1-5-8 کلیات

ساختمان بنایی با کلاف، ساختمانی است که با آجر، بلوک سیمانی و یا سنگ ساخته شده و در آن تمام و یا قسمتی از بارهای قائم و تمام بار جانبی در هر دو امتداد اصلی ساختمان توسط دیوارهای بنایی غیرمسلح تحمل می‌شوند. در این ساختمان‌ها، جهت حفظ انسجام و پیوستگی اعضای اصلی ساختمان، شامل دیوارها، سقف و شالوده، از کلاف‌بندی استفاده می‌شود.

2-5-8 محدوده کاربرد

این فصل از مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان شامل حداقل ضوابط برای اجرای ساختمان‌های بنایی با کلاف می‌باشد. رعایت محدودیت ارتفاع، تعداد طبقات و پلان ساختمان طبق ضوابط بند 8-5-4 الزامی است.

3-5-8 مصالح

مصالح مصرفی باید با کلیه مقررات و ضوابط ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و فصل دوم این مبحث مطابقت داشته باشد.

4-5-8 الزامات معماری

1-4-5-8 پلان ساختمان

پلان ساختمان باید واجد ویژگی‌های زیر باشد:

1- طول ساختمان از سه برابر عرض آن با 25 متر بیشتر نباشد.

2- نسبت به هر دو محور اصلی تقریباً قرینه باشد.

3- پیشامدگی‌های آن الزامات زیر را برآورده نماید:

الف- اندازه پیشامدگی در هر امتداد نباید از یک پنجم بُعد ساختمان در همان امتداد بیشتر باشد. علاوه بر آن، بعد دیگر پیشامدگی نباید از مقدار پیشامده کمتر باشد.

ب- چنان چه اتصال قسمت پیشامده با ساختمان، بیش از نصف بعد ساختمان در آن امتداد باشد، این قسمت پیشامدگی تلقی نمی‌شود و در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد مشروط بر آن که پلان ساختمان نامتقارن نشود.

در صورت نداشتن هر یک از الزامات فوق، باید با ایجاد درز لرزه‌ای، مطابق 8-3-3-2، ساختمان را به قطعات مناسب تقسیم نمود، به گونه‌ای که هر قطعه واجد شرایط یاد شده باشد. لازم نیست که درز لرزه‌ای در پی ساختمان ادامه یابد.

2-4-5-8 ارتفاع و تعداد طبقات ساختمان

در مورد ساختمان‌های مشمول این فصل رعایت نکات زیر الزامی است:

1- حداکثر تعداد طبقات بدون احتساب زیرزمین به دو محدود می‌شود.

2- در احتساب تعداد طبقات، تراز روی سقف زیرزمین نباید نسبت به متوسط تراز زمین مجاور بیش از 1.5 متر باشد، در غیراین صورت، زیر زمین نیز به عنوان طبقه‌ای از ساختمان منظور می‌شود. به علاوه، تفاوت‌تر از سقف زیرزمین با تراز زمین در پایین دست ساختمان نباید از 2 متر بیشتر باشد. در غیراین صورت، این طبقه نیز به عنوان یک طبقه منظور می‌شود.

3- حداکثر تعداد طبقات زیرزمین یک طبقه می‌باشد.

4- تراز روی بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید بیش از 8 متر باشد.

5- ارتفاع طبقه (از روی کلاف زیر دیوار یا پی بتنی تا زیر سقف) نباید از 4 متر بیشتر باشد. چنان چه ارتفاع طبقه بیشتر از این مقدار در نظر گرفته شود، باید یک کلاف افقی اضافی در داخل دیوارها و در تراز حداکثر 4 متر بالاتر از روی کلاف زیر دیوار تعبیه شود. در صورت اخیر می‌توان ارتفاع طبقه را تا حداکثر 6 متر افزایش داد.

6- حداکثر ارتفاع زیرزمین، از روی پی بتنی یا کلاف زیر دیوار تا زیر سقف زیر زمین، 2.5 متر می‌باشد.

3-4-5-8 پیشامدگی سقف

در صورت وجود پیشامدگی سقف لازم است ضوابط زیر رعایت شوند:

1- طول پیشامده طره در مورد بالکن‌های سه طرف باز از 1.2 متر و برای بالکن‌های دو طرف باز از 1.5 متر بیشتر نباشد.

2- طره‌ها باید بخوبی در سقف طبقه مهار شوند.

3- روی هیچ قسمت پیشامدگی ساختمان نباید دیواری ساخته شود ولی ساخت جان‌پناه بنایی تا ارتفاع 500 میلی‌متر از روی کف تمام شده مجاز است.

4-4-5-8 اختلاف سطح سقف در طبقه

حتی المقدور از ایجاد اختلاف سطح در طبقه پرهیز شود. چنانچه اختلاف سطح در طبقه بیشتر از 600 میلی‌متر نباشد، باید در انتهای هر قسمت از سقف یک کلاف افقی مجزا در دیوار، حد فاصل دو قسمتی که اختلاف سطح دارند، اجرا شود و یا اینکه دو قسمت ساختمان به وسیله درز لرزه‌ای از یکدیگر جدا شوند. چنان چه اختلاف سطح بیش از 600 میلی‌متر باشد، لازم است در قسمت ساختمان بوسیله درز لرزه‌ای از یکدیگر جدا شوند.

5-5-8 الزامات سازه‌ای

1-5-5-8 الزامات عمومی

در مورد ملاحظات سازه‌ای ساختمان‌های مشمول این فصل، رعایت موارد کلی زیر الزامی است:

1- تمامی اعضای ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروهای وارده به طور یکپارچه عمل کند. به ویژه سقف باید با حفظ انسجام خود به صورت یکپارچه،علاوه بر تحمل و انتقال نیروی ثقلی، نیروی ناشی از زلزله را نیز به اعضای قائم منتقل نماید.

2- ساختمان باید دارای تقارن سازه‌ای مناسب باشد، در غیراین صورت باید از درز لرزه‌ای استفاده شود.

3- از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره‌ها، اعضای لاغر، دهانه‌های بزرگ و بام پرهیز شود.

2-5-5-8 شالوده و پی

پی ساختمان‌های مشمول این فصل می‌تواند از نوع بتن مسلح و یا ترکیب کرسی چینی و کلاف بتنی زیر دیوار باشد. شالوده و پی ساختمان‌های مشمول این فصل لازم است با رعایت ضوابط زیر ساخته شوند:

1-2-5-5-8 شالوده

شالوده قسمتی از پی‌سازی است که زیر پی بتنی و یا کلاف بتنی زیر دیوار اجرا می‌شود. در ساخت شالوده الزامات زیر باید رعایت شوند.

1- شالوده باید در یک تراز ساخته شود و هر گاه احداث شالوده، به هر دلیل، در یک تراز ممکن نباشد، هر بخش از شالوده باید به صورت افقی در یک تراز قرار گیرد.

2- ساخت شالوده شیب‌دار مجاز نیست. در زمین‌های شیب‌دار چنانچه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده پلکانی استفاده شود، به طوری که قسمت‌های مختلف شالوده در جهت افقی حداقل 600 میلی‌متر هم پوشانی داشته و ارتفاع هر پله نباید بیش از 300 میلی‌متر باشد.

3- برای اجرای شالوده، پی کنی باید تا رسیدن به لایه خاک مقاوم انجام شود. هم‌چنین، عمق پی کنی نباید از 800 میلی‌متر کمتر باشد.

4- عمق شالوده نباید از 500 میلی‌متر کمتر باشد. هم‌چنین، عرض شالوده نباید از 1.5 برابر عرض کرسی چینی یا عرض دیوار (در صورت عدم وجود کرسی چینی) کمتر باشد.

5- در زمین‌های سنگی، که پی کنی بدون استفاده از دستگاه‌های ضربه‌ای دشوار می‌باشد، اجرای شالوده الزامی نیست.

6- شالوده باید به یکی از روش‌های زیر اجرا شود:

الف – شفته آهکی، با عیار حداقل 350 کیلوگرم آهک در مترمکعب

ب- سنگ لاشه غوطه‌ای در بتن با عیار 250 کیلوگرم سیمان در مترمکعب

پ- سنگ‌کاری با ملات ماسه سیمان یا باتارد

ت- بتن با عیار 250 کیلوگرم سیمان در متر مکعب

7- اجرای شالوده به صورت خشکه چینی با سنگ مجاز نمی‌باشد.

2-2-5-5-8 کرسی چینی

کرسی قسمتی از پی‌سازی است که به منظور رسیدن به تراز مورد نظر برای اجرای پی یا کلاف زیر دیوار انجام می‌شود. در کرسی چینی رعایت موارد زیر الزامی است.

1- کرسی چینی باید از روی سطح بتن یا شفته آهک تسطیح روی شالوده تا پی بتنی و یا کلاف زیر دیوار ادامه داشته باشد.

2- عرض کرسی در تراز روی شالوده، نباید از بیشترین دو مقدار زیر کمتر باشد.

الف – نصف ارتفاع کرسی

ب – مقادیر مندرج در جدول 8-5-1، بر حسب تعداد طبقات و نوع خاک ساختگاه

3- عرض کرسی در تراز زیر دیوار باید حداقل 100 میلی‌متر بیشتر از عرض دیوار باشد.

4- لازم است کرسی چینی با 20 میلی‌متر ملات ماسه سیمان با نسبت سیمان به ماسه یک به دو پوشانده شود.

5- لازم است کرسی چینی با استفاده از سنگ لاشه، آجر یا بلوک سیمانی توپر و ملات ماسه -سیمان، یا ماسه -سیمان – آهک، تعریف شده در فصل دوم این مبحث، اجرا شود.

6- در صورت استفاده از بلوک سیمانی حفره دار، لازم است حفره‌ها از بتن یا ملات کاملاً پر شوند.

7- در زمین‌های مرطوب، در صورت استفاده از آجر در کرسی چینی، مصرف آجرهای ماسه آهکی یا رسی مرغوب (مهندسی) الزامی است.

8- در صورت نیاز، می‌توان کرسی چینی را در مقطع به صورت پله‌ای (هرمی) و با رعایت موارد فوق در رابطه با حداقل عرض در تراز زیر و بالای کرسی، اجرا کرد.

جدول 8-5-1 حداقل عرض کرسی چینی

نوع خاک محل ساخت	تعداد طبقات (با احتساب زیر زمین)
	1	2	3
	عرض کرسی چینی (میلی‌متر)
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بیش از 2 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	300	400	600
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بین 1.5 تا 2 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	350	500	700
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بین 1 تا 1.5 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	400	700	1000

 

3-2-5-5-8 پی بتن‌آرمه

در صورتی که از پی بتن‌آرمه استفاده شود، رعایت موارد زیر الزامی است:

1- مقاومت فشاری (مشخصه) بتن مورد استفاده در پی حداقل 20 مگاپاسکال باشد.

2- مقاومت کششی میلگرد مورد استفاده در پی حداقل 240 مگاپاسکال باشد.

3- در زیر پی، بتن تسطیح به عرض حداقل 100 میلی‌متر بیشتر از عرض پی و ضخامت حداقل 50 میلی‌متر اجرا شود.

4- عرض پی نباید از 1.5 برابر عرض دیوار و یا 600 میلی‌متر، هر کدام که بیشتر است، کمتر باشد.

هم‌چنین عمق پی نباید از 500 میلی‌متر کمتر در نظر گرفته شود.

5- میلگرد عرضی پی بر مبنای میزان میلگرد خمشی مورد نیاز یک پی نواری بتنی جهت انتقال نیروی محوری دیوار محاسبه شده و نباید از مقادیر مندرج در جدول 8-5-2 کمتر در نظر گرفته شود. هم‌چنین، فاصله بین میلگردهای عرضی نباید از 300 میلی‌متر بیشتر باشد.

6- میلگرد طولی پی بر مبنای میزان میلگرد حرارتی مورد نیاز یک پی نواری بتنی در نظر گرفته می‌شود. برای این منظور می‌توان از میلگردهای به قطر 12 میلی‌متر با حداکثر فاصله 300 میلی‌متر استفاده نمود.

7- در مناطق سردسیر و دارای یخبندان، لازم است تراز روی پی حداقل 400 میلی‌متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

جدول 8-5-2 حداقل اندازه میلگرد عرضی (خمشی) پی در هر 300 میلی‌متر طول دیوار

نوع خاک محل ساخت	تعداد طبقات (با احتساب زیر زمین)
	1	2	3
	حداقل اندازه میلگرد عرضی (خمشی)
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بیش از 2 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	12 F	12 F	12 F
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بین 1.5 تا 2 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	12 F	12 F	14 F
خاک‌هایی که مقاومت آن‌ها بین 1 تا 1.5 کیلوگرم بر سانتی‌متر مربع باشد.	12 F	14 F	14 F

 

4-2-5-5-8 شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی

به جای پی بتنی می‌توان از شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی استفاده کرد. چنان چه از شالوده کرسی چینی و کلاف بتنی استفاده شود، رعایت موارد زیر الزامی است.

1- کرسی چینی بر مبنای ضوابط مندرج در بند 8-5-5-2-2 اجرا شود.

2- روی کرسی، کلاف بتنی زیر دیوار بر مبنای ضوابط مندرج در بند 8-5-5-6-1 اجرا شود.

3- برای جلوگیری از نفوذ رطوبت، لازم است لایه عایق رطوبتی مناسب بر روی کلاف زیر دیوار و یا در تراز مناسب در درز بستر دیوار اجرا شود.

4- در مناطق سردسیر و دارای یخبندان، لازم است تراز روی کلاف بتنی زیر دیوار حداقل 400 میلی‌متر زیر سطح زمین قرار گیرد.

3-5-5-8 دیوار

دیوارهای سازه‌ای و غیرسازه‌ای ساختمان‌های مشمول این فصل باید با رعایت ضوابط زیر اجرا شوند:

1-3-5-5-8 دیوار سازه‌ای

1- دیوار سازه‌ای به دیواری اطلاق می‌شود که بار ثقلی و (یا) بار جانبی (مانند زلزله) را حمل کند.

2- دیوار سازه‌ای می‌تواند با واحدهای مصالح بنایی آجر، سنگ و یا بلوک سیمانی اجرا شود. چنانچه از بلوک سیمانی حفره‌دار برای ساخت دیوار استفاده شود، لازم است که حفره‌های واحد مصالح بنایی در حین اجرا با بتن و یا ملات فشرده کاملاً پر شود.

3- حداکثر طول مجاز دیوار محصور بین دو کلاف قائم 5 متر می‌باشد.

4- ارتفاع دیوارهای سازه‌ای باید با مفاد بند 8-5-4-2 تطبیق نماید.

5- حداکثر نسبت ارتفاع به ضخامت دیوار سازه‌ای 15 می‌باشد. هم‌چنین، عرض (ضخامت) دیوار سازه‌ای در طبقات نباید از 200 میلی‌متر و در زیر زمین از 320 میلی‌متر کمتر باشد.

6- دیوارهای سازه‌ای طبقات باید در امتداد قائم پیوسته بوده و تا روی پی ادامه داشته باشند.

7- دیوارهای سازه‌ای باید به طور یکنواخت در دو امتداد عمود بر هم توزیع شوند.

2-3-5-5-8 دیوار نسبی

دیوار نسبی، به نسبت سطح مقطع دیوارهای سازه‌ای برشی یک طبقه در هر امتداد، که در برابر بار ناشی از زلزله در آن امتداد مقاومت می‌کنند، به کل مساحت طبقه اطلاق می‌شود. موارد زیر در محاسبه دیوار نسبی به حساب نمی‌آیند.

1- دیوارهای غیرسازه‌ای (جداگر)

2- دیوارهایی که ضخامت آن‌ها از 200 میلی‌متر کمتر باشد.

3- دیوارهایی که طول آن‌ها از یک سوم ارتفاع آن‌ها کمتر باشد.

4- دیوارهایی که طول آن‌ها از 10 متر کمتر باشد.

5- ستون‌ها و جرزهای کنار و بین بازشوها که نسبت طول به ارتفاع مؤثر آن‌ها از یک سوم کمتر باشد.

6- بخش‌هایی از دیوار که در بالا و پایین بازشوها قرار دارند.

7- دیوارهایی که پس از اجرای سقف ساخته شده و به نحو مناسب به سقف وصل نگردیده باشند.

در ساختمان‌های موضوع این فصل در رابطه با دیوار نسبى الزامات زیر باید رعایت شوند:

1- در هر یک از امتدادهای طولی و عرضی ساختمان، مقدار دیوار نسبی مورد نیاز در هر طبقه، متناظر با خطر نسبی زلزله مندرج در آیین‌نامه طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله (استاندارد 2800)، نباید از مقادیر داده شده در جدول 8-5-3 کمتر باشد.

جدول 8-5-3 حداقل دیوار نسبی سازه‌ای در هر امتداد ساختمان بنایی با کلاف (%)

نوع دیوار و تعداد طبقات		خطر نسبی زلزله
جنس دیوار	تعداد طبقه	خطر نسبی بسیار زیاد و زیاد			خطر نسبی متوسط و کم
		زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم	زیرزمین	طبقه اول	طبقه دوم
دیوار آجری	یک طبقه	6	4	–	5	3	–
	دو طبقه	8	6	4	6	5	3
دیوار بلوک سیمانی	یک طبقه	10	6	–	8	5	–
	دو طبقه	12	10	6	9	8	5
دیوار سنگی	یک طبقه	6	5	–	5	4	–
	دو طبقه	8	8	5	6	6	4

 

2- دیوارهای سازه‌ای قابل استفاده در محاسبه دیوار نسبی در هر طبقه و در هر امتداد باید به طور یکنواخت و قرینه در سطح طبقه پخش شوند، به گونه‌ای که فاصله بین مرکز سطح یک طبقه و مرکز سطح دیوارهای نسبی آن طبقه (خروج از مرکزیت) در هر امتداد از 5٪ بعد ساختمان در آن امتداد بیشتر نباشد. چنان چه این فاصله در هر کدام از دو امتداد از 5% بیشتر شود، لازم است به ازای هر یک درصد خروج از مرکزیت مازاد، مقادیر حداقل دیوار نسبی مندرج در جدول 8-5-3 به اندازه یک درصد افزایش یابند (در 1.01 ضرب شوند). در هر صورت، در هر طبقه و در هر امتداد، خروج از مرکزیت بیش از 20٪ مجاز نمی‌باشد.

3-3-5-5-8 دیوار زیرزمین

رعایت موارد زیر برای دیوار زیرزمین الزامی است:

1- ارتفاع دیوار زیر زمین، از روی کلاف زیر دیوار تا زیر سقف، به 2.5 متر محدود می‌شود.

2- ضخامت دیوار زیرزمین نباید از 320 میلی‌متر کمتر باشد.

3- ضخامت دیوار زیرزمین نباید از ضخامت دیوار طبقه هم کف کمتر باشد.

4- کلیه نعل درگاه‌ها در طبقه زیرزمین باید از بتن در جا و یا بنایی مسلح ساخته شده و به کلاف‌های قائم مجاور متصل شوند. استفاده از نعل درگاه فولادی در زیر زمین مجاز نمی‌باشد.

5- دیوارها باید در برابر نفوذ آب و رطوبت عایق‌کاری شوند.

4-3-5-5-8 دیوار غیرسازه‌ای (جداگر)

دیوار غیرسازه‌ای باید، علاوه بر موارد ذکر شده در بند 8-3-5-1، الزامات زیر را نیز برآورده نماید:

1- دیوار غیرسازه‌ای منحصراً به منظور جداسازی فضاهای ساختمان به کار می‌رود. وزن این دیوار یا مستقیماً به وسیله شالوده یا با واسطه کف‌ها توسط دیوارهای سازه‌ای تحمل می‌شود.

2- لازم است کلیه لبه‌های افقی و قائم دیوار غیرسازه‌ای توسط عناصر افقی و قائم محصور و مهار شوند. این عناصر می‌توانند دیوار متعامد، پشت‌بند، دال، پی و با کلاف باشند.

5-3-5-5-8 اجرای دیوار

در اجرای دیوارهای بنایی غیرمسلح سازه‌ای و غیرسازه‌ای رعایت نکات زیر الزامی است:

1- در ساخت دیوار از یک نوع واحد مصالح بنایی استفاده شود.

2- استفاده از آجرهای توپر که به صورت سنتی تولید می‌گردند (آجر فشاری یا گری)، بجز برای کرسی چینی و ساخت دیوار سازه‌ای زیرزمین، در چینش دیوار سازه‌ای و یا غیرسازه‌ای مجاز نمی‌باشد.

3- قبل از اجرا، لازم است واحدهای مصالح بنایی زنجاب شوند تا آب ملات را به خود جذب نکنند.

4- دیوار چینی باید با ملات ماسه سیمان یا ملات ماسه سیمان – آهک (باتارد) با نسبت اختلاط مندرج در بند 8-2-2-6 و با اطمینان از تأمین مقاومت فشاری تعیین شده در این بند انجام شود.

5- در چینش دیوار، هر واحد مصالح بنایی حداقل به اندازه یک چهارم طول خود با واحدهای رگ قبلی هم پوشانی داشته باشد.

6- امتداد رگها کاملاً افقی باشد.

7- بندهای قائم در دو رگ متوالی، در یک امتداد نبوده و شاقولی باشند.

8- ضخامت بندهای افقی و قائم ملات نباید کمتر از 10 میلی‌متر و بیشتر از 15 میلی‌متر باشد. چنان چه میلگرد بستر در بند قرار داده شود، می‌توان ضخامت بند را، با توجه به قطر میلگرد و حداقل 6 میلی‌متر پوشش ملات، حداکثر تا 20 میلی‌متر افزایش داد.

9- بندهای قائم باید از ملات پر شوند.

10- در هر دیوار سازه‌ای بدون بازشو، که طول آن از 2.5 متر بیشتر باشد، لازم است در سه تراز مختلف در ناحیه یک سوم میانی ارتفاع دیوار از میلگرد بستر استفاده شود. میلگرد بستر باید شامل حداقل دو میلگرد طولی، هر کدام به قطر حداقل 8 میلی‌متر، که در فاصله‌ای برابر دو سوم ضخامت دیوار از یکدیگر به صورت قرینه در بند بستر قرار می‌گیرند، باشد. این میلگردها باید توسط میلگردهای عرضی به قطر حداقل 6 میلی‌متر و در فواصل حداکثر 250 میلی‌متر به یکدیگر متصل شوند. میلگردهای بستر باید بدون انفصال در سرتاسر دیوار تا محل کلاف‌های قائم ادامه یافته و در داخل آن‌ها مهار شوند.

11- هر رگ دیوار چینی باید در کلیه دیوارهای ساختمان هم زمان اجرا شده و در یک سطح بالا آورده شود. هم‌چنین، استفاده از روش هشت‌گیر در ساخت دیوارهای ممتد و متقاطع مجاز نمی‌باشد.

12- اگر دیوار چینی به طور همزمان میسر نباشد، می‌توان قسمت‌هایی از دیوار را به صورت لاریز ساخت.

13- دیوار چینی باید کاملاً شاقولی باشد.

14- دیوار در محل اجرای کلاف‌های قائم بتن مسلح باید به صورت دندانه‌دار (هشت‌گیر) اجرا شود. در این حالت، حداقل فاصله بین آجرهای هشت‌گیر نباید از بعد لازم کلاف کمتر باشد. به جای استفاده از هشت‌گیر می‌توان در هنگام اجرای دیوار با تعبیه دو میلگرد افقی به قطر حداقل 8 میلی‌متر در هر 500 میلی‌متر ارتفاع دیوار، اتصال بین دیوار و کلاف را تأمین نمود. لازم است میلگردهای اتصال در هر طرف از کلاف قائم به اندازه 300 میلی‌متر درون بند بستر ادامه یابند.

15- دیوارها باید پس از اجرا حداقل به مدت سه روز به صورت ممتد مرطوب نگه داشته شوند.

4-5-5-8 بازشو

علاوه بر موارد ذکر شده در بند 8-3-4-7، رعایت ضوابط زیر در ساختمان‌های موضوع این فصل الزامی است:

1- بازشو نباید سبب قطع کلاف شود.

2- مجموع سطح بازشوها در هر دیوار سازه‌ای نباید از یک سوم سطح آن دیوار بیشتر باشد.

3- مجموع طول بازشوها در هر دیوار سازه‌ای نباید از یکدوم طول دیوار بیشتر باشد.

4- فاصله اولین بازشو از ابتدای طول دیوار نباید از دو سوم ارتفاع بازشو و یا 750 میلی‌متر کمتر باشد.

5- فاصله دو بازشو نباید از دوسوم ارتفاع کوچکترین بازشوی طرفین خود و هم‌چنین از یک ششم مجموع طول آن دو بازشو کمتر باشد. در غیراین صورت جرز بین دو بازشو جزئی از بازشو منظور می‌شود و نباید آن را به عنوان دیوار سازه‌ای به حساب آورد.

6- هیچ یک از ابعاد بازشو نباید از 2 متر بیشتر باشد.

7- چنانچه هر کدام از موارد 2 تا 6 برآورده نشود، لازم است اطراف بازشوهای مربوطه، بر اساس ضوابط بند 8-5-5-6-3، کلاف بازشو تعبیه شود.

5-5-5-8 نعل درگاه

در اجرای نعل درگاه، علاوه بر موارد ذکر شده در بند 8-3-4-8، رعایت موارد زیر الزامی است:

1- در صورت استفاده از کلاف‌های قائم در اطراف بازشو، نعل درگاه باید به نحو مناسبی به آن‌ها متصل شود.

2- عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.

3- نعل درگاه روی بازشوهای مجاور باید به صورت یکسره اجرا شده و ضوابط طول تکیه‌گاه مندرج در مورد 3 بند 8-3-4-8 را نیز برآورده نماید.

6-5-5-8 کلاف‌بندی

کلاف‌بندی ساختمان‌های موضوع این فصل، جهت حفظ انسجام و پیوستگی اعضای اصلی ساختمان، شامل دیوارها، کف‌ها و پی، الزامی است. کلاف‌بندی باید بر اساس ضوابط زیر انجام گیرد. هم‌چنین، لازم است کلیه کلاف‌های افقی و قائم از بتن مسلح، با مقاومت مشخصه 20 مگاپاسکال ساخته شوند.

1-6-5-5-8 کلاف‌بندی افقی

الف) مشخصات و محل قرار دادن کلاف افقی:

در کلیه دیوارهای باربر، کلاف افقی باید در تراز زیر و تراز روی دیوار با رعایت ضوابط زیر ساخته شود:

1- در تراز زیر دیوار: عرض کلاف نباید از عرض دیوار و یا 250 میلی‌متر و ارتفاع آن نباید از دوسوم عرض دیوار و یا 250 میلی‌متر کمتر باشد.

2- در تراز روی دیوار: عرض کلاف نباید از عرض دیوار کمتر باشد، مگر در دیوارهای بیرونی که به منظور نماسازی می‌توان عرض کلاف را حداکثر تا 50 میلی‌متر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود، ولی در هر حالت عرض کلاف افقی نباید از 200 میلی‌متر کمتر باشد. ارتفاع کلاف نیز نباید از 200 میلی‌متر کمتر باشد. هنگام اجرای کلاف سقف، تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ شود. هم‌چنین، چنان چه سقف از تاوه تخت بتن مسلح درجا ساخته شود، نیازی به کلاف افقی اضافی در تراز سقف نیست.

ب) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف افقی بتنی:

1- میلگردهای طولی باید از نوع آج‌دار با حداقل قطر 12 میلی‌متر باشند.

2- میلگردهای طولی باید حداقل چهار عدد بوده و در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند. در صورتی که عرض کلاف از 350 میلی‌متر فراتر رود تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود به گونه‌ای که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 250 میلی‌متر بیشتر نباشد.

3- میلگردهای طولی باید با تنگ‌هایی به قطر حداقل 8 میلی‌متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگها از یکدیگر نباید از 200 میلی‌متر بیشتر باشد. فاصله تنگها در طولی برابر با 450 میلی‌متر از بر کلاف قائم، که ناحیه بحرانی نامیده می‌شود، باید به 100 میلی‌متر کاهش یابد. در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف‌ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.

4- پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید در مورد کلاف زیر دیوار از 50 میلی‌متر و در مورد کلاف سقف از 30 میلی‌متر کمتر باشد.

پ) اتصال کلاف‌های افقی:

1- در هر تراز، کلاف‌ها باید به یکدیگر متصل شوند تا کلاف‌بندی به صورت یک شبکه به هم پیوسته باشد.

2- میلگردها در محل تلاقی کلاف‌ها باید حداقل به اندازه 500 میلی‌متر هم پوشانی داشته باشند.

3- کلاف افقی نباید در هیچ جا منقطع باشد. در صورت نیاز به عبور لوله، قطر آن نباید بیش از یک ششم عرض کلاف باشد. عبور لوله نباید باعث قطع و یا جابجایی میلگردها شود. هم‌چنین لوله آب گرم باید با عایق حرارتی پوشانده شود.

2-6-5-5-8 کلاف‌بندی قائم

الف) مشخصات و محل قرار دادن کلاف قائم

1- کلاف‌های قائم بتن مسلح باید در محل تقاطع دیوارهای سازه‌ای تعبیه شوند. در صورتی که طول دیوار بین دو کلاف بیشتر از 5 متر باشد باید کلاف‌های قائم اضافی با توزیع یکنواخت در فواصل حداکثر 5 متر در داخل دیوار، تعبیه شود.

2 – عرض کلاف قائم نباید از عرض دیوار مجاور در هر جهت کمتر باشد، مگر در دیوارهای بیرونی که به منظور نماسازی می‌توان عرض کلاف را حداکثر تا 50 میلی‌متر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود، ولی در هر حالت هیچ یک از ابعاد مقطع کلاف قائم نباید از 200 میلی‌متر کمتر باشد.

3- در ساختمان‌های دو طبقه و یا ساختمان‌های دارای زیرزمین، لازم است در کلیه گوشه‌های بیرونی ساختمان از کلاف قائم گوشه (دوبل)، مطابق مورد (پ) در زیر استفاده نمود.

4- طول کلاف قائم گوشه در هر امتداد گوشه، نباید از 500 میلی‌متر و یا عرض دیوار متعامد به علاوه 200 میلی‌متر، هر کدام بیشتر است، کمتر باشد.

ب) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف قائم بتنی تک

1- میلگردهای طولی باید از نوع آج‌دار با حداقل قطر 12 میلی‌متر باشد.

2- حداقل چهار میلگرد طولی باید در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند و به نحو مناسبی با میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.

3- میلگردهای طولی باید با تنهایی به قطر حداقل 8 میلی‌متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگها از یکدیگر نباید از 200 میلی‌متر بیشتر باشد. حداکثر فاصله تنگها در ناحیه بحرانی بالا و پایین کلاف باید به 100 میلی‌متر کاهش یابد. طول ناحیه بحرانی در کلاف قائم از بر داخلی کلاف افقی محاسبه می‌شود و بزرگترین دو مقدار زیر می‌باشد.

الف) یک پنجم فاصله محور تا محور کلاف‌های افقی بالا و پایین دیوار

ب) دو برابر ضخامت کلاف قائم در راستای عمود بر دیوار

4- در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف‌ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.

5- پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید از 30 میلی‌متر کمتر باشد.

6- در صورتی که حداقل عرض مقطع کلاف از 350 میلی‌متر بیشتر باشد، تعداد میلگردهای طولی باید به 6 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود، به طوری که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 250 میلی‌متر بیشتر نباشد.

7- میلگردهای طولی کلاف قائم طبقه زیرین باید حداقل به اندازه 250 میلی‌متر به صورت قائم و با خم 90 درجه، حداقل 200 میلی‌متر در داخل پی یا کلاف زیر دیوار مهار شوند.

پ) مشخصات و محل قرار دادن میلگردها در کلاف قائم بتنی گوشه (دوبل)

1- میلگردهای طولی باید از نوع آج‌دار با حداقل قطر 12 میلی‌متر باشد.

2- حداقل هشت میلگرد طولی باید با آرایشی مطابق بند 8-ر -5-5-6-2 راهنمای این مبحث و با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند و به نحو مناسبی به میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.

3- میلگردهای طولی باید با تنهایی به قطر حداقل 8 میلی‌متر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگها از یکدیگر نباید از 200 میلی‌متر بیشتر باشد. حداکثر فاصله تنگها در ناحیه بحرانی بالا و پایین کلاف باید به 100 میلی‌متر کاهش یابد. طول ناحیه بحرانی در کلاف قائم از بر داخلی کلاف افقی محاسبه می‌شود و بزرگترین دو مقدار زیر می‌باشد.

الف) یک پنجم فاصله محور تا محور کلاف‌های افقی بالا و پایین دیوار

ب) دو برابر ضخامت کلاف قائم در راستای عمود بر دیوار

4- در ناحیه بحرانی و در محل اتصال کلاف‌ها به یکدیگر، نباید میلگرد وصله شود.

5- پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید از 30 میلی‌متر کمتر باشد.

6- چنان چه عرض کلاف در هر امتداد از 350 میلی‌متر بیشتر باشد، تعداد میلگردهای طولی در آن امتداد و در هر ردیف باید به 3 عدد و یا بیشتر افزایش داده شود، به گونه‌ای که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 250 میلی‌متر بیشتر نباشد.

7- میلگردهای طولی کلاف قائم طبقه زیرین باید حداقل به اندازه 250 میلی‌متر به صورت قائم و با خم 90 درجه، حداقل 300 میلی‌متر در داخل پی یا کلاف زیر دیوار مهار شوند.

ت) اتصال کلاف‌های قائم

کلاف‌های قائم باید به نحو مناسب به کلاف‌های افقی متصل شوند. در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه می‌یابد، میلگردهای طولی کلاف قائم باید بدون قطع شدن از درون کلاف افقی عبور نمایند. در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه نمی‌یابد، میلگردهای طولی کلاف قائم باید تا روی میلگردهای فوقانی کلاف افقی ادامه یافته و با خم 90 درجه حداقل به اندازه 500 میلی‌متر در داخل کلاف افقی مهار شوند. هم‌چنین، کلاف‌های قائم باید به نحو مناسب به یکدیگر و به پی یا کلاف زیر دیوار متصل شوند.

3-6-5-5-8 کلاف بازشو

چنان چه بازشوها شرایط هندسی موارد 2 تا 6 بند 8-5-5-4 را نداشته باشند، لازم است اطراف آن‌ها کلاف بازشو اجرا شود. کلاف بازشو می‌تواند از جنس بتن‌آرمه و یا فولاد باشد.

الف) کلاف بازشوی بتن‌آرمه:

کلاف بازشوی بتن‌آرمه باید ضوابط زیر را برآورده سازد.

1- بعد کلاف بازشوی بتنی افقی و قائم، در امتداد دیوار، نباید از 100 میلی‌متر کمتر باشد. هم‌چنین، عرض کلاف بازشو باید برابر با عرض دیوار باشد.

2- مقاومت فشاری بتن کلاف بازشوی بتن‌آرمه نباید از 20 مگاپاسکال کمتر باشد.

3- لازم است کلاف بازشوی بتنی توسط دو میلگرد، هر کدام به قطر حداقل 10 میلی‌متر که در فواصل حداکثر 200 میلی‌متر توسط میلگردهای عرضی، به قطر حداقل 6 میلی‌متر بسته شده باشند، مسلح شود. چنانچه عرض دیوار از 350 میلی‌متر بیشتر باشد، لازم است از سه عدد و یا بیشتر میلگرد در عرض استفاده نمود، به گونه‌ای که فاصله بین میلگردها از 250 میلی‌متر بیشتر نباشد.

4- لازم است کلاف بازشوی قائم، به وسیله یکی از دو روش دندانه‌ای و یا اتصال میلگرد بستر به دیوار متصل شود.

5- لازم است کلاف‌های افقی و قائم بتنی بازشو به نحو مناسب به یکدیگر و به کلاف‌های قائم و افقی دیگر (کلاف ساختمان و کلاف بازشو) متصل گردند.

ب) کلاف بازشوی فولادی:

بجای استفاده از کلاف بازشوی بتنی، می‌توان از کلاف بازشوی فولادی مناسب استفاده نمود. در اجرای کلاف بازشوی فولادی، رعایت ضوابط زیر الزامی است.

1- سطح مقطع کلاف بازشوی فولادی نباید از 800 میلی‌متر مربع کمتر باشد.

2- لازم است کلاف بازشوی فولادی قائم، در فواصل حداکثر برابر با 400 میلی‌متر، توسط دو شاخه میلگرد بستر به قطر حداقل 10 میلی‌متر و به طول حداقل 300 میلی‌متر، به دیوار مجاور مهار شود.

3- لازم است کلاف‌های بازشوی افقی و قائم فولادی به نحو مناسب به یکدیگر و به کلاف‌های قائم و افقی بتنی متصل شوند.

7-5-5-8 جان‌پناه

در ساخت جان‌پناه، الزامات زیر باید رعایت شوند:

1- ارتفاع جان‌پناه اطراف بام و بالکن‌ها از کف تمام شده نباید از 500 میلی‌متر بیشتر و ضخامت آن نباید از 200 میلی‌متر کمتر باشد.

2- لازم است دیوار جان‌پناه در فواصل حداکثر 5 متر توسط کلاف‌های قائم دیوار، که از طبقه زیر جان‌پناه ادامه می‌یابند، مهار شود.

3- لازم است بر روی جان‌پناه یک کلاف افقی بتن‌آرمه، به عمق حداقل 100 میلی‌متر و عرضی برابر با عرض جان‌پناه، که با حداقل دو میلگرد افقی به قطر 10 میلی‌متر مسلح می‌شود، اجرا شود. بجای استفاده از کلاف افقی بتن‌آرمه، می‌توان از کلاف افقی فولادی، مطابق بند 8-5-5-6-3-ب استفاده نمود.

8-5-5-8 سقف

سقف ساختمان‌های مشمول این فصل می‌تواند به صورت تخت، شیب‌دار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود.

1- در زیر سقف، یک کلاف افقی مطابق بند 8-5-5-6-1 اجرا شود. هنگام اجرای کلاف سقف، تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ شود.

2- بخش طره‌ای سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیرهای آن ادامه تیرهای سقف باشد.

3- طراحی و اجرای سقف از هر نوع باید بر اساس ضوابط صحیح بوده به گونه‌ای که انسجام سقف و اتصال آن به کلاف زیر سقف حفظ شود. در ادامه، ضوابط مربوط به اجرای سقف‌های موضوع این فصل آورده شده است.

1-8-5-5-8 سقف تاق ضربی

در طراحی و اجرای سقف تاق ضربی رعایت موارد زیر الزامی است.

1- تیرآهن‌های سقف باید بر اساس روش تنش مجاز و برای بارهای خدمت ساکن، سربار و زلزله (عمود بر صفحه سقف) طراحی شوند. به جای بار زلزله می‌توان بار ساکن را 50٪ افزایش داد.

2- فاصله بین تیرآهن‌های سقف نباید از 1 متر بیشتر باشد.

3- خیز تاق آجری نباید از 50 میلی‌متر کمتر باشد.

4- طول نشیمن تیرهای اصلی سقف بر روی کلاف افقی باید برابر عرض کلاف باشد.

5- تیرآهن‌های سقف باید در فواصل حداکثر 2 متر توسط تیرآهن‌های عرضی (حداکثر یک شماره کمتر از تیر آهن اصلی) که در دل تیرآهن‌های سقف قرار می‌گیرند، به یکدیگر متصل شوند. لازم است تیرآهن‌های عرضی در محل تقاطع تیرآهن‌های اصلی با دیوار باربر (روی کلاف افقی) نیز اجرا شوند.

6- لازم است تیرآهن‌های عرضی با استفاده از اتصال مناسب نبشی و تسمه به تیرآهن‌های اصلی سقف و در صورت پیوسته بودن، با استفاده از صفحه اتصال فولادی به کلاف بتنی متصل شوند.

7- لازم است تیرآهن‌های اصلی سقف با استفاده از صفحه اتصال فولادی به سطح بالایی کلاف افقی متقاطع متصل شوند.

8- چنانچه سقف تاق ضربی در تراز کلاف افقی اجرا شود، انتهای تیرآهن‌های اصلی سقف باید در تمام عرض کلاف بتنی، درون شبکه میلگرد کلاف قرار گرفته و به نحو مناسب به آن متصل شود.

9- تکیه‌گاه مناسبی برای پاتاق آخرین دهانه تاق ضربی تعبیه شود. این تکیه‌گاه می‌تواند با قرار دادن یک نیمرخ فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود یا با جاسازی در کلاف بتنی تأمین شود.

10- لازم است تیرآهن‌های اصلی سقف با استفاده از تسمه فولادی، به عرض حداقل 50 میلی‌متر و ضخامت حداقل 5 میلی‌متر، به صورت ضربدری مهار شوند.

11- برای اجرای تاق آجری لازم است از آجر سوراخ‌دار و ملات گچ و خاک، مطابق بند 8-2-2-6-1، استفاده شود.

2-8-5-5-8 سقف تیرچه بلوک

طراحی سقف تیرچه بلوک باید بر مبنای دستورالعمل‌ها و استانداردهای معتبر انجام‌پذیرد. در اجرای سقف تیرچه بلوک، رعایت ضوابط بند 8-4-6-13-1 الزامی است. هم‌چنین، لازم است با استفاده از میلگردهای اتصال، تیرچه‌های سقف به نحو مناسب به کلاف افقی متصل شوند.

3-8-5-5-8 سقف بتن‌آرمه

در ساختمان‌های بنایی با کلاف، لازم است طراحی و اجرای کف‌ها و سقف بتن‌آرمه بر اساس ضوابط مندرج در مبحث نهم مقررات ملی ساختمان و با توجه به الزامات زیر انجام گیرد.

1- با توجه به نوع سیستم باربری این گونه ساختمان‌ها، در تحلیل دال بتن‌آرمه، لازم است شرایط تکیه‌گاهی دال به صورت صلب در نظر گرفته شود.

2- لازم است بتن‌ریزی دال بتن‌آرمه و کلاف افقی به صورت همزمان اجرا شود.

3- در صورت اجرای دال بتن‌آرمه تخت، ضمن رعایت کلیه ضوابط طراحی و اجرای این نوع دال، می‌توان کلاف افقی سقف را اجرا نکرد، مشروط بر آن که اتصال مناسب بین کلاف‌های قائم دیوار و بازشو و دال تخت برقرار گردد.

4-8-5-5-8 سقف شیب‌دار

سقف شیب‌دار متشکل از خرپاهای چوبی یا فلزی، تیرچه‌های فرعی و پوشش مناسب روی تیرچه‌های فرعی می‌باشد. در اجرای این نوع سقف رعایت ضوابط زیر الزامی است:

1- حداکثر فاصله خرپاها از یکدیگر 4.5 متر می‌باشد.

2- خرپاهای سقف شامل اعضای فوقانی، تحتانی و اعضای مورب و یا قائم متصل کننده اعضای فوقانی و تحتانی می‌باشند.

3- در خرپاهای چوبی، اعضای فوقانی و تحتانی باید از چوب‌هایی با قطر حداقل 80 میلی‌متر باشند.

4- در سقف‌های شیب‌دار چوبی، اعضای مورب و یا قائم باید از چوب‌هایی با قطر حداقل 50 میلی‌متر و طول حداکثر 1.2 متر باشند.

5- فاصله مرکز به مرکز تقاطع‌های موجود روی اعضای فوقانی و تحتانی حداکثر 1.2 متر باشد.

6- اعضای مورب باید به طور مناسبی به اعضای فوقانی و تحتانی متصل شوند. همواره باید امتداد کلیه اعضا در یک اتصال از یک نقطه به نام مفصل بگذرد.

7- تیرچه‌ها باید به نحو مناسبی به اعضای فوقانی متصل شوند.

8- فاصله محور به محور تیرچه‌ها نباید بیشتر از 600 میلی‌متر باشد.

9- حداقل قطر تیرچه‌های چوبی بر اساس جدول 8-5-4 به دست می‌آید.

جدول 8-5-4 حداقل قطر تیرچه‌های چوبی روی خرپاها به میلی‌متر

فاصله محور تا محور   تیرچه‌های اصلی به میلی‌متر	فاصله خرپاها از یکدیگر به متر
	3	4	4.5
400	120	150	160
500	130	160	170
600	140	170	180

 

تبصره: برای پوشش فلزی، اعداد این جدول در عدد 0.75 ضرب می‌شوند.

1-4-8-5-5-8 پوشش سقف شیب‌دار

پوشش روی تیرچه‌ها باید به روش مناسب، مانند یکی از روش‌های زیر اجرا شود:

الف) پوشش فلزی:

در این نوع پوشش، روی تیرچه‌ها با استفاده از ورق‌های فلزی موج‌دار پوشانده می‌شود. این ورق‌ها باید به وسیله پیچ‌های خم شده (پیچ سرخم) و واشرهای لاستیکی جهت آب‌بندی به تیرچه‌ها وصل شوند.

ب) پوشش سفالی:

در این نوع پوشش، روی تیرچه‌ها باید با تخته‌هایی به ضخامت حداقل 10 میلی‌متر کاملاً پوشیده شود. لازم است تخته‌ها با میخ‌های چوبی یا فلزی به تیرچه‌ها وصل شوند. زهوار نگهدارنده سفال‌ها باید توسط میخ به تخته‌ها متصل شود. سفال‌ها باید چنان قرار داده شوند که هم پوشانی مناسب جهت آب‌بندی سقف داشته باشند.

پ) پوشش غوره گل:

در این نوع پوشش، روی تیرچه‌ها باید با تخته‌هایی به ضخامت حداقل 10 میلی‌متر کاملاً پوشیده شود. تخته‌ها باید با میخ‌های چوبی یا فلزی به تیرچه‌ها وصل شوند. لازم است روی تخته‌ها با استفاده از غوره گل به ضخامت حداکثر 100 میلی‌متر به طور کامل پوشیده شده و روی غوره گل، اندود کاهگل به ضخامت حداکثر 30 میلی‌متر اجرا شود.

5-8-5-5-8 سقف قوسی

سقف قوسی از نوع آجری، چوبی و یا ترکیبی از عناصر فولادی، بتن‌آرمه و آجر می‌باشد. این سقف‌ها می‌توانند به شکل استوانه‌ای یا گنبدی ساخته شوند. سقف قوسی روی کلاف بتن‌آرمه افقی زیر سقف قرار می‌گیرد و باید به طور مناسب به آن وصل شود. پوشش روی این نوع سقف می‌تواند از انواع عایق‌های رطوبتی رایج و یا اندود کاهگل به ضخامت حداکثر 30 میلی‌متر یا آجرفرش باشد. در اجرای سقف‌های قوسی رعایت ضوابط زیر الزامی است.

الف) سقف‌های استوانه‌ای

1- حداقل خیز قوس استوانه‌ای برای دهانه‌های کناری برابر نصف دهانه و برای دهانه‌های میانی برابر یک سوم دهانه می‌باشد.

2- به منظور تحمل نیروی رانش افقی باید به یکی از شیوه‌های زیر عمل شود:

الف – کلاف افقی زیر سقف باید در جهت دهانه قوس و در فواصل حداکثر 1.5 متر به وسیله یک عضو افقی (کش) در جهت عمود بر محور قوس تقویت شود. عضو افقی کششی می‌تواند از نوع تیر بتن‌آرمه یا فولادی بوده و لازم است به نحو مناسب در کلاف افقی مهار شود. عضو افقی بتن‌آرمه باید دارای حداقل سطح مقطع 100 سانتی‌متر مربع بوده و حداقل با دو میلگرد آجدار، هر کدام به قطر 10 میلی‌متر، مسلح شود. سطح مقطع عضو افقی فولادی (ترجیحاً از انواع: I، ناودانی، نبشی یا قوطی) نباید کمتر از 800 میلی‌متر مربع باشد.

ب- دیوارهای کناری باید در فواصل حداکثر برابر 1.5 متر توسط پشت‌بند مناسب تقویت شوند.

ب) سقف‌های گنبدی

سقف‌های گنبدی باید دارای پلان دایره‌ای با چند ضلعی منظم باشند. حداقل خیز قوس این نوع سقف برابر با یک سوم دهانه گنبد است. در این نوع سقف لازم است علاوه بر کلاف بتنی افقی روی دیوار، یک کلاف بتن‌آرمه افقی پیوسته در زیر گنبد تعبیه شده و به کلاف افقی روی دیوار متصل شود به طوری که دو کلاف یک مجموعه به هم پیوسته را تشکیل دهند.

6-8-5-5-8 سقف چوبی تخت

سقف تخت از نوع چوبی متشکل از تیر، پوشش تخته یا نظیر آن، غوره کل و اندود کاه گل یا اندودهای دیگر می‌باشد. در اجرای این نوع سقف رعایت موارد زیر الزامی است:

1- لازم است تیرهای اصلی سقف از نوع چوب چهار تراش باشند.

2- تیرهای اصلی سقف باید روی کلاف افقی سقف قرار گرفته و به نحو مناسب به آن متصل شوند.

3- فاصله محور تا محور تیرهای اصلی سقف نباید از 600 میلی‌متر بیشتر باشد.

4- حداقل قطر یا عمق تبرها باید بر اساس جدول 8-5-5 تعیین شود.

5- تیرهای اصلی سقف باید از هر طرف ساختمان حداقل 300 میلی‌متر و حداکثر 600 میلی‌متر به صورت طره ادامه یابند.

6- روی تیرها به وسیله تخته‌هایی با ضخامت حداقل 10 میلی‌متر با مصالح مناسب دیگر به صورت کاملاً به هم چسبیده پوشیده شود.

7- روی تخته‌ها با غوره گل به ضخامت حداکثر 100 میلی‌متر پوشیده شود.

8- به منظور عایق‌کاری، روی غوره گل با کاهگل به ضخامت حداکثر 30 میلی‌متر و با انواع اندودهای رایج پوشیده شود.

9- در صورت استفاده از کاه گل، برای عایق‌کاری مجدد لایه کاه گل قبلی باید برداشته شود.

جدول 8-5-5 حداقل قطر تیرهای چوبی اصلی به میلی‌متر

فاصله محور تا محور   تیرچه‌های اصلی به میلی‌متر	دهانه تیرهای اصلی به متر
	2	3	4	4.5
400	90	120	150	160
500	100	130	160	170
600	110	140	170	180

 

9-5-5-8 خرپشته

در اجرای خرپشته باید الزامات زیر رعایت شود:

1- چنانچه سطح زیربنای خرپشته بیش از 25 درصد سطح زیربنای طبقه زیر خود باشد، خرپشته به عنوان یک طبقه محسوب شده و باید ضوابط بند 8-5-4-2 را برآورده نماید.

2- لازم است ضوابط مربوط به دیوار نسبی طبقه، در هر دو امتداد، مطابق الزامات بند 8-5-5-3-2، رعایت شود.

3- لازم است سیستم کلاف‌بندی ساختمان، شامل کلاف‌های قائم و افقی، در خرپشته نیز ادامه یابد.

6-5-8 الزامات غیرسازه ای

1-6-5-8 نماسازی

در نماسازی ساختمان بنایی با کلاف باید الزامات بند 8-3-5-6 رعایت شود.

2-6-5-8 دیوار جداگر

در ساخت دیوارهای غیرسازه‌ای جداگر، لازم است ضوابط بند 8-3-5-1 و بند 8-5-5-3-4 رعایت شود.

3-6-5-8 پلکان

در ساخت پلکان، علاوه بر الزامات بند 8-3-5-4، موارد زیر نیز باید رعایت شوند.

1- محاسبه بار وارد بر پلکان بر مبنای ضوابط مبحث ششم مقررات ملی ساختمان و طراحی پلکان بر مبنای ضوابط مبحث نهم و یا مبحث دهم مقررات ملی ساختمان می‌باشد.

2- لازم است دال پلکان در تراز کف به پی بتن‌آرمه یا کلاف افقی، در تراز پاگرد به کلاف افقی نیم طبقه و در تراز طبقه به کلاف افقی طبقه به نحو مناسب (مانند جزئیات ارائه شده در بند 8-ر-3-5-4 راهنمای این مبحث) متصل شود.

4-6-5-8 آسانسور و بالابر

نصب آسانسور و بالابر در ساختمان‌های موضوع این فصل، باید بر اساس ضوابط بند 8-3-5-5 باشد.

5-6-5-8 کفسازی

در کف‌سازی طبقات و بام، باید الزامات بند 8-3-5-2 رعایت شود.

6-6-5-8 تاسیسات

تاسیسات ساختمان‌های بنایی با کلاف باید بر مبنای ضوابط مندرج در مباحث مربوطه مقررات ملی ساختمان و با توجه به الزامات بند 8-3-5-12 طراحی و نصب شوند.

7-6-5-8 دیوار محوطه

در ساخت دیوار محوطه بنایی باید الزامات بند 8-3-6 رعایت شود. در ساخت دیوار محوطه بنایی با کلاف، علاوه بر الزامات بند 8-3-6، لازم است موارد زیر رعایت شود.

1- لازم است برای مهار دیوار بنایی، علاوه بر پی بتنی و یا کلاف بتنی زیر دیوار، از کلاف قائم و کلاف افقی روی دیوار استفاده شود.

2- طول آزاد دیوار بنایی با کلاف بین دو پشت‌بند یا کلاف قائم، نباید از 5 متر بیشتر باشد.

3- ضوابط اجرای کلاف قائم دیوار، مشابه کلاف قائم ساختمان (بند 8-5-5-6-2-ب) می‌باشد.

4- ضوابط اجرای کلاف افقی روی دیوار، چنان چه ارتفاع دیوار از 2 متر بیشتر نباشد، مشابه کلاف افقی روی جان‌پناه (مورد 3، بند 8-5-5-7) و چنان چه بیشتر از 2 متر باشد، مشابه کلاف افقی ساختمان (بند 8-5-5-6-1) می‌باشد.