لوله قائم داخل ساختمان، که دست کم به دو طبقه از پایین به بالا آب می‌رساند، باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر تخلیه نصب شود.

(3) در بالای هر خط لوله قائم داخل ساختمان، که دست کم به دو طبقه از بالا به پایین آب می‌رساند، باید یک شیر قطع و وصل و در زیر آن یک شیر تخلیه نصب شود.

(4) در ورود لوله آب به هر واحد آپارتمانی باید شیر قطع و وصل و شیر یک‌طرفه نصب شود.

(5) در ورود به یک گروه بهداشتی شامل تعدادی لوازم بهداشتی، باید شیر قطع و وصل نصب شود، مگر آن که لوله ورود به هر یک از لوازم بهداشتی در آن گروه شیر قطع و وصل مستقل داشته باشد.

(6) در ورود لوله تغذیه آب به هر مخزن آب تحت فشار باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر یک‌طرفه نصب شود.

(7) در ورود لوله تغذیه به هر مخزن ذخیره آب باید یک شیر قطع و وصل نصب شود.

(8) در نقطه ورود آب به هر دستگاه آبگرمکن باید شیر قطع و وصل و شیر یکطرفه نصب شود.

ب) شیرهای دیگری که برای حفاظت از شبکه آب آشامیدنی ساختمان لازم است باید برابر "(16-4-7) حفاظت آب آشامیدنی" باشد.

4-5-4-16 دسترسی به شیرها

الف) شیرهایی که در شبکه لوله‌کشی آب سرد و گرم مصرفی ساختمان نصب می‌شوند باید روکار و آشکار نصب شوند، یا پس از نصب به آسانی قابل دسترسی باشند.

(1) شیرهایی که روی لوله داخل ترنچ زیر کف ساختمان یا زیر کف محوطه نصب می‌شوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.

(2) شیرهایی که روی لوله قائم داخل شفتهای ساختمان نصب می‌شوند باید با باز کردن یک دریچه قابل دسترسی باشند.

(3) شیرهایی که روی لوله افقی داخل سقف کاذب طبقات ساختمان نصب می‌شوند، اگر سقف کاذب قابل برداشتن نباشد، باید با بازکردن دریچه‌ای که در سقف کاذب پیش‌بینی می‌شود قابل دسترسی باشند.

ب) شیرهایی که روی لوله‌کشی آب سرد و آب گرم مصرفی ساختمان قرار میگیرند باید با نصب اتصال بازشو (مانند مهره ماسوره و فلنج)، نزدیک به شیر، به منظور سهولت تعمیر و تعویض قابل باز کردن و برداشتن باشند.

6-4-16 ذخیره‌سازی و تنظیم فشار

1-6-4-16 ذخیره‌سازی

الف) ذخیره‌سازی آب در صورت لزوم و با تأیید به منظورهای زیر صورت میگیرد:

(1) جلوگیری از قطع آب در لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان در مواقعی که آب ورودی از شبکه شهری به ساختمان به علت تعمیر یا علتهای دیگر، قطع شود.

(2) برای آن که مقدار حداکثر مصرف آب در ساختمان به شبکه آب شهری منتقل نشود.

(3) کنترل فشار آب مورد نیاز لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان.

(4) توزیع آب از بالا به پایین

(5) منطقه‌بندی توزیع آب در ساختمان‌های بلند

(6) به منظور حفاظت از شبکه آب شهری

ب) در ساختمان‌های مسکونی بیش از 4 طبقه یا بیش از ده واحد آپارتمانی باید مخزن ذخیره آب با گنجایش دست کم 12 ساعت مصرف، بر اساس 150 لیتر برای هر نفر در شبانه‌روز پیش‌بینی شود.

پ) محل مخزن آب

(1) مخزن ذخیره آب نباید در جایی ساخته یا نصب شود که در معرض نفوذ سیل یا آب زیر زمینی باشد این مخزن نباید در محلی قرار گیرد که لوله فاضلاب یا آب غیربهداشتی از روی آن عبور کند.

(2) اگر احتمال نفوذ آب زیرزمینی وجود داشته باشد، باید در اطراف مخزن به اندازه کافی فضای باز پیشبینی شود تا بتوان به طور ادواری مخزن را بازدید کرد و مطمئن شد که آب آلوده به داخل آن نفوذ نمی‌کند.

(3) اگر مخزن ذخیره آب در داخل ساختمان قرار گیرد، باید طوری نصب شود که داخل آن برای بازرسی و تعمیر قابل دسترسی باشد و مخزن در برابر گرما و سرما حفاظت شود. برای اتاقی که مخزن ذخیره آب در آن نصب می‌شود باید تعویض هوا و کفشوی پیش‌بینی شود.

(4) اگر مخزن فلزی ذخیره آب روی بام نصب شود باید برای جلوگیری از یخ زدن یا گرم شدن آن با عایق گرمایی پوشانده شود عایق سقف این مخازن و دریچه آدم رو آن باید قابل برداشتن باشد تا بازرسی امکان‌پذیر گردد.

ت) حفاظت مخزن ذخیره آب

(1) مخزن ذخیره آب باید در برابر اثر آب مقاوم باشد.

(2) اگر مخزن ذخیره آب فولادی است، باید سطوح داخلی و خارجی آن گالوانیزه باشد.

(3) اگر مخزن ذخیره آب غیرفولادی یا فولادی غیرگالوانیزه باشد، باید سطوح داخلی و خارجی آن با مواد مناسب، که در رنگ، طعم، بو و گوارا بودن آب اثر نگذارد و ایجاد مسمومیت نکند اندود شود اندود داخل مخزن نباید مواد سربی داشته باشد.

(4) مخزن ذخیره آب باید دریچه آدم رو داشته باشد تا بازرسی و تعمیر داخلی آن امکان‌پذیر باشد.

(5) دریچه آدم رو مخزن ذخیره آب باید، در زمان بسته بودن، کاملاً هوابند باشد. این دریچه باید دور از دسترسی اشخاص غیرمسئول باشد و در برابر نفوذ مواد آلوده و حشرات و کرم‌ها کاملاً حفاظت شود.

ث) اتصالات مخزن ذخیره آب

(1) روی لوله ورود آب به مخزن باید یک شیر قطع و وصل و یک شیر کنترل، از نوع شناور و یا نوع دیگر، نصب شود تا از سر ریز شدن و اتلاف آب جلوگیری شود.

(2) لبه زیر دهانه لوله ورود آب به مخزن باید دست کم 100 میلی‌متر از روی دهانه لوله سرریز بالاتر باشد تا فاصله هوایی لازم تأمین شود.

(3) قطر اسمی لوله سر ریز باید دست کم دو برابر قطر لوله ورود آب به مخزن ذخیره باشد. روی لوله سرریز نباید هیچ شیری نصب شود. لوله سرریز مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله سرریز باید دست کم 150 میلی‌متر بالاتر یا دورتر از کف شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله سرریز نباید قابل اتصال به شلنگ باشد و باید توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد. لوله سرریز باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد، یا آنکه با عایق گرمایی در برابر یخ زدن حفاظت شود. لبه زیر دهانه سرریز باید دست کم 40 میلی‌متر از حداکثر سطح آب بالاتر باشد.

(4) مخزن ذخیره آب باید لوله هواکش داشته باشد تا فشار داخل مخزن همواره برابر فشار جو باشد. قطر اسمی لوله هواکش باید دست کم برابر قطر اسمی لوله خروج آب از مخزن باشد و دهانه انتهای آن توری مقاوم در برابر خوردگی داشته باشد.

(5) مخزن ذخیره آب باید در پایین‌ترین نقطه، لوله تخلیه داشته باشد که با باز کردن شیر آن بتوان تمام آب مخزن را تخلیه کرد. لوله تخلیه مخزن نباید از جنس قابل انعطاف باشد. انتهای لوله تخلیه باید دست کم 150 میلی‌متر بالاتر و دورتر از کف شوی یا هر نقطه تخلیه دیگر باشد. انتهای لوله تخلیه نباید قابل اتصال به شلنگ باشد و باید با توری مقاوم در برابر خوردگی محافظت شود. لوله تخلیه باید در مسیری کشیده شود که احتمال یخ زدن نداشته باشد. قطر اسمی لوله تخلیه مخزن آب باید دست کم برابر ارقام جدول شماره (16-4-6-1) "ث" (5) باشد.

(6) روی لوله ورودی آب به مخزن باید شیر قطع و وصل نصب شود. اگر حجم مخزن بیش از 1000 لیتر باشد، دهانه خروجی و دهانه ورودی آب باید در دو سمت مخزن و در مقابل هم قرار گیرند تا از راکد ماندن آب جلوگیری شود.

(7) اگر گنجایش مخزن آب بیش از 400 لیتر باشد، باید به جای یک مخزن دست کم دو مخزن به طور موازی نصب شود تا هنگام تعمیر یا تمیز کردن یکی از مخازن، آب قطع نشود. در این حالت هر مخزن باید به طور جداگانه و مستقل به شیرهای ورودی و خروجی آب، شیر کنترل، شیر تخلیه، لوله سرریز و لوله هواکش مجهز باشد.

(8) در حالتی که تعداد مخازن ذخیره بیش از یک مخزن باشد، مجموع گنجایش دو یا چند مخزن دست کم باید برابر حجم ذخیره مورد نیاز باشد.

جدول شماره (16-4-6-1) "ث" (5): قطر لوله تخلیه مخازن ذخیره آب

گنجایش مخزن ذخیره آب (لیتر)	قطر نامه لوله تخلیه
	میلی‌متر	اینچ
تا 2500	25	1
2501 تا 5000	40
5001 تا 10000	50	2
10001 تا 20000	65
20001 تا 30000	80	3
بیش از 30000	100	4

2-6-4-16 تنظیم فشار آب

الف) برای تأمین یا تنظیم فشار در شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، در موارد لزوم و با تأیید باید یکی از سیستم‌های زیر یا ترکیبی از آن‌ها طراحی و نصب شود:

– پمپ و مخزن ذخیره مرتفع

– پمپ و مخزن تحت فشار بدون دیافراگم

– پمپ و مخزن تحت فشار با دیافراگم

– سیستم افزایش فشار بدون مخزن

– شیر فشار شکن از نوع قابل تنظیم

(1) نصب مستقیم پمپ روی لوله انشعاب آب شهر مجاز نیست

(2) چنانچه پمپ آبرسانی در زیرزمین ساختمان نصب می‌شود، باید برای آن فونداسیون به ارتفاع دست کم 50 سانتی‌متر پیش‌بینی گردد. نصب پمپ در حوضچه مجاز نیست.

ب) پمپ و مخزن ذخیره مرتفع

(1) نکاتی که در (16-4-6-1) "ذخیره‌سازی"، در مورد محل استقرار، حفاظت، اتصالات و دیگر الزامات مخازن ذخیره آب مقرر شده است، در مورد مخازن ذخیره مرتفع نیز باید رعایت شود.

پ) پمپ و مخزن تحت فشار- بدون دیافراگم

(1) در این سیستم باید روی مخزن یا کلکتور خروجی پمپ، شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.

(2) شیر اطمینان باید طوری انتخاب و تنظیم شود که در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن، باز شود و آب را تخلیه کند.

(3) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.

(4) انتهای لوله تخلیه آب شیر اطمینان باید تا نزدیک نقطه تخلیه مناسبی (کفشوی یا یکی از لوازم بهداشتی) ادامه یابد. لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.

(5) فشار هوای داخل مخزن باید به کمک کمپرسور هوا تأمین شود.

ت) پمپ و مخزن تحت فشار – دیافراگمی

(1) روی کلکتور آب باید شیر اطمینان مورد تأیید نصب شود.

(2) شیر اطمینان باید در فشاری برابر حداکثر فشار کار مجاز مخزن، باز شود و آب را تخلیه کند.

(3) لوله تخلیه شیر اطمینان نباید از جنس قابل انعطاف باشد. تخلیه آب از این لوله باید به طور ثقلی صورت گیرد.

(4) انتهای لوله تخلیه شیر اطمینان باید تا نزدیک نقطه مناسبی ادامه یابد. این لوله تخلیه نباید مستقیماً به لوله فاضلاب متصل شود.

ث) سیستم افزایش فشار بدون مخزن

(1) انتخاب و تنظیم این سیستم باید به ترتیبی باشد که حداقل فشار مورد نیاز پشت شیرهای برداشت آب، مقرر شده در این مبحث را به طور خودکار تنظیم کند و روی شیرهای برداشت آب فشاری بیش از آنچه در این مقررات معین شده، ایجاد ننماید.

ج) کاهش فشار آب

(1) اگر فشار ورودی به لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان یا قسمتی از آن بیش از ارقامی باشد که در این مبحث از مقررات معین شده است، باید شیر فشار شکن قابل تنظیم با هر سیستم مورد تأیید دیگری، به منظور کاهش فشار آب تا میزان مورد نیاز، نصب شود.

(2) روی لوله خروجی از شیر فشار شکن یا هر سیستم کاهش فشار دیگر، باید شیر اطمینان فشاری نصب شود.

7-4-16 حفاظت آب آشامیدنی

1-7-4-16 کلیات

الف) لوله‌کشی توزیع آب آشامیدنی در ساختمان (یا ملک) باید به ترتیبی طرح، نصب و نگهداری شود که از هرگونه آلوده شدن با آب غیرآشامیدنی و دیگر مایعات، مواد جامد یا گازی که ممکن است از طریق اتصال مستقیم یا از طریق هر اتصال دیگری، به آن وارد شود یا در آن نفوذ کند، حفاظت شود.

ب) اگر در ساختمان غیراز لوله‌کشی آب آشامیدنی، لوله‌کشی دیگری مخصوص آب یا دیگر مایعات غیرآشامیدنی وجود داشته باشد، هریک از این دو شبکه لوله‌کشی باید با رنگ یا برچسبهای فلزی مورد تأیید مشخص شود، به طوری که شناسایی هر یک از این دو شبکه لوله‌کشی به آسانی امکان‌پذیر باشد.

2-7-4-16 اتصال مستقیم

الف) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی آب آشامیدنی و لوله‌کشی آب غیرآشامیدنی مجاز نیست. مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید، از برگشت جریان جلوگیری شود.

ب) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی توزیع آب سرد و لوله‌کشی آب گرم مصرفی مجاز نیست، مگر آن که با نصب لوازم مورد تأیید از برگشت جریان جلوگیری شود.

پ) اتصال مستقیم بین لوله‌کشی آب آشامیدنی که از شبکه آب شهری تغذیه می‌شود و شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی که از منابع خصوصی تغذیه می‌شود، مجاز نیست.

ت) اتصال مستقیم لوله‌کشی آب آشامیدنی به لوله‌کشی فاضلاب و آب باران مجاز نیست.

3-7-4-16 لوازم جلوگیری از برگشت جریان

الف) لوازم و شیرهایی که برای جلوگیری از برگشت جریان آب ناشی از فشار معکوس یا مکش سیفونی به کار می‌رود باید برابر الزامات این قسمت از مقررات و از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

ب) فاصله هوایی

(1) حداقل فاصله هوایی قائم باید از زیر دهانه خروجی لوله آب آشامیدنی تا تراز روی لبه سرریز آب هر یک از لوازم بهداشتی، هر مخزن آب، یا هر نوع دهانه تخلیه دیگر، که آب در آن می‌ریزد، اندازه‌گیری شود.

پ) شیر یکطرفه

(1) شیر یک طرف‌های که برای جلوگیری از برگشت جریان آب به داخل لوله‌کشی آب آشامیدنی نصب می‌شود، باید از نوع فنردار با نشیمن آب بند باشد و فقط در یک جهت به آب اجازه جریان دهد و در جهت دیگر هیچ نشتی نداشته باشد.

(2) شیر یک‌طرفه دوتایی باید شامل دو عدد شیر یک‌طرفه فنردار با نشیمن آب بند باشد که پشت سر هم روی لوله نصب می‌شود. بین این دو شیر یک‌طرفه یک اتصال برداشت آب برای آزمایش با شیر قطع و وصل قرار می‌گیرد. دو طرف این مجموعه باید شیرهای قطع و وصل نصب شود.

(3) شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک‌طرفه باید شامل دو عدد شیر یک‌طرفه فنردار با نشیمن آب بند باشد. در فاصله بین این دو شیر یک‌طرفه یک شیر اطمینان اختلاف فشار نصب می‌شود. دو طرف این مجموعه شیرهای قطع و وصل و در بین آن، یک شیر برداشت برای آزمایش نصب می‌شود. وقتی فشار بین دو شیر یک‌طرفه بیش از فشار آب بالا دست (ورود آب) باشد شیر اطمینان باز و مقداری آب خارج می‌شود.

ت ) خلاء شکن

(1) خلاء شکن آتمسفر یک یا فشاری (فنردار)، که برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از مکش سیفونی نصب می‌شود، باید از نظر مشخصات ساخت و آزمایش طبق یکی از استانداردهای معتبر و مورد تأیید باشد.

(2) خلاء شکن باید در فشار متعارف جو بتواند دهانه ورود هوای آزاد را باز کند، خلاء داخل لوله خروجی را بشکند و فشار داخل آن را به فشار جو برساند. دهانه ورود هوا به خلاء شکن نباید زیر هود آشپزخانه یا هرجای دیگری که هوای آلوده دارد، قرار گیرد.

(3) خلاء شکن باید طوری نصب شود که زیر آن دست کم 150 میلی‌متر بالاتر از تراز لبه سرریز لوازم بهداشتی یا هر مصرف کننده دیگر آب قرار گیرد. خلاء شکن باید طوری نصب شود که قطعه متحرک آن حرکت قائم رو به بالا و پایین داشته باشد.

(4) نصب خلاء شکن به تنهایی برای جلوگیری از برگشت جریان ناشی از فشار معکوس کافی نیست.

ث) جدول شماره (16-4-7-3) "ث " کاربرد انواع مختلف لوازم جلوگیری از برگشت جریان را نشان می‌دهد.

جدول شماره (16-4-7-3) "ث": کاربرد انواع مختلف روش‌های جلوگیری از برگشت جریان

روش جلوگیری از برگشت جریان	درجه آلودگی	کاربرد	شمار استاندارد
فاصله هوایی	ظاهری1– غیربهداشتی2	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASME A112.12
نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE 1013   AWWA C511 CSA CAN/CSA- B64.4
نصب شیر یک‌طرفه دوتایی	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE 1015   AWWA C510
نصب شیر یک‌طرفه دوتایی با شیر تخلیه بین آنها	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE 1012   CSA CAN/CSA-B64.3
نصب خلا شکن اتمسفریک	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE1001   CSA CAN/CSA-B64.1.1
نصب خلا شکن فشاری	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE1020
نصب خلا شکن برای شیر سرشلنگی	ظاهری- غیربهداشتی	فشار معکوس- مکش سیفونی	ASSE1011   CSA CAN/CSA- B64.2

1 – آلودگی ظاهری: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیربهداشتی نباشد ولی خصوصیات ظاهری آن، مانند رنگ، طعم،بو و غیره در حدی باشد که نتوان آن را به عنوان آب آشامیدنی مناسب دانست.

2 – آلودگی غیربهداشتی: آلودگی آب در حدی که کیفیت آن از نظر سلامت عمومی غیربهداشتی باشد و موجب مسمومیت یا انتشار بیماری و آسیبهای مشابه گردد.

4-7-4-16 حفاظت دهانه‌های خروج آب

الف) دهانه‌های خروج آب از شیرهای برداشت آب آشامیدنی باید با فاصله هوایی حفاظت شوند.

فاصله هوایی قائم بین لبه زیر دهانه خروج آب تا روی لبه سرریز آب لوازم بهداشتی، مخازن آب یا دستگاه دریافت کننده آب دیگر، باید دست کم برابر ارقام جدول شماره (16-4-7-4) "الف" باشد.

جدول شماره ( 16-4-7-4) "الف": حداقل فاصله هوایی برای دهانه‌های خروج آب

لوازم بهداشتی	حداقل فاصله هوایی
	دور از دیوار 1	نزدیک دیوار
دست شویی و لوازم بهداشتی دیگر که قطر موثر دهانه خروج آب آن‌ها بیش از 15 میلی‌متر ( اینچ) نباشد	25 میلی‌متر (1 اینچ)	40 میلی‌متر ( اینچ)
سینک‌های شستشو و لگن‌های رختشویی، با شیرهای گردن غازی و لوازم بهداشتی دیگری که قطر موثر دهانه خروج آب آن‌ها بیش از 20 میلی‌متر () اینچ نباشد.	40 میلی‌متر ( اینچ)	65 میلی‌متر ( اینچ)
وان‌هایی که شیر پرکن آن‌ها روی بدنه وان نصب می‌شود و لوازم بهداشتی دیگری که قطر موثر دهانه خروج آب آن‌ها بیش از 25 میلی‌متر (1 اینچ) نباشد.	50 میلی‌متر (2 اینچ)	80 میلی‌متر (30 اینچ)
آب خوری و خروجی‌های دیگر آب که قطر موثر دهانه خروج آب آن‌ها بیش از 15 میلی‌متر ( اینچ) نباشد.	25 میلی‌متر (1 اینچ)	40 میلی‌متر ( اینچ)
دهانه‌های خروجی آب مصرف کننده‌هایی که قطر موثر آن‌ها بیش از 25 دو برابر قطر میلی‌متر (1) اینچ باشد.	دو برابر قطر موثر دهانه	سه برابر قطر موثر دهانه

1- ارقام برای حالتی است که لبه دهانه خروج آب از یک دیوار، فاصله‌ای بیش از 3 برابر قطر موثر دهانه خروج داشته باشد.

(1) دهانه خروج آب از شیر یا لوله که آب را به کف شوی یا هر دهانه آزاد فاضلاب یا آب باران می‌ریزد باید دست کم 150 میلی‌متر با دهانه فاضلاب یا آب باران فاصله هوایی قائم داشته باشد.

ب) شیرهای سر شلنگی

(1) شیر سرشلنگی در شبکه لوله‌کشی آب آشامیدنی که برای آبیاری فضاهای سبز یا هر مصرف کننده دیگری کاربرد دارد باید با فاصله هوایی شیر یک‌طرفه دوتایی یا یک شیر یک‌طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

(2) شیر تخلیه آب نباید زیر خاک قرار گیرد. حتی اگر سرشلنگی هم نباشد. این شیر باید در حوضچه مورد تأیید نصب شود. کف حوضچه باید تخلیه داشته باشد و اطمینان حاصل شود که آب در آن جمع نخواهد شد. دهانه خروجی شیر تخلیه باید نسبت به کف حوضچه دست کم 150 میلی‌متر فاصله هوایی قائم داشته باشد.

(3) شیر سرشلنگی در موارد زیر نیاز به حفاظت ندارد:

– شیرهای تخلیه آب گرمکن و دیگ آب گرم که فقط برای تخلیه این دستگاه‌ها کاربرد دارند.

– شیر سر شلنگی تغذیه آب ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی، در صورتی که مانع برگشت جریان روی این دستگاه‌ها پیش‌بینی شده باشد.

(4) اتصال دوش شلنگی (دوش کمر تلفنی) به لوله آب سرد مصرفی باید با نصب شیر یکطرفه دوتایی یا یک شیر یک‌طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

پ) شیر مخلوط

(1) نصب شیر مخلوط آب سرد و آب گرم مصرفی روی لوازم بهداشتی یا هر نوع مصرف ف کننده دیگر آب آشامیدنی به شرطی مجاز است که روی اتصال آب سرد به شیر مخلوط یک شیر یک‌طرفه نصب شود و دهانه مشترک خروج آب از شیر قابل مسدود شدن نباشد.

(2) در صورتی که دهانه خروج آب از شیر تکی یا مخلوط اتصال سر شلنگی داشته باشد، نصب یک شیر یک‌طرفه کافی نیست و طبق آن چه در (16-4-7-4) "ب" مقرر شده، اتصال لوله آب سرد باید با لوازم برگشت جریان حفاظت شود.

5-7-4-16 اتصال به لوازم بهداشتی

(الف) فلاش تانک مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار

( 1) لبه زیر دهانه ورود آب از شیر شناور به فلاش تانک باید دست کم 25 میلی‌متر (1 اینچ) از لبه روی دهانه لوله سرریز آب تانک بالاتر باشد.

(2) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش تانک باید با نصب یک شیر قطع و وصل و یک شیر شناور مورد تأیید حفاظت شود.

ب) فلاش والو مخصوص شستشوی توالت یا پیسوار

(1) اتصال آب از شبکه توزیع آب آشامیدنی به فلاش والو باید با فاصله هوایی، نصب یک شیر یک‌طرفه و یک خلاء شکن، یا با نصب شیر یک‌طرفه دوتایی حفاظت شود.

(2) اگر فلاش والو از نوعی باشد که در آن مانع برگشت جریان پیش‌بینی شده باشد نصب لوازم دیگری لازم نیست.

پ) بیده

(1) اتصال لوله‌کشی توزیع آب مصرفی به نوعی از بیده که آب فشان مغروق دارد، مطلقاً ممنوع است.

(2) تغذیه آب بیده تنها در صورتی مجاز است که آب مورد نیاز آن از تانک آب جداگانه و مخصوص آن بیده تأمین شود. این تانک باید با فاصله هوایی از شبکه توزیع آب ساختمان جدا باشد.

6-7-4-16 انشعاب آب برای مصارف دیگر

الف) تغذیه آب به تأسیسات گرمایی و سرمایی

(1) انشعاب آب از شبکه لوله‌کشی آب مصرفی برای تغذیه تأسیسات گرمایی، با آب گرم کننده یا بخار و نیز برای تغذیه تأسیسات سرمایی با آب سرد کننده، باید با پیش‌بینی فاصله هوایی، نصب یک شیر یک‌طرفه و یک خلاء شکن یا شیر یک‌طرفه دوتایی حفاظت شود.

(2) اگر به داخل لوله‌کشی تأسیسات گرمایی یا تأسیسات سرمایی محلول‌های شیمیایی تزریق شود، انشعاب آب باید با فاصله هوایی یا نصب شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک‌طرفه حفاظت شود.

ب) انشعاب آب برای تغذیه لوله‌کشی آب آتش‌نشانی

(1) برای تغذیه لوله‌کشی آب آتش‌نشانی از شبکه لوله‌کشی آب مصرفی ساختمان، باید روی لوله انشعاب آب یک شیر قطع و وصل و یک شیر یکطرفه مورد تأیید نصب شود.

پ) انشعاب آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرفشویی

(1) اتصال آب برای تغذیه ماشین رختشویی و ماشین ظرف‌شویی و دستگاه‌های مشابه دیگر باید با فاصله هوایی یا یک شیر یک‌طرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

(2) در صورتی که در این ماشین‌ها مانع جلوگیری از برگشت جریان پیش‌بینی شده باشد، نصب این لوازم روی لوله انشعاب لازم نیست.

ت) انشعاب آب برای تغذیه مصارف تحت فشار

(1) انشعاب آب آشامیدنی برای تغذیه دستگاه‌ها و تأسیساتی که مصرف کننده آب غیرآشامیدنی هستند (مانند لوازم بهداشتی مخصوص، تانکها و مخازن آب، پمپهای آب و هر سیستم مصرف کننده دیگری که ممکن است تحت فشار داخلی قرار گیرد). باید با فاصله هوایی، شیر یک‌طرفه دوتایی، یا شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک طرفه، حفاظت شود.

ث) انشعاب آب برای تغذیه سختی گیر

(2) انشعاب آب از لوله‌کشی آب آشامیدنی ساختمان برای تغذیه سختی‌گیر، در ساختمان‌های تجاری و صنعتی باید با نصب فاصله هوایی، شیر یک‌طرفه دوتایی یا شیر یکطرفه و یک خلاء شکن حفاظت شود.

(3) نصب یک شیر یک‌طرفه برای حفاظت اتصال آب به سختی‌گیر خانگی کافی است.

ج) دستگاه‌های تصفیه آب

(1) انشعاب آب برای تغذیه تأسیسات تصفیه آب باید با پیشبینی فاصله هوایی یا نصب یک شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک‌طرفه حفاظت شود.

چ) لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی

(1) انشعاب آب لوله‌کشی آب سرد برای تغذیه لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی باید با فاصله هوایی یا نصب یک شیر یک‌طرفه حفاظت شود.

7-7-4-16 محل نصب مانع برگشت جریان

الف) هر یک از لوازم جلوگیری از برگشت جریان آب باید در محل قابل دسترسی و تعمیر نصب شود.

ب) مانع برگشت جریان از نوع شیر اطمینان اختلاف فشار بین دو شیر یک‌طرفه باید به طور ادواری آزمایش شود و نسبت به درستی کار آن اطمینان حاصل گردد.

8-7-4-16 حفاظت لوله‌های آب زیرزمینی

الف) لوله‌های توزیع آب مصرفی ساختمان در داخل ترنج زیر سطح محوطه یا زیر کف ساختمان، باید از لوله‌های فاضلاب دست کم 1/5 متر فاصله افقی داشته باشند. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.

ب) اگر مسیر خط لوله توزیع آب مصرفی در زیر زمین ناگزیر باید مسیر خط لوله فاضلاب را قطع کند، در این صورت باید زیر لوله آب مصرفی دست کم 300 میلی‌متر از روی لوله فاضلاب فاصله قائم داشته باشد. این فاصله باید با خاک کوبیده شده پر شود.

8-4-16 لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی

1-8-4-16 لزوم آب گرم مصرفی

الف) در هر ساختمان ( یا ملک ) که محل سکونت یا اقامت انسان باشد، همه لوازم بهداشتی‌ای که برای حمام کردن، شستشو، پخت و پز، تمیزکاری، رختشویی و نگهداری ساختمان در آن نصب شده‌اند باید با آب گرم مصرفی هم تغذیه شوند.

(1) در هر ساختمان (یا ملک) که محل سکونت یا اقامت نباشد، ممکن است فقط لوازم بهداشتی مخصوص شستشو و حمام کردن با آب گرم مصرفی تغذیه شوند.

2-8-4-16 دما و فشار کار

الف) حداکثر دمای کار طراحی شبکه لوله‌کشی آب گرم مصرفی باید 60 درجه سلسیوس باشد.

ب) حداکثر دمای آب گرم مصرفی لوازم بهداشتی در نقطه خروج آب از شیر جز در ساختمان‌های ویژه، باید برابر ارقام زیر کنترل شود.

– وان 49 درجه سلسیوس

– دوش 43 درجه سلسیوس

– دستشویی 43 درجه سلسیوس

– سینک آشپزخانه 60 درجه سلسیوس

(1) در مواردی که دمای مورد نیاز آب گرم مصرفی کمتر از 60 درجه سلسیوس باشد باید دمای مورد نیاز به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار، کنترل شود.

(2) در ساختمان‌های ویژه، مانند کودکستان، دبستان، خانه سالمندان، ساختمان‌های درمانی و موارد مشابه دیگر، که دمای مورد نیاز از ارقام بالا کمتر باشد باید دمای مورد نیاز به کمک شیرهای مخلوط دستی یا خودکار کنترل شود.

پ) فشار کار طراحی شبکه لوله‌کشی آب گرم مصرفی باید دست کم 10 بار باشد.

3-8-4-16 لزوم حفظ دمای آب گرم مصرفی

الف) برای جلوگیری از اتلاف آب، لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی باید لوله برگشت داشته باشد تا آب گرم مصرفی همواره گردش داشته باشد و دمای آب گرم خروجی به هنگام باز کردن شیرهای برداشت آب از ارقام مقرر شده کمتر نباشد.

(1) ممکن است به جای لوله برگشت، دمای آب لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی را با روش‌های دیگری (از جمله نصب نوارهای گرم کننده روی خطوط لوله)، در حد مورد نیاز به طور خودکار کنترل کرد.

(2) در صورتی که طول خط لوله توزیع آب گرم مصرفی، از آب گرمکن تا دورترین مصرف کننده، بیش از 30 متر باشد، باید به کمک لوله برگشت، یا روش‌های دیگر دمای آب گرم مصرفی داخل لوله را از آب گرم کن تا فاصله 30 متر از دورترین مصرف کننده‌ها، در حدود ارقام مقرر نگاه داشت.

ب) اگر مسیر لوله‌کشی مناسب باشد و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد، ترجیح دارد گردش آب گرم از طریق لوله برگشت تا آب گرمکن بدون نصب پمپ و با استفاده از کاهش وزن مخصوص آب در دمای بالاتر که آب گرم را به سمت بالا می‌راند، صورت گیرد.

(1) در صورت لزوم باید برای گردش آب در لوله برگشت روی این لوله پمپ نصب شود.

(2) در صورت نصب پمپ روی لوله برگشت آب گرم مصرفی باید برای پمپ کلید خودکار یا دستی پیش‌بینی شود تا در مواقعی که گردش آب گرم مصرفی لازم نباشد، بتوان پمپ را خاموش کرد.

4-8-4-16 عایق‌کاری

الف) لوله‌کشی توزیع آب گرم مصرفی به منظور کاهش اتلاف انرژی باید برابر الزامات مقرر شده در این قسمت عایق شوند.

ب) در صورت عایق کردن لوله‌کشی آب گرم مصرفی عایق‌کاری لوله‌ها باید طبق جدول (16-4-8-4) "ب" صورت گیرد.

جدول شماره (16-4-8-4) "ب": حداقل ضخامت عایق لوله‌های آب گرم مصرفی (میلی‌متر)

دمای طراحی آبگرم مصرفی (C° )	دمای محیط (C°)	قابلیت هدایت گرمایی (W/m.K)	قطر اسمی لوله (میلی‌متر)
			انشعاب تا 50	تا 25	32 تا 50	65 و بیشتر
تا 60	24	0/034	ضخامت عایق (میلی‌متر)
			15	15	25	40

 

5-8-4-16 اتصال به لوازم بهداشتی

الف) اتصال لوله آب گرم مصرفی به لوازم بهداشتی که مصرف کننده آب گرم هستند باید به شیر طرف چپ باشد.

6-8-4-16 آب گرم کن

الف) طراحی و نصب آبگرم کن، مخصوص تولید آب گرم مصرفی مورد نیاز لوازم بهداشتی و دیگر مصرف کننده‌های آب گرم مصرفی ساختمان، باید با رعایت الزامات مقرر شده در این قسمت از مبحث شانزدهم، و نیز الزامات مقرر شده در "مبحث چهاردهم – تأسیسات مکانیکی ساختمان" انجام گیرد.

ب) ظرفیت ذخیره و ظرفیت ساعتی آب گرمکن باید به اندازه‌ای انتخاب شود که پاسخگوی مصرف روزانه و نیز حداکثر مصرف ساعتی آب گرم مصرفی مورد نیاز جمعیت ساکن ساختمان باشد.

(1) ظرفیت ذخیره آب گرم کن باید دست کم برای هر واحد مسکونی یک خوابه 75 لیتر، دو خوابه 110 لیتر و سه خوابه 150 لیتر باشد.

پ) فشار کار

(1) حداکثر فشار کار مجاز آب گرم کن باید دست کم 1035 کیلوپاسکال باشد.

(2) حداکثر فشار کار مجاز آبگرم کن باید در محل مناسب و به صورت با دوام و دائمی روی آن نقش شده باشد.

ت) تخلیه آب گرمکن

(1) در پایین‌ترین نقطه آبگرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید شیر تخلیه، از نوع مورد تأیید، نصب شود.

ث) عایق گرمایی

(1) آب گرمکن و مخزن ذخیره آب گرم مصرفی باید با عایق گرمایی در برابر اتلاف انرژی گرمایی حفاظت شود.

(2) ضخامت عایق گرمایی باید طوری انتخاب شود که تلفات انرژی گرمایی از سطوح خارجی آن از 47 وات بر متر مربع بیشتر نباشد. در محاسبه اتلاف انرژی، دمای محیط محل نصب دستگاه نباید از 18 درجه سلسیوس بیشتر گرفته شود.

ج) لوازم ایمنی

(1) آب گرمکن باید شیر اطمینان فشار و شیر اطمینان دما، یا شیر ترکیبی فشار – دما، از نوع مورد تأیید داشته باشد.

(2) ظرفیت تخلیه شیر اطمینان باید برای ظرفیت گرمایی آب گرم کن مناسب باشد.

(3) شیر اطمینان دما باید حداکثر برای تخلیه در دمای 99 درجه سلسیوس تنظیم شود.

(4) شیر اطمینان فشار باید برای تخلیه مخزن، در فشار کار مجاز حداکثر و یا 1035 کیلوپاسکال در سطح دریا تنظیم شود.

(5) شیر اطمینان باید در قسمت بالای آب گرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و در ارتفاع 150 میلی‌متر پایین‌تر از تراز سطح بالای مخزن نصب شود.

(6) بین آب گرمکن یا مخزن ذخیره آب گرم مصرفی و شیر اطمینان نباید هیچ شیر دیگری نصب شود.

(7) لوله تخلیه شیر اطمینان باید از نوع غیرقابل انعطاف و مناسب برای کار در دمای 99 درجه سلسیوس باشد.

(8) قطر اسمی لوله تخلیه آب از شیر اطمینان باید دست کم برابر قطر دهانه خروجی شیر اطمینان باشد.

(9) تخلیه آب در لوله تخلیه شیر اطمینان باید به طور ثقلی انجام گیرد و شیب لوله همواره به طرف نقطه تخلیه باشد. روی این لوله نباید هیچ شیری نصب شود.

(10) مسیر لوله تخلیه شیر اطمینان باید طوری انتخاب شود که خروج آب موجب خسارت و خرابی نشود ایجاد خطر نکند و سر و صدای آن باعث مزاحمت نشود. این لوله باید در برابر احتمال یخ زدن حفاظت شود.

(11) انتهای لوله تخلیه باید با دهانه باز و بدون دنده باشد و آب تخلیه شده با فشار جو به نزدیک نقطه تخلیه برسد. اتصال این لوله به شبکه لوله‌کشی فاضلاب ساختمان باید از نوع غیرمستقیم و با فاصله هوایی صورت گیرد. اتصال مستقیم این لوله به شبکه لوله‌کشی فاضلاب ساختمان مجاز نیست.

چ) کنترل دمای آب گرم کن

(1) آبگرم کن باید به کنترل خودکار دما مجهز باشد، به طوری که بتوان به کمک آن، دمای آب گرم مصرفی را از حداقل تا حداکثر مورد نیاز تنظیم کرد.

ح) قطع و وصل انرژی

(1) اگر آب گرمکن از نوع برقی است باید برای قطع و وصل انرژی ورودی به آن کلید جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

(2) اگر آب گرمکن با شعله مستقیم (سوخت مایع یا گاز) کار می‌کند باید روی لوله ورودی سوخت به مشعل آن، شیر جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

(3) اگر آب گرمکن انرژی گرمایی خود را از آب گرم کننده یا بخار می‌گیرد، باید روی لوله آب گرم کننده ورودی به آن، شیر جداگانه و مستقلی پیش‌بینی شود.

9-4-16 ضد عفونی،آزمایش نگهداری

1-9-4-16 ضد عفونی

الف) کلیات

(1) لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان، پیش از بهره‌برداری، باید طبق الزامات مقرر شده از طرف ناظر قانونی ضدعفونی شود.

(2) در صورتی که چنین الزاماتی رسماً منتشر نشده باشد، ضد عفونی باید طبق الزامات مقرر شده در این قسمت از مقررات صورت گیرد.

(3) عمل ضد عفونی باید پس از آزمایش نشت لوله‌کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی صورت گیرد.

ب) روش ضد عفونی کردن

(1) ابتدا باید لوله‌کشی با آب آشامیدنی کاملاً شستشو داده شود و داخل لوله‌ها از مواد زائد و زیان‌آور کاملاً پاک گردد. شستشو باید تکرار شود تا آب خروجی از دهانه‌های باز کاملاً تمیز و عاری از مواد زائد و آلوده گردد.

(2) سپس لوله‌کشی باید با محلول کلر با غلظت 50 میلیگرم در لیتر (50PPM) پر شود و همه شیرها و دهانه‌های باز به مدت 24 ساعت بسته شود. می‌توان مدت ضدعفونی را 3 ساعت و غلظت محلول کلر را 20 میلیگرم در لیتر (200PPM ) تعیین کرد.

(3) پس از آن باید لوله‌کشی را از محلول کلر خالی کرد و با آب آشامیدنی دوباره شستشو کرد تا زمانی که آب خروجی از دهانه‌های باز بدون کلر باشد.

(4) پس از انجام کامل عمل ضد عفونی باید نمونه آب برای آزمایش میکروب‌شناسی برداشته شود. اگر نتیجه آزمایش نشان دهد که هنوز در لوله‌ها یا دیگر اجزای لوله‌کشی آلودگی باقی است، باید با تأیید ناظر ساختمان، عمل ضد عفونی به ترتیب بالا تکرار شود.

2-9-4-16 آزمایش نشت

الف) کلیات

(1) آزمایش نشت شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید طبق الزامات مندرج در این قسمت از مقررات انجام شود.

(2) ممکن است آزمایش لوله‌کشی قسمت به قسمت در جریان پیشرفت کار، یا به طور کامل پس از نصب کلیه لوله‌ها و اجزای دیگر لوله‌کشی صورت گیرد.

(3) پیش از انجام آزمایش و تأیید لوله‌کشی، هیچ یک از اجزای لوله‌کشی نباید با عایق یا اجزای ساختمان پوشانده شود. در هنگام آزمایش همه اجزای لوله‌کشی باید آشکار و قابل بازرسی باشد.

(4) علاوه بر آزمایش قسمت به قسمت یا کامل لوله‌کشی، باید پس از خاتمه کار و نیز پس از نصب لوازم بهداشتی، آزمایش فشار با آب انجام گیرد.

ب) روش انجام آزمایش

(1) پس از خاتمه لوله‌کشی و پیش از نصب لوازم بهداشتی باید دهانه‌های باز به طور موقت بسته شود و لوله‌کشی با آب به تدریج پر شود و کاملاً هواگیری گردد. پیش از اقدام به آزمایش، باید شبکه لوله‌کشی را به مدت حداقل دو روز پر از آب نگاه داشت.

(2) آزمایش فشار باید با آب و به کمک تلمبه مخصوص آزمایش فشار آب، مجهز به فشار سنج با فشار حداقل 10 بار انجام شود. فشار سنج باید در بالاترین قسمت لوله‌کشی مورد آزمایش نصب شود.

(3) مدت آزمایش باید حداقل یک ساعت باشد. در این مدت اگر شکستگی یا نشت آب مشاهده شود، باید آزمایش فشار آب پس از رفع عیب تکرار شود.

(4) پس از نصب لوازم بهداشتی یک بار دیگر باید آزمایش فشار آب انجام شود. شبکه لوله‌کشی آب لوازم بهداشتی و کلیه اجزای آن باید از نظر مقدار جریان و فشار کار در وضعیت کار عادی قرار گیرد. همه شیرها باید یک به یک باز و بسته شود و نسبت به آب بند بودن آن‌ها اطمینان حاصل شود. این مرحله آزمایش باید در فشار بهره‌برداری و به مدت حداقل یک ساعت انجام شود در صورت مشاهده نشت پس از رفع عیب این آزمایش باید تکرار شود.

3-9-4-16 نگهداری

الف) کلیات

(1) صاحب ساختمان (ملک) یا نماینده مجاز او موظف است شبکه لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان را در وضعیت بهداشتی و سالم، طبق الزامات این مقررات نگهداری کند.

(2) لوله‌کشی توزیع آب مصرفی ساختمان باید مورد بازرسیهای ادواری قرار گیرد و در صورت مشاهده عیب یا نقص، نسبت به رفع آن اقدام شود.

ب) بازرسی‌های ادواری

(1) نمونه آب از نظر خوردگی مصالح و آلودگی میکروبی مورد آزمایش قرار گیرد.

(2) مخازن ذخیره آب دست کم سالی یکبار تخلیه و تمیز شود. اگر مخزن ذخیره فلزی است، در صورت نیاز از داخل و خارج رنگ شود.

(3) لوازم حفاظت از آب آشامیدنی دست کم ماهی یک بار مورد بازرسی قرار گیرد.

(4) شیرهای خروجی آب از نظر خوردگی، نشت و کار سالم به طور منظم بازرسی شود.

(5) سرریز مخازن آب، فلاش تانک و دستگاه‌های مشابه، از نظر مسدود نبودن، دست کم سالی یک بار بازرسی شود.