20-4-1- ضوابط‌ علائم‌ خروج اضطراری‌

دسترس خروج، خروج و تخلیه‌‌های خروج ساختمان، در انطباق با مبحث‌ سوم این‌ مقررات، باید با علائم‌ خروج، مندرج در 20-2، مشخص‌ شوند به‌ طوری‌ که‌ از تمام جهات قابل‌ مشاهده و خواندن باشند. در مواردی‌ که‌ تخلیه‌ خروج مستقیماً برای‌ متصرفین‌ قابل‌ دیدن نیست‌، جهت‌ و مسیر دسترسی‌ به‌ خروجی‌ باید با علائم‌ تکمیلی‌ قابل‌ مشاهده و خوانا علامت‌گذاری‌ شود. درهایی‌ که‌ در مسیر خروج قرار دارند نیز باید با علامت‌ خروج مشخص‌ شوند. حداکثر فاصله‌ مجاز تابلوهای‌ خروج در یک‌ دسترس خروج 30 متر است‌.

20-4-2- موارد استثناء در نصب‌ علائم‌ خروج اضطراری‌

الف‌- نصب‌ علامت‌ خروج در اتاق‌ها یا فضاهایی‌ که‌ تنها یک‌ خروجی‌ در آن‌ها تعبیه‌ شده، الزامی‌ نیستند.

ب- درهای‌ خروج اصلی‌ ساختمان یا سردرها که‌ به‌ طور واضح‌ به‌ عنوان خروجی‌ قابل‌ تشخیص‌ هستند در صورت تایید مرجع‌ صدور پروانه‌ ساختمان به‌ علائم‌ خروج نیاز ندارند.

پ- علائم‌ خروج در تصرف‌های گروه ف (متفرقه‌) و تک‌ واحدهای‌ خوابگاهی‌ یا مسکونی‌ گروه‌های‌ م-2 و م-3 (تصرف‌های‌ مسکونی‌- اقامتی‌) الزامی‌ نیستند.

ت- علائم‌ خروج در تصرف‌های‌ گروه د-3 (زندان‌ها، ندامتگاه‌ها و غیره) الزامی‌ نیستند.

ث- در تصرف‌های گروه ت-4 (استادیوم‌های سرپوشیده) و ت-5 (استادیوم‌های سرباز)، نصب‌ تابلوی‌ خروج در راهروهای‌ میان صندلی‌‌ها الزامی‌ نیست‌، به‌ شرطی‌ که‌ تابلوها در تقاطع‌ معابر نصب‌ شده باشد و از راهروهای‌ میان صندلی‌‌ها قابل‌ رویت‌ و خواندن باشند. نورپردازی‌ خروج باید به‌ گونه‌‌ای انجام شود که‌ مسیرها و فضاهای‌ حرکتی‌ میان صندلی‌ها در شرایط‌ اضطراری‌ قابل‌ تشخیص‌ باشند.

20-4-3- نصب‌ علائم‌ خروج در ارتفاع نزدیک‌ تراز کف‌ درفضاهای‌ گروه تصرف م-1

در تصرف‌های گروه م-1 (هتل‌، مسافرخانه‌ و …)، علاوه بر تابلوهای‌ خروج عادی‌، باید علائم‌ مکمل‌ در تراز پایین‌ نیز نصب‌ شوند. این‌ علائم‌ باید در تمام فضاهای‌ مورد استفاده میهمانان نصب‌ شوند.

قسمت‌ زیرین‌ این‌ علائم‌ باید حداقل‌ 10 سانتی‌متر از کف‌ تمام شده فاصله‌ داشته‌ باشد. علائم‌ باید به‌ صورت همسطح‌ بر روی‌ در یا دیوار نصب‌ شود. در جاهایی‌ که‌ علامت‌ بر روی‌ دیوار و مجاورت در نصب‌ می‌شود، حداکثر 10 سانتی‌متر از چهارچوب در فاصله‌ داشته‌ باشد.

20-4-4-نورپردازی‌ علائم‌ خروج

علائم‌ خروج باید دارای‌ نورپردازی‌ داخلی‌ یا خارجی‌ باشند.

استثنا: تابلوهای‌ لمسی‌ که‌ در بند 20-4-4-4 الزامی‌ دانسته‌ شده‌اند، نیازی‌ به‌ نورپردازی‌ ندارند.

20-4-4-1- علائم‌ خروج دارای‌ نورپردازی‌ خارجی‌

در مکان‌هایی‌ که‌ در صورت بروز حریق‌ و احتمال قطع‌ برق تاریک‌ خواهند شد، باید در علائم‌ خروج از رنگ‌های‌ بازتاب نور و خود نور و مواد شب‌ رنگ‌ استفاده شود. این‌ علائم‌ باید بر اساس استانداردهای‌ معتبر بکار برده شوند و با توجه‌ به‌ دستورالعمل‌ تولید کننده نصب‌ شوند.

20-4-4-2- علائم‌ خروج دارای‌ منبع‌ نور داخلی‌

علائم‌ خروجی‌ که‌ دارای‌ منبع‌ نور داخلی‌ هستند. این‌ علائم‌ باید بر اساس استانداردهای‌ معتبر بکار برده شوند و با توجه‌ به‌ دستورالعمل‌ تولید کننده نصب‌ گردند. این‌ علائم‌ خروج باید در تمامی‌ مواقع‌ بهره‌برداری نورپردازی‌ شوند.

20-4-4-3- شدت روشنایی‌ و منبع‌ تغذیه‌ علائم‌ خروج

الف‌- نور مورد استفاده در روشنائی‌ علامت‌ خروج باید در سطح‌ تابلو شدتی‌ بیش‌ از 50 لوکس‌ داشته‌ باشد.

شکل‌ شماره 14

ب- تابلوهای‌ خروج باید در تمامی‌ مواقع‌ بهره‌برداری‌ نورانی‌ باشند. برای‌ اطمینان از ادامه‌ نورانی‌ بودن، تابلو با نورپردازی‌ داخلی‌ بعد از قطع‌ برق تا حداقل‌ زمانی‌ که‌ در مبحث‌ سوم تعیین‌ شده، باید به‌ برق اضطراری‌ متصل‌ بماند.

20-4-4-4- علائم‌ خروج با حروف برجسته‌ بریل‌

به‌ منظور کمک‌رسانی‌ به‌ افراد نابینا در هنگام سانحه‌ لازم است‌ تا علائم‌ ایمنی‌ حیاتی‌ بصورت تابلوهای‌ با خط‌ بریل‌ برای‌ آنان نصب‌ شود.

علائم‌ خروج حاوی‌ کلمه‌ خروج با حروف برجسته‌ خط‌ بریل‌، باید در انطباق با استاندارهای‌ معتبر، در مجاورت تمامی‌ در‌هایی که‌ به‌ فضای‌ پناه، محل‌ تجمع‌ امن‌، دسترس‌های خروج و امدادرسانی‌، خروج‌ها، و تخلیه‌‌های خروج نصب‌ شوند. این‌ تابلوهای‌ لمسی‌ نیازی‌ به‌ نورپردازی‌ ندارند (شکل‌ شماره 14).

شکل‌ شماره 15

حروف بکار گرفته‌ شده در علامت‌ خروج باید قابل‌ تشخیص‌ و خوانا باشند. بلندی‌ حروف فارسی‌ نباید کمتر از 75 میلی‌متر و ضخامت‌ قلم‌ آن‌ها نباید کمتر از 9 میلی‌متر و بلندی‌ حروف لاتین‌ نباید کمتر از 50 میلی‌متر باشد. در تابلوهای‌ با ابعاد بزرگتر از حداقل‌ ذکر شده، عرض، ضخامت‌ قلم‌ و فاصله‌ بین‌ حروف باید متناسب‌ با ارتفاع آن‌ها انتخاب شود.

کلمه‌ «خروج» باید با رنگ‌ سفید بر روی‌ زمینه‌ سبز نوشته‌ شود و در هنگام روشن‌ یا خاموش بودن منبع‌ نورپردازی‌ تابلو به‌ طور واضح‌ قابل‌ خواندن باشد. در صورت استفاده از پیکان برای‌ نشان دادن جهت‌ خروج، شکل‌ پیکان باید به‌ راحتی‌ مخدوش نشود و جهت‌ آن قابل‌ تغییر نباشد.

20-4-5- علائم‌ نورانی‌ مسیر خروج

درکلیه‌ ساختمان‌های بلند مرتبه‌ (گروه 8) در راههای‌ خروج باید علائم‌ نورانی‌ مطابق‌ با بند‌های زیر نصب‌ شود:

20-4-5-1- نصب‌ علائم‌ نواری‌ خود نور در راه‌های خروج باید در پلکان خروج، شیب‌راه خروج و راهروهای‌ خروج بر اساس بندهای‌ زیر انجام شود.

الف‌- پلکان خروج: یک‌ نوار یکسره باید بر روی‌ لبه‌ هر پله‌ نصب‌ شود به‌ طوری‌ که‌ کل‌ طول آن را پوشش‌ داده و لبه‌ پله‌ را به‌ خوبی‌ مشخص‌ کند. عرض نوارها باید حداقل‌ 25 میلی‌متر و حداکثر 50 میلی‌متر باشد. لبه‌ نوار باید از لبه‌ پله‌ کمتر از 13 میلی‌متر فاصله‌ داشته‌ باشد. در صورتی‌ که‌ نوار تا شده و بر روی‌ پیشانی‌ پله‌ ادامه‌ داشته‌ باشد، عرض قسمت‌ خم‌ شده عمودی‌ باید کمتر از 13 میلی‌متر باشد.

ب- پاگردها: لبه‌ پاگرد نیز باید با نواری‌ مطابق‌ الزامات لبه‌ پله‌ مشخص‌ شود.

پ- دست‌اندازها: تمامی‌ دست‌ اندازها باید با نواری‌ ممتد به‌ عرض حداقل‌ 25 میلی‌متر نشانه‌گذاری شوند. نوار باید بر روی‌ سطح‌ فوقانی‌ دست‌انداز و در تمام طول آن ادامه‌ یابد.

شکل‌ شماره 16

ت- نوارهای‌ خود نور پیرامونی‌ فضاها باید دارای‌ مشخصات زیر باشند:

ت-1- دور تا دور حاشیه‌ پاگردهای‌ پله‌ یا هر سطح‌ دیگر در پله‌‌های خروج داخلی‌، شیب‌راه‌های خروج داخلی‌، و راهروهای‌ خروج باید با نوارهای‌ ممتد بر روی‌ کف‌ یا دیوار، یا ترکیبی‌ از هر دو نصب‌ شوند. این‌ نوارها باید 25 تا 50 میلی‌متر عرض داشته‌ و به‌ صورت ممتد محیط‌ قابل‌ حرکت‌ در شرایط‌ اضطراری‌ را مشخص‌ نمایند. نشانه‌گذاری دور تا دور کف‌ پله‌ها (جز لبه‌ پله‌، موضوع بند قبل‌) الزامی‌ نیست‌.

ت-2- در صورتی‌ که‌ نوار پیرامونی‌ بر روی‌ کف‌ نصب‌ شود باید حداکثر 10 سانتی‌متر از دیوار فاصله‌ داشته‌ باشد. نوار باید در جلوی‌ تمامی‌ درها بجز تخلیه‌ خروج امتداد داشته‌ باشد. در محل‌ پله‌‌هایی که‌ از تراز پایین‌‌تر به‌ سطح‌ مورد نظر می‌رسند، نوار پیرامونی‌ باید به‌ نوار لبه‌ آخرین‌ پله‌ متصل‌ شود.

ت-3- در صورت نصب‌ نوار پیرامونی‌ بر روی‌ دیوار، نوار باید حداکثر 10 سانتی‌متر از کف‌ تمام شده فاصله‌ داشته‌ باشد. نوار باید بر روی‌ تمامی‌ درها بجز تخلیه‌ خروج ادامه‌ یابد. در مواردی‌ که‌ امکان نصب‌ نوار بر روی‌ دیوار یا در وجود ندارد، نوار باید به‌ صورت عمودی‌ به‌ کف‌ منتقل‌ شده و بر روی‌ کف‌ ادامه‌ یابد. در محل‌ پله‌ نیز نوار به‌ صورت عمودی‌ تا کف‌ ادامه‌ یافته‌ و به‌ نوار لبه‌ پله‌ متصل‌ می‌شود.

ت-4- در طول مسیر خروج، موانعی‌ که‌ در ارتفاع کمتر از 2 متر قرار داشته‌ و پیش‌آمدگی‌ آن‌ها بیش‌ از 10 سانتی‌متر باشد باید با نواری‌ به‌ عرض حداقل‌ 25 میلی‌متر بر روی‌ کف‌ مشخص‌ شوند.

داخل‌ این‌ محدوده باید با استفاده از نوارهای‌ خود نور به‌ صورت 45 درجه‌ هاشور بخورد. این‌ موانع‌ شامل‌ شیرها و جعبه‌‌های آتش‌نشانی‌، بیرون زدگی‌های‌ دیوار و نقاط سرگیر بوده، اما محدود به‌ این‌ موارد نیست‌. نوارها باید به‌ گونه‌‌ای نصب‌ شوند که‌ هیچ‌ علامت‌ ایمنی‌ نظیر نشانه‌ یا دستورالعمل‌ استفاده از شیرهای‌ آتش‌نشانی‌ را نپوشانند.

ث- علامت‌گذاری‌ بر در‌های واقع‌ در مسیر خروج: تخلیه‌‌های خروج شامل‌ در‌هایی که‌ متصرفین‌ برای‌ تکمیل‌ فرایند خروج باید از آن‌ها عبور نمایند باید دارای‌ نشانه‌هایی‌ مطابق‌ بندهای‌ زیر باشند:

ث -1- علامت‌گذاری‌ بر درهای‌ تخلیه‌ خروج، علاوه بر تراز معمول، باید در ارتفاع پایین‌ بر روی‌ در‌های خروج نیز نصب‌ شوند. با این‌ تفاوت که‌ اندازه ارتفاع علامت‌ درهای‌ خروج می‌تواند حداقل‌ 10 سانتی‌متر باشد. علامت‌ باید در وسط‌ در (در راستای‌ افقی‌) نصب‌ شود و حداکثر ارتفاع مجاز لبه‌ بالایی‌ علامت‌ از کف‌ 45 سانتی‌متر است‌.

ث-2- نشانه‌گذاری دستگیره در خروج باید با مواد خود نور باشد. سطح‌ این‌ نشانه‌گذاری باید حداقل‌ 400 میلی‌متر مربع‌ باشد. این‌ نشانه‌گذاری باید بر روی‌ دستگیره یا در مجاورت آن نصب‌ شود. برای‌ در‌هایی که‌ دارای‌ دستگیره فشاری‌ هستند نوار نورانی‌ باید حداقل‌ 25 میلی‌متر پهنا داشته‌ باشد و سراسر طول دستگیره را پوشش‌ دهد.

نشانه‌گذاری‌ چارچوب در باید در بالا و طرفین‌ چارچوب در خروج با نوار خود نور پیوسته‌ به‌ عرض 25 تا 50 میلی‌متر مشخص‌ شود. در مواقعی‌ که‌ بر روی‌ چارچوب فضای‌ کافی‌ برای‌ نصب‌ نوار نیست‌، نوار می‌تواند بر روی‌ دیوار مجاور نصب‌ شود.

20-4-5-2- موقعیت‌ نصب‌ و ابعاد نشانه‌‌های نورانی‌ باید در تمام بخش‌های‌ یک‌ ساختمان مشابه‌ باشند.