20-6 تابلوها و علائم ایمنی الزامی در کارگاه‌ها
تابلوهای ایمنی الزامی در کارگاه‌ها علاوه بر ضوابط کلی در این بخش، در سه دسته مورد بررسی قرار می‌گیرند. 1) تابلوهای ایمنی کارگاه‌های موقت برای احداث ساختمان‌ها، در انطباق با مقررات ملی ساختمان، 2) تابلوهای ایمنی مربوط به کارگاه‌های موقت کوتاه مدت ساختمانی و راهسازی. 3) تابلوهای ایمنی دائمی ساختمان کارگاه‌های صنعتی و موتورخانه‌ها و تأسیسات ساختمان‌ها.
20-6-1- ضوابط کلی علائم ایمنی الزامی در کارگاه‌ها
20-6-1-1- مهندسان ناظر ساختمان کارگاه‌های صنعتی همانند سایر ساختمان‌ها موظفند به ترتیبی که در مبحث دوم مقررات ملی ساختمان تعیین می‌شود، در هنگام پایان کار ساختمان از وجود تابلوهای ایمنی الزامی تعیین شده در این مقررات اطمینان حاصل نموده و در اسناد پایان کار ساختمان منعکس نمایند.
20-6-1-2- مجریان کارگاه‌های ساختمانی و کارفرمایان کارگاه‌های صنعتی ملزم هستند که از وجود تابلوها و علائم لازم و کافی و نصب علائم در محیط‌‌های کار که احتمال تهدید سلامت و ایمنی کارکنان وجود دارد و توسط نظارتهای لازم مهندسی و سیستم‌های ایمنی کار کنترل شده، یقین حاصل نمایند.
20-6-1-2- استفاده از تابلوها و علائم ایمنی مندرج در این مقررات جانشین دیگر روش‌های کنترل خطر نمی‌باشند. برای مثال در کارگاه‌ها اگر خطر آتش‌سوزی مواد قابل اشتعال وجود داشته باشد، در این صورت علاوه بر اقدامات احتیاطی و پیشگیری‌های ضروری در مقررات، تابلوی «سیگارکشیدن ممنوع» هم ضروری است.
20-6-1-3- کارفرمایان در محیط کارگاه‌ها مسئول حفظ جان کارکنان از خطر و موظف به حصول اطمینان از نصب علائم حفاظتی- ایمنی در محل‌های الزامی هستند. سازندگان کلیه ساختمان‌های بلند (گروه 8) و مجتمع‌های تجاری و آموزشی و درمانی و تجمعی بزرگ موظف به استفاده از خدمات مشاوران H.S.E و الزام به تأمین ضوابط بهداشت، ایمنی و حفظ محیط‌زیست از طریق افراد دارای صلاحیت، از جمله به‌کارگیری استانداردهای ملی و معتبر و تابلوهای ایمنی هستند.
20-6-1-4- پیمانکاران جزء (که خود نیز کارفرما هستند)، موظفند میزان آشنایی کارکنانشان را با علائم ایمنی کنترل نموده و باید از نصب علائم ایمنی مناسب و حاوی پیام درست در محل‌های الزامی، اطمینان یابند.
20-6-1-5- در مجتمع‌های مسکونی و اداری و درمانی و مانند آن و محوطه‌های کارگاهی دارای تردد وسایل نقلیه، استفاده از علائم راهنمای رانندگی در انطباق با ضوابط راهنمای رانندگی و دستگاه‌های ذیربط الزامی است.
20-6-1-6- چنانچه به هر علتی (مانند پوشیدن وسایل و ابزار ایمنی) میزان شنوایی و یا بینایی کاهش یابد، اقدام برای بهتر شدن دید و یا شنیدن هشدارهای ایمنی (برای مثال با افزایش حجم صدا و یا افزایش میزان روشنایی) ضروری است.
20-6-1-7- در بعضی موارد ممکن است ترکیبی بیش از یک نوع علامت ایمنی الزامی باشد.
برای مثال علائم نوری با یک علامت صوتی حاوی پیام خطر (مثل آژیر خطر) ترکیب شود و یا علائم حرکات دست با ارتباط کلامی ترکیب شود تا افراد را از خطر مطلع نماید.
20-6-1-8- در استفاده از علائم تصویری ایمنی اندازه تابلوها و علائم نصب شده در محل کار بایستی مناسب و به سهولت قابل دید و درک باشد. در مواقعی که نور محیط ضعیف باشد بهتر است از روشنایی مصنوعی استفاده و یا علامت ایمنی را از مواد بازتابدهنده تهیه نمود و یا هر دو روش را به‌کار گرفت.
20-6-1-9- مسیرهای آمد و شد و مکان‌های خطرناک در کارگاه‌ها (نظیر جائی که امکان سرخوردن و افتادن از بلندی برای عابران وجود دارد یا ارتفاع سقف برای عبور کوتاه است)، نیازمند نصب علائم هشدار دهنده مندرج در این مقررات است.
20-6-1-10- در کارگاه‌ها، انبارها و کلیه محل‌هایی که مواد خطرناک ذخیره می‌شود، نصب علائم هشدار دهنده الزامی است.
20-6-1-11- تابلوها و علائم تصویری ایمنی باید دوام‌پذیر باشد و بدرستی نصب و به دقت نگهداری شود و در صورت لزوم تمیز، شسته و یا دوباره رنگ شود.
20-6-1-12- نصب دائم تابلوها الزامی است مگر در مواردی که کارگاه و یا خطر ناشی از کار موقت باشد. مانند استفاده از علائم هشداردهنده موقت و قابل حمل در صورت لغزنده شدن محل عبور توسط نظافت‌کنندگان، که در این شرایط استفاده از علائم ایمنی موقت الزامی است.
20-6-1-13- از نصب تعداد زیاد علامت تصویری در مجاورت یکدیگر پرهیز شود. این علائم زمانی مؤثرند که بتوان آنها را دید و فهمید. چنانچه تعداد زیادی تابلو در یکجا نزدیک به هم نصب شوند، خطر گمراهی و یا عدم توجه به پیامهای آنها بوجود می‌آید.
20-6-1-14- در صورتی که شرایط تغییر یافته و دیگر احتمال خطر و نیازی به علائم خاصی نباشد، به منظور جلوگیری از اشاعه اطلاعات نادرست و گمراه نشدن افراد، مسئولین مربوطه باید از جمع‌آوری علائم از محل اطمینان یابند.
20-6-1-15- علائم تصویری ایمنی حتی‌الامکان باید بصورت همسان استفاده شوند و تغییرات جزئی در آنها تنها به شرطی که باعث اشتباه در پیام‌رسانی نشود، مجاز است. اگر در میان علائم تصویری ارائه شده در این مقررات علامت مورد نیاز یافت نشد، می‌توان علائمی را مشروط بر تبعیت از اصول کلی ذکر شده طراحی کرد.
20-6-1-16- علائم تصویری ایمنی باید ساده و فقط دارای جزئیات ضروری باشند.
20-6-1-17- برای آسان‌سازی فهم پیام علائم ایمنی ترجیح داده می‌شود تا آن را با یک متن کوتاه به صورت زیرنویس تکمیلی ادغام کرد. زمینه رنگی متن تکمیلی باید همانند رنگ علائم اصلی باشد.
شکل شماره 18
20-6-2- ضوابط کلی تابلوهای ایمنی مربوط به کارگاه‌های موقت کوتاه مدت ساختمانی و راهسازی
20-6-2-1- برای جلوگیری از صدمات ناشی از سقوط افراد از ارتفاع و یا اصابت اجسام در حال سقوط یا تصادم با خاکریزها، علاوه بر نصب علائم تصویری ایمنی، در اغلب موارد نصب نرده‌های محافظ نیز ضروری است. در صورتی که احتمال خطر کم بوده و یا حفاظت با دیگر ابزارها ناممکن باشد، علامت‌گذاری مکان خطرناک ضروری است. استفاده از علامت زیر شامل نوارهای ممتد زرد و مشکی (یا قرمز و سفید)، در اطراف مکان‌های فوق الذکر الزامی است. در این علامت نوارها تحت زاویه 45 درجه قرار دارند و کم و بیش دارای اندازه‌های مساوی‌اند.
شکل شماره 19
20-6-2-2- در اطراف گودال‌های باخطر سقوط، نصب دستگاه‌های علامت دهنده چشمک‌زن نیز توصیه می‌شود. این دستگاه‌ها باید در زمان خطر احتمالی مجهز به لامپ‌‌های اضافه بوده و تحت مراقبت خاص باشند.
20-6-2-3- در جاهائی که ایجاد کارگاه موقت در داخل معابر لازم باشد، برای حفاظت جان کارگران در جا‌هایی که حرکت وسایل نقلیه در آنها جریان دارند محدوده کار باید با نوارهای ممتد به صورت واضح و قابل دید ترجیحاً با رنگ سفید یا زرد و با درنظرگرفتن رنگ محیط علامت‌گذاری شوند. ابعاد این علامت‌گذاری باید با مقیاس واقعی موانع و مکان‌های دارای خطر متناسب و موزون باشد.
20-6-2-4- نوارها بایستی طوری قرار گیرند که فاصله‌ای ایمن بین وسیله نقلیه و ابزارهای لازم را معلوم کند و محل عبور عابرین را از سواره رو تفکیک نماید.
20-6-2-5- در جوار کارگاه‌های ساختمانی، راه‌های دائمی محل‌های مسکونی حتی‌الامکان بایستی توسط علائم مشابه بند فوق علامت‌گذاری گردند مگر در صورتیکه حفاظ مناسب و پیادهرو داشته باشند.
20-6-2-6- رعایت ضوابط دیگر شهرداری‌ها در کارگاه‌های موقت داخل معابر یا هنگام خط‌‌کشی خیابانها به شرط عدم مغایرت با این مبحث الزامی است.
20-6-3- تابلوهای ایمنی دائمی ساختمان کارگاه‌های صنعتی و موتورخانه‌ها و تأسیسات ساختمان‌ها
این تابلوها و علائم باید در انطباق با آئین‌نامه ایمنی ساختمان کارگاه‌ها، مصوب شورای عالی حفاظت فنی باشند.
20-6-3-1- در صورت وجود چند پیام ایمنی، بازدارنده، هشداردهنده و الزام‌آور در محلی از یک کارگاه، تابلوها به صورت چند قسمتی همانند تصویر نمونه و شامل بخش‌های زیر باید نصب شوند:
شکل شماره 20
20-6-3-1-1- علامت هشدار ایمنی و عنوان پیام
الف- خطر
بیانگر موقعیتی خطرناک است که اگر از آن اجتناب نشود موجب آسیب جدی یا مرگ خواهد شد. استفاده از این عنوان باید به مواقع بسیار خطرناک محدود شود. این عنوان باید با رنگ سفید بر روی زمینه قرمز نوشته شده و در کنار آن علامت سه گوش هشدار ایمنی درج شود.
شکل شماره 21
ب- هشدار و اخطار
بیانگر موقعیتی خطرناک است که اگر از آن اجتناب نشود موجب آسیب جدی خواهد شد. این عنوان باید با رنگ سیاه بر روی زمینه نارنجی نوشته شده و در کنار آن علامت سه گوش هشدار ایمنی درج شود.
شکل شماره 22
پ- احتیاط
بیانگر موقعیتی خطرناک است که اگر از آن اجتناب نشود موجب آسیب دیدگی جزئی خواهد شد.
این عنوان باید با رنگ سیاه بر روی زمینه زرد نوشته شده و در کنار آن علامت سه گوش هشدار ایمنی درج شود.
شکل شماره 23
ت- توجه
بیانگر اطلاعاتی است که مهم هستند اما مستقیما به خطر ارتباط ندارند. (برای مثال موجب تهدیدهای امنیتی، بهداشتی یا خسارت به ابزار یا دارایی‌ها می‌شوند) این عنوان باید با رنگ سفید بر روی زمینه آبی نوشته شود.
شکل شماره 24
20-6-3-1-2- متن توضیحی تابلو
متنی است که با دقت انتخاب می‌شود و به مخاطب مورد نظر به صورت خلاصه، دقیق و واضح پیام تابلو را انتقال می‌دهد.
شکل شماره 25
20-6-3-1-3- علامت تصویری
علامت تصویری باید متناسب با نوع پیام تابلو درج شود.
20-6-3-2- تابلو دستورالعمل‌های کارگاهی
این تابلوها برای اعلام اطلاعات تکمیلی مانند رویه‌ها و دستورالعمل‌های ایمنی به کار می‌روند. (برای مثال دستورالعمل خاموش کردن ایمن بویلر، دستورالعمل قفل کردن) تابلوی دستورالعمل‌های ایمنی باید به صورت دو قسمتی با عنوان »دستورالعمل ایمنی« به رنگ سفید بر روی زمینه سبز و شرح دستورالعمل در ذیل آن تهیه شود.
20-6-3-3- تابلوی راهنمای تخلیه اضطراری کارگاه، حاوی محل تجهیزات ایمنی، بازشوهای امدادرسانی، کمک‌‌های اولیه و خروج اضطراری در ساختمان کارگاه‌های متوسط و کوچک الزامی است. این تابلوها باید مطابق با ضوابط بخش‌های 20-4 تهیه و نصب شوند.
20-6-3-4- نصب راهنمای واکنش اضطراری در ساختمان کارگاه‌های بزرگ صنعتی الزامی است.
20-6-4- ضوابط نصب علائم و برچسبهای ایمنی بر روی مخازن و لولههای حمل سیالات خطرناک در ساختمان کارگاه‌ها و موتورخانه تأسیسات ساختمان
لولههای حمل سیالات و گازها در ساختمان و موتورخانه‌های تأسیسات ساختمانی و مخازن نگهداری گازها و سیالات و مواد خطرناک در کارگاه‌های صنعتی از موارد خطرساز در ساختمان‌ها و کارگاه‌ها هستند. لازم است تا با نصب علائم و تابلوهای لازم، نسبت به ایمن‌سازی محیط کارگاه و ساختمان‌های دیگر اقدام شود.
20-6-4-1- ضوابط نصب علائم بر روی لولههای انتقال سیالات در ساختمان‌ها و کارگاه‌ها
مجراها و لولههای رو کار که برای نگهداری و انتقال سیالات یا مواد خطرناک به کار می‌روند، باید دارای علائم و رنگ‌های نشانگر محتوای آن باشند.
20-6-4-1-1- مفهوم علامت
بر روی لولههای انتقال سیالات باید علائمی منطبق با محتوی لوله و جهت جریان آن (مشخص شده با پیکان) نصب شود. در صورتی که عامل خطر، دما یا فشار سیال باشد، مقدار آن نیز باید درج شود.
علامت نصب شده بر روی لوله باید مختصر، ساده و گویا باشد.
شیرهای مهم و اصلی قطع و وصل جریان نیز باید مطابق با ضوابط این مبحث علامت‌گذاری شوند.
20-6-4-1-2- محل درج علائم
علائم باید در نزدیکی شیرها، فلنج‌‌ها، تغییر جهت لوله، انشعاب‌ها و محل عبور لوله از دیوار یا کف (در دو سوی آن) نصب یا نشان داده شود.
شکل شماره 26
بر روی لولههای مستقیم، علائم باید در فاصله حداقل 6 متر و حداکثر 12 متر تکرار شوند.
علامت باید در محل قابل رویت نصب یا نوشته شود. در مکان‌هایی که لوله بالاتر یا پایینتر از خط دید است، نوشته باید پایینتر یا بالاتر از خط محور میانه لوله قرار گیرد، تا قابل مشاهده باشد.
20-6-4-1-3- شیوه درج علامت:
حداقل ابعاد علامت و نوشتهی ایمنی روی لولهها باید بر اساس جدول شماره 5 تعیین شود. به منظور تسهیل در خواندن علامت، باید بین رنگ زمینه و نوشته تضاد رنگی وجود داشته باشد.
علائم می‌توانند با شابلون، برچسب یا نوشته با رنگ ایجاد شوند. برای نوشتهی ایمنی روی لولهها از فونت ترافیک و حداقل ارتفاع 20 میلی‌متر استفاده شود. برای لولههای با قطر کمتر از 2 سانتی‌متر (سه چهارم اینچ)، شیرها و اتصالات از پلاک آویزی خوانا و ماندگار استفاده شود.
جدول شماره 5: حداقل ابعاد علامت و نوشتهی ایمنی لولهها
| قطر خارجی لوله (با ایزولاسیون) | حداقل ارتفاع نوشته | حداقل طول علامت رنگی |
| 2 تا 3 سانتی‌متر (0/75 اینچ تا 1/25 اینچ) | 2 سانتی‌متر | 20 سانتی‌متر |
| 3 تا 5 سانتی‌متر (1/25 اینچ تا 2 اینچ) | 3 سانتی‌متر | 20 سانتی‌متر |
| 5 تا 15 سانتی‌متر( 2/5 اینچ تا 6 اینچ) | 4/5 سانتی‌متر | 30 سانتی‌متر |
| 15 تا 25 سانتی‌متر (8 اینچ تا 10 اینچ) | 9/5 سانتی‌متر | 60 سانتی‌متر |
| 25 سانتی‌متر به بالا (10 اینچ به بالا) | 14 سانتی‌متر | 80 سانتی‌متر |
20-6-4-1-4- ضوابط رنگ‌آمیزی لولهها:
لولههای حاوی سیالات باید بر اساس جدول شماره 6 رنگ‌آمیزی شوند.
رنگ‌آمیزی به دو صورت قابل انجام است؛ یا کل لوله رنگ شود یا تنها بخش‌‌هایی از لوله که شامل علامت ایمنی است، رنگ‌آمیزی شود. در حالت دوم حداقل طول قسمت رنگ شده باید با ضوابط جدول شماره 5 منطبق باشد.
در صورتی که لوله به دلیل جنس، نوع عایق یا محدودیت‌های اجرایی دیگر، قابل رنگ‌آمیزی نباشد، باید از پلاک آویز یا برچسبی ماندگار شامل علامت و رنگ ایمنی بر روی لوله یا به صورت پلاکی در مجاورت آن استفاده شود.
هرگونه رنگ‌آمیزی بر روی نوشته‌ها، علائم و برچسبهای ایمنی لولهها اکیدا ممنوع است.
اتصالات، شیرآلات، و پوشش لولهها نیز مشمول ضوابط رنگ‌آمیزی می‌شوند. اما تکیه‌گاه‌ها، بست‌ها، و سایر متعلقات مستثنی هستند.
لوله‌‌هایی که برای دماهای بالاتر از 200 درجه سانتیگراد بکار می‌روند باید با رنگ نقره‌ای نسوز رنگ‌آمیزی شوند.
لولههای حاوی مواد خطرناک باید به صورتی علامت‌گذاری شوند که با گذر زمان در شرایط مختلف اقلیمی قابل شناسایی باشند.
جدول شماره 6: جدول استاندارد رنگی ایمنی لولهها
| لوله حامل | رنگ استاندارد | مثال |
| آب آشامیدنی، خنک کننده، پساب و غیره | نوشتهی سفید روی زمینه‌ی سبز | |
| هوای فشرده | نوشتهی سفید روی زمینه‌ی آبی | |
| سیالات اطفای حریق | نوشتهی سفید روی زمینه‌ی قرمز | |
| قابل احتراق | نوشتهی سفید روی زمینه‌ی قهوه ای | |
| سیالات سمی و خورنده | نوشتهی سیاه روی زمینه‌ی نارنجی | |
| سیالات قابل اشتعال | نوشتهی سیاه روی زمینه‌ی زرد |
20-6-4-2- ضوابط نصب علائم و برچسبهای ایمنی بر روی مخازن نگهداری سیالات در ساختمان‌ها و کارگاه‌ها
علائم زیر بر روی مخازن نگهداری سیالات در ساختمان و کارگاه و حمل آنها به کار می‌رود. چند نوع علامت متفاوت برای مواد خطرناک وجود دارد که هر علامت هدف بخصوصی را دنبال کرده و باید در محل مناسب استفاده شود. در جدول زیر هدف و محل استفاده سه نمونه از استانداردهای علامت‌گذاری مواد شیمیایی خطرناک ذکر شده است.
تبصره- با توجه به شرایط و نوع سیال، ممکن است بیش از یک علامت بر روی یک مخزن حاوی ماده شیمیایی وجود داشته باشد.
جدول شماره 7: انواع علامت‌گذاری مجاز روی مخازن در ساختمان‌ها و سیالات
| نوع علامت | هدف | محل نصب علامت | نمونه‌ی علامت |
| 1- علامت ایمنی اضطراری در ساختمان یا کارگاه بر اساس ضوابط NFPA
|
ارائه اطلاعاتی درباره خطراتی که ممکن است در شرایط اضطراری رخ دهد. | بیرون ساختمان، بر روی درب‌ها، در معرض دید امدادگران در زمان آتش‌سوزی، نشت مواد و… | |
| 2- علامت ایمنی حمل و نقل مواد خطرناک بر اساس ضوابط DOT
|
ارائه‌ی اطلاعاتی درباره‌ی خطراتی که کارگران حمل و نقل و امدادگران را تهدید می‌کند. | بر روی وسایل نقلیه تانکر دار، مخازن قابل انتقال، واگنهای مخزن دار، وسایل نقلیه و کانتینرهای حاوی مخازن خطرناک | |
| 3-علامت ایمنی محیط کار بر اساس ضوابط OSHA
|
ارائه‌ی اطلاعاتی درباره‌ی خطراتی که کارگران را در زمان استفاده‌ی معمول از مواد شیمیایی تهدید می‌کند. | لولهها، مخازن و کانتینرهای موادی که در محل کار مورد استفاده قرار می‌گیرند. |
20-6-4-2-1- علائم ایمنی اضطراری با نصب در بیرون ساختمان‌ها و کارگاه‌های حاوی مخازن سیالات
الف- کاربرد: علائم ایمنی اضطراری برای شناسایی خطرات مواد شیمیایی و تعیین شدت خطرات ناشی از آنها در شرایط اقدامات اضطراری به کار می‌روند. علامت ایمنی اضطراری خطرات بهداشتی، آتش‌سوزی، ناپایداری (واکنش‌پذیری) و خطرات دیگری را نشان می‌دهد که ممکن است از تماس یا قرارگیری در معرض یک ماده حادث شوند. این علائم بیرون ساختمان و کارگاه، در معرض دید امدادگران نصب می‌شوند.
ب- شکل و معنای علامت:
ب-1- علامت ایمنی اضطراری به شکل مربعی است که 45 درجه چرخیده و بر روی یک گوشه قرار گرفته است. این علامت نوع خطر و شدت آن را مشخص می‌کند. شدت خطر از صفر (حداقل خطر) تا چهار (حداکثر خطر) مشخص می‌شود. محل قرارگیری شماره‌ی هر یک از خطرهای فوق و معنای آن در شکل زیر مشخص شده است.
شکل شماره 27
ب-2- علائمی که در قسمت سفید (خطرات خاص) به کار می‌روند عبارتند از؛ W برای مواد شیمیایی که با آب واکنش غیرعادی می‌دهند، OX برای مواد اکسید کننده و SA برای گازهای خفه کننده چون نیتروژن، هلیوم، نئون، آرگون، کریپتون یا زنون(گازهایی که در تراکم بالا جایگزین اکسیژن در هوا شده و موجب خفگی افراد می‌شوند. بسیاری از آنها در شرایط معمولی بی‌خطر هستند یا خطر کمی دارند ولی در برخی از آنها خطر انفجار یا اشتعال غالب است).
ب-3- در صورتی که ماده‌ای دارای دو یا چند خطر خاص باشد، هشدار نسبت به خطر مهمتر باید در محل خود در مربع سفید و سایر علائم خطرات مربوطه در خارج از مربع و زیر آن درج شوند.
ب-4- از آنجایی که هدف از به‌کارگیری این نوع علامت ارائه سریع اطلاعات به ماموران امداد است، باید با توجه به شرایط اضطراری و در محلی که امدادگران به ساختمان یا کارگاه وارد می‌شوند و در معرض دید آنها نصب شود.
ب-5- تخمین درجه‌بندی خطر مواد مختلف در این سیستم باید توسط افراد متخصص و بر اساس برگه اطلاعات ایمنی مواد ( MSDS) صورت گیرد.
20-6-4-2-2- علائم ایمنی حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک
این علائم بر روی وسایل نقلیه تانکردار، مخازن قابل انتقال، واگنهای مخزن دار، وسایل نقلیه و کانتینرهای حاوی بسته‌‌های خطرناکی که مواد را در داخل اماکن صنعتی، کارگاهی و غیره، جابجا و یا از آنجا به خارج انتقال می‌دهند، نصب می‌شوند. علائم ایمنی حمل و نقل، اطلاعاتی درباره‌ی خطراتی که کارگران حمل و نقل و امدادگران را تهدید می‌کند ارائه می‌دهد. در این علائم مواد خطرناک بر اساس نوع خطر به 9 گروه تقسیم می‌شوند.
جدول شماره8: جدول علائم ایمنی حمل و نقل مواد شیمیایی خطرناک در جابجائی مواد در محوطه
| عنوان | نمونه علامت | عنوان | نمونه علامت | ||
| گروه 1 | مواد منفجره | گروه 6 | مواد سمی و عفونی | ||
| گروه 2 | گازها | گروه 7 | مواد رادیواکتیو | ||
| گروه 3 | مایعات قابل اشتعال | گروه 8 | مواد خورنده | ||
| گروه 4 | جامدات قابل اشتعال | گروه 9 | سایر مواد خطرناک | ||
| گروه 5 | اکسید کننده‌ها و پراکسیدهای آلی |
در ترکیب با علائم فوق شماره شناسایی مواد شیمیایی (UN یا CAS ) نیز بکار می‌رود.
شکل شماره 28
20-6-4-2-3- علائم ایمنی محیط کار
این علائم برای محیط‌‌های کار (کارگاه، آزمایشگاه و …) تدوین شده است و مخاطب آن کارگران و سایر افرادی است که در کار روزمره خود و شرایط عادی با مواد شیمیایی خطرناک سر و کار دارند.
از این علائم به صورت برچسب و تابلو و در برگه اطلاعات ایمنی مواد استفاده می‌شود.
جدول شماره 9: جدول علائم ایمنی محیط کار
| عنوان | علامت در محیط کار | عنوان | علامت در محیط کار |
| گازها و مایعات قابل اشتعال، جامدات قابل اشتعال، مواد خود به خود آتش‌زا، مواد تصعید کننده گاز آتش‌زا در تماس با آب | مواد شدیدا سمی | ||
| مواد اکسید کننده | مواد خورنده | ||
| گازهای تحت فشار | خطر جهش سلولهای بنیادی و خطر سرطان | ||
| مواد و ترکیبات قابل انفجار | خطرناک برای حیات آبزیان |
