ماده 1- تعاریف

اسامی و کلمات و اصطلاحات زیر در این مجموعه شیوه‌نامه در معانی که در مقابل آن ذکر شده است به کار می‌روند:

1-1 قانون: قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب اسفندماه 1374

2-1 آیین‌نامه اجرایی: آیین‌نامه اجرایی قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب بهمن ماه 1375

3-1 شیوه‌نامه: دستورالعمل

4-1 هیات سه نفره: هیاتی مرکب از معاون عمرانی استانداری، رییس سازمان مسکن و شهرسازی و رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان استان در هر استان

5-1 آیین‌نامه ماده 33: آیین‌نامه اجرایی ماده 33 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان مصوب تیرماه 1383 هیات وزیران

6-1 سازمان: سازمان نظام مهندسی ساختمان (کشور).

7-1 سازمان استان: سازمان نظام مهندسی ساختمان استان.

8-1 شخص حقیقی: مهندس یا کاردان فنی یا معمار تجربی با دیپلمه‌های فنی دارای پروانه اشتغال به کار از وزارت مسکن و شهرسازی.

9-1 شخص حقوقی: شرکت خصوصی با شرکت دولتی یا وابسته به دولت یا موسسه و نهاد عمومی غیردولتی (به غیر از شهرداری‌ها) دارای پروانه اشتغال به کار حقوقی از ورات مسکن و شهرسازی.

10-1 دفتر مهندسی: محل انجام خدمات مهندسی ساختمان دارای مجوز فعالیت از وزارت مسکن و شهرسازی.

11-1 واحد فنی: واحد فنی موضوع ماده 15 آیین‌نامه اجرایی.

12-1 پروانه اشتغال: پروانه اشتغال به کار موضوع ماده 4 قانون.

13-1 پروانه ساختمان: پروانه ساختمانی صادره توسط شهرداری‌ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان.

14-1 ساختمان: بنایی واحد که وجه‌های بیرونی آن در سطح و ارتفاع، از زیر پی تا بالاترین نقطه، یک پوسته معماری بسته را تشکیل دهد.

15-1 مجتمع ساختمانی: سامانه‌ای واحد متشکل از دو یا چند ساختمان مجاور هم.

16-1 مجموعه ساختمانی: چند ساختمان یا مجتمع ساختمانی که در یک محوطه قرار دارند.

17-1 ساختمان ویژه: بنایی که طرح معماری یا سازه یا تأسیسات مکانیکی و یا تأسیسات برقی آن دارای پیچیدگی یا حساسیت خاص می‌باشد و بنا بر ضرورت نیاز به طراحی یا محاسبه یا کنترل دقیق شرایط هوا، دما، رطوبت، پاکیزگی، فشار نسبی، صدا، ولتاژ و فرکانس خاص در یک یا چند رشته ساختمانی دارد و موارد استفاده آن نیز خاص است.

18-1 شرکت: شخصیتی حقوقی که خصوصی یا تعاونی یا دولتی یا وابسته به دولت بوده و به طور قانونی در اداره ثبت شرکت‌ها و مؤسسات غیر تجاری به ثبت رسیده و شأن تشکیل آن ارائه خدمات مهندسی ساختمان مانند انجام مطالعات و طراحی، محاسبات، نظارت و اجرای کارهای ساختمانی است.

19-1 رشته‌های اصلی: معماری، عمران، تأسیسات مکانیکی، تأسیسات برقی، شهرسازی، نقشه برداری و ترافیک.

20-1 رشته‌های مرتبط: رشته‌های موضوع تبصره 1 ماده 7 قانون.

21-1 طراح: تهیه کننده نقشه‌ها، محاسبات و مشخصات فنی ساختمان براساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان، در حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال صادره توسط وزارت مسکن و شهرسازی

22-1 طراحی: تمامی فعالیت‌ها و خدمات طراح براساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان است که منجر به تهیه نقشه‌ها و مشخصات فنی مورد نیاز برای هر یک از مراحل مقدماتی و اجرایی کار ساختمانی و تأیید آن توسط مراجع ذیربط می‌شود.

23-1 مدت زمان طراحی: مدت زمان مندرج در قرارداد منعقده بین طراح و صاحب‌کار برای تهیه طرح مقدماتی و اجرایی مورد قرارداد

24-1 ظرفیت اشتغال: توان شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال در انجام خدمات مهندسی در مدت زمان معین

25-1 مجری: شخص دارای مجوز دفتر اجرای ساختمان با پروانه اشتغال شخص حقوقی از وزارت مسکن و شهرسازی

26-1 دوره اجرا: مدت زمانی که از تاریخ صدور پروانه ساختمان تا تحویل گزارش پایان کار ساختمان توسط ناظر هماهنگ کننده به شهرداری یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان به طول می‌انجامد.

27-1 صاحب‌کار: مالک یا قائم مقام مالک کارگاه ساختمانی

28-1 مشتری: بهره‌بردار یا خریدار با پیش‌خریدار یک یا چند واحد از ساختمان یا مجتمع یا مجموعه ساختمانی

29-1 شاغل تمام وقت: شخصی که در بخش‌های دولتی یا خصوصی یا مؤسسات و نهادهای عمومی به لحاظ اشتغال به کار دیگری غیر از مشاغل مربوط به این شیوه‌نامه از سوی کارفرما بیمه شده باشد.

30-1 ناظر: شخص حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال نظارت در یک یا چند رشته از رشته‌های ساختمان.

31-1 نظارت: مجموعه خدماتی که توسط ناظر ساختمان برای حصول اطمینان از انطباق عملیات ساختمانی و تأسیساتی با مشخصات مندرج در پروانه ساختمان، نقشه‌ها، محاسبات و مشخصات فنی منضم به آن بر اساس مقررات ملی ساختمان و اصول مهندسی و رعایت ضوابط ایمنی و حفاظت کارگاه ساختمان انجام می‌پذیرد.

32-1 ناظر هماهنگ کننده: شخصی حقیقی یا حقوقی دارای پروانه اشتغال و صلاحیت نظارت در رشته معماری یا عمران است که براساس شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان، مسوول هماهنگی بین تمامی ناظران رشته‌های هفت‌گانه مندرج در قانون در هر ساختمان با مجتمع یا مجموعه ساختمانی و تسلیم کننده گزارش‌های مرحله‌ای کار به شهرداری سازمان استان و یا سایر مراجع ذیربط می‌باشد. مدیرعامل شرکت با مسوول واحد ناظر هماهنگ کننده شخص حقوقی خواهد بود.

33-1 دوره نظارت: مانند تعریف دوره اجرای ساختمان است.

34-1 مدت زمان نظارت: مدت زمانی که در قرارداد بین ناظر و سازمان استان و صاحب‌کار برای انجام کار نظارت تعیین می‌شود.

ماده 2- اهداف

این مجموعه شیوه‌نامه به منظور انتظام امور حرفه‌ای مهندسان و سایر شاغلان در بخش ساختمان و بالا بردن کیفیت خدمات مهندسی و رعایت مقررات ملی ساختمان در ساخت و سازها و اطمینان از ایمنی، بهداشت، بهره‌دهی مناسب ساختمان‌ها در جهت حمایت از بهره‌برداران، حفظ و افزایش سرمایه‌های ملی، ایجاد هماهنگی در اجرای قانون و آیین‌نامه‌های آن و سهولت بهره‌برداری از شیوه‌نامه‌هایی که تاکنون صادر شده است تدوین گردیده و شامل شیوه‌نامه‌های مجریان ساختمان و ملحقات آن (موضوع بخشی از ماده 4 قانون)، شیوه‌نامه انبوه سازان مسکن، تعیین حدود صلاحیت دفاتر مهندسی و نحوه تأسیس آن (موضوع ماده 9 آیین‌نامه اجرایی)، نحوه عمل به ماده 12 آیین‌نامه اجرایی قانون (موضوع تبصره‌های 2 و 3 ماده 12 آیین‌نامه اجرایی)، تعیین ظرفیت اشتغال اشخاص حقیقی (موضوع ماده 13 آیین‌نامه اجرایی)، تعیین حدود صلاحیت و اشتغال به کار اشخاص حقوقی (موضوع مواد 14 و 15 آیین‌نامه اجرایی)، تعیین حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال کاردان‌ها و معماران تجربی در بخش اجرای ساختمان (موضوع ماده 29 آیین‌نامه اجرایی) و فهرست قیمت خدمات مهندسی براساس شرح خدمات گروه‌های ساختمان (موضوع ماده 117 آیین‌نامه اجرایی) می‌باشد. از تاریخ تصویب و ابلاغ این مجموعه شیوه‌نامه، شیوه‌نامه‌ها، الحاقیه‌ها و بخشنامه‌های قبلی در بند3-16 ذکر شده است لغو می‌گردد و ملاک عمل، مجموعه حاضر خواهد بود، همچنین این مجموعه شیوه‌نامه حاوی شیوه‌نامه‌های آیین‌نامه ماده 33 شامل تبصره 1 ماده 5، ماده 6 ماده 9، ماده 18، ماده 20، تبصره ماده 23، تبصره 2 ماده 24 و ماده 33 آن می‌باشد و شیوه‌نامه مصوب تبصره 4 ماده 11 آیین‌نامه اجرایی عیناً در این مجموعه نقل شده است و شرایط عمومی، خصوصی و قراردادهای همسان مجریان ساختمان نیز پیوست این مجموعه در فصل هشتم می‌باشد.

ماده 3-

انجام خدمات طراحی، اجرا نظارت، توسط اشخاص حقیقی، دفاتر مهندسی و اشخاص حقوقی، همچنین کنترل و نظارت عالیه بر انجام خدمات و نحوه ارجاع کار ساختمانی و محاسبه حق‌الزحمه اشخاص مذکور، گزارش انجام خدمات مرحله‌ای ساختمان و صدور هرگونه مجوز در امور طراحی، اجرا و نظارت ساختمان، توسط سازمان، سازمان استان، شهرداری، سازمان مسکن و شهرسازی و سایر مراجع مسوول با احراز شرایط مندرج در ماده 4 قانون و در چارچوب آیین‌نامه‌های اجرایی و آیین‌نامه ماده 33 آن، باید براساس مفاد این مجموعه شیوه‌نامه انجام پذیرد.

1-3 سازمان استان به منظور تنسیق امور مربوط به مشاغل و حرفه‌های مهندسی ساختمان اعم از اشخاص حقیقی و حقوقی و دفاتر مهندسی مکلف به نظارت بر حسن انجام خدمات مهندسی و کنترل حدود صلاحیت و ظرفیت اشتغال تعیین شده برای آنان در بخش‌های طراحی، نظارت، اجرا و سایر فعالیت‌های ذی‌ربط می‌باشد. فعالیت و انجام خدمات مهندسی در بخش کارشناسی ساختمان تابع ضوابط و مقررات مندرج در آیین‌نامه ماده 27 قانون و شیوه‌نامه ذی‌ربط آن بوده و ارائه خدمات مهندسی در زمینه‌های بهره‌برداری، نگهداری، کنترل و بازرسی امور آزمایشگاهی، مدیریت ساخت و تولید، نصب، آموزش و تحقیق توسط اشخاص حقیقی و حقوقی از طریق تقاضای صدور پروانه اشتغال با توجه به سوابق کار و تجربه متقاضیان و بررسی صلاحیت آنان بر اساس شیوه‌نامه‌های مصوب وزارت مسکن و شهرسازی انجام می‌پذیرد.

1-1-3 اعضای حقیقی و حقوقی سازمان استان مکلفند بلافاصله پس از عقد قرارداد مربوط به انجام و ارائه خدمات مهندسی ساختمان مراتب را با ذکر مشخصات فنی و ملکی، نوع خدمات، تعداد کار و زیربنای آن کتباً به سازمان استان اعلام نمایند.

2-1-3 سازمان استان به منظور کنترل ظرفیت اشتغال اعضای حقیقی و حقوقی خود نسبت به ثبت فعالیت‌های حرفه‌ای اعضا و مقادیر آن اقدام می‌نماید.

2-3 طراحان حقوقی ساختمان، دفاتر مهندسی طراحی ساختمان و ناظران حقیقی و حقوقی ساختمان تا زمانیکه کارهای طراحی و نظارت خود را به پایان نرسانده و از وزارت مسکن و شهرسازی مجوز دفتر مهندسی اجرای ساختمان با پروانه اشتغال مجری حقوقی دریافت ننموده باشند، مجاز به فعالیت در بخش اجرای ساختمان به عنوان مجری نمی‌باشند و مجریان نیز نمی‌توانند در بخش‌های طراحی و نظارت ساختمان فعالیت نمایند مگر تمامی کارهای اجرایی آنان به پایان رسیده و مجوز دفتر مهندسی طراحی یا پروانه اشتغال طراح حقوقی یا پروانه اشتغال حقیقی یا حقوقی از وزارت مسکن و شهرسازی دریافت نموده باشند، اشخاصی که می‌خواهند در هر دو بخش طراحی و اجرا توأمان فعالیت نمایند، می‌توانند طبق مفاد ماده 12 این مجموعه شیوه‌نامه از وزارت مسکن و شهرسازی درخواست اخذ صلاحیت «طرح و ساخت»، بنمایند. دارندگان صلاحیت طرح و ساخت نمی‌توانند در بخش نظارت ساختمان فعالیت نمایند.

3-3 چنانچه شرکای دفتر مهندسی طراحی ساختمان یا طراحان حقوقی ساختمان که دارای صلاحیت نظارت نیز می‌باشند، بخواهند در بخش نظارت نیز فعالیت نمایند، مجموع تعداد و زیربنای کارهای طراحی و نظارت آنان در طول سال نباید از ظرفیت تعداد کار تعیین شده (حسب مورد) برای دفاتر طراحی ساختمان در جدول شماره 1 و 2 و برای طراحان حقوقی ساختمان از ظرفیت تعیین شده در جدول شماره 4 و تعداد کار تعیین شده در بند 6-3-1 و در عین حال تعداد کار و ظرفیت طراحی و نظارت در هر برش از (حسب مورد) زمان نباید از تعداد تعیین شده برای دفاتر در جداول شماره 1 و 2 و برای اشخاص حقوقی در جدول شماره 4 و بند 6-3-1 این مجموعه شیوه‌نامه تجاوز نماید.

4-3 دارندگان پروانه اشتغال فقط در یک دفتر مهندسی یا شخص حقوقی می‌توانند از ظرفیت اشتغال خود استفاده نمایند و پراکندگی ظرفیت اشتغال در چند محل کار مجاز نمی‌باشد. اشخاص حقیقی ناظر که از ظرفیت اشتغال خود فقط در بخش نظارت استفاده می‌نمایند از حوزه شمول این بند خود به خود مستثنی می‌باشند.

5-3 چنانچه هر یک از مهندسان و کاردان‌های فنی ساختمان در دو رشته دارای صلاحیت باشند، مجموع ظرفیت اشتغال و تعداد کار مجاز آنان در دو رشته عبارت از حداکثر ظرفیت اشتغال و تعداد کار مجاز تعیین شده در رشته با پایه بالاتر است ضمناً ظرفیت اشتغال و صلاحیت اینگونه اشخاص در پایه پایین‌تر به تنهایی نمی‌تواند از ظرفیت و صلاحیت تعیین شده آن رشته تجاوز نماید.

6-3 مبانی قیمت‌گذاری خدمات مهندسی ساختمان برای دارندگان دفاتر مهندسی طراحی ساختمان، طراحان حقوقی ساختمان، دارندگان دفاتر مهندسی اجرای ساختمان، مجریان حقوقی و ناظران حقیقی و حقوقی در رشته‌های هفت‌گانه ساختمان مندرج در قانون، همان مبانی قیمت گذاری خدمات مهندسی ساختمان برای اشخاص حقیقی است که در فصل پنجم این مجموعه شیوه‌نامه اعلام شده است.

7-3 به استناد ماده 32 قانون، اشتغال به امور فنی خارج از حدود صلاحیت مندرج در پروانه اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی و مجوز دفاتر مهندسی ساختمان و تأسیس هر گونه موسسه، دفتر یا محل کسب و پیشه برای انجام خدمات فنی مهندسی بدون داشتن مجوز از وزارت مسکن و شهرسازی، تخلف از قانون محسوب و مشمول پیگرد قانونی است. تمامی مسوولین و موسسان محل‌های بدون مجوز برای کنترل مدارک صلاحیت حرفه‌ای خود و تعیین صلاحیت‌ها و ظرفیت‌های قانونی، موظفند از تاریخ ابلاغ این مجموعه شیوه‌نامه حداکثر ظرف مدت سه ماه خود را با ضوابط آن انطباق دهند.

8-3 در صورتی که اشخاص حقیقی یا حقوقی ارائه دهنده خدمات مهندسی ساختمان موضوع این مجموعه شیوه‌نامه از حدود وظایف و مسوولیت‌های مندرج در آن و شرح خدمات مهندسان رشته‌های ساختمان مصوب و سایر ضوابط و مقررات و شیوه‌نامه‌های لازم الاجرا عدول نمایند و یا مرتکب خلاف شوند و یا به ابلاغیه‌های قانونی توجه ننمایند، به استناد مواد 85 و 91 و بند «ج» ماده 23 آیین‌نامه اجرایی، به تخلفات حرفه‌ای، انضباطی، انتظامی آنان رسیدگی و رفتار خواهد شد.

9-3 اشخاص حقوقی موظفند قبل از اتمام مدت اعتبار پروانه اشتغال اشخاص حقیقی شاغل در شخص حقوقی نسبت به تمدید و یا ارتقای پایه پروانه اشخاص حقیقی اقدام نمایند. وصول درخواست این موارد به سازمان مسکن و شهرسازی نباید کمتر از 10 روز به پایان مدت اعتبار پروانه باشد.

10-3 شهرداری‌ها یا سایر مراجع صدور پروانه ساختمان مکلفند خدمات اشخاص دارای پروانه اشتغالی را در انجام و ارائه خدمات طراحی، نظارت و اجرای ساختمان بپذیرند که خدمات آنان براساس آئین نامه ماده 33 و مفاد این مجموعه شیوه‌نامه به تأیید سازمان استان رسیده باشد.

11-3 خدمات مهندسی طراحی و نظارت ساختمان باید براساس شرح خدمات گروه‌های مهندسی ساختمان مصوب وزارت مسکن و شهرسازی ارائه شود.

12-3 هر گونه تغییر بعدی در این مجموعه شیوه‌نامه و جداول و ضمائم آن به پیشنهاد شورای مرکزی سازمان نظام مهندسی ساختمان و تصویب و ابلاغ وزارت مسکن و شهرسازی امکان‌پذیر خواهد بود.

13-3 در استان تهران به جای هیات سه نفره، هیاتی پنج نفره متشکل از اعضای نامبرده زیر تشکیل می‌گردد:

الف – معاون نظام مهندسی و اجرای ساختمان.

ب – معاون عمرانی استانداری.

پ – شهردار تهران.

ت – رییس سازمان مسکن و شهرسازی.

ث – رییس سازمان استان.

تمامی اختیاراتی که هیات سه نفره در این مجموعه شیوه‌نامه دارد در استان تهران، هیات پنج نفره موضوع این بند دارای همان اختیارات است و تصمیمات آنان با حداقل سه رأی موافق اعضای آن معتبر خواهد بود.

14-3 هیأت سه نفره می‌تواند در جلساتی که در خصوص هر شهر تشکیل می‌شود، از شهردار آن شهر نیز دعوت بعمل آورد.

15-3 درخصوص مناطق روستائی با توجه به شرایط ویژه هر محل و به منظور تسهیل در اجرای قانون و آئین‌نامه‌های آن، انجام خدمات طراحی، اجرا و نظارت به پیشنهاد بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان از طریق سازمان استان به هیأت سه نفره ارسال و با حضور رئیس بنیاد مذکور تصمیمات لازم اتخاذ خواهد شد.

16-3 تصمیم‌ها و مصوبه‌های قبلی هیات سه نفره شیوه‌نامه موضوع ماده 13 آیین‌نامه اجرایی با ابلاغ این مجموعه شیوه‌نامه ملغی و تصمیمات جدید این هیات با توجه به اختیاراتی که این شیوه‌نامه تعیین نموده ملاک عمل خواهد بود.

17-3 مدارک مورد نیاز برای صدور پروانه اشتغال اشخاص حقیقی و حقوقی در طراحی، اجرا و نظارت ساختمان در انتهای فصل چهارم این مجموعه شیوه‌نامه ذکر شده است.

18-3 در موارد سکوت یا ابهام در نحوه اجرا با اعمال مواد این مجموعه شیوه‌نامه با توجه به ماده 123 آیین‌نامه اجرایی طبق نظر وزیر مسکن و شهرسازی عمل خواهد شد.